Στην αρχαία Αθήνα, ο τρόπος που οι άνθρωποι τιμούσαν τους νεκρούς τους ήταν ιδιαίτερα σημαντικός και εκφραζόταν μέσα από συγκεκριμένα ταφικά έθιμα και την τέχνη. Οι λήκυθοι, μικρά αγγεία που χρησιμοποιούνταν στην ταφή, αποτελούσαν σύμβολα μνήμης και σεβασμού προς τους αποθανόντες. Παράλληλα, οι οικογένειες εξέφραζαν την αγάπη και τη λύπη τους μέσα από μνημεία και αγάλματα που αντικατέστησαν τα πιο απλά σημάδια στους τάφους. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου, οι αρχές επέβαλαν περιορισμούς στην έκταση των εκδηλώσεων πένθους, αναδεικνύοντας έτσι μια αλλαγή στις κοινωνικές αντιλήψεις και πρακτικές της εποχής. Μέσα από τη μελέτη αυτών των ταφικών συνηθειών, μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τις αξίες και την κουλτούρα της αρχαίας Αθήνας.
Πώς τιμούσαν οι αρχαίοι Αθηναίοι τους νεκρούς τους μέσα από τα ταφικά τους έθιμα και την τέχνη; Πώς πίστευαν ότι έπρεπε να θυμούνται τους αγαπημένους τους; Τι ρόλο έπαιζαν τα αγγεία, οι λεγόμενες λήκυθοι, στην τελετή της ταφής; Και πώς τα μνημεία και τα αγάλματα αντικατέστησαν τα απλά σημάδια στους τάφους, δείχνοντας την αγάπη και τη θλίψη των οικογενειών; Τέλος, γιατί οι αρχές αποφάσισαν να βάλουν τέλος σε αυτές τις μεγάλες εκδηλώσεις πένθους;
Η Κάτια Μαργαρίτη είναι διδάκτωρ Κλασικής Αρχαιολογίας με σπουδές στο τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και στο University College London. Η διδακτορική της διατριβή έχει θέμα τον θάνατο της αγάμου κόρης στην Αθήνα των κλασικών χρόνων και έχει εκδοθεί από τον εκδοτικό οίκο Archaeopress στην Αγγλία. Έχει δημοσιεύσει εκτενώς σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζουν στην ταφική τέχνη, στις ταφές και στα ταφικά έθιμα, στη γλυπτική και στην αγγειογραφία της αρχαίας Αθήνας καθώς και στα ζώα στην αρχαία τέχνη. Το βιβλίο της για τον θάνατο και την ταφή στην κλασική Αθήνα κυκλοφόρησε το 2021 από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας. Αυτό το διάστημα συγγράφει μια μονογραφία για τον σκύλο στην αρχαία αττική τέχνη και ένα βιβλίο για τα ζώα στην αρχαία Ελλάδα μαζί με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης Kenneth Kitchell, το οποίο θα εκδοθεί από τον εκδοτικό οίκο Routledge. Είναι research associate του τμήματος Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Reading.
Στη φωτογραφία: Λεπτομέρεια από το μαρμάρινο επιτύμβιο ανάγλυφο της γιαγιάς Αμφαρέτης. Το ειδώλιο πτηνού στο στηριγμένο στο ερεισίνωτο δεξί της χέρι προορίζεται για το εγγονάκι της που το κρατά με το αριστερό χέρι στα γόνατά της. Το συγκινητικό θρηνητικό επίγραμμα μας πληροφορεί για τη μεταξύ τους σχέση και για τον ταυτόχρονο θάνατό τους. Γύρω στα 430-420 π.Χ.
Πηγή: «ΚΕΡΑΜΕΙΚΟΣ» των Ελένη Σ. Μπάνου - Λεωνίδα Κ. Μπουρνιά. Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση.
