Το «Εξπρές του Μεσονυχτίου», 40 χρόνια μετά: Απροκάλυπτη προπαγάνδα ή αριστούργημα;

Το «Εξπρές του Μεσονυχτίου», 40 χρόνια μετά: Απροκάλυπτη προπαγάνδα ή αριστούργημα; Facebook Twitter
0

Τον Οκτώβριο του 1978 έκανε πρεμιέρα στην Αμερική η ταινία του νεαρού τότε Βρετανού κινηματογραφιστή Άλαν Πάρκερ, σε σενάριο που υπέγραφε ο επίσης νεαρός και σχετικά άγνωστος Αμερικανός Όλιβερ Στόουν.


Όλα προμήνυαν ότι το «Εξπρές του Μεσονυχτίου» (ένας όρος που αποτελεί slang των φυλακισμένων για την απόπειρα απόδρασης) θα γινόταν επιτυχία, σίγουρα όμως κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει το μέγεθος αυτής της επιτυχίας, το πόσο διαχρονική θα αποδεικνυόταν αυτή η ταινία και -κυρίως- το πόσο αμφιλεγόμενη.


Τα συστατικά της επιτυχίας ήταν πολύ συγκεκριμένα και η συνταγή άψογα εκτελεσμένη. Κατ' αρχάς η Κωνσταντινούπολη της δεκαετίας του '70, ιδανικό σκηνικό για να αφηγηθεί κανείς μια δυνατή δραματική ιστορία με φολκλόρ νότες – διατηρώντας ωστόσο έντονη την αίσθηση ότι όλα συμβαίνουν κάπου «κοντά» στον Δυτικό κόσμο.

Το «Εξπρές του Μεσονυχτίου», 40 χρόνια μετά: Απροκάλυπτη προπαγάνδα ή αριστούργημα; Facebook Twitter


Τι κι αν οι τουρκικές Αρχές -μάλλον δικαιολογημένα, όπως θα αποδεικνυόταν στην πορεία- αρνήθηκαν να δώσουν άδεια για να πραγματοποιηθούν τα γυρίσματα στις φυσικές τοποθεσίες κι έτσι η ταινία γυρίστηκε σχεδόν εξολοκλήρου στη Μάλτα, στο Φρούριο του Σεν Έλμο της Βαλέτας;


Έπειτα, η ίδια η αληθινή ιστορία του Μπίλι Χέιζ, όπως την είχε αφηγηθεί ο Αμερικανός φοιτητής στο ομώνυμο αυτοβιογραφικό βιβλίο του που είχε κυκλοφορήσει έναν χρόνο νωρίτερα:


Το 1970, σε ηλικία 23 ετών, ο Χέιζ προσπάθησε να βγάλει από την Τουρκία 2 κιλά χασίς, φασκιωμένα πάνω στο σώμα του, συνελήφθη στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης, καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη, για να περάσει πέντε μαρτυρικά χρόνια στις φυλακές της Πόλης, μέχρι να καταφέρει να αποδράσει και να περάσει στην Ελλάδα.


Φυσικά, η σεναριακή διασκευή του Στόουν, που μελλοντικά θα εξελισσόταν σε μέγιστο προβοκάτορα του σινεμά, περιλάμβανε πολλές υπερβολές και παραποιήσεις σε σχέση με το αρχικό υλικό.

Το «Εξπρές του Μεσονυχτίου», 40 χρόνια μετά: Απροκάλυπτη προπαγάνδα ή αριστούργημα; Facebook Twitter


Σύμφωνα με τους επικριτές του, παρουσίαζε τους Τούρκους με τρόπο τόσο μονοδιάστατο, σαν να επρόκειτο για ένα έθνος βασανιστών που αντλούσαν ικανοποίηση από το να βασανίζουν ένα δύσμοιρο άμυαλο Αμερικανάκι που υπέπεσε, πάνω στον αυθορμητισμό της ηλικίας του, σε ένα μικρό πταίσμα!


Ο αντίκτυπος του «Εξπρές» ωστόσο δεν περιορίστηκε στο καλλιτεχνικό επίπεδο. Η ταινία, που φυσικά δεν προβλήθηκε ποτέ στους κινηματογράφους της Τουρκίας και ήταν απαγορευμένη μέχρι το 1992, δυναμίτισε τις σχέσεις της γείτονος με τη Δύση, ενώ κατηγορείται ότι επηρέασε καθοριστικά για χρόνια και την τουριστική της βιομηχανία.


Όλα αυτά βέβαια δεν εμπόδισαν την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου να τιμήσει τον Στόουν με το Όσκαρ Διασκευασμένου Σεναρίου, αλλά και να της απονείμει το -απόλυτα δίκαιο- Όσκαρ Πρωτότυπης Μουσικής για το αξέχαστο soundtrack του Τζόρτζιο Μορόντερ, του πατέρα της synth-disco.


Η ταινία ήταν υποψήφια για ακόμα τέσσερα βραβεία, συγκεκριμένα για Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Μοντάζ και Β' Ανδρικού Ρόλου για τον πρόσφατα εκλιπόντα Τζον Χερτ, στον αξέχαστο ρόλο του ηρωνιομανή τροφίμου Μαξ.

Το «Εξπρές του Μεσονυχτίου», 40 χρόνια μετά: Απροκάλυπτη προπαγάνδα ή αριστούργημα; Facebook Twitter


Βέβαια, μια από τις παροιμιώδεις αδικίες στα Όσκαρ εκείνης της χρονιάς ήταν η αγνόηση του πρωταγωνιστή Μπραντ Ντέιβις από τις υποψηφιότητες για την κατηγορία του Α' Ανδρικού Ρόλου. Ο πανέμορφος και πρόωρα χαμένος από AIDS το 1991, σε ηλικία μόλις 41 ετών, Αμερικανός ηθοποιός έχει συνδέσει το όνομά του με την ταινία και την απίστευτα πειστική ερμηνεία του που περιλάμβανε όλες τις ψυχολογικές διακυμάνσεις, την ελπίδα, την απόγνωση, τη μανία και τελικά τη λύτρωση του κεντρικού ήρωα.


Χρόνια μετά, αρχικά ο ίδιος ο Χέιζ δήλωσε απογοητευμένος με την κινηματογραφική μεταφορά της ιστορίας του, αναφέροντας πως «παρουσίαζε όλους τους Τούρκους σαν τέρατα». Λίγο αργότερα, σε επίσκεψή του στην Τουρκία το 2004, και ο ίδιος ο Στόουν απολογήθηκε δημόσια για το σενάριό του και για την παραποίηση των αληθινών γεγονότων.


40 χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του στις αίθουσες, το «Εξπρές του Μεσονυχτίου» προβάλλεται ξανά στη Nova. Η δύναμη της ταινίας αυτής παραμένει αναλλοίωτη, παρά την πάροδο των χρόνων, το cult following που την ακολουθεί είναι τεράστιο και στη χώρα μας, και η Νοva μάς δίνει μια μοναδική ευκαιρία να επανεκτιμήσουμε μία ταινία που υπήρξε τόσο αμφιλεγόμενη όσο λίγες στην ιστορία της έβδομης τέχνης.

Oscars News
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Στο «F1», o Μπραντ Πιτ θυμίζει τους σταρ μιας άλλης εποχής

Οθόνες / Στο «F1», o Μπραντ Πιτ θυμίζει τους σταρ μιας άλλης εποχής

Ο Μπραντ Πιτ, σε έναν μεγαλειώδη αναχρονισμό σε σύγκριση με τους ζορισμένους άνδρες του σύγχρονου κινηματογράφου, παίζει την ψυχούλα που όλοι φανταζόμαστε στο «F1», έναν (καθόλου σκοτεινό) ιππότη της ασφάλτου, ριψοκίνδυνο για το fun της ιστορίας, σε πλήρη έλεγχο της κατάστασης, πιστό στο σχεδόν ερωτικό του ραντεβού με τον φακό.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
10 κινηματογραφικές προβολές-events που δεν πρέπει να χάσετε φέτος το καλοκαίρι

Οθόνες / 10 θρυλικές ταινίες που θα δούμε φέτος στα θερινά

Πέρα από τις ταινίες της διανομής, το καλοκαίρι διεξάγονται events, φεστιβάλ κaι αφιερώματα που (επανα)συστήνουν θησαυρούς από το κινηματογραφικό παρελθόν. Επιλέγουμε μια προβολή από δέκα τέτοιες δράσεις, στις οποίες κάθε σινεφίλ αξίζει να χτυπήσει κάρτα. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Κατερίνα Γιουλάκη (1938-2025): «Η θεία όλων μας»

Απώλειες / Κατερίνα Γιουλάκη (1938-2025): «Η θεία όλων μας»

Η αγαπημένη ηθοποιός, που έφυγε πλήρης ημερών πριν από λίγες ημέρες, υπήρξε η επιτομή της Ελληνίδας θείας, τόσο στην τηλεόραση όσο και στον κινηματογράφο. Ο ανιψιός της, Φώτης Σεργουλόπουλος, θυμάται στιγμές μαζί της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιατί να δει κανείς το «Φοινικικό σχέδιο» αν δεν είναι φαν του Γουές Άντερσον;

The Review / Γιατί να δει κανείς το «Φοινικικό σχέδιο» αν δεν είναι φαν του Γουές Άντερσον;

O Χρήστος Παρίδης συζητά με τη Βένα Γεωργακοπούλου για την τελευταία ταινία του Τεξανού δημιουργού. Πρόκειται, τελικά, για μια αντικαπιταλιστική αλληγορία της εποχής μας;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Army of Lovers», όπως «Στρατός Εραστών»

Οθόνες / «Army of Lovers»: Μια ταινία για τα ζευγάρια εραστών του Ιερού Λόχου

Ο σκηνοθέτης Λευτέρης Χαρίτος εξηγεί πώς αποφάσισε να θίξει ένα θέμα που για αιώνες θεωρείται ταμπού: τις ερωτικές σχέσεις μεταξύ αντρών στην Αρχαία Ελλάδα, ακόμη και στο πεδίο της μάχης.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tsoula Festival

Μουσική / Tsoula Festival: Το πιο φρέσκο νησιώτικο φεστιβάλ στήνεται στην Αστυπάλαια

Με όνομα εμπνευσμένο από το παραδοσιακό φυλαχτό του νησιού, το φεστιβάλ που οραματίστηκαν τρεις δημοσιογράφοι στρέφει τα βλέμματα στην «πεταλούδα του Αιγαίου» – και έχουμε αποκλειστικά το πλήρες πρόγραμμά του.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Τζόυς Ευείδη

Οι Αθηναίοι / Τζόυς Ευείδη: «Φαίνομαι πολύ κουλ; Μπα, ρόλος είναι»

Αν της είχαν κάνει στο θέατρο όσες επαγγελματικές προτάσεις είχε ως σερβιτόρα, θα ήταν η Βουγιουκλάκη – όπως λέει. Κι αν και συχνά αυτολογοκρίνεται, δεν κρύβεται πίσω από τις λέξεις. Είναι μια αγαπητή κωμική ηθοποιός, που κάποτε ήθελε να παίξει δραματικούς ρόλους. Και είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Sonny boy: Ο Αλ Πατσίνο με τα δικά του λόγια

Pulp Fiction / Sonny boy: Ο Αλ Πατσίνο με τα δικά του λόγια

Mε αφορμή την βιογραφία του που μόλις κυκλοφόρησε στα Ελληνικά, ανατρέχουμε στη ζωή και την καριέρα του κορυφαίου σταρ, που προσπάθησε πολύ να αποφύγει τη διασημότητα, αλλά, ευτυχώς για εμάς, απέτυχε.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ