Οι αποστολές του διαστήματος σήμερα κρατάνε μέρες, το πολύ μήνες. Οι μεγαλύτερης διάρκειας αποστολές βρίσκονται σε τροχιά και όχι σε ταξίδι μακριά από τη γη. Για περίπτωση που η ομάδα δε μπορεί να επιστρέψει στη γη (πχ λόγω κακοκαιρίας), μέσα στο σκάφος υπάρχουν προμήθειες για μερικές μέρες ακόμα. Τις πρώτες μέρες το πλήρωμα είναι πολύ αναστατωμένο για να φάει, σε σημείο που πρέπει να τους το υπενθυμίσουν. Όταν όμως μπουν στη ρουτίνα της αποστολής το φαγητό γίνεται παρηγοριά και τρώνε το 100% του φαγητού που αντιστοιχεί στον καθένα.
Ο λόγος που τόσοι επιστήμονες ασχολούνται τόσο εντατικά με το φαγητό των αστροναυτών δεν είναι ότι τους απασχολεί τόσο πολύ η καλοπέρασή τους. Σίγουρα το θέμα της υγείας είναι σημαντικό αλλά ούτε αυτός είναι ο κυριότερος λόγος. Πρόκειται για διατήρηση της πνευματικής τους υγείας. Η ψυχολογία τους μετά την απομόνωση, την έλλειψη βαρύτητας και τη στενότητα χώρου φθίνει πολύ γρήγορα. Υπάρχει ένα πολύ αυστηρό πρόγραμμα δουλειάς ώστε να μην έχουν πολύ ώρα να αναλογιστούν τι κάνουν και που είναι, το οποίο περιλαμβάνει και συχνή άσκηση. Ακόμα η επικοινωνία με τη γη είναι πλέον μόνιμη, κάτι που τους βοηθάει πολύ να διατηρήσουν την ισορροπία τους. Αυτό που τους συνδέει όμως κυρίως με τη γη είναι το φαγητό, και ειδικά οι γεύσεις που τους θυμίζουν το φαγητό της μαμάς. Για κάποια λεπτά την ημέρα κάνουν κάτι εντελώς κανονικό, όπως να διαλέξουν τι να φάνε, να το ετοιμάσουν και να καθίσουν ως παρέα να φάνε. Αυτές οι στιγμές συσφίγγουν και τις σχέσεις της ομάδας και από εκτελεστικά όργανα γίνονται πάλι άνθρωποι με φίλους και ελεύθερο χρόνο. Η NASA θέλει τους στρατιώτες υγιείς – και οι μηχανικοί της έχουν δει το Space Odyssey 2001, όπως κι εμείς. Όλοι έχουν δικαίωμα να πάρουν μαζί τους κάτι ιδιαίτερο που θέλουν, αρκεί να μην χρειάζεται ψυγείο και οι περισσότεροι διαλέγουν γκοφρέτες, κουλουράκια και παρόμοια. Το ενδιαφέρον είναι ότι όλοι κατά την επιστροφή τους στη γη δηλώνουν ότι έπρεπε να είχαν πάρει κι άλλο φαγητό μαζί τους.
Φυσικά το ερώτημα –και η μεγάλη πρόκληση- είναι η διατροφή του ανθρώπου όταν αρχίσει τα πολύμηνα ταξίδια και μετά, όταν προσπαθήσει να εγκατασταθεί σε άλλους πλανήτες. Το σχέδιο αυτή τη στιγμή είναι να βρεθεί τρόπος ώστε το φαγητό των αστροναυτών να διατηρεί τα θρεπτικά του συστατικά για 5 χρόνια, ταυτόχρονα όμως να είναι εύγευστο και εύκολο να παρασκευαστεί, χωρίς μεγάλες απαιτήσεις σε ενέργεια. Με λίγα λόγια, η NASA βρίσκεται σε αναζήτηση νέων τεχνολογιών.
Το μονοπάτι που εξερευνά αυτή τη στιγμή είναι η αυτονομία. Είναι πολύ πιο ακριβό και δύσκολο να διατηρείς φαγητό από το να μεγαλώνεις και να καταναλώνεις φρέσκο. Επιπλέον τα φυτά μέσα στο διαστημόπλοιο θα ισορροπούν το διοξείδιο του άνθρακα.
Φυσικά δεν είναι τόσο απλό. Σε τεχνητά «οικοσυστήματα διαστημόπλοιου» η NASA μεγαλώνει ραπανάκια, μαρούλια και κρεμμύδια υδροπονικής καλλιέργειας, μέσα σε διάλυμα θρεπτικών συστατικών. Παράλληλα ελέγχει τις συνθήκες φωτισμού, θερμοκρασίας και διοξειδίου του άνθρακα. Η υπόθεση βρίσκεται ακόμα σε πολύ αρχικό στάδιο, καθώς ο στόχος είναι να δημιουργηθούν νέα οικοσυστήματα που αλληλοσυμπληρώνονται.
Τι μαθαίνουν τα σούπερ μάρκετ από τις διαστημικές τεχνολογίες; Κυρίως περί συντήρησης τροφίμων. Χρήσιμη τεχνολογία, αν σκεφτούμε ότι έχουμε φτάσει στο απόγειο με την κατάψυξη και τις κονσέρβες. Η τεχνολογία του διαστήματος είναι η αφυδάτωση σε συνδυασμό με την κατάψυξη: σε συνθήκες έλλειψης νερού, τα μικρόβια δε μπορούν να αναπτυχθούν. Επιπλέον η NASA λέει ότι για επιτυχημένη συντήρηση είναι απαραίτητη η καλή πρώτη ύλη. Τώρα αν βρεθεί και η άκρη με τα ραπανάκια που θα φυτρώνουν στον αέρα, θα πλησιάσουμε κι άλλο στα απολύτως φρέσκα λαχανικά. Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι οι κύβοι της δεκαετίας του ’60 είναι εντελώς passé. Τις ελάχιστες φορές που τόλμησαν να εμφανιστούν στις σύγχρονες αποστολές, γύρισαν στη γη ανέγγιχτοι.
σχόλια