Βασίλης Αλεξάκης: «Σκοπός της ζωής δεν είναι να περνάμε καλά»

Βασίλης Αλεξάκης: «Σκοπός της ζωής δεν είναι να περνάμε καλά» Facebook Twitter
0
Βασίλης Αλεξάκης: «Σκοπός της ζωής δεν είναι να περνάμε καλά» Facebook Twitter
Φωτό: Στάθης Μαμαλάκης
Πήρατε πέρσι το Βραβείο Γαλλικής Γλώσσας, ενώ το 2007 είχατε λάβει το Μεγάλο Βραβείο Μυθιστορήματος της Γαλλικής Ακαδημίας. Είστε, τελικά, περισσότερο Έλληνας ή Γάλλος συγγραφέας;

Και τα δύο θα έλεγα, εφόσον γράφω αλλά και μεταφράζω τα βιβλία μου και στις δύο γλώσσες! Μάλιστα, δεν είναι καν δεδομένη η γλώσσα που θα ξεκινήσω κάθε φορά. Το μ.Χ. ήταν, ας πούμε, πιο ελληνικό, το τελευταίο μου βιβλίο Ο Μικρός Έλληνας είναι περισσότερο γαλλικό. Αυτή η «διπλή γραφή» είναι, βέβαια, κούραση αλλά και πλεονέκτημα, αφού η μετάφραση είναι, ουσιαστικά, δεύτερη γραφή: παρατηρείς τις αδυναμίες, κόβεις πιθανές επαναλήψεις, διορθώνεις, βελτιώνεις, γίνεσαι πιο αντικειμενικός, πιο ψύχραιμος. Εξάλλου, αριστούργημα με την έννοια του αλάνθαστου δεν υπάρχει. Ακόμα και στα σπουδαιότερα βιβλία βρίσκεις ατέλειες. Τα παραπάνω φυσικά ισχύουν για κείμενα που γράφεις ο ίδιος – ένας κανονικός μεταφραστής ουσιαστικά δεν μπορεί να επέμβει στο κείμενο, γι' αυτό άλλωστε απέφυγα να εργαστώ ως τέτοιος.

Τι πραγματεύεται ο «Μικρός  Έλληνας» και πώς συνδυάζονται ο Δον Κιχώτης, ο Ταρζάν, ο Γιώργος Θαλάσσης, ο Γιάννης Αγιάννης και οι Τρεις Σωματοφύλακες; 

Ήθελα, ξέρετε, από χρόνια να επαναφέρω στο προσκήνιο τους ήρωες των παιδικών μου αναγνωσμάτων. Τους το χρωστούσα, καθώς χάρη σ' αυτούς αγάπησα τη λογοτεχνία, άσχετα από το αν οι δικές μου περιπέτειες είναι σίγουρα λιγότερο εντυπωσιακές. Όμως, χρειάζονται δύο αφορμές για να στηθεί ένα μυθιστόρημα. Δεν αρκεί να έχεις την ιδέα, χρειάζεται και το «γιατί». Προσωπικά, με παρακίνησε μια σοβαρή εγχείρηση που έκανα στο πόδι προ τριετίας. Μου υπενθύμισε τον φόβο του θανάτου, έναν φόβο που σε στέλνει πίσω στην παιδική ηλικία, όπου η μόνη σου ανησυχία είναι μήπως κινδυνεύουν οι χάρτινοι ήρωές σου. Έπειτα, η κλινική, όπως και το σπίτι μου, βρισκόταν κοντά στους περίφημους Κήπους του Λουξεμβούργου, αγαπημένο σημείο αναφοράς πολλών Γάλλων μυθιστοριογράφων – υπάρχει, μάλιστα, εκεί ένα κουκλοθέατρο που παίζει όλα τα κλασικά έργα της λογοτεχνίας και στην αποθήκη του έχει όλες εκείνες τις μυθιστορηματικές φιγούρες που ήθελα να ζωντανέψω και να τις κάνω να συναντηθούν στις σελίδες μου. Αν θέλω «κάτι να πω»; Όχι, φίλε μου, δεν έχω να πω κάτι χώρια από τις ιστορίες που γράφω, αυτές είναι το νόημα και καθένας το ερμηνεύει όπως θέλει.

Πώς αφοσιωθήκατε στη συγγραφή; Τη θεωρείτε καταφύγιο από την πραγματικότητα, απομίμηση, προέκτασή της;

Είναι μυστήριο η γραφή, κανείς δεν ξέρει αν μπορεί να γίνει συγγραφέας, αν δεν το δοκιμάσει. Εγώ είχα έμμονη ιδέα να γράψω μυθιστορήματα ήδη από την ηλικία των 11. Η πραγματική ζωή μού φαινόταν –και νομίζω είναι– πολύ πιο φτωχή, πολύ πιο πεζή. Η συγγραφή είναι χτίσιμο, περιπέτεια κι επίσης μοναξιά. Απαιτεί όλο σου το είναι. Αλλά και η ίδια η ζωή εμπεριέχει μυθιστορηματικά στοιχεία. Όταν φτιάχνεις ένα σπίτι, όταν φυτεύεις ένα δέντρο, δημιουργείς ουσιαστικά εκ του μηδενός, άρα σκαρώνεις μυθιστορίες.

Λέγεται ότι μεγάλα μυθιστορήματα του ύψους του Προυστ, του Τολστόι, του Ντοστογιέφσκι, του Τζόις και των άλλων μεγάλων κλασικών δεν πρόκειται πλέον να γραφτούν. Συμφωνείτε; 

Όχι βέβαια. Κάθε μυθιστοριογράφος δημιουργεί ένα μοναδικό έργο που δεν ανταγωνίζεται κανένα άλλο. Δεν κάνουμε αγώνες δρόμου οι συγγραφείς, καθένας επινοεί τον δικό του κόσμο. Απλώς, δεν ξέρουμε σήμερα ποιοι θα είναι οι κλασικοί του αύριο, τον τίτλο αυτό τον δίνει ο χρόνος. Η Μαντάμ Μποβαρί, π.χ., έγινε στην πορεία κλασικό έργο κι ας ήταν στην εποχή του αυτό μάλλον παράδοξο, ακόμα και για τον Φλομπέρ που τη συνέγραψε.

«Μικρός  Έλληνας» ήσασταν κι εσείς όταν φύγατε στο Παρίσι, πρόσφατα όμως αποφασίσατε να επιστρέψετε μόνιμα στην Ελλάδα. Πώς σας προέκυψε αυτό σε μια εποχή που όποιος μπορεί, μεταναστεύει;

Το αποφάσισα γιατί μετά από σαράντα χρόνια παραμονής εκεί έκλεισα πια, πιστεύω, έναν κύκλο. Στην αρχή ήταν δύσκολα, μελαγχολικά, ένας μικρός θάνατος. Γρήγορα, όμως, με γοήτευσε η ανακάλυψη ενός νέου κόσμου και μιας καινούργιας γλώσσας. Αφήστε τα χρόνια που κέρδισα, δεδομένου ότι η Ελλάδα τότε ήταν ακόμα πολύ πίσω σε όλα. Με το τελευταίο βιβλίο μου, μάλιστα, ευχαριστώ και ταυτόχρονα αποχαιρετίζω τη Γαλλία. Αν είναι κακή η εποχή που επιστρέφω; Μα, ποιος σας είπε ότι σκοπός της ζωής μου είναι να περνάω καλά και να είμαι ευτυχισμένος; Δεν με ευχαριστεί η καθημερινότητα του ασήμαντου. Η σημερινή Αθήνα, με όλα αυτά που γίνονται, είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσα και συναρπαστική, ειδικά για έναν συγγραφέα. Η κρίση δεν με τρομάζει, μη σας πω ότι την «επιδιώκω» κιόλας. Είναι, βέβαια, κρίμα που για άλλη μια φορά πολλοί άξιοι Έλληνες, και μάλιστα νέοι, αναγκάζονται να ξενιτευτούν. Αλλά έχουμε, δυστυχώς, παράδοση σε αυτό – συνέβη μεταπολεμικά, συνέβη με τη χούντα, συνέβαινε ήδη από την αρχαιότητα, ήταν μάλιστα ένα σύνηθες ερώτημα που απηύθυναν στην Πυθία, αν δηλαδή θα έπρεπε να ξενιτευτούν!

Τι λέγεται στη Γαλλία για την ελληνική κρίση; Έχουν αρχίσει πράγματι να αντιμετωπίζουν πρόβλημα και εκεί; Τον Ολάντ πώς τον κρίνετε; 

Ναι, και στη Γαλλία έχουν δυσκολέψει πια τα πράγματα, όχι όμως σε τραγικό βαθμό, όπως σε εμάς. Ωστόσο, οι άνεργοι και οι φτωχοί εδώ είναι σε καλύτερη μοίρα, επειδή υπάρχει ακόμα η στήριξη της οικογένειας, που εκεί συνήθως απουσιάζει, ενώ το κοινωνικό κράτος υποχωρεί – ακόμα και τα επιδόματα δίνονται πλέον πολύ δύσκολα. Θεωρώ ότι ο Ολάντ θα γίνει ένας εξαίρετος Πρόεδρος. Είναι ευφυέστατος, οι δημοσκοπήσεις τον αδικούν, ας περιμένουμε όμως να τον κρίνουμε στο τέλος της θητείας του. Είναι επίσης φιλέλληνας – οι Γάλλοι έχουν παράδοση στον φιλελληνισμό ήδη από τον 19ο αιώνα, δική τους είναι και η λέξη που εμείς αντιδανειστήκαμε. Και εξακολουθούν να μας συμπαθούν, ξέρετε, με όλες τις αδεξιότητες, τις υπερβολές και τη μεγαλομανία μας. Γι' αυτό και δεν δεχτήκαμε επιθέσεις από τα ΜΜΕ και τους πολιτικούς τους, σε αντίθεση με τους Γερμανούς π.χ. Η Γαλλία υπήρξε, άλλωστε, ως γνωστόν, καταφύγιο πολλών πνευματικών μας ανθρώπων σε δύσκολους καιρούς, όπως ο Σβορώνος, ο Καστοριάδης, ο Παπαϊωάννου, ο Αξελός... «Όλοι θα πεθάνετε κάποια στιγμή από μια ελληνική αρρώστια!» πειράζω καμιά φορά τους εκεί φίλους μου, εφόσον όλες οι ασθένειες στα γαλλικά έχουν ρίζα ελληνική.

Βασίλης Αλεξάκης: «Σκοπός της ζωής δεν είναι να περνάμε καλά» Facebook Twitter
Φωτό: Στάθης Μαμαλάκης
Τι αγαπάτε και τι αντιπαθείτε στους  Έλληνες και στην Ελλάδα; Θα τα καταφέρει, τελικά, λέτε;

Κοιτάξτε, εδώ γεννήθηκα, οπότε νιώθω πιο φιλικό, πιο οικογενειακό το κλίμα. Μου ταιριάζει καλύτερα η δική μας ιδιοσυγκρασία. Δεν άλλαξα καν διαβατήριο, ενώ μπορούσα. Για τα αρνητικά του Έλληνα, τώρα, θα μπορούσαμε να μιλάμε ώρες, από το ότι είναι κακομαθημένος μέχρι ότι αργεί στα ραντεβού του! Τον χάλασε πολύ, έπειτα, όλη αυτή η τρέλα των δύο προηγούμενων δεκαετιών της φιγούρας και της υπερκατανάλωσης. Αν θα τα καταφέρουμε; Μα, είμαστε υποχρεωμένοι να το κάνουμε. Από μας εξαρτάται, και ιδιαίτερα από εκείνα τα νέα παιδιά τα οποία, επειδή ακριβώς δεν περιμένουν τίποτα, είναι αποφασισμένα για όλα. Ας γίνει η απελπισία τους ελπίδα μας.

Με την τεχνολογία πόσο ασχολείστε; Μπαίνετε στο Διαδίκτυο; Διαβάζετε e-books; Θα εκδίδατε κιόλας;

Θα σας απογοητεύσω, αλλά δεν ανακατεύομαι με τίποτε ηλεκτρονικό. Έτσι, από επιλογή. Δεν έχω κινητό, υπολογιστή, προσωπική ιστοσελίδα, ούτε καν e-mail. Γράφω πάντα με μολύβι. Μου λένε πως στον υπολογιστή θα γράφω γρηγορότερα, αλλά δεν θέλω, ούτε νομίζω ότι χρειάζεται. Ποιος ο λόγος; Γιατί να θεοποιούμε την ταχύτητα;

Ποιος ήρωας μυθιστορήματος θα θέλατε να είστε;

Χα! Μου αρέσει πολύ ο Δον Κιχώτης, ας πούμε, όμως δεν με βλέπω να κυνηγώ ανεμόμυλους κι εξάλλου προτιμώ τις πραγματικές γυναίκες από τις Δουλτσινέες... Μάλλον θα με εξέφραζε καλύτερα κάποιος από εκείνους τους ταλαίπωρους ήρωες του Μπέκετ, οι οποίοι περιμένουν διαρκώς κάτι που αποκλείεται να συμβεί. Προτιμώ το σύγχρονο, αντιηρωϊκό μυθιστόρημα αντί για τους κλασικούς ήρωες που θριαμβεύουν, λύνοντας κάθε πρόβλημα, και που σήμερα φαντάζουν κάπως ψεύτικοι.

Κάποιο μάθημα ζωής;

Το να αμφιβάλλω. Να αναρωτιέμαι. Να μη βιάζομαι να κρίνω. Κι ας πληθαίνουν οι απορίες και τα ερωτήματα, κι ας λιγοστεύουν οι απαντήσεις. Όταν ήμουν 20άρης είχα περισσότερες βεβαιότητες, μεγαλώνοντας υπερτερούν οι αμφιβολίες. Γι' αυτό άλλωστε γράφω, για να μπορέσω να τις εκφράσω καλύτερα.

=====

Ο «Μικρός  Έλληνας» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εξάντας.

Βιβλίο
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
ΕΠΕΞ Γυναικείες φωνές από διαφορετικά μέρη του κόσμου

Βιβλίο / Από τη Μαλαισία μέχρι το Μεξικό: 5 νέα βιλία που αξίζει να διαβάσετε

5 συγγραφείς από διαφορετικά σημεία του πλανήτη χαράζουν νέους δρόμους στη λογοτεχνία. Ανάμεσά τους, η Τζόχα Αλχάρθι που κέρδισε το Booker και η βραβευμένη με Πούλιτζερ Κριστίνα Ριβέρα Γκάρσα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ποιοι ήταν οι αληθινοί «σκλάβοι» της ηδονής στην Αρχαία Ρώμη;

Αρχαιολογία / Ποιοι ήταν οι αληθινοί «σκλάβοι» της ηδονής στην Αρχαία Ρώμη;

Η διακεκριμένη ιστορικός Mary Beard στο βιβλίο της «Οι Ρωμαίοι Αυτοκράτορες. Οι ηγεμόνες του αρχαίου ρωμαϊκού κόσμου», παρουσιάζει τη ζωή και το έργο των αυτοκρατόρων μέσα από ανεκδοτολογικές αφηγήσεις και συναρπαστικές λεπτομέρειες, που θυμίζουν απολαυστικό μυθιστόρημα. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κεφάλαια εστιάζει στον ρόλο των δούλων, τόσο στην καθημερινή ζωή όσο και στη σεξουαλική ζωή των Ρωμαίων αυτοκρατόρων.
M. HULOT
Τα μικρά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία ενώνουν τις δυνάμεις τους

Βιβλίο / Τα μικρά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία ενώνουν τις δυνάμεις τους

Από την Αμοργό ως την Αλεξανδρούπολη και από την Ξάνθη ως τη Μυτιλήνη, τα μικρά βιβλιοπωλεία αποκτούν για πρώτη φορά συλλογική φωνή. Βιβλιοπώλες και βιβλιοπώλισσες αφηγούνται τις προσωπικές τους ιστορίες, αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Lifo Videos / «Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Η Αγλαΐα Παππά διαβάζει ένα απόσπασμα από τις βέβηλες και αμφιλεγόμενες «120 Μέρες των Σοδόμων» του Μαρκησίου ντε Σαντ, ένα βιβλίο αναγνωρισμένο πλέον ως αξεπέραστο λογοτεχνικό αριστούργημα και χαρακτηρισμένο ως «εθνικός θησαυρός» της Γαλλίας.
THE LIFO TEAM