Το «Εξπρές του Μεσονυχτίου», 40 χρόνια μετά: Απροκάλυπτη προπαγάνδα ή αριστούργημα;

Το «Εξπρές του Μεσονυχτίου», 40 χρόνια μετά: Απροκάλυπτη προπαγάνδα ή αριστούργημα; Facebook Twitter
0

Τον Οκτώβριο του 1978 έκανε πρεμιέρα στην Αμερική η ταινία του νεαρού τότε Βρετανού κινηματογραφιστή Άλαν Πάρκερ, σε σενάριο που υπέγραφε ο επίσης νεαρός και σχετικά άγνωστος Αμερικανός Όλιβερ Στόουν.


Όλα προμήνυαν ότι το «Εξπρές του Μεσονυχτίου» (ένας όρος που αποτελεί slang των φυλακισμένων για την απόπειρα απόδρασης) θα γινόταν επιτυχία, σίγουρα όμως κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει το μέγεθος αυτής της επιτυχίας, το πόσο διαχρονική θα αποδεικνυόταν αυτή η ταινία και -κυρίως- το πόσο αμφιλεγόμενη.


Τα συστατικά της επιτυχίας ήταν πολύ συγκεκριμένα και η συνταγή άψογα εκτελεσμένη. Κατ' αρχάς η Κωνσταντινούπολη της δεκαετίας του '70, ιδανικό σκηνικό για να αφηγηθεί κανείς μια δυνατή δραματική ιστορία με φολκλόρ νότες – διατηρώντας ωστόσο έντονη την αίσθηση ότι όλα συμβαίνουν κάπου «κοντά» στον Δυτικό κόσμο.

Το «Εξπρές του Μεσονυχτίου», 40 χρόνια μετά: Απροκάλυπτη προπαγάνδα ή αριστούργημα; Facebook Twitter


Τι κι αν οι τουρκικές Αρχές -μάλλον δικαιολογημένα, όπως θα αποδεικνυόταν στην πορεία- αρνήθηκαν να δώσουν άδεια για να πραγματοποιηθούν τα γυρίσματα στις φυσικές τοποθεσίες κι έτσι η ταινία γυρίστηκε σχεδόν εξολοκλήρου στη Μάλτα, στο Φρούριο του Σεν Έλμο της Βαλέτας;


Έπειτα, η ίδια η αληθινή ιστορία του Μπίλι Χέιζ, όπως την είχε αφηγηθεί ο Αμερικανός φοιτητής στο ομώνυμο αυτοβιογραφικό βιβλίο του που είχε κυκλοφορήσει έναν χρόνο νωρίτερα:


Το 1970, σε ηλικία 23 ετών, ο Χέιζ προσπάθησε να βγάλει από την Τουρκία 2 κιλά χασίς, φασκιωμένα πάνω στο σώμα του, συνελήφθη στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης, καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη, για να περάσει πέντε μαρτυρικά χρόνια στις φυλακές της Πόλης, μέχρι να καταφέρει να αποδράσει και να περάσει στην Ελλάδα.


Φυσικά, η σεναριακή διασκευή του Στόουν, που μελλοντικά θα εξελισσόταν σε μέγιστο προβοκάτορα του σινεμά, περιλάμβανε πολλές υπερβολές και παραποιήσεις σε σχέση με το αρχικό υλικό.

Το «Εξπρές του Μεσονυχτίου», 40 χρόνια μετά: Απροκάλυπτη προπαγάνδα ή αριστούργημα; Facebook Twitter


Σύμφωνα με τους επικριτές του, παρουσίαζε τους Τούρκους με τρόπο τόσο μονοδιάστατο, σαν να επρόκειτο για ένα έθνος βασανιστών που αντλούσαν ικανοποίηση από το να βασανίζουν ένα δύσμοιρο άμυαλο Αμερικανάκι που υπέπεσε, πάνω στον αυθορμητισμό της ηλικίας του, σε ένα μικρό πταίσμα!


Ο αντίκτυπος του «Εξπρές» ωστόσο δεν περιορίστηκε στο καλλιτεχνικό επίπεδο. Η ταινία, που φυσικά δεν προβλήθηκε ποτέ στους κινηματογράφους της Τουρκίας και ήταν απαγορευμένη μέχρι το 1992, δυναμίτισε τις σχέσεις της γείτονος με τη Δύση, ενώ κατηγορείται ότι επηρέασε καθοριστικά για χρόνια και την τουριστική της βιομηχανία.


Όλα αυτά βέβαια δεν εμπόδισαν την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου να τιμήσει τον Στόουν με το Όσκαρ Διασκευασμένου Σεναρίου, αλλά και να της απονείμει το -απόλυτα δίκαιο- Όσκαρ Πρωτότυπης Μουσικής για το αξέχαστο soundtrack του Τζόρτζιο Μορόντερ, του πατέρα της synth-disco.


Η ταινία ήταν υποψήφια για ακόμα τέσσερα βραβεία, συγκεκριμένα για Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Μοντάζ και Β' Ανδρικού Ρόλου για τον πρόσφατα εκλιπόντα Τζον Χερτ, στον αξέχαστο ρόλο του ηρωνιομανή τροφίμου Μαξ.

Το «Εξπρές του Μεσονυχτίου», 40 χρόνια μετά: Απροκάλυπτη προπαγάνδα ή αριστούργημα; Facebook Twitter


Βέβαια, μια από τις παροιμιώδεις αδικίες στα Όσκαρ εκείνης της χρονιάς ήταν η αγνόηση του πρωταγωνιστή Μπραντ Ντέιβις από τις υποψηφιότητες για την κατηγορία του Α' Ανδρικού Ρόλου. Ο πανέμορφος και πρόωρα χαμένος από AIDS το 1991, σε ηλικία μόλις 41 ετών, Αμερικανός ηθοποιός έχει συνδέσει το όνομά του με την ταινία και την απίστευτα πειστική ερμηνεία του που περιλάμβανε όλες τις ψυχολογικές διακυμάνσεις, την ελπίδα, την απόγνωση, τη μανία και τελικά τη λύτρωση του κεντρικού ήρωα.


Χρόνια μετά, αρχικά ο ίδιος ο Χέιζ δήλωσε απογοητευμένος με την κινηματογραφική μεταφορά της ιστορίας του, αναφέροντας πως «παρουσίαζε όλους τους Τούρκους σαν τέρατα». Λίγο αργότερα, σε επίσκεψή του στην Τουρκία το 2004, και ο ίδιος ο Στόουν απολογήθηκε δημόσια για το σενάριό του και για την παραποίηση των αληθινών γεγονότων.


40 χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του στις αίθουσες, το «Εξπρές του Μεσονυχτίου» προβάλλεται ξανά στη Nova. Η δύναμη της ταινίας αυτής παραμένει αναλλοίωτη, παρά την πάροδο των χρόνων, το cult following που την ακολουθεί είναι τεράστιο και στη χώρα μας, και η Νοva μάς δίνει μια μοναδική ευκαιρία να επανεκτιμήσουμε μία ταινία που υπήρξε τόσο αμφιλεγόμενη όσο λίγες στην ιστορία της έβδομης τέχνης.

Oscars News
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Είδαμε την ταινία που διασκευάζει ο Γιώργος Λάνθιμος

Οθόνες / Η ταινία στην οποία βασίστηκε ο Λάνθιμος: Ένα κρυμμένο νοτιοκορεατικό διαμάντι

Η επικείμενη κυκλοφορία του «Bugonia» στάθηκε αφορμή για να επισκεφτούμε ξανά την κινηματογραφική του πηγή, το cult «Save the Green Planet!», έναν από τους κρυμμένους θησαυρούς του νοτιοκορεατικού σινεμά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
«Αποκάλυψη στους Τροπικούς»: Ένα πραγματικά σπουδαίο ντοκιμαντέρ μόλις ανέβηκε στο Netflix  

Daily / «Αποκάλυψη στους Τροπικούς»: Ένα πραγματικά σπουδαίο ντοκιμαντέρ μόλις ανέβηκε στο Netflix  

Η τελευταία ερευνητική δουλειά της βραβευμένης σκηνοθέτριας Πέτρα Κόστα, είναι ένα υποδειγματικό, υποβλητικό ντοκιμαντέρ με κεντρικό άξονα την καθοριστική συμβολή των Βραζιλιάνων Ευαγγελιστών στην άνοδο του «Τραμπ των Τροπικών» στην εξουσία.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Το «requel» ενός θρίλερ των 90s και 8 ακόμη λόγοι να πάτε σινεμά

Οθόνες / Το requel ενός θρίλερ των ΄90s και 7 ακόμα λόγοι να πάτε σινεμά

Η ανάσταση του «I Know What You Did Last Summer», η νέα ταινία του Φρανσουά Οζόν, η έκπληξη των Καννών «Sorry Baby» και η ταινία που εδραίωσε το άστρο της Μόνικα Μπελούτσι - Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ MICHAEL DOUGLAS

Οθόνες / Μάικλ Ντάγκλας: Το ήσυχο αντίο ενός ανήσυχου σταρ

«Nepo baby» πριν καν υπάρξει ο όρος, ο Μάικλ Ντάγκλας βρήκε τη δική του φωνή μέσα από ρόλους που σφράγισαν το Χόλιγουντ, φτάνοντας σε μια καριέρα έξι δεκαετιών γεμάτη σκαμπανεβάσματα και δυνατές στιγμές.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
TAINIES

Οθόνες / Ο ανανεωμένος Superman και 6 ακόμα λόγοι για να πάτε σινεμά

Ένας υπερήρωας, μερικοί επικίνδυνοι καρχαρίες, ένα αμερικανικό ρομαντικό δράμα, μπόλικος σουρεαλισμός και γαλλικό chanson: Το κινηματογραφικό μενού της εβδομάδας έχει από όλα - Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM
Superman: Ένα αβαρές επεισόδιο κυριακάτικου cartoon

Oθόνες / Superman: Ένα αβαρές επεισόδιο κυριακάτικου καρτούν

Υπερφορτωμένο, κατά διαστήματα απολαυστικό, με μια τετράποδη προσθήκη που θα κάνει τους ζωόφιλους να γαβγίζουν από χαρά, το «Superman» του Τζέιμς Γκαν δεν προσποιείται πως θέλει να προσφέρει τίποτα παραπάνω από δύο ευχάριστες ώρες στο σινεμά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Superman, καρχαρίες και Νταλί από αύριο στους κινηματογράφους

Πολιτισμός / Superman, καρχαρίες και Νταλί από αύριο στους κινηματογράφους

Η πρώτη ταινία του αναγεννημένου διευρυμένου σύμπαντος της DC, ο υβριδικός μεταμεσονύκτιος χαβαλές του «Dangerous Animals» και το χιτσκοκικό «Spellbound», με την ονειρική σεκάνς ανθολογίας που σχεδίασε ο Σαλβαδόρ Νταλί, ξεχωρίζουν από το πρόγραμμα αυτής της εβδομάδας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Νύχτα Αγωνίας: Το trendy δράμα του Χίτσκοκ με τη συμμετοχή του Νταλί

Οθόνες / Νύχτα Αγωνίας: Το trendy δράμα του Χίτσκοκ με τη συμμετοχή του Νταλί

Ο μεγαλοπαραγωγός Ντέιβιντ Ο. Σέλζνικ επιθυμούσε ένα trendy δράμα για την ψυχανάλυση, ενώ ο Άλφρεντ Χίτσκοκ γύρισε άλλο ένα θρίλερ για το σεξ, την ερωτική επιθυμία και τον ρόλο μιας δυναμικής γιατρού, απροστάτευτης σε ένα σεξιστικό ανδροκρατούμενο μικρόκοσμο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αναγέννηση του Jurassic World με ανακυκλωμένα υλικά, ανακουφιστικά αναχρονιστική

Οθόνες / Jurassic World: Ανακυκλωμένα υλικά, ανακουφιστικό πισωγύρισμα

Ο Κόλιν Τρεβόροου ξεκίνησε δυνατά τη δεύτερη τριλογία του Jurassic σύμπαντος και την έστειλε στον αγύριστο ή περίπου στη μέση του πουθενά, με τους τροποποιημένους δεινοσαύρους αδέσποτους, οπλισμένους κι επικίνδυνους, σε ένα φινάλε με οικολογικές κορόνες, πανηγυρικά χαοτικό, ψευδεπίγραφα απειλητικό και, εν τέλει, εξαιρετικά ανιαρό.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ