Ζακ Πολάνσκι όπως Ζοχράν Μαμντάνι;
Οι Βρετανοί Πράσινοι έχουν νέο ηγέτη. Ο αριστερός οικο-λαϊκιστής ριζοσπάστης Ζακ Πολάνσκι κέρδισε τις εσωκομματικές εκλογές του Βρετανικού Πράσινου Κόμματος με συντριπτική πλειοψηφία. Ποιο είναι το πολιτικό του όραμα για το μέλλον της Βρετανίας; Και γιατί απεχθάνεται τον νυν πρωθυπουργό Στάρμερ;
Jan Bělíček
Alarm (Πολωνία) - 04. 09. 2025
Οι Βρετανοί Πράσινοι εξέλεξαν νέο ηγέτη αυτή την εβδομάδα, με τον Ζακ Πολάνσκι να αναλαμβάνει την ηγεσία του με 85% των ψήφων. Νίκησε τους πιο κεντρώους και μετριοπαθείς υποψηφίους Άντριαν Ράμσεϊ και Έλι Τσόουνς, οι οποίοι διεκδικούσαν και οι δύο τη θέση της συν-ηγεσίας - καθώς και οι δύο εκλέχτηκαν μεταξύ των τεσσάρων κοινοβουλευτικών αντιπροσώπων που διαθέτουν οι Βρετανοί Πράσινοι. Ωστόσο, ακόμη και αυτή η εξέχουσα θέση δεν τους βοήθησε στις εσωκομματικές εκλογές και ηττήθηκαν συντριπτικά από έναν υποψήφιο που αυτοαποκαλείται οικο-λαϊκιστής.
Η πολύ βασανιστική πολιτική πορεία του Πολάνσκι αποτελεί πηγή αμηχανίας για ορισμένους αριστερούς επικριτές, ενώ για άλλους συμβολίζει την πολιτική εξέλιξη που έχουν βιώσει πολλοί άνθρωποι άνω των 40 την τελευταία δεκαετία.
Μετά τη σαφή νίκη του, ο Ζακ Πολάνσκι στάθηκε ενώπιον ενός ενθουσιώδους πλήθους στο Λονδίνο και δήλωσε ότι "έρχεται η ώρα για τους Πράσινους". Στην ομιλία του, είπε ότι ο υπάρχων πολιτικός χώρος στη Βρετανία είναι "φτιαγμένος για τσαρλατάνους όπως ο εκατομμυριούχος Νάιτζελ Φάρατζ και το Reform UK (το κόμμα του Φάρατζ -σ.σ.), που προσποιούνται ότι υπηρετούν τις κοινότητες της εργατικής τάξης, αλλά στην πραγματικότητα υποστηρίζονται από τους ίδιους δισεκατομμυριούχους που καταστρέφουν τις δημοκρατίες μας, τις κοινότητές μας και τον πλανήτη μας. Σε αυτό το σημείο, είναι απόλυτη ηθική επιταγή για τους Πράσινους να διαμορφώσουν το δικό τους όραμα για "τολμηρή πολιτική".
Αλλά είχε ακόμη πιο σκληρά λόγια για τον νυν πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ και το Εργατικό Κόμμα του. "Το μήνυμά μου προς το Εργατικό Κόμμα είναι σαφές: δεν είμαστε εδώ για να σας απογοητεύσουμε. Δεν είμαστε εδώ για να σας ανησυχήσουμε. Είμαστε εδώ για να σας αντικαταστήσουμε", δήλωσε ο Ζακ Πολάνσκι, αποκλείοντας παράλληλα οποιαδήποτε μελλοντική συνεργασία μεταξύ του κόμματός του και του Στάρμερ.
Διαφοροποίησε σαφώς τον εαυτό του από το κυβερνών Εργατικό Κόμμα, η δημοτικότητα του οποίου εξακολουθεί να μειώνεται, κυρίως λόγω της κλίσης του πρωθυπουργού Στάρμερ προς τη δεξιά πτέρυγα του κόμματος και επίσης λόγω των αντιδημοφιλών σχεδίων για τη μείωση των επιδομάτων για τα άτομα με αναπηρίες ή των επιδομάτων θέρμανσης. Και δεν αναφέρομαι καν στις δηλώσεις του Στάρμερ για τη μετανάστευση, με τις οποίες θέλει να ανταγωνιστεί το ακροδεξιό Reform UK. Υπάρχουν μάλιστα συζητήσεις στους διαδρόμους ότι αρκετοί δυσαρεστημένοι, αριστεροί βουλευτές του Εργατικού Κόμματος θα μπορούσαν να αυτομολήσουν στους Πράσινους μετά την εκλογή του Πολάνσκι. Γίνεται λόγος ακόμα και για 15 μέλη του κοινοβουλίου...
Μια ισχυρή εντολή για ριζοσπαστική πολιτική
Στις επόμενες εκλογές, ο Πολάνσκι θέλει να κερδίσει 30 έδρες στο κοινοβούλιο για τους Πράσινους. Σχεδιάζει να εγκαταλείψει την πιο μετριοπαθή προσέγγιση των προκατόχων του, οι οποίοι ήθελαν να τυλίξουν την αριστερή πολιτική σε ένα κεντρώο λεξιλόγιο, και αντ' αυτού να επιλέξει ένα πιο μαχητικό και συγκρουσιακό στυλ που ιδανικά θα έπρεπε να προσελκύσει ψηφοφόρους από την άκρα δεξιά. Ως πρώην ηθοποιός, ο Πολάνσκι είναι κατάλληλος για αυτήν την πιο μαχητική πολιτική. Ωστόσο, οι αντίπαλοί του εντός του κόμματος φοβούνται ότι θα μπορούσε να αποθαρρύνει τους πιο μετριοπαθείς ψηφοφόρους των Πρασίνων, ειδικά στις αγροτικές περιοχές, όπου το κόμμα έχει κερδίσει έδαφος τα τελευταία χρόνια.
Ο Πολάνσκι ισχυρίζεται επανειλημμένα ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν να σκεφτούν τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης εάν πρέπει να αντιμετωπίσουν το πώς θα επιβιώσουν μέχρι τον επόμενο μήνα και εάν συνθλιβόνται από τα υψηλά ενοίκια, τις τιμές των τροφίμων και της ενέργειας. Προτείνει υψηλότερους φόρους στους δισεκατομμυριούχους, εθνικοποίηση εταιρειών στον τομέα του νερού και μεγαλύτερη ρύθμιση των ιδιωτικών εταιρειών. Ο Πολάνσκι προτείνει επίσης την εισαγωγή ενός φόρου περιουσίας - ενός φόρου που υπολογίζεται στη συνολική αξία των περιουσιακών στοιχείων ενός φορολογούμενου, ο οποίος ισχυρίζεται ότι είναι πιο δίκαιος από έναν φόρο εισοδήματος.
Ο Πολάνσκι ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του τον Μάιο του τρέχοντος έτους και έκτοτε ο αριθμός των μελών του κόμματος φέρεται να έχει αυξηθεί κατά οκτώ τοις εκατό, κάτι που οι άνθρωποι αποδίδουν στη δημοτικότητά του. Το κόμμα έχει πλέον επιλέξει συντριπτικά ένα πιο ριζοσπαστικό και αριστερό όραμα "οικο-λαϊκιστικής" πολιτικής και ο Ζακ Πολάνσκι έχει λάβει μια πολύ ισχυρή εντολή από τους συναδέλφους του στο κόμμα για να το προωθήσει.
Ποιος είναι ο οικο-λαϊκιστής Πολάνσκι;
Ο Ζακ Πολάνσκι είναι αναπληρωτής ηγέτης των Πρασίνων από το 2022 και είναι επίσης μέλος της Συνέλευσης του Λονδίνου, η οποία επιβλέπει τις δραστηριότητες του δημάρχου του Λονδίνου, ο οποίος είναι ο Σαντίκ Καν του Εργατικού Κόμματος, για πέμπτη χρονιά. Προέρχεται από μια εβραϊκή οικογένεια που μετακόμισε στη Βρετανία το πρώτο μισό του 20ού αιώνα από την ηπειρωτική Ευρώπη, και το όνομά του υποδηλώνει ότι ήταν συγκεκριμένα από την Πολωνία. Η οικογένειά του άλλαξε το επώνυμό της από Πολάνσκι σε Πόλντεν φοβούμενη τον αντισημιτισμό.
Ο Ζακ Πολάνσκι γεννήθηκε ως Ντέιβιντ Πόλντεν στο Σάλφορντ του Μείζονος Μάντσεστερ. Ωστόσο, άλλαξε το όνομά του σε Πολάνσκι στην ηλικία των 18 ετών για να διεκδικήσει το αρχικό του επώνυμο και να υιοθετήσει την εβραϊκή του ταυτότητα. Στη συνέχεια επέλεξε το όνομα Ζακ από έναν χαρακτήρα στο μυθιστόρημα Goodnight Mister Tom, το οποίο ακολουθεί ένα νεαρό αγόρι που μετακομίζει από το Λονδίνο, όπου βιώνει εκφοβισμό και κακομεταχείριση, στη βρετανική ύπαιθρο, όπου αναπτύσσει μια σχέση αγάπης και φροντίδας με τον ογδοντάχρονο κύριο Τομ.
Ο Ζακ Πολάνσκι είναι βίγκαν, ομοφυλόφιλος και ζει αυτή τη στιγμή στην περιοχή Χάκνεϊ του Λονδίνου. Παρεμπιπτόντως, του αρέσει να λέει ότι δεν χρειάζεται να είσαι βίγκαν για να είσαι ψηφοφόρος των Πρασίνων. Η διαμονή του στην Ατλάντα των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου σπούδασε υποκριτική, φέρεται να ήταν το κλειδί για την πολιτική του καριέρα. Αντιμέτωπος με τον ρατσισμό, την ανισότητα και την ομοφοβία στις ΗΠΑ, οδηγήθηκε σε μεγαλύτερη πολιτική εμπλοκή. Ξεκίνησε με κοινωνική εργασία με άστεγους και μετανάστες, και οι ίδιες οι σπουδές υποκριτικής του παρείχαν τις δεξιότητες που απαιτούνται για μια επιτυχημένη πολιτική καριέρα.
Μετακόμισε από την Ατλάντα στο Λονδίνο, όπου απλώς συνέχισε και προχωρούσε. Αρχικά συνδέθηκε πολιτικά με τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες και ήταν υποστηρικτής της κλασικής φιλελεύθερης πολιτικής με όλα τα καλά και τα κακά που συνεπάγεται αυτή η πολιτική. Έγινε διάσημος για πρώτη φορά το 2016 όταν διέκοψε μια προεκλογική συγκέντρωση του Τζέρεμι Κόρμπιν, τον οποίο επέκρινε για τη στάση του απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε αυτό το στάδιο της πολιτικής του καριέρας, ο Κόρμπιν ήταν πολύ χλιαρός όσον αφορά την παραμονή της Βρετανίας στην ΕΕ και, στα μάτια του Πολάνσκι, δεν ήταν αρκετά επικριτικός απέναντι στο Brexit.
Πού ήσουν όταν σε χρειαζόμασταν;
Αυτό το περιστατικό συνέβη μια εβδομάδα μετά τις εκλογές στις οποίες οι Βρετανοί ψήφισαν υπέρ της αποχώρησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Πολάνσκι κατηγόρησε τον Κόρμπιν ότι δεν ήταν καλός υποστηρικτής του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Ο Πολάνσκι φώναξε στον Κόρμπιν σε μια συγκέντρωση: "Τι γίνεται με την Ευρώπη; Πού ήσουν όταν σε χρειαζόμασταν;" Κατά ειρωνικό τρόπο, ο στενότερος πολιτικός σύμμαχος του Ζακ Πολάνσκι είναι αυτή τη στιγμή ο Τζέρεμι Κόρμπιν και το νεοσύστατο κόμμα του, το οποίο αυτή τη στιγμή αυτοαποκαλείται Your Party. Ο Κόρμπιν συνεχάρη τώρα τον Πολάνσκι για τη νίκη του στο δίκτυο X, γράφοντας ένα κάπως πικρό μήνυμα ότι προσβλέπει στην "οικοδόμηση ενός πιο δίκαιου και καλύτερου κόσμου μαζί".
Λίγο μετά το προαναφερθέν περιστατικό με τον Κόρμπιν, ο Πολάνσκι εγκατέλειψε τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες και εντάχθηκε στους Πράσινους. Τώρα εξηγεί τη συμμετοχή του στο πολιτικό εγχείρημα των Φιλελεύθερων Δημοκρατών με την πολιτική αφέλεια και την εμπιστοσύνη στη ρητορική που επικαλείται τη λογική και υπερασπίζεται το status quo. Το 2021, εξελέγη στη Βουλή του Λονδίνου ως Πράσινος, όπου ήταν επικεφαλής της επιτροπής περιβάλλοντος. Συνδέει ολοένα και περισσότερο την πολιτική του για το κλίμα με τον αγώνα για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων, το οποίο έχει γίνει το κεντρικό του θέμα. "Η οικονομία με υψηλότερους μισθούς είναι μια πράσινη οικονομία και οι Πράσινοι θα στέκονται πάντα δίπλα σε ανθρώπους που επηρεάζονται από οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα".
Ο Πολάνσκι ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του για την ηγεσία των Πρασίνων τον Μάιο του τρέχοντος έτους και υποστηρίχθηκε αμέσως από τον δημοφιλή δημοσιογράφο και podcaster Όουεν Τζόουνς. Ήθελε να προσφέρει στους ανθρώπους ένα διαφορετικό όραμα πολιτικής που θα μπορούσε να ανταγωνιστεί το ακροδεξιό Reform UK του Νάιτζελ Φάρατζ, ενώ παράλληλα θα επωφελούνταν από την παρακμή της βρετανικής σοσιαλδημοκρατίας με επικεφαλής τον Κιρ Στάρμερ. Ο Πολάνσκι έχει δηλώσει ότι υπό την ηγεσία του το κόμμα θα επικεντρωθεί στην "αναδιανομή του πλούτου, στη χρηματοδότηση των δημόσιων υπηρεσιών και στην καταπολέμηση της γενοκτονίας στη Γάζα".
Αντισιωνιστής και υπνοθεραπευτής
Είναι σημαντικό να προσθέσουμε στο τελευταίο ότι ο ίδιος μεγάλωσε σε μια οικογένεια με έντονο σιωνιστικό προσανατολισμό, όπου το Ισραήλ ήταν το κέντρο των πάντων. Σύμφωνα με τον ίδιο, του πήρε πολύ χρόνο για να καταλήξει στις τρέχουσες απόψεις του για τις φρικαλεότητες που συνέβαιναν στην Παλαιστίνη. Σε μια συνέντευξη με την Novara Media, είπε για το Ισραήλ: "Νομίζω ότι τα εθνοτικά κράτη είναι πραγματικά ανθυγιεινά και ότι πρέπει να υπερασπιζόμαστε τη δημοκρατία". Αν και είναι ριζοσπαστικός επικριτής του κράτους του Ισραήλ, ο ίδιος είναι περήφανος για την εβραϊκή του καταγωγή και προσπαθεί να είναι ενεργός στην εβραϊκή κοινότητα, παρά το γεγονός ότι δέχεται συντριπτική κριτική για τις θέσεις του από, όπως λέει ο ίδιος, "τις λεγόμενες κυρίαρχες εβραϊκές κοινότητες".
Στο πλαίσιο των συζητήσεων που γίνονται τώρα στην Τσεχία για την "πραγματική αριστερά", είναι αρκετά ενδιαφέρον ότι ο Πολάνσκι σίγουρα δεν εγκαταλείπει τα λεγόμενα πολιτιστικά θέματα και δεν σκοπεύει να τα παραμερίσει εστιάζοντας στην οικονομία. Το όραμά του για το μέλλον της βρετανικής κοινωνίας είναι πραγματικά χειραφετητικό και αγωνίζεται για δικαιοσύνη και ισότητα για όλους. Για παράδειγμα, είναι ένθερμος υποστηρικτής των τρανς ατόμων, των οποίων τα ίσα δικαιώματα θεωρεί ως προϋπόθεση για μια συμπεριληπτική και δίκαιη κοινωνία. "Δεν νομίζω ότι [τα τρανς άτομα] θέλουν να βρίσκονται στο προσκήνιο. Νομίζω ότι απλώς θέλουν να μπορούν να ουρούν με την ησυχία τους", λέει σε συνέντευξή του στη Novara Media, χλευάζοντας τις τρέχουσες πολιτισμικές αντιπαραθέσεις σχετικά με τον σωστό σχεδιασμό των δημόσιων τουαλετών.
Στις συνεντεύξεις του, μιλάει τακτικά κατά της αναζήτησης διαφορών μεταξύ των ανθρώπων και της δημιουργίας περιττών συγκρούσεων. "Αναζητούμε συνεχώς διαφορές μεταξύ της εργατικής και της μεσαίας τάξης, ενώ το πραγματικό πρόβλημα είναι οι άνθρωποι που κερδίζουν περισσότερα χρήματα στον ύπνο τους από όσα μπορείτε να κερδίσετε σε μια ζωή. Το πραγματικό πρόβλημα είναι η ολιγαρχία". Και οι επιθέσεις που δέχεται από τα μέσα ενημέρωσης για τη στάση του σχετικά με τη γενοκτονία στη Γάζα τον φέρνουν αυτή τη στιγμή πιο κοντά στον Τζέρεμι Κόρμπιν, ο οποίος πέρασε από την κόλαση των μέσων ενημέρωσης κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του 2019 λόγω του υποτιθέμενου αντισημιτισμού του.
Και τέλος, μια ακόμη πραγματικά παράξενη ιστορία, για να μην φαίνονται όλα πολύ ρόδινα. Το 2013, ο Ζακ Πολάνσκι, στην προσπαθειά του να βιοποριστεί, έβγαζε τα προς το ζην, μεταξύ άλλων, ως υπνοθεραπευτής. Εκείνη την εποχή, τον προσέγγισε μια δημοσιογράφος της εφημερίδας The Sun, η οποία του είπε ότι ήθελε να μεγαλώσει το στήθος της χρησιμοποιώντας ύπνωση. Και ο Ζακ Πολάνσκι προσπάθησε πραγματικά να το κάνει, κάτι που οδήγησε σε ένα παράξενο άρθρο εφημερίδας που μπορείτε ακόμα να διαβάσετε σήμερα στην The Sun. Παρεμπιπτόντως, γνωρίζετε ποιος ήταν ο τίτλος της The Sun που ανακοίνωνε τη νίκη του Πολάνσκι στη μάχη για την ηγεσία του Πράσινου Κόμματος; "Πρώην υπνοθεραπευτής που ισχυριζόταν ότι μπορούσε να μεγαλώσει το στήθος με το μυαλό του εξελέγη αρχηγός του Πράσινου Κόμματος".
Είναι σαφές ότι ο Ζακ Πολάνσκι σίγουρα δεν θα τα βρει εύκολα στην πολιτική μάχη και θα δούμε αν μπορεί να κερδίσει πόντους στους Βρετανούς ψηφοφόρους με το ριζοσπαστικό του πρόγραμμα "οικο-λαϊκισμού". Προς το παρόν, ωστόσο, η ρητορική του στα μέσα ενημέρωσης μάλλον προσελκύει και δελεάζει νέα μέλη και ψηφοφόρους των Πρασίνων. Αν και ορισμένοι αριστεροί επικριτές βρίσκουν την πολιτική του πορεία με τις ποκίλες στροφές ενοχλητική, για άλλους αποτελεί σύμβολο της πολιτικής εξέλιξης που έχουν περάσει πολλοί άνθρωποι στα σαράντα τους (και όχι μόνο) την τελευταία δεκαετία. Με αυτόν τον τρόπο, ο Ζακ Πολάνσκι μπορεί επίσης να προκαλέσει συμπάθεια σε αυτούς. Σύντομα θα δούμε αν το στοίχημα των Βρετανών Πρασίνων με τον οικο-λαϊκισμό θα αποδώσει πραγματικά.
