Η ζωή και τα ήθη ενός λεσβιακού χωριού μέσα από το φαγητό

Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Το «Μνήμες του μέλλοντός μας» δεν είναι μια απλή συλλογή συνταγών, αλλά ένα ταξίδι στον χρόνο. Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης
0

Ο Μανταμάδος της Λέσβου είναι ένα μικρό χωριό στα βορειοανατολικά του νησιού ταυτισμένο με την αστείρευτη παράδοση της λεσβιακής ενδοχώρας, καθώς και ένας τόπος που παρουσιάζει ιδιαίτερο λαογραφικό, ανθρωπολογικό και γαστρονομικό ενδιαφέρον. Κατά κύριο λόγο, οι κάτοικοί του ασχολούνται με την καλλιέργεια της ελιάς και την κτηνοτροφία.

Τα ντόπια εκλεκτά κρέατα, τα γαλακτοκομικά, τα όσπρια και τα εποχικά λαχανικά δίνουν στην τοπική κουζίνα τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της και προσφέρουν αξιομνημόνευτες γευστικές απολαύσεις. Στο εδεσματολόγιο του Μανταμάδου περιλαμβάνονται συνταγές που γεννήθηκαν από τη γαστρονομική ώσμωση Μικρασιατών και ντόπιων, γεύσεις εξαιρετικής νοστιμιάς και υψηλής διατροφικής αξίας, φτιαγμένες με παραδοσιακές πρώτες ύλες αλλά και υλικά που αξιοποιήθηκαν στο έπακρο, ώστε να καλύψουν τις ανάγκες κάθε εποχής.

Με αυτά τα ερεθίσματα οι γυναίκες του χωριού αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα βιβλίο που φέρει τον τίτλο «Μνήμες του μέλλοντός μας».

«Αν ψάχνετε ένα παράδειγμα για το πώς μια μικρή κοινότητα μπορεί να αφήσει ένα μεγάλο αποτύπωμα, το έργο των γυναικών του Μανταμάδου είναι η απάντηση. Γιατί η παράδοση δεν είναι παρελθόν, είναι το μέλλον μας».

Όταν το ξεφυλλίζεις, αντιλαμβάνεσαι ότι δεν είναι μια απλή συλλογή συνταγών, αλλά ένα ταξίδι στον χρόνο. Με αφηγήτρια τη φανταστική ηρωίδα Μυρσίνη, ο αναγνώστης περιηγείται σε ένα ημερολόγιο που αποτυπώνει τη ζωή και τα ήθη του χωριού μέσα από τις γεύσεις. Μέσα από το σκονισμένο τετράδιο της γιαγιάς ανακαλύπτουμε συνταγές συνδεδεμένες με εποχές και έθιμα της επαρχίας αλλά και τη σχέση της γαστρονομίας με τη λαογραφία, τις ανθρώπινες δραστηριότητες και τον κύκλο της ζωής.

Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης
Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης
Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Στέλλα Λιόλιου

Πανηγύρια, λαϊκά έθιμα, δοξασίες και κοινωνικές εκδηλώσεις παρουσιάζονται σαν ένα γευστικό μωσαϊκό που καλύπτει ένα ημερολογιακό έτος. Από τους γιορτινούς λαχανοντολμάδες και το αρνί με κουνουπίδι μέχρι τα γεμιστά σύκα και τον μυζηθροχαλβά, το βιβλίο ζωντανεύει εικόνες από γιορτές, αγροτικές εργασίες και καθημερινές στιγμές της κοινότητας.

Όπως θα μου πει η Μαρίνα Σταμάτη, μέλος του Δ.Σ. του Φυσιολατρικού-Ανθρωπιστικού Συλλόγου «Ηλιαχτίδα», «πρόκειται για μια δημιουργική, γευστική, νοσταλγική και τιμητική επιστροφή στις στέρεες ρίζες μιας αληθινά νόστιμης, εφευρετικής και πρωτότυπης – χωρίς περιττούς εντυπωσιασμούς ή επικαλύψεις– γαστρονομίας. Ο τόπος και η κουζίνα –με την ευρύτερη έννοια– είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τη ζωή, την καθημερινότητα, τις χαρές και τις λύπες των κατοίκων.

Το φαγητό λειτουργεί ως μέσο κοινωνικοποίησης και σύσφιξης των κοινωνικών σχέσεων, διαμορφώνει σε σημαντικό βαθμό την ταυτότητα και τον προσανατολισμό των μελών της κοινότητας και παράγει μνήμες που εγγράφονται ανεξίτηλα στο συλλογικό ασυνείδητο. Νοσταλγικές μνήμες από κολοκυθόπιτα, λαχανοντολμάδες, αρνί με κουνουπίδι, ουρά με μανέστρα στη γάστρα, σφουγγάτο, σύκα γεμιστά και μυζηθροχαλβά οδήγησαν στην καταγραφή των συγκεκριμένων συνταγών που γεννήθηκαν μέσα από αιώνες ιστορίας σε ένα από τα πιο πλούσια σταυροδρόμια Ανατολής και Δύσης, γεύσεων και πολιτισμών. Ένα μωσαϊκό απολαύσεων μέσα από το οποίο ξεδιπλώνεται ταυτόχρονα η ιστορία μας».

Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης
Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης
Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης
Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης
Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης

Και συμπληρώνει: «Οι συνταγές και οι μνήμες συγκεντρώθηκαν με κόπο και αγάπη από τις γυναίκες του χωριού, ενώ οι φωτογραφίες που κοσμούν το βιβλίο τραβήχτηκαν από νέες και νέους του χωριού που έχουν χόμπι τη φωτογραφία. Αυτή η συνεργασία μεταξύ γενεών είναι η καρδιά του βιβλίου μας: η παράδοση συναντά τη νεότητα, δημιουργώντας μια γέφυρα που συνδέει το παρελθόν με το μέλλον. Οι γυναίκες του Μανταμάδου και του Δ.Σ. του συλλόγου δεν αποζητούν τη δόξα, ούτε επιζητούν πωλήσεις· επιδιώκουν να διατηρήσουν ζωντανή την πολιτιστική ταυτότητα του τόπου τους και να εμπνεύσουν άλλες και άλλους να κάνουν το ίδιο».

cover
Μνήμες του μέλλοντός μας, Συνταγές από τη γαστρονομία και τα έθιμα του Μανταμάδου Λέσβου,
Φυσιολατρικός – Ανθρωπιστικός Σύλλογος «Ηλιαχτίδα»

Ο γνωστός σεφ Ηλίας Μαμαλάκης σημειώνει στον πρόλογο του βιβλίου: «Είναι μια βαθιά έρευνα στις εποχιακές συνταγές και στις συνταγές των μεγάλων εορτών του χρόνου ή ακόμα και των μεγάλων γεγονότων της ζωής, όπως τα γεννητούρια, ο αρραβώνας, τα βαφτίσια, ο γάμος. Αυτό που μου αρέσει πάρα πολύ είναι ότι κρατάει τους τίτλους των συνταγών στην παραδοσιακή γλώσσα του τόπου και αναλύει προσεκτικά τις προετοιμασίες του καλοκαιριού για τα τρόφιμα του χειμώνα. 

Προσεκτικά αναφέρει τις συνταγές της Μεγάλης Εβδομάδας και είναι ένα βιβλίο που δεν το χρησιμοποιείς μόνο σαν συνταγολόγιο, αλλά και σαν ένα βιβλίο λαογραφίας. Δεν μπορώ να παραλείψω τα θερμά μου συγχαρητήρια για τις φωτογραφίες, τις εξαιρετικές γραμματοσειρές και γενικά για το σύνολο της έκδοσης. Ο Φυσιολατρικός-Ανθρωπιστικός Σύλλογος "Ηλιαχτίδα" έκανε μια εξαιρετική δουλειά και οι κυρίες του συλλόγου έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό. Χαρακτηριστικό είναι ότι κάτω από κάθε τίτλο συνταγής αναφέρεται η νοικοκυρά η οποία την έδωσε».

Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης
Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης
Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης

Η πρωτοβουλία αυτή αναδεικνύει τη δύναμη της κοινότητας και τον ρόλο των γυναικών ως θεματοφυλάκων της πολιτιστικής κληρονομιάς. Στην παρουσίαση του βιβλίου, που πραγματοποιήθηκε στο Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Μυτιλήνης, οι γυναίκες του Μανταμάδου παρουσίασαν συνταγές αλλά κυρίως τον τρόπο ζωής του χωριού τους. Το «Μνήμες του μέλλοντός μας» δεν είναι μόνο ένα βιβλίο γαστρονομίας αλλά μια τιμητική επιστροφή στις στέρεες ρίζες της λεσβιακής παράδοσης.

Αποτελεί μια υπενθύμιση ότι η διατήρηση της ταυτότητας δεν βρίσκεται μόνο σε μουσεία ή στο αρχείο κάποιου οργανισμού-φορέα, αλλά και στις καθημερινές πράξεις, στις γεύσεις και στις μνήμες που περνούν από τη μία γενιά στην άλλη. Όπως τονίζουν οι γυναίκες του μικρού χωριού, «αν ψάχνετε ένα παράδειγμα για το πώς μια μικρή κοινότητα μπορεί να αφήσει ένα μεγάλο αποτύπωμα, το έργο των γυναικών του Μανταμάδου είναι η απάντηση. Γιατί η παράδοση δεν είναι παρελθόν, είναι το μέλλον μας».

Κι είναι αλήθεια ότι οι γυναίκες του συλλόγου δεν περιορίστηκαν στη συλλογή συνταγών. Δημιούργησαν, με πάθος και μεράκι, ένα καλαίσθητο βιβλίο-λεύκωμα που αποπνέει σεβασμό στις αξίες και τις παραδόσεις του τόπου και αναδεικνύει την πλούσια γαστρονομική παράδοση του Μανταμάδου και της Λέσβου.  

Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης
CHECK Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Στέλλα Λιόλιου
CHECK Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Στέλλα Λιόλιου
Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τα μικρά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία ενώνουν τις δυνάμεις τους

Βιβλίο / Τα μικρά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία ενώνουν τις δυνάμεις τους

Από την Αμοργό ως την Αλεξανδρούπολη και από την Ξάνθη ως τη Μυτιλήνη, τα μικρά βιβλιοπωλεία αποκτούν για πρώτη φορά συλλογική φωνή. Βιβλιοπώλες και βιβλιοπώλισσες αφηγούνται τις προσωπικές τους ιστορίες, αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Lifo Videos / «Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Η Αγλαΐα Παππά διαβάζει ένα απόσπασμα από τις βέβηλες και αμφιλεγόμενες «120 Μέρες των Σοδόμων» του Μαρκησίου ντε Σαντ, ένα βιβλίο αναγνωρισμένο πλέον ως αξεπέραστο λογοτεχνικό αριστούργημα και χαρακτηρισμένο ως «εθνικός θησαυρός» της Γαλλίας.
THE LIFO TEAM
Το «προπατορικό αμάρτημα» του Τζο Μπάιντεν

Βιβλίο / Ποιο ήταν το θανάσιμο σφάλμα του Τζο Μπάιντεν;

Ένα νέο βιβλίο για τον πρώην Πρόεδρο αποτελεί καταπέλτη τόσο για τον ίδιο όσο και για τη δουλοπρεπή κλίκα πιστών και μελών της οικογένειάς του, που έκαναν το παν για να συγκαλύψουν τον ραγδαίο εκφυλισμό της γνωστικής του ικανότητας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Συγγραφείς/ Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / 8 Έλληνες συγγραφείς ξαναγράφουν τους μύθους και τις παραδόσεις

Η Λυσιστράτη ερμηνεύει τις ερωτικές σχέσεις του σήμερα, η Ιφιγένεια διαλογίζεται στην παραλία και μια Τρωαδίτισσα δούλα γίνεται πρωταγωνίστρια: 8 σύγχρονοι δημιουργοί, που συμμετέχουν με τα έργα τους στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, συνομιλούν με τα αρχαία κείμενα και συνδέουν το παρελθόν με επίκαιρα ζητήματα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζούντιθ Μπάτλερ: «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Τζούντιθ Μπάτλερ / «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Μια κορυφαία προσωπικότητα της σύγχρονης παγκόσμιας διανόησης μιλά στη LiFO για τo «φάντασμα» της λεγόμενης ιδεολογίας του φύλου, για το όραμα μιας «ανοιχτόκαρδης κοινωνίας» και για τις εμπειρίες ζωής που της έμαθαν να είναι «ένας άνθρωπος ταπεινός και ταυτόχρονα θαρραλέος».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ντίνος Κονόμος

Βιβλίο / «Ο κύριος διευθυντής (καλό κουμάσι) έχει αποφασίσει την εξόντωσή μου…»

Ο Ντίνος Κονόμος, λόγιος, ιστοριοδίφης και συγγραφέας, υπήρξε συνεχιστής της ζακυνθινής πνευματικής παράδοσης στον 20ό αιώνα. Ο συγγραφέας Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής παρουσιάζει έργα και ημέρες ενός ανθρώπου που «δεν ήταν του κόσμου τούτου».
ΦΙΛΙΠΠΟΣ Δ. ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ
Η ζωή του Καζαντζάκη σε graphic novel από τον Αλέν Γκλικός

Βιβλίο / Ο Νίκος Καζαντζάκης όπως δεν τον είχαμε ξαναδεί σε ένα νέο graphic novel

Ο ελληνικής καταγωγής Γάλλος συγγραφέας Αλέν Γκλικός καταγράφει την πορεία του Έλληνα στοχαστή στο graphic novel «Καζαντζάκης», όπου ο περιπετειώδης και αντιφατικός φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος ψυχαναλύεται για πρώτη φορά και συστήνεται εκ νέου στο ελληνικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πετρίτης»: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ηχητικά Άρθρα / Πετρίτης: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ο Τζoν Άλεκ Μπέικερ αφιέρωσε δέκα χρόνια από τη ζωή του στην παρατήρηση ενός πετρίτη και έγραψε ένα από τα πιο ιδιαίτερα βιβλία της αγγλικής λογοτεχνίας – μια από τις σημαντικότερες καταγραφές της άγριας ζωής που κινδυνεύει να χαθεί για πάντα. Κυκλοφόρησε το 1967 αλλά μόλις τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια οι κριτικοί και το κοινό το ανακάλυψαν ξανά.
M. HULOT
Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Ας μην αφήνουμε τον Θεό στους πιστούς» 

Βιβλίο / Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Αν αξίζει ένα πράγμα στη ζωή, αυτό είναι η ομορφιά»

Εν όψει της εμφάνισής του στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, στις 21 Μαΐου, ο Λατινοαμερικανός συγγραφέας-φαινόμενο Μπενχαμίν Λαμπατούτ μιλά στη LiFO για τον ρόλο της τρέλας στη συγγραφή, τη σχέση επιστήμης και λογοτεχνίας και το μεγαλείο της ήττας – και δηλώνει ακόμα φανατικός κηπουρός και εραστής της φύσης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Άντονι Μπέρτζες: «Έρνεστ Χέμινγουεϊ»

Το Πίσω Ράφι / Ο Χέμινγουεϊ ήταν ένας φωνακλάς νταής αλλά κι ένας σπουδαίος συγγραφέας του 20ού αιώνα

Η βιογραφία «Έρνεστ Χέμινγουεϊ - Μια ζωή σαν μυθοπλασία» του Βρετανού συγγραφέα Άντονι Μπέρτζες αποτυπώνει όχι μόνο την έντονη και περιπετειώδη ζωή του κορυφαίου Αμερικανού ομοτέχνου του αλλά και όλο το εύρος της αντιφατικής προσωπικότητάς του.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

Βιβλίο / 21η ΔΕΒΘ: Εξωστρέφεια και καλύτερη οργάνωση αλλά μένουν ακόμα πολλά να γίνουν

Απολογισμός της 21ης ΔΕΒΘ που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά υπό την αιγίδα του νεοσύστατου ΕΛΙΒΙΠ. Σε ποιο βαθμό πέτυχε τους στόχους της και ποια στοιχήματα μένει ακόμα να κερδίσει;
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Η ποίηση όχι μόνο αλλάζει τον κόσμο, τον δημιουργεί» ​​​​​​/Μια νέα ανθολογία ελληνικής queer ποίησης μόλις κυκλοφόρησε στα ισπανικά /11 Έλληνες ποιητές σε μια νέα ισπανική queer ανθολογία /Queer ελληνική ποίηση σε μια νέα δίγλωσση ισπανική ανθολογία

Βιβλίο / Μια Ισπανίδα καθηγήτρια μεταφράζει ελληνική queer ποίηση

Η María López Villalba, καθηγήτρια Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα, μετέφρασε 11 ελληνικά ποιήματα, σε μια πρόσφατη ανθολογία που προσφέρει στο ισπανόφωνο κοινό την ευκαιρία να γνωρίσει τη σύγχρονη ελληνική queer –και όχι μόνο– ποίηση.
M. HULOT
«Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Βιντσέντζο Λατρόνικο / «Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Ο Ιταλός συγγραφέας και υποψήφιος για το βραβείο Booker, Βιντσέντζο Λατρόνικο, μιλά στη LIFO για το πολυσυζητημένο βιβλίο του «Τελειότητα», στο οποίο αποτυπώνει την αψεγάδιαστη αλλά ψεύτικη ζωή μιας ολόκληρης γενιάς ψηφιακών νομάδων στην Ευρώπη, καθώς και τη μάταιη αναζήτηση της ευτυχίας στην ψηφιακή εποχή.
M. HULOT
Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Ηχητικά Άρθρα / Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Το όνομά της έχει συνδεθεί με την εικόνα μιας αδίστακτης, σεξουαλικά ακόρεστης και επικίνδυνης γυναίκας. Ένα νέο βιβλίο, όμως, έρχεται να αμφισβητήσει αυτή τη στερεοτυπική αφήγηση και να φωτίσει μια διαφορετική εκδοχή της ιστορίας της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Rene Karabash

Βιβλίο / Rene Karabash: «Θέλω πίσω τη γυναικεία δύναμη που μου στέρησαν οι άνδρες»

Η Βουλγάρα συγγραφέας Rene Karabash μιλά για το μυθιστόρημά της «Ορκισμένη», που τιμήθηκε με το βραβείο Ελίας Κανέτι, και στο οποίο εστιάζει στην ιστορία των «ορκισμένων παρθένων» γυναικών των Βαλκανίων που επέλεξαν να ζήσουν ως άνδρες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ