Ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας 3,3% φέτος και 5,4% το 2022 προβλέπει το ΔΝΤ.
Στην ανακοίνωση με τα συμπεράσματα της αποστολής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στην Αθήνα- στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων του άρθρου IV και της τρίτης μετά το πρόγραμμα αξιολόγησης- επισημαίνεται ότι η αντίδραση της Ελλάδας στην πανδημία ήταν γρήγορη και προληπτική.
Παράλληλα όμως το Ταμείο επισημαίνει ότι υπάρχουν σημαντικές αβεβαιότητες και καθοδικοί κίνδυνοι, ενώ κάνει συστάσεις για εξοικονόμηση δαπανών μεταξύ άλλων για τις συντάξεις και τους μισθούς στο δημόσιο. Μάλιστα, σημειώνει ότι ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων κινείται σταδιακά προς τα προ της κρίσης επίπεδα.
Το ΔΝΤ σημειώνει ότι η ελληνική οικονομία συρρικνώθηκε 8,2% το 2020, λιγότερο από το αναμενόμενο δεδομένου του υψηλού βαθμού εξάρτησής της από τον τουρισμό. «Η κυβέρνηση παρείχε δημοσιονομική στήριξη μέσω του προϋπολογισμού που ήταν από τις μεγαλύτερες στην Ευρωζώνη, η οποία απέτρεψε μία έξαρση της πίεσης στις επιχειρήσεις και κράτησε τους εργαζόμενους στην αγορά εργασίας, αν και η απασχόληση των νέων και των μερικώς απασχολούμενων μειώθηκε πολύ», αναφέρει.
Βασικοί μοχλοί της ανάκαμψης, αναφέρουν τα στελέχη του Ταμείου, θα είναι οι επενδύσεις που θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης, η ανεκπλήρωτη την περίοδο της πανδημίας κατανάλωση που θα χρηματοδοτηθεί από τις καταθέσεις και η επανέναρξη του τουρισμού. Η μόνιμη απώλεια παραγωγής από την πανδημία προβλέπεται να φθάσει το 3%.
Οι αβεβαιότητες και οι κίνδυνοι
Το Ταμείο επισημαίνει ότι υπάρχουν σημαντικές αβεβαιότητες και καθοδικοί κίνδυνοι. «Αν και ο πλήρης εμβολιασμός προχωρά με ρυθμό πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, μία μεγαλύτερη διάρκεια της πανδημίας θα αύξανε σημαντικά τους καθοδικούς κινδύνους για όλους τους τομείς της οικονομίας», αναφέρει.
Αντίθετα, η ανάπτυξη μπορεί να είναι ισχυρότερη αν υλοποιηθεί πλήρως το εθνικό σχέδιο ανάκαμψης. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, το σχέδιο αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συνέργειες που θα αντιμετωπίσουν πολλές προκλήσεις.
Οι υψηλότερες επενδύσεις, οι οικονομίες κλίμακας από μεγαλύτερες επιχειρήσεις και η αυξημένη εξωστρέφεια «θα διατηρούσαν το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών υπό έλεγχο και -σε συνδυασμό με την ατζέντα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων του σχεδίου ανάκαμψης- θα ενίσχυαν την αύξηση της παραγωγικότητας, θα οδηγούσαν τη χώρα σε επενδυτική βαθμίδα και θα εμπέδωναν τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους».
Η αύξηση της παραγωγής, οι χαμηλότεροι φορολογικοί συντελεστές και η ψηφιοποίηση θα διεύρυναν τη φορολογική βάση και θα αποφεύγονταν μία απότομη πτώση όταν θα σταματούσε η χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης. Επιπλέον, οι αυξημένες ευκαιρίες χορήγησης δανείων θα στήριζαν τα επιτοκιακά περιθώρια των τραπεζών και η μείωση των ποσοστών NPE θα τους επέτρεπε να βελτιώσουν οργανικά την ποιότητα των κεφαλαίων τους.
Οι εκτιμήσεις για το χρέος
Σε ό,τι αφορά στο δημόσιο χρέος, το ΔΝΤ σημειώνει ότι παραμένει βιώσιμο μεσοπρόθεσμα, με βάση το ότι η ανάπτυξη θα είναι υψηλότερη από το επιτόκιο εξυπηρέτησής του και ότι θα υπάρξει σταδιακή επάνοδο σε πρωτογενή πλεονάσματα.
Το ελληνικό χρέος προβλέπεται να κορυφωθεί φέτος και στη συνέχεια να μειώνεται σταδιακά μεσοπρόθεσμα, παραμένοντας σε υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με πριν την πανδημία. «Τα μεγάλα ταμειακά διαθέσιμα και η ενεργή διαχείριση του χρέους από την κυβέρνηση περιορίζουν περαιτέρω τους κινδύνους αναχρηματοδότησης, ενώ η ικανότητα της Ελλάδας να εξυπηρετεί το χρέος της σε περίπτωση ενός μεγάλου σοκ εξαρτάται από τη συνεχιζόμενη περιφερειακή στήριξη», σημειώνεται.
Το χρέος μπορεί να είναι βιώσιμο μακροπρόθεσμα με διάφορες ρεαλιστικές πολιτικές και κινήσεις των επιτοκίων, σημειώνει το ΔΝΤ, προσθέτοντας ότι δεν μπορεί να καταλήξει με ασφάλεια σε ένα τέτοιο συμπέρασμα. Αυτό, πάντως, «σηματοδοτεί μία απομάκρυνση από την προηγούμενη ανάλυση μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του χρέους (του Ταμείου), που δημοσιεύθηκε το 2018, η οποία αναγνώριζε επίσης μεγάλη αβεβαιότητα, αλλά κατέληγε στο συμπέρασμα ότι η βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους δεν διασφαλιζόταν με βάση ένα ρεαλιστικό σύνολο μακροοικονομικών και δημοσιονομικών υποθέσεων».
Η ευνοϊκότερη προοπτική για τη βιωσιμότητα του χρέους βασίζεται στη μείωση των επιτοκίων διεθνώς καθώς και στη μεγάλη μείωση του spread των ελληνικών ομολόγων.
Το ΔΝΤ υποστηρίζει την υπό όρους διατήρηση διευκολυντικής δημοσιονομικής πολιτικής και το 2022. Τονίζει ότι οι μεσοπρόθεσμοι στόχοι δημοσιονομικής βιωσιμότητας δεν πρέπει να επιτευχθούν εις βάρος της ανάπτυξης, «ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπόψη τον αντίκτυπο των δύο κρίσεων στα υψηλά ποσοστά ανεργίας των νέων».
Σχετικά με τη δημοσιονομική πολιτική για το 2022 σημειώνει ότι «ενώ το πρωτογενές έλλειμμα για το 2022 αναμένεται να μειωθεί στο 1% του ΑΕΠ, η υποβόσκουσα δημοσιονομική στάση, εξαιρουμένων των προσωρινών μέτρων για τον κορωνοϊό, παραμένει επεκτατική κατά περίπου 2% του ΑΕΠ».
Συστάσεις για εξοικονόμηση δαπανών
Το Ταμείο θεωρεί ότι οι αρχές θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν την πρόσθετη στήριξη για να οδηγήσουν σε μία διαρκή βελτίωση του μείγματος δημοσιονομικής πολιτικής.
Στο πλαίσιο αυτό καλωσορίζει τις μειώσεις στη φορολογία των εταιρικών κερδών και της προκαταβολής φόρου, καθώς ενισχύουν τα επενδυτικά κίνητρα και διατηρούν τη ρευστότητα των επιχειρήσεων. Όμως, τονίζει ότι πρέπει να δοθεί αντίστοιχη έμφαση στη βελτίωση του μείγματος των δημόσιων δαπανών.
Αναφέρεται στην αντιμετώπιση των κενών που υπάρχουν στο ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα «καθώς η στήριξη πρέπει να προχωρήσει από τη διατήρηση των θέσεων εργασίας προς μία στοχευμένη εισοδηματική στήριξη και εκ νέου ενεργοποίηση των εργαζομένων καθώς και στην αντιμετώπιση των ακάλυπτων αναγκών για υγειονομική περίθαλψη».
Ο αντίκτυπος που θα υπάρχει από τα μέτρα αυτά στα δημόσια οικονομικά θα πρέπει, σημειώνει το ΔΝΤ, να καλυφθεί από μία νέα προσπάθεια για τη δημιουργία δημοσιονομικού χώρου, «μέσω της διεύρυνσης της βάσης για τη φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων, την αντιμετώπιση των κενών συμμόρφωσης αναφορικά με τον ΦΠΑ και την εξοικονόμηση δαπανών σε λιγότερο καλά στοχευμένα προγράμματα παροχών, περιλαμβανομένων των συντάξεων, της δαπάνης για τους μισθούς στο δημόσιο (με τον αριθμό των δημοσίων υπαλλήλων να κινείται σταδιακά προς τα προ της κρίσης επίπεδα) και για τις δημόσιες επιχειρήσεις».
Αναγκαία η υλοποίηση μεταρρυθμίσεων
Η υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων είναι αναγκαία για την ελαχιστοποίηση των μόνιμων κινδύνων και τη μόχλευση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης.
Το ΔΝΤ τονίζει ότι «οι μεταρρυθμίσεις έχουν προχωρήσει σε μία σειρά από τομείς και ότι η διεύρυνση των εξωτερικών ανισορροπιών της Ελλάδας πέρυσι αντανακλά κυρίως προσωρινούς παράγοντες λόγω της πανδημίας», εννοώντας κυρίως τη μείωση του τουρισμού.
«Ωστόσο, η αντιμετώπιση της ανατίμησης της πραγματικής σταθμισμένης συναλλαγματικής ισοτιμίας και η ενίσχυση των προοπτικών σύγκλισης στην Ευρωζώνη απαιτεί την επιτάχυνση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που ενισχύουν την παραγωγικότητα, μειώνουν το μη μισθολογικό κόστος και κλείνουν το παραγωγικό κενό», επισημαίνει.
Το Ταμείο συνιστά την προώθηση της ευελιξίας στην αγορά εργασίας με την επικείμενη κωδικοποίηση της εργασίας και προσθέτει ότι η αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού πρέπει να είναι συνετή.
Επίσης, σημειώνει ότι η κυβέρνηση πρέπει να εφαρμόσει τις κατάλληλες ασφαλιστικές δικλείδες για την εξασφάλιση της διαφάνειας και της λογοδοσίας των δαπανών σχετικά με τον κορωνοϊό και να προστατεύσει την ανεξαρτησία και την αξιοπιστία της ΕΛΣΤΑΤ.
«Εναλλακτικά σχέδια» για τις τράπεζες
Η στρατηγική των τιτλοποιήσεων «κόκκινων» δανείων μπορεί να επιτύχει μία γρήγορη μείωση των NPEs, εφόσον είναι επιτυχείς οι προσπάθειες αύξησης κεφαλαίου, σύμφωνα με το ΔΝΤ.
«Η πανδημία μπορεί να καθυστερήσει περαιτέρω την εξομάλυνση των τραπεζικών ισολογισμών, απαιτώντας μία προληπτική προσέγγιση από την κυβέρνηση που θα βασίζεται σε ενδελεχή ανάλυση κόστους - οφέλους όλων των διαθέσιμων επιλογών», επισημαίνει το Ταμείο.
Τα στελέχη του ΔΝΤ καλωσορίζουν την παράταση του σχεδίου «Ηρακλής», αλλά σημειώνουν ότι πρέπει «να διαμορφωθούν εναλλακτικά σχέδια στην περίπτωση που οι προσπάθειες των τραπεζών είναι ανεπαρκείς και/ή υλοποιηθούν οι κίνδυνοι εκτέλεσης».
Με πληροφορίες από ΑΠΕ
