Ο Γιάννης Ξανθούλης αγαπάει την Κωνσταντινούπολη

Ο Γιάννης Ξανθούλης αγαπάει την Κωνσταντινούπολη Facebook Twitter
0

 

Επιστρέφετε συστηματικά στην Πόλη. Και δεν εννοώ μόνο με τη φυσική σας παρουσία. Αναφέρομαι στο συγγραφικό σας «πηγαινέλα» στην Κωνσταντινούπολη, που αυτήν τη φορά είναι σαφώς περισσότερο «αφιερωμένο» και εμφατικό. Πιστεύετε ότι πρόκειται για μια συγγραφική διαδρομή που θα συνεχιστεί; Φαντάζεστε μελλοντικές διαδρομές; Ή μήπως με το βιβλίο σας Κωνσταντινούπολη των ασεβών μου φόβων εξαντλείται αυτή η περιπλάνησή σας;

Μου αρέσει να επιστρέφω σε μέρη που αγαπώ. Κάτι τέτοιο παλιά, στη δεκαετία του '80, συνέβαινε με τη Νέα Υόρκη. Προφανώς ήμουν παρασυρμένος από τη θεατρική και κινηματογραφική αποτύπωση αυτής της πολιτείας, που ελάχιστη σχέση είχε με την Αμερική. Έφτανα στη Νέα Υόρκη και νόμιζα ότι με περίμενε για καφέ το φάντασμα της Ντόροθι Πάρκερ ή κάποια επιφανής θεία του Γούντι Άλεν... Ήταν πολλά πράγματα που φαντασιωνόμουν. Στην Κωνσταντινούπολη δεν ονειρεύομαι. Η Πόλη ονειρεύεται για μένα. Νιώθω πως είμαι μέρος μιας χλιδάτης ακαταστασίας που κρύβει δικά μου πράγματα. Μάλλον τούτη η εμμονή θα έχει διάρκεια...

 

Είναι γεγονός η κατάποση της ψηφίδας ή εύρημα λογοτεχνικό; Ισοδυναμεί με την κατάποση ιστορικών αφηγήσεων και ερεθισμάτων, συναισθηματικών φορτίσεων;

Η ψηφίδα υπήρξε·ήταν ένα κομψό ψηφιδωτό που, άγνωστο πώς, ανήκε στα τιμαλφή της οικογένειας. Την έβαζα στη γλώσσα για να γευτώ την ιστορία της και μάλλον την κατάπια. Όσο παράξενο κι αν ακούγεται, η κυρία Μαρίνα Καραγάτση, που διάβασε το βιβλίο Των ασεβών μου φόβων, μου χάρισε μια άλλη ψηφίδα, που ο πατέρας της είχε φέρει από την Κωνσταντινούπολη, με το γλυκύτατο σημείωμα «Καλοφάγωτη...

 

Τι αντιπροσωπεύει σήμερα για εσάς αυτή η ψηφίδα;

Καταρχάς, δεν καταπίνω πια ψηφίδες. Αν σημαίνει κάτι, αυτό είναι η ανάμνηση του παραμυθιού που κατασκεύαζα για ν' αντέξω τη ζωή μου εκείνα τα χρόνια.

 

«Το 1972 ήμουν πολύ νέος και η Πόλη πολύ παλιά για να ενώσουμε τις χημείες των απογνώσεών μας» γράφετε. Σήμερα ποιες είναι οι κοινές χημείες σας με την πόλη ή αυτές που εν τέλει κατόρθωσαν να συναντηθούν;

Σήμερα μιλώ συμπαθητικά τα τουρκικά, είμαι υποψιασμένος για τα μεγέθη των απωλειών και των κάθε είδους αλώσεων...

 

Τι σας ώθησε να μάθετε τουρκικά; Η περιπλάνησή σας στη γλώσσα πόσο πιο αποκαλυπτική είναι από την περιπλάνηση στην ίδια την πόλη;

Η γλώσσα στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι συγκινητικά αποκαλυπτική. Μου έμαθε τον ήχο του φόβου και της οποιασδήποτε συναλλαγής είχαν οι πρόγονοί μου ως υπήκοοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μου έμαθε να ερμηνεύω όμως και τους τωρινούς ήχους της Πόλης. Και μπορώ να πω ότι είναι απείρως περισσότεροι από εκείνους που μπορεί να αντιληφθεί ο κοινός, έστω ενημερωμένος, τουρίστας.

 

Ο χρόνος διαστέλλεται, η νανουριστική επίδραση του Βοσπόρου, η υγρασία της ιστορίας... Νιώθετε πως η Κωνσταντινούπολη έχει και μια δράση ψυχεδελική (ένα γεωγραφικό LSD) που καταργεί τα γνωστά όρια και τους ορισμούς του ρεαλισμού;

Εδώ επεμβαίνει ο μυθιστοριογράφος και ο συντονιστής. Δηλαδή, ο εαυτός μου, που αναλαμβάνει να παραμυθιάσει τον πρόθυμο για παραμύθιασμα άλλον εαυτό μου. Πάντως ακόμα ισχύει η προθυμία για παντός είδους αποπλάνηση, ίσως γιατί η σχέση μου με την Πόλη έχει ισχυρά κίνητρα πέρα απ' τα γραφικά κλισέ.

 

Ποιο είναι το μεγαλύτερο ξάφνιασμα που έχετε αισθανθεί στην Κωνσταντινούπολη - ίσως όχι τόσο σε σχέση με την πόλη αλλά με τον ίδιο τον εαυτό σας;

Όσο κι αν φαίνεται περίεργο, με ξαφνιάζει η αγωνία μήπως μου είναι γραφτό να γίνω μάρτυρας ενός μεγαλειώδους σεισμού. Όλη αυτή η οξύμωρη ευσέβεια που πλανάται λατρεύει να εξυμνεί τον κίνδυνο... Συχνά είμαι έρμαιο ενός εφηβικού ενθουσιασμού. Κάτι τέτοιο ένιωθα στις αρχές του '60, όταν πατούσα το πόδι μου στην Αθήνα. Γι' άλλους λόγους βέβαια.

 

Γιατί επιλέξατε μια φωτογραφία από χαμάμ για το εξώφυλλο;

Πρόκειται για μια πτυχή του ανδρικού -και όχι μόνο- πολιτισμού, που παίρνει κατά το δοκούν μυθικές διαστάσεις. Όσο για τη φωτογραφία του Νίκου Πηλού, τη διάλεξα για το βλέμμα του κυρίου που μάλλον δεν συμφωνεί με τις προθέσεις του φακού. Είναι ένα βλέμμα αναγνωρίσιμο στην Πόλη.

 

«Μυρωδιές φρεσκοψημένου ψωμιού σκεπάζουν τα δεινά της νύχτας». Ποιες άλλες μυρωδιές ή διεγερτικά των αισθήσεων σκεπάζουν τα δεινά, τις σκιές της Πόλης;

Το κάρβουνο. Μόλις περάσω τα σύνορα της Τουρκίας, γιατί συνήθως πηγαίνω οδικώς, μυρίζω κάρβουνο.

 

Υπάρχουν διαδρομές στην Κωνσταντινούπολη ιδανικές για κάθε ψυχολογική διάθεση; Για τη θλίψη, την απόγνωση, τη γαλήνη, την αναστάτωση;

Ευτυχώς ναι, υπάρχουν ακόμη. Σε είκοσι ή και λιγότερα χρόνια από τώρα μπορεί να έχει καταστραφεί αυτή η προσφορά. Υπάρχουν θαλάσσιες διαφορετικές αύρες για ίαση. Άλλη ο Βόσπορος, άλλη ο «Χαλίτς» ο Κεράτιος, άλλη ο Μαρμαράς...

 

Ποιο είναι το σημείο βρασμού σε αυτή την «άγρια, υπνωτισμένη πολιτεία»;

Ότι τρελαίνονται να ακυρώνουν με την πρώτη ευκαιρία το απειλητικό πρόσωπο του Θεού.

 

Γιατί γράψατε το Κωνσταντινούπολη των ασεβών μου φόβων;

Για να δοκιμάσω τα όρια της νοσταλγίας μου.

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ / Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

Ο Αυτοκράτορας της Χαράς είναι ένα λογοτεχνικό επίτευγμα. Ένα μεγάλο μυθιστόρημα με ιστορίες απλών ανθρώπων που τις σχέσεις τους ορίζουν η καλοσύνη και η αλληλεγγύη. Με αφορμή την κυκλοφορία του, ένας από τους πιο ταλαντούχους συγγραφείς της γενιάς του μιλάει για τη λογοτεχνία, τους ήρωές του, την queer ταυτότητα και την κατάσταση όπως διαμορφώνεται στην Αμερική του Τραμπ σε μια συνέντευξη-ποταμό.
M. HULOT
Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ