H SADE ADU έχει πουλήσει δεκάδες εκατομμύρια δίσκους με το ομώνυμο συγκρότημά της, αλλά από το 1988 κυκλοφορεί περίπου ένα άλμπουμ ανά δεκαετία. Παρά τις μεγάλες σιωπές της, η επιρροή της είναι μεγάλη – ειδικά στη μόδα. Αμέτρητοι TikTokers σήμερα εξηγούν πώς να πετύχεις το «Sade Girl» look –μισή femme fatale βγαλμένη από φιλμ νουάρ, μισή κοσμοπολίτισσα με αυτοκυριαρχία–, όχι πάντα με επιτυχία.
Ο ράπερ André 3000 τύπωσε το πρόσωπο της Sade σε δικά του προϊόντα· ο Drake έχει το πορτρέτο της τατουάζ στον κορμό του. Σαράντα χρόνια μετά το ντεμπούτο της, το 1984, όλοι θέλουν να μοιάσουν στη Sade. Βέβαια, το στυλ της είναι διαχρονικό γιατί δεν ήταν ερασιτέχνης. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, σπούδασε σχέδιο μόδας στο Saint Martin’s School of Art (σήμερα Central Saint Martins), όπου ειδικεύτηκε στην ανδρική ένδυση. Ίδρυσε μάλιστα μαζί με διάφορους συνεργάτες ανεξάρτητες φίρμες μόδας που ανήκαν στον ευρύτερο κύκλο του κινήματος που έμεινε γνωστό ως New Romantics.
Ένα στοιχείο του στυλ της Sade είναι η συνέπειά του: από τα πρώτα χρόνια ήταν μονόχρωμο, με λιτές σιλουέτες, σκουλαρίκια κρίκους, λάτιν στοιχεία, χωρίς περιττές λεπτομέρειες.
Τώρα, η ιστορία της αποκαλύπτεται στην έκθεση «Blitz: The Club That Shaped the ’80s», στο Design Museum του Λονδίνου. Η έκθεση εξετάζει την τεράστια επιρροή της ομάδας που συγκεντρωνόταν στο νυχτερινό κλαμπ του Covent Garden μεταξύ 1979 και 1981. Ντύνονταν με περίτεχνα αυτοσχέδια κοστούμια που συνδύαζαν ιστορικά ενδύματα, φουτουρισμό και ανδρόγυνο look.
Η επιμελήτρια της έκθεσης, Danielle Thom, λέει: «Ήθελα να δείξω περισσότερο τη δουλειά της Sade ως σχεδιάστριας μόδας παρά ως μουσικού, γιατί ανήκε σε μια δημιουργική σκηνή που η δουλειά της ήταν βασισμένη στο DIY». Στην έκθεση παρουσιάζεται ένα σπάνιο δείγμα σχεδίου της Sade από τις αρχές του ’80, φτιαγμένο στο St Martin’s: καλοραμμένο παντελόνι με φαρδιούς γοφούς και μισή λοξή φούστα, ένα κλασικό κοστούμι με μια ανδρόγυνη πινελιά.
Η Sade ήταν επίσης μέλος του Axiom, μιας κολεκτίβας που καταπιανόταν με τη μόδα, την οποία ίδρυσε στις αρχές του 1980 ένας φίλος της, o Jon Baker. Ο Baker δημιούργησε το Axiom μετά την αποφοίτησή του από τη Σχολή Καλών Τεχνών. Η κολεκτίβα είχε την έδρα της μέσα στο Great Gear Market στο Τσέλσι, μια αγορά ανεξάρτητων εμπόρων streetwear όπου νέοι σχεδιαστές με περιορισμένο κεφάλαιο μπορούσαν να στήσουν αμέσως μια επιχείρηση μόδας στην καρδιά του Λονδίνου. «Δουλεύοντας συλλογικά και συνεργατικά, αντί να μπαίνουν σε υπάρχουσες δομές που διοικούνταν από μεγαλύτερους και πλουσιότερους», λέει η Thom.
Η Sade εμφανίζεται με τον Baker σε φωτογραφίες από το 1981, σε ένα ταξίδι στη Νέα Υόρκη για την προώθηση των Spandau Ballet και του κύκλου του Blitz στις ΗΠΑ. Έχει τα μαλλιά της σε cornrows, φοράει μεταξωτές τουνίκ και αυστηρά καπέλα, μια εμφάνιση που συνδυάζει στοιχεία από την καταγωγή της (ο πατέρας της ήταν Νιγηριανός, η μητέρα της Αγγλίδα) και τη νεο-μεσαιωνική αισθητική που υιοθετούσαν κάποιοι θαμώνες του Blitz.
«Η Sade απέπνεε στυλ, ό,τι και να φορούσε», λέει ο Baker. Πώς ένα κορίτσι της εργατικής τάξης από το Clacton έγινε ιέρεια της soul; Ο Baker το αποδίδει στην εκπαίδευσή της στη μόδα αλλά και στην περιέργειά της: «Είχε υπόβαθρο στη soul μουσική, και όταν μελετάς σπουδαίους καλλιτέχνες, επηρεάζεσαι και από το τι φορούσαν».
Ένα στοιχείο του στυλ της Sade είναι η συνέπειά του: από τα πρώτα χρόνια ήταν μονόχρωμο, με λιτές σιλουέτες, σκουλαρίκια κρίκους, λάτιν στοιχεία, χωρίς περιττές λεπτομέρειες. Οι TikTokers προτείνουν: πλεγμένα μαλλιά, λευκά πουκάμισα, εφαρμοστά μαύρα φορέματα, μαύρο eyeliner. Μερικοί ζωγραφίζουν φακίδες στη μύτη τους. Τα στάνταρ κομμάτια της Sade είναι παντού αυτήν τη σεζόν, από το ριχτό, υπερμέγεθες παλτό Albatros της Soeur μέχρι τα έξωμα, «γλυπτά» μαύρα κορμάκια του Alaïa. Όμως οι TikTokers σπάνια αντιλαμβάνονται την αγάπη της για το ανδρόγυνο look. Κατά τη διάρκεια της καριέρας της φόρεσε πολλά ανδρικά κοστούμια, όπως, για παράδειγμα, στο βιντεοκλίπ του 1988 «Turn My Back on You».
«Ένα μεγάλο μέρος του στυλ της Sade έχει τις ρίζες του στην ανδρική ραπτική», λέει η Thom. «Υπήρχε μια διάθεση να ξεπεραστούν τα όρια της έκφρασης φύλου [εκείνη την εποχή] και αυτό δεν περιοριζόταν στην queer σκηνή». Ο David Johnson, ακόμη ένας φίλος της από την εποχή του Blitz, θυμάται την περιγραφή της Sade για τη συνάντησή της με την πριγκίπισσα Νταϊάνα σε μια συναυλία φιλανθρωπικού χαρακτήρα στα μέσα του ’80. «Ντύνεστε πάντα σαν άντρας;» τη ρώτησε η πριγκίπισσα.
Το γεγονός ότι είναι μαύρη είναι ακόμη ένα στοιχείο του στυλ της που συχνά παραβλέπουν τα tutorials του TikTok, λέει η Naya Nweke, 23 ετών, δημιουργός στο YouTube και μέλος της νέας γενιάς θαυμαστών της Sade. «Βλέπω τη Sade ως μέρος του Black dandyism», λέει. «Αυτό ήταν μάλιστα και το θέμα του φετινού Met Gala, δείχνοντας πόσο βαθιά παράδοση έχει αυτό το στυλ. Η Dorothy Dandridge και η Josephine Baker ενσάρκωναν το glamour αλλά και την εκπροσώπηση για τις μαύρες και τις μεικτής καταγωγής γυναίκες – ήταν είδωλα, αλλά και πολιτικές φιγούρες. Η Sade ανήκει σε αυτή την κληρονομιά, αλλά την απογυμνώνει, τη μετατρέπει σε κάτι πιο μινιμαλιστικό, σίγουρο και μοντέρνο». «Δεν υπάρχει τίποτα κακό στο να εμπνέεσαι από τη Sade», προσθέτει η Nweke. «Το πρόβλημα ξεκινά όταν η συγκεκριμένη αισθητική επικρατεί χωρίς να αναγνωρίζεται η μαύρη πολιτιστική κληρονομιά στην οποία ανήκει».
Και οι πρόσφατες εμφανίσεις της Sade; Είχε φωτογραφηθεί στον κήπο της με λασπωμένες γαλότσες για ένα αφιέρωμα στη «Vogue» το 2020 και εμφανίζεται πού και πού στον λογαριασμού του γιου της στο Instagram – πάντα άψογη, σχεδόν πάντα με μονόχρωμο look. Η σιωπή της συνεχίζεται, αν και το 2024 κυκλοφόρησε ένα νέο single, το «Young Lion», σε έναν δίσκο για φιλανθρωπικό σκοπό. Στο μεταξύ, παραμένει επίκαιρη και έχει τεράστια επιρροή, κάνοντας αυτό που έκανε πάντα: μένοντας πιστή στο στυλ της.
Με στοιχεία από The Financial Times Fashion
