Η ζωή και τα ήθη ενός λεσβιακού χωριού μέσα από το φαγητό

Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Το «Μνήμες του μέλλοντός μας» δεν είναι μια απλή συλλογή συνταγών, αλλά ένα ταξίδι στον χρόνο. Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης
0

Ο Μανταμάδος της Λέσβου είναι ένα μικρό χωριό στα βορειοανατολικά του νησιού ταυτισμένο με την αστείρευτη παράδοση της λεσβιακής ενδοχώρας, καθώς και ένας τόπος που παρουσιάζει ιδιαίτερο λαογραφικό, ανθρωπολογικό και γαστρονομικό ενδιαφέρον. Κατά κύριο λόγο, οι κάτοικοί του ασχολούνται με την καλλιέργεια της ελιάς και την κτηνοτροφία.

Τα ντόπια εκλεκτά κρέατα, τα γαλακτοκομικά, τα όσπρια και τα εποχικά λαχανικά δίνουν στην τοπική κουζίνα τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της και προσφέρουν αξιομνημόνευτες γευστικές απολαύσεις. Στο εδεσματολόγιο του Μανταμάδου περιλαμβάνονται συνταγές που γεννήθηκαν από τη γαστρονομική ώσμωση Μικρασιατών και ντόπιων, γεύσεις εξαιρετικής νοστιμιάς και υψηλής διατροφικής αξίας, φτιαγμένες με παραδοσιακές πρώτες ύλες αλλά και υλικά που αξιοποιήθηκαν στο έπακρο, ώστε να καλύψουν τις ανάγκες κάθε εποχής.

Με αυτά τα ερεθίσματα οι γυναίκες του χωριού αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα βιβλίο που φέρει τον τίτλο «Μνήμες του μέλλοντός μας».

«Αν ψάχνετε ένα παράδειγμα για το πώς μια μικρή κοινότητα μπορεί να αφήσει ένα μεγάλο αποτύπωμα, το έργο των γυναικών του Μανταμάδου είναι η απάντηση. Γιατί η παράδοση δεν είναι παρελθόν, είναι το μέλλον μας».

Όταν το ξεφυλλίζεις, αντιλαμβάνεσαι ότι δεν είναι μια απλή συλλογή συνταγών, αλλά ένα ταξίδι στον χρόνο. Με αφηγήτρια τη φανταστική ηρωίδα Μυρσίνη, ο αναγνώστης περιηγείται σε ένα ημερολόγιο που αποτυπώνει τη ζωή και τα ήθη του χωριού μέσα από τις γεύσεις. Μέσα από το σκονισμένο τετράδιο της γιαγιάς ανακαλύπτουμε συνταγές συνδεδεμένες με εποχές και έθιμα της επαρχίας αλλά και τη σχέση της γαστρονομίας με τη λαογραφία, τις ανθρώπινες δραστηριότητες και τον κύκλο της ζωής.

Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης
Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης
Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Στέλλα Λιόλιου

Πανηγύρια, λαϊκά έθιμα, δοξασίες και κοινωνικές εκδηλώσεις παρουσιάζονται σαν ένα γευστικό μωσαϊκό που καλύπτει ένα ημερολογιακό έτος. Από τους γιορτινούς λαχανοντολμάδες και το αρνί με κουνουπίδι μέχρι τα γεμιστά σύκα και τον μυζηθροχαλβά, το βιβλίο ζωντανεύει εικόνες από γιορτές, αγροτικές εργασίες και καθημερινές στιγμές της κοινότητας.

Όπως θα μου πει η Μαρίνα Σταμάτη, μέλος του Δ.Σ. του Φυσιολατρικού-Ανθρωπιστικού Συλλόγου «Ηλιαχτίδα», «πρόκειται για μια δημιουργική, γευστική, νοσταλγική και τιμητική επιστροφή στις στέρεες ρίζες μιας αληθινά νόστιμης, εφευρετικής και πρωτότυπης – χωρίς περιττούς εντυπωσιασμούς ή επικαλύψεις– γαστρονομίας. Ο τόπος και η κουζίνα –με την ευρύτερη έννοια– είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τη ζωή, την καθημερινότητα, τις χαρές και τις λύπες των κατοίκων.

Το φαγητό λειτουργεί ως μέσο κοινωνικοποίησης και σύσφιξης των κοινωνικών σχέσεων, διαμορφώνει σε σημαντικό βαθμό την ταυτότητα και τον προσανατολισμό των μελών της κοινότητας και παράγει μνήμες που εγγράφονται ανεξίτηλα στο συλλογικό ασυνείδητο. Νοσταλγικές μνήμες από κολοκυθόπιτα, λαχανοντολμάδες, αρνί με κουνουπίδι, ουρά με μανέστρα στη γάστρα, σφουγγάτο, σύκα γεμιστά και μυζηθροχαλβά οδήγησαν στην καταγραφή των συγκεκριμένων συνταγών που γεννήθηκαν μέσα από αιώνες ιστορίας σε ένα από τα πιο πλούσια σταυροδρόμια Ανατολής και Δύσης, γεύσεων και πολιτισμών. Ένα μωσαϊκό απολαύσεων μέσα από το οποίο ξεδιπλώνεται ταυτόχρονα η ιστορία μας».

Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης
Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης
Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης
Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης
Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης

Και συμπληρώνει: «Οι συνταγές και οι μνήμες συγκεντρώθηκαν με κόπο και αγάπη από τις γυναίκες του χωριού, ενώ οι φωτογραφίες που κοσμούν το βιβλίο τραβήχτηκαν από νέες και νέους του χωριού που έχουν χόμπι τη φωτογραφία. Αυτή η συνεργασία μεταξύ γενεών είναι η καρδιά του βιβλίου μας: η παράδοση συναντά τη νεότητα, δημιουργώντας μια γέφυρα που συνδέει το παρελθόν με το μέλλον. Οι γυναίκες του Μανταμάδου και του Δ.Σ. του συλλόγου δεν αποζητούν τη δόξα, ούτε επιζητούν πωλήσεις· επιδιώκουν να διατηρήσουν ζωντανή την πολιτιστική ταυτότητα του τόπου τους και να εμπνεύσουν άλλες και άλλους να κάνουν το ίδιο».

cover
Μνήμες του μέλλοντός μας, Συνταγές από τη γαστρονομία και τα έθιμα του Μανταμάδου Λέσβου,
Φυσιολατρικός – Ανθρωπιστικός Σύλλογος «Ηλιαχτίδα»

Ο γνωστός σεφ Ηλίας Μαμαλάκης σημειώνει στον πρόλογο του βιβλίου: «Είναι μια βαθιά έρευνα στις εποχιακές συνταγές και στις συνταγές των μεγάλων εορτών του χρόνου ή ακόμα και των μεγάλων γεγονότων της ζωής, όπως τα γεννητούρια, ο αρραβώνας, τα βαφτίσια, ο γάμος. Αυτό που μου αρέσει πάρα πολύ είναι ότι κρατάει τους τίτλους των συνταγών στην παραδοσιακή γλώσσα του τόπου και αναλύει προσεκτικά τις προετοιμασίες του καλοκαιριού για τα τρόφιμα του χειμώνα. 

Προσεκτικά αναφέρει τις συνταγές της Μεγάλης Εβδομάδας και είναι ένα βιβλίο που δεν το χρησιμοποιείς μόνο σαν συνταγολόγιο, αλλά και σαν ένα βιβλίο λαογραφίας. Δεν μπορώ να παραλείψω τα θερμά μου συγχαρητήρια για τις φωτογραφίες, τις εξαιρετικές γραμματοσειρές και γενικά για το σύνολο της έκδοσης. Ο Φυσιολατρικός-Ανθρωπιστικός Σύλλογος "Ηλιαχτίδα" έκανε μια εξαιρετική δουλειά και οι κυρίες του συλλόγου έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό. Χαρακτηριστικό είναι ότι κάτω από κάθε τίτλο συνταγής αναφέρεται η νοικοκυρά η οποία την έδωσε».

Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης
Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης
Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης

Η πρωτοβουλία αυτή αναδεικνύει τη δύναμη της κοινότητας και τον ρόλο των γυναικών ως θεματοφυλάκων της πολιτιστικής κληρονομιάς. Στην παρουσίαση του βιβλίου, που πραγματοποιήθηκε στο Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Μυτιλήνης, οι γυναίκες του Μανταμάδου παρουσίασαν συνταγές αλλά κυρίως τον τρόπο ζωής του χωριού τους. Το «Μνήμες του μέλλοντός μας» δεν είναι μόνο ένα βιβλίο γαστρονομίας αλλά μια τιμητική επιστροφή στις στέρεες ρίζες της λεσβιακής παράδοσης.

Αποτελεί μια υπενθύμιση ότι η διατήρηση της ταυτότητας δεν βρίσκεται μόνο σε μουσεία ή στο αρχείο κάποιου οργανισμού-φορέα, αλλά και στις καθημερινές πράξεις, στις γεύσεις και στις μνήμες που περνούν από τη μία γενιά στην άλλη. Όπως τονίζουν οι γυναίκες του μικρού χωριού, «αν ψάχνετε ένα παράδειγμα για το πώς μια μικρή κοινότητα μπορεί να αφήσει ένα μεγάλο αποτύπωμα, το έργο των γυναικών του Μανταμάδου είναι η απάντηση. Γιατί η παράδοση δεν είναι παρελθόν, είναι το μέλλον μας».

Κι είναι αλήθεια ότι οι γυναίκες του συλλόγου δεν περιορίστηκαν στη συλλογή συνταγών. Δημιούργησαν, με πάθος και μεράκι, ένα καλαίσθητο βιβλίο-λεύκωμα που αποπνέει σεβασμό στις αξίες και τις παραδόσεις του τόπου και αναδεικνύει την πλούσια γαστρονομική παράδοση του Μανταμάδου και της Λέσβου.  

Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Ιωάννης Πρινάρης
CHECK Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Στέλλα Λιόλιου
CHECK Οι γυναίκες ενός χωριού γράφουν τη γαστρονομική ιστορία της Λέσβου Facebook Twitter
Φωτ.: Στέλλα Λιόλιου
Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μαρκ Τουέιν, «Οι περιπέτειες του Χακ Φιν»

Το πίσω ράφι / Το μυθιστόρημα του Μαρκ Τουέιν που έθαψαν οι κριτικοί και το αποθέωσε ο Χέμινγουεϊ

Στις «Περιπέτειες του Χακ Φιν» ο Μαρκ Τουέιν έπλασε τον πιο ελεύθερο ήρωα της αμερικανικής λογοτεχνίας, που αρνήθηκε τους κανόνες της κοινωνίας του και ένωσε την τύχη του με έναν σκλάβο δραπέτη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί την ζωή χωρίς αυτόν

Βιβλίο / Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί τη ζωή χωρίς αυτόν

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Βασιλεύς των Βασιλέων», όπως αποκαλούσε τον εαυτό του ο Ρεζά Παχλαβί, εστιάζει στις διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ που «αποδέχτηκαν πρόθυμα τις φαντασιώσεις του, τόσο για τον εαυτό του όσο και για τη χώρα του».
THE LIFO TEAM
Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Βιβλίο / Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Σταρ Ελλάς στα νιάτα της, διακρίθηκε ως ηθοποιός, θιασάρχης, ραδιοφωνική παραγωγός, δοκιμάστηκε επίσης στη συγγραφή έχοντας κυκλοφορήσει μέχρι τώρα επτά βιβλία μαζί με το πρόσφατο «Η τρίτη άνοιξη» (εκδ. Επίμετρο), που έδωσε και το έναυσμα γι’ αυτήν τη συνέντευξη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Οι Αθηναίοι / O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Ο 81χρονος δημοσιογράφος και συγγραφέας που για δεκαετίες διηύθηνε τις πολιτιστικές σελίδες της Ελευθεροτυπίας, αφηγείται τη συναρπαστική καριέρα του στη LiFO
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Βιβλίο / Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Η σπουδαία μεταφράστρια, που έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της δουλειάς της στον Μαρσέλ Προυστ, μας ξεναγεί στον πολύπλοκο κόσμο του και εκφράζει τον θυμό της για την πανταχού παρούσα απάτη της εποχής μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Βιβλίο / Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Ο Συνταγματάρχης και ο Βασιλιάς» εξερευνά τη συναρπαστική ζωή ενός ακούραστου κομπιναδόρου που προσπαθούσε απεγνωσμένα να ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό του.
THE LIFO TEAM
Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Βιβλίο / Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Πότε ακριβώς χάθηκε ο πόλεμος για τον Άξονα; Ποια ήταν η πιο σημαντική μάχη του πολέμου; Πόσο «συμμέτοχος» ήταν ο Γερμανικός λαός στο ολοκαύτωμα; Σ’ αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει μια νέα ογκώδης έκδοση με τίτλο «Η συνολική ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου».
THE LIFO TEAM
Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Βιβλίο / Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Είναι νωρίς να πούμε πως αυτά τα ηχητικά λογοτεχνικά αρχεία μπορούν να αντικαταστήσουν το βιβλίο. Είναι όμως μια υπέροχη λύση για όσους θέλουν να διαβάσουν αλλά δεν έχουν χρόνο ή έχουν μπλοκάρει με το κανονικό διάβασμα.
ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ
«Στα τέσσερα»: Το πιο καυτό και αμφιλεγόμενο βιβλίο του φετινού καλοκαιριού

Βιβλίο / «Στα τέσσερα»: Το πιο καυτό και αμφιλεγόμενο βιβλίο του φετινού καλοκαιριού

«Κάποιες το λάτρεψαν, άλλες το σιχάθηκαν»: Το βιβλίο της Miranda July για την ερωτική περιπλάνηση μιας γυναίκας στη μέση ηλικία που χαρακτηρίστηκε ως «το πρώτο μεγάλο μυθιστόρημα για την περιεμμηνόπαυση», είναι η λογοτεχνική επιτυχία της χρονιάς.
THE LIFO TEAM
Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Βιβλίο / Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Τα πολυσυζητημένα ημερολόγια της Χάισμιθ αποκαλύπτουν κρυφές σκέψεις της συγγραφέως του «Ταλαντούχου κύριου Ρίπλεϊ», τους άγνωστους έρωτες και την εξάρτησή της από τη γραφή και το αλκοόλ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ