Η γαλλική σημαία του Karim Amellal ανεμίζει σε «Μπλε άσπρο μαύρο»

Η γαλλική σημαία του Karim Amellal ανεμίζει σε «Μπλε άσπρο μαύρο» Facebook Twitter
Στο μυθιστόρημά του Μπλε άσπρο μαύρο, ο Karim Amellal καταγράφει με επιστημονική και κοινωνιολογική ακρίβεια τις αναταράξεις στον κοινωνικό ιστό και στον πολιτικό στίβο της Γαλλίας αλλά και όλης της Ευρώπης.
0

Επικείμενος ζόφος. Προφανώς, το Παρίσι δεν είναι πια αυτό που ήταν. Όπως και η νοσταλγία, άλλωστε. Όλα αλλάζουν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς και πολλοί είναι οι συγγραφείς που καταγράφουν την ανησυχία όλων μας για όσα συμβαίνουν γύρω μας. Στο μυθιστόρημά του Μπλε άσπρο μαύρο (μτφρ. Μιχάλης Μητσός, εκδ. Πόλις), ο Karim Amellal (Παρίσι, 1978) καταγράφει με επιστημονική και κοινωνιολογική ακρίβεια τις αναταράξεις στον κοινωνικό ιστό και στον πολιτικό στίβο της Γαλλίας αλλά και όλης της Ευρώπης. Η άνοδος της ασημαντότητας, για την οποία προειδοποιούσε ο Κορνήλιος Καστοριάδης, συνοδεύεται πλέον από την άνοδο της σκληροπυρηνικής τάσης μιας δεξιάς που εκμεταλλεύεται τον μαρασμό των ιδεών και επελαύνει σχεδόν άνευ αντιπάλου. Ο Amellal αλλάζει τα ονόματα των πολιτικών, των δημοσιολόγων, των διανοουμένων που πρωταγωνιστούν σε αυτές τις ανησυχητικές αλλαγές στο πολιτικό τοπίο και σπεύδει να προειδοποιήσει: κάτω από την επιφάνεια της προσποιητής χαράς, όπως λέει, και του μηχανικού γέλιου, πίσω από το επαναλαμβανόμενο τελετουργικό των υποκριτικών συζητήσεων, από το αράδιασμα κοινοτοπιών, θεριεύει η κατάθλιψη, η απουσία νοήματος, η καταρράκωση των σημασιών, η γενικευμένη απάθεια, η συλλογική δυστυχία. Το Παρίσι του Αντρέ Μπρετόν και του Ζακ Πρεβέρ, το Παρίσι των φιλοσόφων και των μποέμ, το Παρίσι της μουσικής και της ποίησης έχει γίνει πια μια άγονη επικράτεια ή, όπως ακούμε στην όπερα «Τραβιάτα», μια πυκνοκατοικημένη έρημος. Και αυτό οδηγεί στην κατίσχυση των πιο αντιδραστικών πρακτικών, στο προβάδισμα ενός γκρίζου θυμικού έναντι της πολυπρισματικής λογικής, στην πρωτοκαθεδρία του μηχανισμού της άλογης βίας. Ο Amellal προειδοποιεί για τον επικείμενο ζόφο.

2.

Απάθεια και αδιαφορία. Ο αφηγητής είναι γεννημένος τον Μάρτιο του 1981 στη Ναντέρ, είναι Γάλλος αλγερινής καταγωγής, ανερχόμενο στέλεχος στον χρηματοπιστωτικό τομέα, ένας «γιάπης», όπως λέγαμε παλαιότερα, που αρχίζει να αντιλαμβάνεται, κάπως αργά, τις θυελλώδεις αλλαγές γύρω του. Παρατηρεί, άναυδος στην αρχή, την επέλαση της Μιρέιγ Λεφλέκ, όπως ονομάζει στο μυθιστόρημα ο Amellal τη Μαρίν Λεπέν, συνειδητοποιείται σταδιακά, μέσα από κάποιες γνωριμίες με ανθρώπους που ξέρουν να ακούν τη χλόη να βλασταίνει, που δεν καταπίνουν αμάσητους τους φανφαρονισμούς των πολιτικών της καλπάζουσας νεοδεξιάς, που δεν έχουν καθηλωθεί στην απάθεια, στην παραλυτική αίσθηση αδυναμίας και στην αδιαφορία. «Διαπιστώναμε όμως πια κι εμείς, όπως πολύς κόσμος, ότι ήμασταν αναίσθητοι, απογοητευμένοι, αδιάφοροι και, με μια έννοια, άπιστοι. Παρακολουθούσαμε τα γεγονότα από απόσταση, παθητικοί, σχεδόν αηδιασμένοι, σίγουρα πάντως αδύναμοι» γράφει ο Amellal. «Σε αυτές τις συνθήκες, η άνοδος του Εθνικού Κόμματος μας φάνηκε μια αναπόφευκτη συνέπεια για την οποία δεν μπορούσαμε να κάνουμε απολύτως τίποτα. Το Εθνικό Κόμμα, άλλωστε, δεν ήταν παρά η κορυφή ενός κολοσσιαίου παγόβουνου φτιαγμένου από καταπιεσμένο φόβο, διάχυτη αγωνία και μια χρόνια απαισιοδοξία που νιώθαμε όλοι μας εδώ και δεκαετίες, βλέποντας την πολιτική τάξη, στο σύνολό της, να μετρά τραγικές αποτυχίες σε όλα τα επίπεδα. Ήμασταν τρομοκρατημένοι με τις ιδέες που διατύπωναν η Μιρέιγ Λεφλέκ και η ακολουθία της, αλλά δεν διαθέταμε πια ούτε ενέργεια ούτε ελπίδα για να τις πολεμήσουμε αποτελεσματικά. Αρκούμασταν έτσι σε μάταιες επικρίσεις και στείρες προειδοποιήσεις. Και παρακολουθούσαμε το θέαμα».

3.

Ζόμπι στην καταχνιά. Στο δεύτερο μέρος του μυθιστορήματος το κακό έχει συντελεστεί. Η Λεφλέκ σαρώνει στις προεδρικές εκλογές και, εν συνεχεία, στις βουλευτικές. Και θέτει σε εφιαλτική εφαρμογή το πρόγραμμά της: σταδιακή εξόντωση των «απειλητικών» στοιχείων, των μουσουλμάνων, των Ρομά, των ομοφυλόφιλων, των διαφορετικών, όλων όσοι δεν συμμορφώνονται. Μεθοδικά και με τη συναίνεση της μεγάλης μάζας αρχίζουν να στήνονται ζώνες προστασίας, να γκετοποιούνται ολόκληρες περιοχές, να ωθούνται ακόμα οι περισσότεροι πολίτες στην απάθεια και στην αδιαφορία. Ο ιός του φόβου εξαπλώνεται παντού, μαζί με το ταίρι του, τον νεοκυνισμό. Ο αφηγητής θα συνειδητοποιηθεί ακόμα πιο πολύ, σιγά-σιγά στην αρχή και μετά απότομα, όπως έλεγε ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ. Θα ενταχθεί σε μια αντιστασιακή οργάνωση και θα διαπιστώσει ότι αρχίζουν να ξεπετάγονται κι άλλες. Κάμποσοι Παριζιάνοι περνάνε στη δράση. Ο Amellal συνδυάζει εδώ, στο δεύτερο μέρος, την κοινωνιολογική εμβρίθεια με λυρικές εκλάμψεις, στην προσπάθειά του να προειδοποιήσει και να δείξει πώς φτάνουμε σε τέτοιες ζοφερές σκληρύνσεις: «Καλοαναθρεμμένα πρόβατα σε έναν κόσμο φτηνό και σκάρτο», βάζει τον αφηγητή του να λέει, «μεγαλωμένοι με τη μιντιακή σκέψη [...] Βάδιζαν σαν ζόμπι στην καταχνιά των ετοιματζίδικων ιδεών και στο σκοτάδι των χαμένων αξιών, με μάτια θαμπωμένα από τις οθόνες, τυφλωμένα από το φως ενός μαύρου αστεριού, της ίδιας τους της ύπαρξης». Η ένταση της προειδοποίησης είναι φανερή και το ότι ο μυθιστοριογράφος μας καταφεύγει πολλές φορές σε έναν οχληρό διδακτισμό δικαιολογείται ακριβώς από το επείγον της προειδοποίησης.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ανί Ερνό: «Όπως η σεξουαλική επιθυμία, έτσι και η μνήμη δεν σταματά ποτέ»

Βιβλίο / Ανί Ερνό: «Όπως η σεξουαλική επιθυμία, έτσι και η μνήμη δεν σταματά ποτέ»

Η Γαλλίδα συγγραφέας που τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας γεφυρώνει, με τη μυθιστορηματοποίηση της μνήμης, τη μεγάλη λογοτεχνία, από τον Μαρσέλ Προυστ μέχρι τον σύγχρονό μας Εντουάρ Λουί. Γεννήθηκε σαν σήμερα το 1940.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
ΕΠΕΞΕΡΓ. Παύλος Μεθενίτης «Αμανίτα μουσκάρια»

Το πίσω ράφι / Όταν μια ολόκληρη διμοιρία ανταρτών ξεκληρίστηκε από παραισθησιογόνα μανιτάρια

Στηριγμένο σε πραγματικά γεγονότα, το μυθιστόρημα «Αμανίτα μουσκάρια» του Παύλου Μεθενίτη εξερευνά το ζήτημα των ουσιών ως καταφύγιο αλλά και ως καταστροφή, και μας παρασύρει σ’ ένα ταξίδι ποτισμένο από την ελληνική πραγματικότητα, παραμονές της οικονομικής κρίσης.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Arsenale: Το πιο απρόσμενο βιβλιοπωλείο των Κυκλάδων φτιάχτηκε στην Ανάφη

Βιβλίο / Arsenale: Το πιο απρόσμενο βιβλιοπωλείο των Κυκλάδων φτιάχτηκε στην Ανάφη

Σε ένα νησί που μετρά λιγότερους από 300 μόνιμους κατοίκους, ένα παλιό καραβόσπιτο μεταμορφώθηκε σε ένα καταφύγιο πολιτισμού γεμάτο βιβλία, μουσικές και μικρούς θησαυρούς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μαρκ Τουέιν, «Οι περιπέτειες του Χακ Φιν»

Το πίσω ράφι / Το μυθιστόρημα του Μαρκ Τουέιν που έθαψαν οι κριτικοί και το αποθέωσε ο Χέμινγουεϊ

Στις «Περιπέτειες του Χακ Φιν» ο Μαρκ Τουέιν έπλασε τον πιο ελεύθερο ήρωα της αμερικανικής λογοτεχνίας, που αρνήθηκε τους κανόνες της κοινωνίας του και ένωσε την τύχη του με έναν σκλάβο δραπέτη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί την ζωή χωρίς αυτόν

Βιβλίο / Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί τη ζωή χωρίς αυτόν

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Βασιλεύς των Βασιλέων», όπως αποκαλούσε τον εαυτό του ο Ρεζά Παχλαβί, εστιάζει στις διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ που «αποδέχτηκαν πρόθυμα τις φαντασιώσεις του, τόσο για τον εαυτό του όσο και για τη χώρα του».
THE LIFO TEAM
Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Βιβλίο / Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Σταρ Ελλάς στα νιάτα της, διακρίθηκε ως ηθοποιός, θιασάρχης, ραδιοφωνική παραγωγός, δοκιμάστηκε επίσης στη συγγραφή έχοντας κυκλοφορήσει μέχρι τώρα επτά βιβλία μαζί με το πρόσφατο «Η τρίτη άνοιξη» (εκδ. Επίμετρο), που έδωσε και το έναυσμα γι’ αυτήν τη συνέντευξη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Οι Αθηναίοι / O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Ο 81χρονος δημοσιογράφος και συγγραφέας που για δεκαετίες διηύθηνε τις πολιτιστικές σελίδες της Ελευθεροτυπίας, αφηγείται τη συναρπαστική καριέρα του στη LiFO
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Βιβλίο / Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Η σπουδαία μεταφράστρια, που έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της δουλειάς της στον Μαρσέλ Προυστ, μας ξεναγεί στον πολύπλοκο κόσμο του και εκφράζει τον θυμό της για την πανταχού παρούσα απάτη της εποχής μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Βιβλίο / Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Ο Συνταγματάρχης και ο Βασιλιάς» εξερευνά τη συναρπαστική ζωή ενός ακούραστου κομπιναδόρου που προσπαθούσε απεγνωσμένα να ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό του.
THE LIFO TEAM
Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Βιβλίο / Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Πότε ακριβώς χάθηκε ο πόλεμος για τον Άξονα; Ποια ήταν η πιο σημαντική μάχη του πολέμου; Πόσο «συμμέτοχος» ήταν ο Γερμανικός λαός στο ολοκαύτωμα; Σ’ αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει μια νέα ογκώδης έκδοση με τίτλο «Η συνολική ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου».
THE LIFO TEAM
Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Βιβλίο / Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Είναι νωρίς να πούμε πως αυτά τα ηχητικά λογοτεχνικά αρχεία μπορούν να αντικαταστήσουν το βιβλίο. Είναι όμως μια υπέροχη λύση για όσους θέλουν να διαβάσουν αλλά δεν έχουν χρόνο ή έχουν μπλοκάρει με το κανονικό διάβασμα.
ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ