Πολυτεχνίτης και ερημοσπίτης: Η ζωή και το έργο του Αμπάς Κιαροστάμι

Πολυτεχνίτης και ερημοσπίτης: Η ζωή και το έργο του Αμπάς Κιαροστάμι Facebook Twitter
Ο πολυπράγμων Ιρανός καλλιτέχνης Αμπάς Κιαροστάμι.
0

Ο τίτλος που συνοδεύει το κείμενο δεν είναι υποτιμητικός. Είναι η φράση που χρησιμοποιεί για να περιγράψει τον εαυτό του ο ίδιος ο Κιαροστάμι στην εισαγωγή του βιβλίου που εξέδωσε το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης ως συνοδευτικό τις ρετροσπεκτίβας του κινηματογραφικού και φωτογραφικού του έργου, το 2004.

Προσπαθώντας να κατανοήσει και ο ίδιος τι ακριβώς είναι, αναφέρει μια σειρά από part-time ασχολίες που κάνει (συμπεριλαμβάνοντας σε αυτές και του σκηνοθέτη, αφού όπως λέει κάνει ταινίες κάθε 2 χρόνια που τον απασχολούν για ένα εξάμηνο, οπότε μένει ένα μεγάλο κενό 1,5 χρόνου) με έμφαση όχι απαραίτητα στις πνευματικές, όπως την ποίηση, αλλά και στις τεχνικές, όντας μεταξύ άλλων ζωγράφος, εικονογράφος αλλά και σπουδαίος μαραγκός.

Ο Αμπάς Κιαροστάμι υπήρξε ένας πολυπράγμων καλλιτέχνης, δεν υπήρξε τόσο καθοριστικός στην ιστορία όλων των ενασχολήσεών του, αλλά τουλάχιστον σε αυτή του σινεμά πέτυχε πράγματα που τον τοποθετούν δικαίως σε σημαντική θέση της κινηματογραφικής ιστορίας. Υπάρχουν δύο σημαντικές στιγμές στην πορεία του ως σκηνοθέτης. Η πρώτη είναι η απόφαση που πήρε να παραμείνει στο Ιράν μετά την επανάσταση του 1979, σίγουρος πως το δέσιμό του με τον τόπο θα του παρείχε την έμπνευση η οποία θα ξεπερνούσε τις όποιες κυβερνητικές παρεμβάσεις.

Ο Αμπάς Κιαροστάμι υπήρξε ένας πολυπράγμων καλλιτέχνης, δεν υπήρξε τόσο καθοριστικός στην ιστορία όλων των ενασχολήσεών του, αλλά τουλάχιστον σε αυτή του σινεμά πέτυχε πράγματα που τον τοποθετούν δικαίως σε σημαντική θέση της κινηματογραφικής ιστορίας.

Φεύγοντας από το Ιράν πιθανά να έβρισκε περισσότερα χρήματα και μέσα για να απογειώσει την καριέρα του, αλλά δε θα έβρισκε ξανά τα τοπία και τους ανθρώπους που σημάδεψαν το περιεχόμενο των ταινιών του και του έδωσαν την ευκαιρία να εξελίξει την κινηματογραφική γλώσσα. Η δεύτερη στιγμή συμβαίνει το 1990, όπου κυκλοφορεί το Close-Up που του χαρίζει οριστικά το εισιτήριο για τις ευρωπαϊκές και αμερικανικές αγορές, τον εδραιώνει ως σημαντικό σκηνοθέτη και του δίνει την ευκαιρία να προωθήσει πολύ ευκολότερα το σινεμά της χώρας του.

Πολυτεχνίτης και ερημοσπίτης: Η ζωή και το έργο του Αμπάς Κιαροστάμι Facebook Twitter
Σκηνή από το Close-Up, μία σημαντική ταινία που του χαρίζει το εισιτήριο για τις ευρωπαϊκές και αμερικανικές αγορές.

Το Close-Up διηγείται την ιστορία ενός ανθρώπου που ξεγελά μια οικογένεια λέγοντάς της πως είναι ο γνωστός ιρανός σκηνοθέτης Μοσέν Μαχμαλμπάφ και ο Κιαροστάμι μπλέκει μυθοπλασία και ντοκιμαντέρ, μπαίνει ο ίδιος μέσα στο φιλμ και ζητά από τους πρωταγωνιστές να αναπλάσουν την ιστορία, προσπαθώντας να εξερευνήσει τα κίνητρα του ήρωα και το αν όντως πρέπει να αντιμετωπιστεί ως απατεώνας ή όχι.

Η ταινία που συχνά σήμερα ψηφίζεται μέσα στις σημαντικότερες που έγιναν ποτέ, είναι η ιδανικότερη επίδειξη ενός είδους που θα περιγραφόταν ως μεταμοντέρνος νεορεαλισμός, αφού ο Κιαροστάμι δούλευε για χρόνια πάνω στη γλώσσα των Ιταλών αναμειγνύοντάς την με τη μελέτη του πάνω στη σχέση μέσου και θεατή που τον απασχολούσε από την αρχή της καριέρας του. Οι ιρανικές ταινίες είχαν αρχίσει ήδη να απασχολούν τους καλλιτεχνικούς διευθυντές ξένων φεστιβάλ, όμως το Close-Up έδωσε την οριστική ώθηση.

Μια σειρά από ανήσυχους προγραμματιστές έψαξε το παρελθόν του Κιαροστάμι και άλλων σκηνοθετών της γενιάς του, όπως και νεότερους (τον Τζαφάρ Παναχί για παράδειγμα) και έβαλε το Ιράν στον κινηματογραφικό χάρτη. Μέσα σ’ αυτούς, προεξέχων μάλιστα, ο Δημήτρης Εϊπίδης, ήδη από την πρώτη χρονιά της διεθνοποίησης του φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, το 1992, έφερνε ξεκίνησε μια διαρκή σχέση με τον Κιαροστάμι, που κορυφώθηκε 12 χρόνια αργότερα με ένα μεγάλο αφιέρωμα.

Μετά το Close-Up, ο διεθνούς κύρους πια Κιαροστάμι έκανε τις γνωστότερες ταινίες του, θήτευσε σε επιτροπές κορυφαίων φεστιβάλ και πήρε το Χρυσό Φοίνικα το 1997 με τη Γεύση του Κερασιού, ένα βραβείο που όπως συχνά συμβαίνει στις Κάννες, δεν πήρε γιατί έκανε τότε την καλύτερη δουλειά του, αλλά ως μια επισφράγιση του συνολικού έργου του.

Πολυτεχνίτης και ερημοσπίτης: Η ζωή και το έργο του Αμπάς Κιαροστάμι Facebook Twitter
Σκηνή από το Γνήσιο Αντίγραφο (2010) με τη Juliette Binoche και τον William Shimell.

Χωρίς να θέλω να μειώσω τις '90s πολυβραβευμένες ταινίες του (Και η Ζωή Συνεχίζεται, Μέσα στους Ελαιώνες, Γεύση του Κερασιού, Ο Άνεμος θα μας Πάρει), είναι περισσότερο μια επανεξέταση των θεματικών που δούλεψε εκτεταμένα σε μικρού, μεσαίου και μεγάλου  μήκους φιλμ, στα χρόνια πριν το 1990. Εκεί μέσα από πολύ απλές ανθρώπινες ιστορίες, εφηύρε τη γλώσσα του, αυτή που ονομάστηκε γενικώς και αορίστως «ποιητική» αργότερα. Η Εμπειρία (1973), ο Ταξιδιώτης (1974), η Αναφορά (1977) και το εξαιρετικό Πού Είναι το Σπίτι του Φίλου Μου; (1987) μοιάζουν σήμερα περισσότερο συναρπαστικά ως μια περιπέτεια σε αχαρτογράφητα κινηματογραφικά νερά.

Στον 21ο αιώνα ο Κιαροστάμι δεν κάθισε πάνω στην επιτυχία και συνέχισε τις εξερευνήσεις ενώ αποδείχθηκε πολύ ευέλικτος σε νέες τεχνικές. Πειραματίστηκε με παλαιότερες δουλείες του (κάτι που έκανε πάντα στην καριέρα του) και βοηθήθηκε από την ψηφιακή τεχνολογία για να φτιάξει μικρά μαθήματα κινηματογράφου, όπως τη χρήση του αυτοκινήτου στο σινεμά στο 10 on Ten, αλλά και τη μαγεία των τοπίων που επισκέφθηκε στην καριέρα του στο The Roads of Kiarostami. Παράλληλα, οι ταινίες μεγάλου μήκους του ήταν πλέον ταινίες όχι ενός Ιρανού αλλά ενός δημιουργού που είχε ξεπεράσει προ πολλού τα σύνορα μιας χώρας – το Γνήσιο Αντίγραφο (2010) ήταν συμπαραγωγή τεσσάρων ευρωπαϊκών χωρών και το Κάτι Σαν Έρωτας (2012) γυρίστηκε στην Ιαπωνία.

Πολυτεχνίτης και ερημοσπίτης: Η ζωή και το έργο του Αμπάς Κιαροστάμι Facebook Twitter
Στον 21ο αιώνα ο Κιαροστάμι δεν κάθισε πάνω στην επιτυχία και συνέχισε τις εξερευνήσεις ενώ αποδείχθηκε πολύ ευέλικτος σε νέες τεχνικές.

Πέθανε το 2016 στα 76 του, καθώς η υγεία του είχε επιδεινωθεί και βρισκόταν σε νοσοκομείο του Παρισιού δίνοντας μάχη με τον καρκίνο. Αφήνει πίσω του μια τεράστια παρακαταθήκη ταινιών, ποιημάτων, κατασκευών και φωτογραφιών, την σχεδόν σύσσωμη εκτίμηση του κινηματογραφικού κόσμου και κυρίως πολλών σκηνοθετών. Ένας από αυτούς, ο Νάνι Μορέτι, έκανε το 1996 την ιδιοσυγκρασιακή μικρού μήκους ταινία, Η Πρεμιέρα του Close-Up, όπου δίνει οδηγίες σε κινηματογράφο για το πώς ακριβώς πρέπει να είναι στημένα όλα για την πρεμιέρα ενός τόσο σημαντικού φιλμ.

Οθόνες
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Terence Stamp (1938-2025): Ο μάγκας του Λονδίνου που θα γινόταν Τζέιμς Μποντ

Οθόνες / Terence Stamp (1938-2025): Ο μάγκας του Λονδίνου που θα γινόταν Τζέιμς Μποντ

«Το άτακτο αγόρι του βρετανικού σινεμά βρήκε τον δρόμο του σε ώριμες επιλογές, είτε παίζοντας κάποιον αδυσώπητο κακό είτε αφήνοντας τα λακωνικά του διακριτικά σαν στάμπα, όνομα και πράγμα, σε σύντομες εμφανίσεις – εννοείται πως έχει υποδυθεί και τον διάβολο!»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
The Karate Kid: Πώς η «ταινιούλα που δεν θα έβλεπε κανείς» εξελίχθηκε σε παγκόσμιο φαινόμενο

Οθόνες / The Karate Kid: Πώς η «ταινιούλα που δεν θα έβλεπε κανείς» εξελίχθηκε σε παγκόσμιο φαινόμενο

Η ταινία σημάδεψε μια γενιά εφήβων που φαντασιώνονταν ότι θα αντιστεκόντουσαν ηρωικά στους νταήδες που τους κακοποιούσαν καθημερινά. Και τώρα, ο μύθος επιστρέφει για έκτη φορά στην οθόνη, με πρωταγωνιστές τον Τζάκι Τσαν και τον Ραλφ Μάτσιο
THE LIFO TEAM
Ο άνθρωπος που έφερε την μαύρη μουσική κουλτούρα στο σαλόνι εκατομμυρίων σπιτιών

Daily / Ο άνθρωπος που έφερε τη μαύρη μουσική κουλτούρα στο σαλόνι εκατομμυρίων σπιτιών

Το ντοκιμαντέρ «Sunday Best: The untold story of Ed Sullivan» αναδεικνύει τη συμβολή του Εντ Σάλιβαν και της δημοφιλέστατης τηλεοπτικής εκπομπής του στην ανάδειξη τεράστιων μορφών της μαύρης μουσικής, από τη Nίνα Σιμόν και τον Τζέιμς Μπράουν μέχρι την Tίνα Τέρνερ και τον Στίβι Γουόντερ.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Έντουαρντ Νόρτον: Γεννημένος σε λάθος εποχή

Οθόνες / Έντουαρντ Νόρτον: Γεννημένος σε λάθος εποχή

Με αφορμή τα σημερινά του γενέθλια, ανατρέχουμε στην καριέρα ενός ηθοποιού με την ερμηνευτική στόφα των μεγάλων ονομάτων του New Hollywood, μα καταδικασμένου να εργάζεται σε καιρούς που η κινηματογραφική βιομηχανία δεν ξέρει τι να κάνει μαζί του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Ana Kokkinos: «Αν ήμουν ένας στρέιτ, Άγγλος άντρας, η ζωή θα ήταν ευκολότερη»

Οθόνες / Ana Kokkinos: «Αν ήμουν ένας στρέιτ, Άγγλος άντρας, η ζωή θα ήταν ευκολότερη»

Η ελληνικής καταγωγής Αυστραλή σκηνοθέτιδα πίσω από το «Ten Pound Poms» μιλά στη LiFO για τη στάση των Αυστραλών απέναντι στους μετανάστες, την ταινία της που εξόργισε την ομογένεια, και το πώς είναι να νιώθεις παρείσακτος ακόμη κι όταν το έργο σου έχει δει πολύς κόσμος.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μιχάλης Ρέππας: «Θέλω να διασκεδάζω. Πέρασα τα 65 και έχει αρχίσει να μη με νοιάζει»

Οι Αθηναίοι / Μιχάλης Ρέππας: «Θέλω να διασκεδάζω. Πέρασα τα 65 και έχει αρχίσει να μη με νοιάζει»

«Τρεις Χάριτες», «Βίρα τις Άγκυρες», «Δις εξαμαρτείν», «Safe Sex», «Το Κλάμα βγήκε από τον Παράδεισο», «Μπαμπάδες με ρούμι». Λίγοι μας έχουν κάνει να γελάσουμε τόσο τα τελευταία 30 χρόνια όσο ο Μιχάλης Ρέππας. Ο ηθοποιός, συγγραφέας και σκηνοθέτης που εξαιτίας του «το Τζέλα Δέλτα δεν είχε φουγάρα» αφηγείται τη ζωή του στη LifO.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το τρίο Πασκάλ-Τζόνσον-Έβανς και 9 ακόμα λόγοι να πάτε σινεμά

Οθόνες / Το τρίο Πασκάλ-Τζόνσον-Έβανς και 9 ακόμα λόγοι να πάτε σινεμά

Μια ταινία που η Τζέιν Όστιν θα ήταν περήφανη να είχε σκηνοθετήσει, η Λίντσεϊ Λόχαν ανταλλάζει σώμα με την Τζέιμι Λι Κέρτις ξανά μετά από 22 χρόνια κι ένας μεταλλαγμένος Μπάμπι εκδικείται για τον θάνατο της μαμάς του. – Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM
«Νεαρές μητέρες»: Είναι καλοκαιρινή επιλογή μία ταινία των αδελφών Νταρντέν; 

The Review / «Νεαρές μητέρες»: Tα κατάφεραν πάλι οι αδελφοί Νταρντέν; 

Τι κάνει τις «νεαρές μητέρες» να ξεχωρίζουν από τις προηγούμενες δουλειές των Βέλγων δημιουργών; Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου συζητάνε για τη βραβευμένη ταινία που παίζεται στους θερινούς κινηματογράφους της Αθήνας.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
American Apparel: Τα βρόμικα μυστικά της πιο ανατρεπτικής εταιρείας των ’00s

Οθόνες / American Apparel: Τα βρόμικα μυστικά της πιο ανατρεπτικής εταιρείας των ’00s

Η American Apparel πουλούσε απελευθέρωση, αλλά πίσω από τις βιτρίνες και το φίνο βαμβάκι το brand ήταν βουτηγμένο στα σκάνδαλα: σεξουαλική παρενόχληση, κατάχρηση εξουσίας και ένα εργασιακό κλίμα που κάθε άλλο παρά cool ήταν.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Movies

Οθόνες / Η σπαρταριστή επιστροφή των «Τρελών Σφαιρών» και 9 ακόμα λόγοι για να πάτε σινεμά

Ο Λίαμ Νίσον δείχνει την κωμική στόφα του, η Άλισον Μπρι και ο Ντέιβ Φράνκο πρωταγωνιστούν στην πιο αναμενόμενη ταινία τρόμου της χρονιάς, η νέα ταινία των αδερφών Νταρντέν και 4 επανεκδόσεις – Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM
Είδαμε την ταινία που διασκευάζει ο Γιώργος Λάνθιμος

Οθόνες / Η ταινία στην οποία βασίστηκε ο Λάνθιμος: Ένα κρυμμένο νοτιοκορεατικό διαμάντι

Η επικείμενη κυκλοφορία του «Bugonia» στάθηκε αφορμή για να επισκεφτούμε ξανά την κινηματογραφική του πηγή, το cult «Save the Green Planet!», έναν από τους κρυμμένους θησαυρούς του νοτιοκορεατικού σινεμά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ