Η Γερμανία πηγαίνει στις κάλπες στις 23 Φεβρουαρίου για πρόωρες ομοσπονδιακές εκλογές που, εκτός από ατυχίες, θα καθορίσουν την πορεία του μεγαλύτερου και ισχυρότερου κράτους μέλους της ΕΕ και της μεγαλύτερης - αν παραπαίει - οικονομίας της Ευρωζώνης, για τα επόμενα τέσσερα χρόνια.
Ακολουθεί ένας οδηγός για το τι διακυβεύεται, πώς λειτουργεί το σύστημα, ποιοι είναι οι κύριοι παίκτες και ποιο μπορεί να είναι το τελικό αποτέλεσμα.
Πώς έφτασε εδώ η Γερμανία και γιατί έχει σημασία;
Ο τριμερής συνασπισμός που έχει την ονομασία «σηματοδότης», λόγω των χρωμάτων των τριών κομμάτων και ο οποίος αποτελείται από τα κόμματα των Σοσιαλδημοκρατών (SPD), των Ελεύθερων Δημοκρατών (FDP) και των Πρασίνων που κυβερνούσαν τη Γερμανία από το 2021, κατέρρευσε τον Νοέμβριο υπό το βάρος των δικών του ιδεολογικών αντιφάσεων και των οικονομικών προκλήσεων και των προκλήσεων ασφάλειας της χώρας.
Ο απερχόμενος καγκελάριος, Όλαφ Σολτς, του SPD απέλυσε τον φιλελεύθερο υπουργό Οικονομικών του, Κρίστιαν Λίντνερ, ορμώμενος από μια πολύμηνη διαφωνία για τον προϋπολογισμό και στη συνέχεια ζήτησε ψηφοφορία εμπιστοσύνης στο κοινοβούλιο σκοπίμως, με στόχο να τη χάσει – κάτι που έγινε.
Όποιος γίνει καγκελάριος θα πρέπει να αντιμετωπίσει μια οικονομία που πλήττεται από υψηλό κόστος ενέργειας και εργασίας, ασφυκτική γραφειοκρατία, καταρρέουσες υποδομές και μια οικονομία που έχει συρρικνωθεί για δύο συνεχόμενα χρόνια για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες. Η επιβράδυνση με τον εμπορικό εταίρο της Κίνας έχει προκαλέσει πλήγμα στις γερμανικές εξαγωγές, μια παραδοσιακή δύναμη, ενώ η βασική αυτοκινητοβιομηχανία άργησε να αναπτύξει ελκυστικά ηλεκτρικά οχήματα (EVs) και τώρα αντιμετωπίζει την απειλή των αμερικανικών δασμών υπό τον Ντόναλντ Τραμπ.
Οι αισιόδοξοι λένε ότι οι εκλογές θα μπορούσαν να δώσουν στη Γερμανία μια ζωτική ευκαιρία για επενδύσεις, εκσυγχρονισμό και ανανέωση. Οι απαισιόδοξοι λένε ότι τα προβλήματα είναι τόσο δομικά και οι προσδοκίες τόσο υψηλές που ο συνασπισμός στη μέση του δρόμου που πιθανότατα θα προκύψει είναι καταδικασμένος να απογοητεύσει.
Ποιοι είναι οι βασικοί παίκτες στη Γερμανία και τι έχουν υποσχεθεί;
- Οι πρωτοπόροι της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU), με επικεφαλής τον πλούσιο πρώην διαχειριστή περιουσιακών στοιχείων Φρίντριχ Μερτς, προτείνουν μείωση των φόρων, αυστηροποίηση της επιλεξιμότητας κοινωνικής πρόνοιας, μείωση της μετανάστευσης, επεξεργασία αιτημάτων ασύλου στο εξωτερικό και ενίσχυση της βοήθειας προς την Ουκρανία.
- Η ακροδεξιά Alternative für Deutschland (AfD) έχει υποστηρίξει την έννοια της «επαναμετανάστευσης», απειλώντας στην πράξη με μαζική απέλαση μεταναστών. Υπόσχεται επίσης επιστροφή στο γερμανικό μάρκο, στρατιωτική επιστράτευση και σαρωτικές εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις.
- Το SPD του Σολτς στοχεύει να στηρίξει τις οικογένειες με χαμηλό εισόδημα μειώνοντας τον ΦΠΑ στα τρόφιμα και τους φόρους για τους χαμηλού εισοδήματος και αυξάνοντας τον κατώτατο μισθό. Στοχεύει επίσης να περιορίσει τη μετανάστευση και προτείνει ένα επενδυτικό ταμείο υποδομών 100 δισ. ευρώ, αλλά είναι πιο προσεκτικό στην Ουκρανία. Ο Σολτς αρνήθηκε να στείλει πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς Taurus στο Κίεβο, υπερασπιζόμενος την απόφαση ως «συνετό» μέτρο κατά της κλιμάκωσης.
- Οι Πράσινοι έχουν ανακοινώσει σχέδια για έναν «φόρο δισεκατομμυριούχων» για να βοηθήσουν τα φτωχότερα νοικοκυριά μέσω της πράσινης μετάβασης. Τάσσονται επίσης υπέρ της αύξησης του κατώτατου μισθού και πιέζουν για κίνητρα για την επιτάχυνση της μετάβασης στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Ο «κόφτης χρέους» της Γερμανίας, που περιορίζει τον νέο κρατικό δανεισμό στο 0,35% του ΑΕΠ ετησίως, ήταν επίσης βασικό επιχείρημα. Η χαλάρωση του «κόστη», στην οποία διάκεινται ευνοϊκά το SPD και οι Πράσινοι, θεωρείται ζωτικής σημασίας για την ενίσχυση των αμυντικών δαπανών και τις τόσο απαραίτητες δημόσιες επενδύσεις. Ήταν η άρνηση του φιλελεύθερου FDP να επιτρέψει στο SPD και στους Πράσινους να παρακάμψουν τον μηχανισμό που επιτάχυνε την πτώση της προηγούμενης κυβέρνησης. Ωστόσο, όντα επιφυλακτικός και μη επιθυμώντας να τρομάξει τους συντηρητικούς ψηφοφόρους, ο Μερτς είπε ελάχιστα για τυχόν σχέδια μεταρρύθμισής του.
Πώς λειτουργεί το σύστημα των εκλογών;
Η Γερμανία διαθέτει ένα υβριδικό εκλογικό σύστημα στο οποίο οι ψηφοφόροι σταυρώνουν σε ένα ψηφοδέλτιο έναν υποψήφιο που εκπροσωπεί μια εκλογική περιφέρεια και σε ένα δεύτερο για τη λίστα υποψηφίων ενός συγκεκριμένου κόμματος σε ένα ομοσπονδιακό κράτος. Μόνο τα κόμματα που θα κερδίσουν το 5% της δεύτερης ψήφου μπορούν να εισέλθουν στο κοινοβούλιο.
Δεδομένου ότι οι εκλογές του 2021 παρήγαγαν μια «φουσκωμένη» Bundestag 735 εδρών, ένα από τα μεγαλύτερα κοινοβούλια στον κόσμο, ένας νόμος του 2023 – που αναθεωρήθηκε πέρυσι μετά από απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου της χώρας – έχει τεθεί σε ισχύ που περιορίζει το μέγεθος της νέας βουλής σε 630 θέσεις. Το νέο σύστημα στοχεύει επίσης να δώσει προτεραιότητα στην αναλογική εκπροσώπηση, επομένως οι έδρες θα κατανέμονται με βάση τις δεύτερες ψήφους που θα ληφθούν σε εθνικό επίπεδο. Εάν ένα κόμμα κερδίσει αναλογικά περισσότερες εκλογικές έδρες από το μερίδιό του στις εθνικές ψήφους, ορισμένες θα μείνουν κενές.
Το δικαστήριο απέρριψε μια προτεινόμενη αλλαγή που είπε ότι θα έθετε σε μειονεκτική θέση τα μικρότερα κόμματα, έτσι ώστε αυτά που θα κερδίσουν τουλάχιστον τρεις εκλογικές έδρες θα εξακολουθούν να δικαιούνται βουλευτικές έδρες σύμφωνα με την εθνική τους ψήφο, ακόμη και αν πάρουν κάτω από 5%. Ο συνδυασμός του ορίου του 5%, της εξαίρεσης των τριών εδρών και ενός ασυνήθιστα κατακερματισμένου και ανταγωνιστικού κομματικού τοπίου, με πολλά μικρότερα κόμματα να αγωνίζονται για θέσεις, σημαίνει ότι η ακριβής σύνθεση της νέας Bundestag είναι ιδιαίτερα αβέβαιη.
Τι λένε οι δημοσκοπήσεις και ποιο είναι το πιθανό αποτέλεσμα;
Φαίνεται ότι δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο συντηρητικός Μερτς θα είναι ο επόμενος καγκελάριος της Γερμανίας. Το CDU και το αδελφό του κόμμα στη Βαυαρία, η Χριστιανοκοινωνική Ένωση (CSU), προηγούνται σταθερά και άνετα στις δημοσκοπήσεις εδώ και μήνες με ποσοστό περίπου 31%, με το AfD δεύτερο με ποσοστό 20-21%.
Δεν υπάρχει προφανής οδός προς την εξουσία για το ακροδεξιό AfD, καθώς όλα τα άλλα κόμματα έχουν αποκλείσει το ενδεχόμενο συνεργασίας με ένα κόμμα που θεωρούν αντιδημοκρατικό. Σύμφωνα με την παρακολούθηση δημοσκοπήσεων του Guardian, το SPD είναι τρίτο με ποσοστό περίπου 16% και οι Πράσινοι τέταρτοι με 14%. Η «συντηρητική-αριστερή» Συμμαχία Σάρα Βάγκενκνεχτ (BSW), η FDP και το αριστερό Die Linke προβλέπεται να καταγράψουν ποσοστά 5%, 4% και 4% αντίστοιχα. Ανάλογα με το αν αυτή η τριάδα συν τις τοπικές ενώσεις των Ελεύθερων Ψηφοφόρων (FW), που θα μπορούσαν να τα πάνε καλά στη Βαυαρία, θα ξεπεράσουν το εμπόδιο του 5% ή θα προκριθούν μέσω της εξαίρεσης των τριών εδρών, η επόμενη βουλή θα μπορούσε να έχει τέσσερα ή οκτώ κόμματα, τα περισσότερα σύγχρονη ιστορία.
Αυτό καθιστά πολύ δύσκολο να προβλεφθεί η κατανομή των εδρών στο νέο κοινοβούλιο. Ωστόσο, οι περισσότεροι αναλυτές βλέπουν ότι το πιο πιθανό αποτέλεσμα είναι μια κυβέρνηση συνασπισμού, συμπεριλαμβανομένων είτε των Σοσιαλδημοκρατών του Σολτς είτε των Πρασίνων, ή ίσως και των δύο.
Με πληροφορίες από Guardian
