Όσιπ Μάντελσταμ: Ο φυγάς του εσωτερικού

Όσιπ Μάντελσταμ: Ο φυγάς του εσωτερικού Facebook Twitter
"Ζούμε χωρίς να νιώθουμε τη χώρα κάτω από τα βήματά μας/ Πέρα από τα δέκα πάσα δεν ακούγεται η μιλιά μας..."
0

Ανάμεσα στους Έλληνες συγγραφείς που, λόγω Εμφυλίου, συνέχισαν σπουδές και έργο στη Ρωσία και στα μοσχοβίτικα πανεπιστήμια, ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος κατέχει ιδιαίτερη θέση, διότι κατέκτησε και κατακτήθηκε από τα ρωσικά γράμματα και συνάμα άσκησε κριτική στον σταλινισμό. Και μόνο το γεγονός ότι βιογράφησε κατά το δυνατόν τόσο τον «Τολστόι» όσο και τον «Όσιπ Εμίλιεβιτς Μαντελστάμ» αναδεικνύει το βαθύτερο φρόνημα του συγγραφέα. Ο Μαντελστάμ ήταν ένας άνθρωπος-γρίφος, κάτι σαν ιδιωτικό αίνιγμα που δεν λύνεται στα ποιήματά του αλλά συνεχίζει να αναδιπλώνεται υπέροχα και πένθιμα μέχρι τον θάνατό του.

Ο ποιητής γεννήθηκε στη Βαρσοβία το 1891 και μεγάλωσε στην Πετρούπολη μέσα στο περιβάλλον μιας εβραϊκής οικογένειας της μεσαίας τάξης. Οι σπουδές του ηταν σημαντικές: Σχολή του Τενισιόφ, Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης, Σορβόννη και Χαϊδελβέργη. Ανήκε στο κίνημα των Ακμεϊστών, ήλθε σε άμεση αντίθεση με την ασάφεια του ρωσικού Συμβολισμού και συναναστράφηκε τον Σύλλογο Τσεχ Ποέτοφ (Συντεχνία των Ποιητών), όπου διακρίνονταν ο Νικολάι Γκουμιλιώφ και η Αννα Αχμάτοβα. Το εξέχον γνώρισμα του Όσιπ ήταν η απόλυτη πνευματικότητα που αψήφησε κάθε μορφή πολιτικής γραφής και του απέδωσε τον χαρακτηρισμό του «φυγάδα του εσωτερικού». Ως εκ τούτου, όχι μόνο δεν έβρισκε εκδότη αλλά διαβιούσε παρεξηγημένος, απόμερος, άλλος αντί άλλου, ωσότου ο σταλινισμός να στραφεί εναντίον του, εξαιτίας ενός επιγράμματος που διακωμωδούσε τον Στάλιν, παρά το γεγονός ότι ο Νικολάι Μπουχάριν ήταν υποστηρικτής και προστάτης του.

Όλα τα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας τα χωρίζω σε όσα επιτρέπονταν και όσα δεν επιτρέπονταν. Τα πρώτα σκέτη λέρα, τα δεύτερα κλεφτή ανάσα. Τους συγγραφείς που γράφουν πάνω σε θέματα που έχουν ήδη επιτραπεί θέλω να τους φτύσω στο πρόσωπο...-Όσιπ Μάντελσταμ

Γράφει ο Αλεξανδρόπουλος: «ΓΙΑ ΕΤΟ ΓΙΑΒ. Η λέξη στο κέντρο είναι αντί ενός ίσον. ΓΙΑ θα πεί ΕΓΩ και ΓΙΑΒ... Εδώ έχουμε τα πολλά μέσα στο ένα. Η φράση θα μπορούσε να αποδοθεί “Το εγώ μου είναι το είναι μου”. “Είμαι το είναι”. ΓΙΑΒ ίσον η πραγματικότητα, αλλά σε αντιδιαστολή ή και ταύτιση με ό,τι κανείς θέλει, ποθεί, φαντάζεται και ονειρεύεται. Αυτά τα τρία γράμματα δηλώνουν την ενέργεια μέσα στο αποτέλεσμα όπου υποβόσκει το Όνειρο. Είμαι όπως θέλω να είμαι, αυτό που ζητώ και μου ανήκει, είναι δικό μου, είμαι εγώ ο ίδιος μέσα στην πραγματικότητά μου. Πρόκειται για τη ρίζα της λέξης ΓΙΑΒΛΕΝΙΓΕ που θα πει “φαινόμενο”».

         Ίσως πριν από τα χείλη γεννήθηκε ο ψίθυρος,

         Πριν από τα δέντρα στροβιλίζονταν τα φύλλα.

Σε κάποιο άρθρο του ο Όσιπ καταγράφει το ακόλουθο ανέκδοτο περί Ακμεϊσμού: «Πήρανε ένα ψάρι, του φωτογραφίσανε το μάτι. Αποτυπώθηκαν στη φωτογραφία μια σιδηροδρομική γέφυρα και λεπτομέρειες του τοπίου και όλα ο νόμος της οπτικής των ψαριών τα έδειξε σε μια απίθανη στρέβλωση. Αν, λοιπόν, καταφέρνανε να φωτογραφίσουν και το ποιητικό μάτι του ακαδημαϊκού Οφσάνικο-Κουλικόφσκι ή όποιου άλλου Ρώσου διανοούμενου για το πώς βλέπουν τον Πούσκιν, θα είχαμε εικόνες πολύ πιο απροσδόκητες και από τον οπτικό κόσμο του ψαριού. Η στρέβλωση του ποιητικού έργου στις προλήψεις του αναγνώστη είναι κοινωνικό φαινόμενο απολύτως απαραίτητο. Να το καταπολεμήσεις, δύσκολο και αναποτελεσματικό. Πιο εύκολο να εξηλεκτρίσεις τη Ρωσία, παρά να μάθεις τον κάθε εγγράμματο αναγνώστη να διαβάσει Πούσκιν έτσι όπως εκείνος τα εγραψε κι όχι όπως θέλουν κάθε φορά οι αναγνωστικές ορέξεις και επιτρέπουν οι πνευματικές δυνατότητες».

Ο Όσιπ δεν ήταν επικίνδυνος άνθρωπος για το καθεστώς του σταλινισμού, πάντως, αν ενέπνεε κάποιες ανησυχίες για τους ανθρωπους του καθεστώτος, αυτές αφορούσαν τις αλλόκοτες συμπεριφορές του. Ο ίδιος ομολογούσε: «Όλα τα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας τα χωρίζω σε όσα επιτρέπονταν και όσα δεν επιτρέπονταν. Τα πρώτα σκέτη λέρα, τα δεύτερα κλεφτή ανάσα. Τους συγγραφείς που γράφουν πάνω σε θέματα που έχουν ήδη επιτραπεί θέλω να τους φτύσω στο πρόσωπο... Εγώ χειρόγραφα, σημειώσεις και αρχεία δεν κρατάω. Δεν έχω καν γραφικό χαρακτήρα, ποτέ μου δεν γράφω. Είμαι ο μόνος στη Ρωσία που δουλεύω με τη φωνή, ενώ γύρω μου ένα σωρό λέρες, ο ένας πάνω στον άλλον, κάθονται και γράφουν». Τυχαία μήπως έγραφε ότι ο συγγραφέας είναι ένα σύμφυρμα παπαγάλου και παπά; Παπαγαλάκι με την υψηλή έννοια του όρου. Μιλάει γαλλικά, αν έχει Γάλλο αφεντικό, αν όμως τον πουλήσουν στην Περσία, θα τα πεί στα περσικά...».

Για να καταλάβουμε τι ακριβώς έκανε τους Σοβιετικούς συγγραφείς να στρέφονται κατά του Στάλιν, ενώ θα μπορούσαν να αποφύγουν πάσα αναφορά σε αυτόν, πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι σε κάθε συναναστροφή -ιδίως με πρόσωπα σεσημασμένα- η σκιά του Στάλιν καραδοκούσε. Μπορεί να φαίνεται γελοία η εικόνα μιας Ρωσίας όπου η τύχη του καθενός κρεμόταν από τις διαθέσεις ενός και μόνο ανθρώπου, ωστόσο, αν σκεφτούμε ότι ο πληθυσμός είχε μεταμορφωθεί σε «σταλινίσκους» που ήταν έτοιμοι να σώσουν το τομάρι τους, προδίδοντας τους διαφωνούντες, καταλαβαίνουμε για ποιον λόγο το Κρεμλίνο είχε τόσο μεγάλα αυτιά. Τίποτα δεν έμενε κρυφό, ακόμα και αυτοί οι σημαδιακοί στίχοι του Όσιπ:

Ζούμε χωρίς να νιώθουμε τη χώρα κάτω από τα βήματά μας,

Πέρα από τα δέκα πάσα δεν ακούγεται η μιλιά μας

Κι όπου μια κουβέντα φτάνει

Μνημονεύει του Κρεμλίνου τον τσοπάνη.

Τα χοντρά του δάχτυλα σκουλήκια παχιά.

Λόγια-ζύγια σωστά και βαριά.

Μουστάκες γελαστές κατσαρίδες,

Μπότες γυαλισμένες στις περισκελίδες.

Όταν διάβασε το ποιημάτιό του στην Αχμάτοβα της είπε: «Είμαι έτοιμος να πεθάνω». Στην αστυνομία πιέστηκε να ομολογήσει σε ποιους και πόσους το είχε διαβάσει. Ανέφερε κάποιους, πλην όμως προφύλαξε τον Πάστερνακ. Μάλιστα, όταν ο Στάλιν πήρε στο τηλέφωνο τον Πάστερνακ, είχε κιόλας απαλλάξει τον Όσιπ, απορούσε όμως πώς ο Πάστερνακ δεν κούνησε το χεράκι του για να συντρέξει τον φίλο του... «Είναι μάστορας, είπε ο Στάλιν, Μάστορας...». Όπως ξέρουμε, ο Ιωσήφ απολάμβανε τον τρόμο των καταδικασμένων -συγγραφέων και μη- γι’ αυτό τους άφηνε να πιστεύουν ότι σώθηκαν. Όταν η τύχη του Μπουχάριν είχε κριθεί και ζήτησε τουλάχιστον από τον παλιό του συγκάτοικο να σώσει τη γυναίκα του και το παιδί του, ο Ιωσήφ τον διαβεβαίωσε για την παλιά τους φιλία. Ως γνωστόν, η γυναίκα του κλείστηκε σε διαφορετικό στρατόπεδο από το παιδί του.

H ποιητική απόδοση του Μαντελστάμ δικαιολογημένα αγγίζει το μη περαιτέρω, όταν η ποιητική του μοίρα συνταυτίζεται και με την « πολιτική» του μοίρα. Ασφαλώς, δεν αφορά μόνο την προσωπική του σχέση με τον Στάλιν. Οπως ο Γκόρκι, που αρχικά γνώρισε μεγάλες τιμές για να καταλήξει σιγά σιγά στην άποψη ότι «ο πολύς Γκόρκι βλάπτει», ο Όσιπ συνειδητοποίησε ότι στη σοβιετική κοινωνία είτε φιμώνεσαι είτε εκλέγεις την αυτοκτονία. Στην πραγματικότητα, η ζωή του άνευ αληθείας έμοιαζε με μια μακρόσυρτη αυτοκτονία. Μολονότι δεν ξέρουμε ρωσικά, κατιτίς το ρώσικο αφυπνίζεται σε αυτά τα δοξασμένα τετράστιχα:

Για το ένδοξο κλέος των αιώνων που έρχονται,

Για την υψηλόφρονη φυλή των ανθρώπων

Την κούπα αποστερήθηκα στο τραπέζι των πατέρων μου

Κι όλη μου τη χαρά και την τιμή μου.

 

 

Ένας αιώνας λυκόσκυλο ρίχνεται στις πλάτες μου

Δεν ρέει όμως μέσα μου το αίμα,

Χώσε με καλύτερα, γούνινος σκούφος σαν να ’μαι,

Στης πυρωμένης γούνας πολικές αλεπούδες.

 

 

Για να μη βλέπω ούτε τους δειλούς ούτε το λασπωμένο χώμα

Και κάτω από τις ρόδες τα ματωμένα κόκαλα,

Μα όλη νύχτα να φέγγουνε για μένα στην πρώτη ομορφιά τους

Οι γαλάζιες πολικές αλεπούδες.

 

 

Πήγαινέ με τη νύχτα που κυλάει ο Ενισέι

Και το πεύκο αγγίζει τ’ αστέρια

Γιατί μέσα μου αίμα λύκου δεν ρέει -

Όμοια με τα δικά μου θα με σκοτώσουνε χέρια.

(17-28 Μαρτίου 1931)

 

Όταν πλέον οι στίχοι του Μαντελστάμ αρχίζουν να διαλέγονται πεισιθανάτια με τους συγχρόνους του -εχθρούς και φίλους-, έχουμε πια μια μεστότητα νοήματος που συναιρεί το πεπρωμένο με μιαν ιδιοφυή παιδικότητα, η οποία ίπταται υπεράνω του ιδιωτικού του χρόνου. Από κοντά κι ένας τόνος ειρωνείας και ακριβοπληρωμένου σαρκασμού:

Καιρός να το μάθετε, στον χρόνο σας ανήκω,

Παιδί κι εγώ της εποχής του Οίκου Ραπτικής της Μόσχας,

Δέστε πως σακουλιάζει πάνω μου το μοσχοβίτικο σακάκι μου

Και πώς κατέχω τη μανιέρα να περπατάω και να παρλάρω!

Για κάντε πως με πετάτε από τον αιώνα μου!

Χίλια τα εκατό το σβέρκο σας θα σπάστε!

Άραγε, κατάφερε η σοβιετική καμαρίλα «να πετάξει τον Όσιπ από τον αιώνα του;» Ο Αλεξανδρόπουλος ξεκαθαρίζει τα παρασκήνια. Ο Όσιπ ήταν μεν εξόριστος, αλλά η απόφαση του Στάλιν ήταν αμετάτρεπτη: «Να διαφυλαχτεί η ζωή του». Θα μπορούσε, άραγε, να γλιτώσει, αναπηδώντας «σαν το ψάρι στο τηγάνι;» Σημαντικό ρόλο στην τελική θανατική απόφαση επαιξαν ο Γιέζωφ (κομισάριος της Ασφάλειας) και βέβαια ο Στάφσκι, που ανήκε στη νέα γενιά της Επανάστασης. Από μικρός δούλευε σε σιδεράδικο και στα χρόνια του εμφυλίου, αντί για βαριοπούλα, κρατούσε την αραβίδα. Ηταν ο νέος τύπος ανθρώπου, γέννημα θρέμμα της Επανάστασης και των εκκαθαρίσεων. Τυχαία μήπως ο Γκόρσκι έλεγε στον Στάλιν ότι δυσπιστεί απέναντι στον Ρώσο χωρικό που μιλάει τη γλώσσα του κομμουνιστή; Ο Γκόρσκι είχε γράψει μιαν αρνητική κριτική για ένα θεατρικό έργο του Στάφσκι - εντούτοις, μετά τον θάνατο του Γκόρσκι ο Στάφσκι τον διαδέχτηκε στην προεδρία της Ενωσης Συγγραφέων.

Ένα από τα μεγάλα μυστικά των σοβιετικών διώξεων ήταν η μέθοδος διά της οποίας οι θανατικές καταδίκες προσελάμβαναν τη μορφή γραφειοκρατικών αποφάσεων. Ο Στάφσκι κατήγγειλε τον Μαντελστάμ στον λαϊκό επίτροπο της ασφάλειας και η επιστολή του κατετέθη στα μυστικά αρχεία του υπουργείου. Νότα μπένε: βαρύνουσα σημασία, εξάλλου, είχε και η γνώμη του Παβλένκο, αυτού που παρακολούθησε την ανάκριση του ποιητή, κρυμμένος μέσα στην ντουλάπα.

Ο αναγνώστης επιβάλλεται να συμβουλευτεί το Ταξίδι στην Αρμενία, μεταφρασμένο και σχολιασμένο περίτεχνα από τον ρωσομαθή Γιώργο Χαβουτσά (εκδ. Ίνδικτος).

Βιβλίο
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Lifo Videos / «Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Η Αγλαΐα Παππά διαβάζει ένα απόσπασμα από τις βέβηλες και αμφιλεγόμενες «120 Μέρες των Σοδόμων» του Μαρκησίου ντε Σαντ, ένα βιβλίο αναγνωρισμένο πλέον ως αξεπέραστο λογοτεχνικό αριστούργημα και χαρακτηρισμένο ως «εθνικός θησαυρός» της Γαλλίας.
THE LIFO TEAM
Το «προπατορικό αμάρτημα» του Τζο Μπάιντεν

Βιβλίο / Ποιο ήταν το θανάσιμο σφάλμα του Τζο Μπάιντεν;

Ένα νέο βιβλίο για τον πρώην Πρόεδρο αποτελεί καταπέλτη τόσο για τον ίδιο όσο και για τη δουλοπρεπή κλίκα πιστών και μελών της οικογένειάς του, που έκαναν το παν για να συγκαλύψουν τον ραγδαίο εκφυλισμό της γνωστικής του ικανότητας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Συγγραφείς/ Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / 8 Έλληνες συγγραφείς ξαναγράφουν τους μύθους και τις παραδόσεις

Η Λυσιστράτη ερμηνεύει τις ερωτικές σχέσεις του σήμερα, η Ιφιγένεια διαλογίζεται στην παραλία και μια Τρωαδίτισσα δούλα γίνεται πρωταγωνίστρια: 8 σύγχρονοι δημιουργοί, που συμμετέχουν με τα έργα τους στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, συνομιλούν με τα αρχαία κείμενα και συνδέουν το παρελθόν με επίκαιρα ζητήματα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζούντιθ Μπάτλερ: «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Τζούντιθ Μπάτλερ / «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Μια κορυφαία προσωπικότητα της σύγχρονης παγκόσμιας διανόησης μιλά στη LiFO για τo «φάντασμα» της λεγόμενης ιδεολογίας του φύλου, για το όραμα μιας «ανοιχτόκαρδης κοινωνίας» και για τις εμπειρίες ζωής που της έμαθαν να είναι «ένας άνθρωπος ταπεινός και ταυτόχρονα θαρραλέος».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ντίνος Κονόμος

Βιβλίο / «Ο κύριος διευθυντής (καλό κουμάσι) έχει αποφασίσει την εξόντωσή μου…»

Ο Ντίνος Κονόμος, λόγιος, ιστοριοδίφης και συγγραφέας, υπήρξε συνεχιστής της ζακυνθινής πνευματικής παράδοσης στον 20ό αιώνα. Ο συγγραφέας Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής παρουσιάζει έργα και ημέρες ενός ανθρώπου που «δεν ήταν του κόσμου τούτου».
ΦΙΛΙΠΠΟΣ Δ. ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ
Η ζωή του Καζαντζάκη σε graphic novel από τον Αλέν Γκλικός

Βιβλίο / Ο Νίκος Καζαντζάκης όπως δεν τον είχαμε ξαναδεί σε ένα νέο graphic novel

Ο ελληνικής καταγωγής Γάλλος συγγραφέας Αλέν Γκλικός καταγράφει την πορεία του Έλληνα στοχαστή στο graphic novel «Καζαντζάκης», όπου ο περιπετειώδης και αντιφατικός φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος ψυχαναλύεται για πρώτη φορά και συστήνεται εκ νέου στο ελληνικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πετρίτης»: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ηχητικά Άρθρα / Πετρίτης: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ο Τζoν Άλεκ Μπέικερ αφιέρωσε δέκα χρόνια από τη ζωή του στην παρατήρηση ενός πετρίτη και έγραψε ένα από τα πιο ιδιαίτερα βιβλία της αγγλικής λογοτεχνίας – μια από τις σημαντικότερες καταγραφές της άγριας ζωής που κινδυνεύει να χαθεί για πάντα. Κυκλοφόρησε το 1967 αλλά μόλις τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια οι κριτικοί και το κοινό το ανακάλυψαν ξανά.
M. HULOT
Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Ας μην αφήνουμε τον Θεό στους πιστούς» 

Βιβλίο / Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Αν αξίζει ένα πράγμα στη ζωή, αυτό είναι η ομορφιά»

Εν όψει της εμφάνισής του στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, στις 21 Μαΐου, ο Λατινοαμερικανός συγγραφέας-φαινόμενο Μπενχαμίν Λαμπατούτ μιλά στη LiFO για τον ρόλο της τρέλας στη συγγραφή, τη σχέση επιστήμης και λογοτεχνίας και το μεγαλείο της ήττας – και δηλώνει ακόμα φανατικός κηπουρός και εραστής της φύσης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Άντονι Μπέρτζες: «Έρνεστ Χέμινγουεϊ»

Το Πίσω Ράφι / Ο Χέμινγουεϊ ήταν ένας φωνακλάς νταής αλλά κι ένας σπουδαίος συγγραφέας του 20ού αιώνα

Η βιογραφία «Έρνεστ Χέμινγουεϊ - Μια ζωή σαν μυθοπλασία» του Βρετανού συγγραφέα Άντονι Μπέρτζες αποτυπώνει όχι μόνο την έντονη και περιπετειώδη ζωή του κορυφαίου Αμερικανού ομοτέχνου του αλλά και όλο το εύρος της αντιφατικής προσωπικότητάς του.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

Βιβλίο / 21η ΔΕΒΘ: Εξωστρέφεια και καλύτερη οργάνωση αλλά μένουν ακόμα πολλά να γίνουν

Απολογισμός της 21ης ΔΕΒΘ που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά υπό την αιγίδα του νεοσύστατου ΕΛΙΒΙΠ. Σε ποιο βαθμό πέτυχε τους στόχους της και ποια στοιχήματα μένει ακόμα να κερδίσει;
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Η ποίηση όχι μόνο αλλάζει τον κόσμο, τον δημιουργεί» ​​​​​​/Μια νέα ανθολογία ελληνικής queer ποίησης μόλις κυκλοφόρησε στα ισπανικά /11 Έλληνες ποιητές σε μια νέα ισπανική queer ανθολογία /Queer ελληνική ποίηση σε μια νέα δίγλωσση ισπανική ανθολογία

Βιβλίο / Μια Ισπανίδα καθηγήτρια μεταφράζει ελληνική queer ποίηση

Η María López Villalba, καθηγήτρια Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα, μετέφρασε 11 ελληνικά ποιήματα, σε μια πρόσφατη ανθολογία που προσφέρει στο ισπανόφωνο κοινό την ευκαιρία να γνωρίσει τη σύγχρονη ελληνική queer –και όχι μόνο– ποίηση.
M. HULOT
«Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Βιντσέντζο Λατρόνικο / «Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Ο Ιταλός συγγραφέας και υποψήφιος για το βραβείο Booker, Βιντσέντζο Λατρόνικο, μιλά στη LIFO για το πολυσυζητημένο βιβλίο του «Τελειότητα», στο οποίο αποτυπώνει την αψεγάδιαστη αλλά ψεύτικη ζωή μιας ολόκληρης γενιάς ψηφιακών νομάδων στην Ευρώπη, καθώς και τη μάταιη αναζήτηση της ευτυχίας στην ψηφιακή εποχή.
M. HULOT
Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Ηχητικά Άρθρα / Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Το όνομά της έχει συνδεθεί με την εικόνα μιας αδίστακτης, σεξουαλικά ακόρεστης και επικίνδυνης γυναίκας. Ένα νέο βιβλίο, όμως, έρχεται να αμφισβητήσει αυτή τη στερεοτυπική αφήγηση και να φωτίσει μια διαφορετική εκδοχή της ιστορίας της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Rene Karabash

Βιβλίο / Rene Karabash: «Θέλω πίσω τη γυναικεία δύναμη που μου στέρησαν οι άνδρες»

Η Βουλγάρα συγγραφέας Rene Karabash μιλά για το μυθιστόρημά της «Ορκισμένη», που τιμήθηκε με το βραβείο Ελίας Κανέτι, και στο οποίο εστιάζει στην ιστορία των «ορκισμένων παρθένων» γυναικών των Βαλκανίων που επέλεξαν να ζήσουν ως άνδρες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Δυο γυναίκες συγγραφείς αποκαλύπτουν τα κρυφά μυστικά της γραφής

Βιβλίο / Όλες οι γυναίκες του κόσμου στο νέο βιβλίο της Αμάντας Μιχαλοπούλου

Στο «Μακρύ ταξίδι της μιας μέσα στην άλλη», η μητρότητα γίνεται ο συνδετικός κρίκος που ενώνει όλες τις μητέρες και όλες τις κόρες με τις γυναίκες της Ιστορίας που θαυμάσαμε, αλλά και τις ανώνυμες «Παναγίες» που κράτησαν στους ώμους τους τα βάρη της ανθρωπότητας.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Βιβλίο / «Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Στο νέο του βιβλίο, «Lost Things Found», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Hyper Hypo, ο εικαστικός φωτογράφος Αντώνης Θεοδωρίδης εξερευνά τον μαγικό κόσμο της υπαίθριας αγοράς του Ελαιώνα.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Ντιντιέ Εριμπόν: «Καιρός για ένα κίνημα των ηλικιωμένων!»

Ντιντιέ Εριμπόν / Ντιντιέ Εριμπόν: «Να πάψουμε να βλέπουμε τους ηλικιωμένους ως κοινωνικούς παρίες»

Από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς σύγχρονους Γάλλους στοχαστές, ο Ντιντιέ Εριμπόν συνδύασε στα βιβλία του τα δύσκολα βιώματα της νεότητάς του με μια εμπεριστατωμένη, αλλά και εικονοκλαστική, κοινωνικοπολιτική «ακτινογραφία» της γαλλικής κοινωνίας. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ