Γιώργος Χρονάς: «Ό,τι κάνω στη ζωή μου προέρχεται εκ του έρωτος ή εκ του θανάτου. Στα χέρια του έρωτα είμαι ένα τίποτα»

Γιώργος Χρονάς Facebook Twitter
Φωτό: Σπύρος Στάβερης
0

Τον τίτλο «ποιητής» δεν τον έδωσα εγώ στον εαυτό μου. Εκείνο που οφείλω όμως να κάνω είναι να τον σεβαστώ, γιατί είναι ένας πολύ μεγάλος τίτλος. Καθώς η δουλειά μου είναι οι λέξεις, ό,τι κάνω το θεωρώ ποιητικό. Ακόμα και το ραδιόφωνο ή τον δημοσιογραφικό λόγο.

Επιρροές μου είναι στίχοι από τραγούδια, ελληνικά και ξένα, τα ρεμπέτικα, τα δημοτικά, το σινεμά του Παζολίνι, του Βισκόντι, του Φελίνι. Η Οδός Πανός ξεκίνησε ως ραδιοφωνική εκπομπή στο Τρίτο Πρόγραμμα επί Μάνου Χατζιδάκι. Ήταν το όνομα του δρόμου κάτω από την Ακρόπολη όπου έμεινα όταν αποφάσισα να ζήσω μόνος.

Από παιδί είχα ένα κόμπλεξ. Ήθελα με ό,τι καταπιανόμουν να το κάνω διαφορετικά από τους άλλους. Όταν όλη η Ευρώπη και η Ελλάδα είχε μακριά μαλλιά, εγώ τα κούρευα κοντά. Αν όλοι πήγαιναν προς το Σύνταγμα, εγώ πήγαινα προς την Ομόνοια. Ζω μέσα στη φαντασία μου, στη φανταστική μου χώρα.

Δεν είμαι σοφός άνθρωπος, ζω βιαστικά και ανόητα. Και γι' αυτό εκτίθεμαι. Δεν έχω δέσει το γάιδαρό μου ούτε οικονομικά ούτε συναισθηματικά. Και όποτε πάω να τον δέσω, μόνος μου τον κόβω και καταστρέφομαι.

Η Αθήνα των παιδικών μου χρόνων, την οποία επισκεπτόμουν με τους γονείς μου ανεβαίνοντας με λεωφορείο από τον Πειραιά, μου φαινόταν μεγαλειώδης. Ήταν, λένε, η ωραιότερη πόλη του κόσμου, καθαρή και μες στο πράσινο. Και με άλλους ανθρώπους από τους σημερινούς.

Η καταστροφή των Αθηνών ξεκίνησε από τις τροφές που προσφέρουν στους ανθρώπους. Την αντιπαροχή την ξεκίνησαν πρώτα οι αστοί και μετά ο λαός. Γκρέμισαν τα αριστουργήματα για να τα αντικαταστήσουν με εξαμβλώματα. Όλοι οι λαοί σέβονται το παρελθόν τους. Μόνο οι Έλληνες το καταστρέφουν. Ο Τσαρούχης έλεγε ότι όταν οι Έλληνες θέλουν να μιμηθούν τα διεθνή σκουπίδια κανείς δεν μπορεί να τους φτάσει. Το ελληνικό σκουπίδι είναι το πρώτο παγκοσμίως. Και να σκεφτεί κανείς ότι η Ελλάδα δεν έχει ακόμα μια χωματερή διεθνούς τύπου!

Ο Τσαρούχης ήταν ένας από τους δασκάλους μου στη ζωή και στην τέχνη. Ένας πολύ σκληρός άνθρωπος και ιδιαίτερα δύσκολος δάσκαλος. Σε μένα δε δυσκολότερος, γιατί μου είχε μεγάλη αδυναμία. Υπήρξα απολύτως υποταγμένος σ' αυτόν. Όταν είναι κάποιος σκληρός, είναι πρώτα απ' όλα σκληρός με τον εαυτό του. Πρωτοήρθε στο σπίτι μου μια βραδιά πριν επιστρέψει για το Παρίσι, πάρα πολύ πικραμένος μετά τη δίκη για την κλοπή των έργων του. Το κλαμπ των μοναχικών καρδιών της οδού Πανός 17 τον έκανε να αναβάλει το ταξίδι του ένα μήνα. Ατέλειωτες ώρες συζητήσεων με μια παρέα ιδιοφυών παιδιών, μιας ομήγυρης την οποία αποκαλούσε «το μεγαλύτερο σαλόνι της Μέσης Ανατολής».

Γιώργος Χρονάς Facebook Twitter
Φωτό: Σπύρος Στάβερης

Ο Χατζιδάκις ήταν μια εντελώς άλλη περίπτωση. Η δικιά του σκληρότητα έγκειτο στο πώς θα γίνει καλύτερος φτάνοντας στα υψηλότερα επίπεδα της μουσικής και της σκέψης. Είχε ξεκινήσει από την ποίηση και κατέφυγε στη μουσική όταν είδε ότι ο λόγος δεν τον κάλυπτε. Ήταν ένας μάγος των συνεντεύξεων. Στο τέλος της ζωής του, κουρασμένος από την πόλη και τα αγόρια της, επισκεπτόταν τις γειτονιές του τυφλού Οιδίποδα, εκεί που δολοφονήθηκε ο Ταχτσής.

 

Είμαι πεπεισμένος ότι η δολοφονία του Ταχτσή ήταν πολιτική. Ενός ανθρώπου σκληρού και αξιοπρεπούς. Αξιοπρεπής, γιατί είχε εργαστεί νέος ως μπάτλερ. Θεωρώ βέβαια και του Χειμωνά το θάνατο πολιτική δολοφονία.

Είχα πάντα διάσημους φίλους, άντρες και γυναίκες. Διάσημος άνθρωπος σημαίνει διάσημη μοναξιά. Τον Τζέιμς Ντιν και τη Μέριλιν Μονρόε, τους ξέρω απ' έξω κι ανακατωτά.

Συναντώ συχνά στις εκθέσεις βιβλίου συγκλονιστικά νέα παιδιά, που κανείς δεν έχει μιλήσει μαζί τους, και σκέφτομαι ότι υπάρχει ακόμα ελπίδα γι' αυτή τη χώρα: εξαιρετικοί, αυστηροί, σπάνιοι και διεθνείς. Υποκλίνομαι στο μυαλό τους.

Η ανοησία είναι προνόμιο της νεότητος. Είναι θέμα στύσης και εγκεφάλου. Όσο πιο ανόητος είσαι τόσο καλύτερη στύση έχεις!

Είμαι κατά των συνόρων. Τα σύγχρονα κράτη, και η Ελλάδα ανάμεσά τους πρωτοστατεί, εκμεταλλεύονται ανελέητα τους μετανάστες τους. Οι Αλβανοί θυμίζουν τους παλιούς ωραίους Έλληνες, έχουν τη μορφή των Ελλήνων του πρόσφατου παρελθόντος. Μέχρι να γίνουν κι αυτοί διεθνείς.

Πολλοί εγκληματίες είναι Έλληνες. Πρέπει να είμαστε πολύ πιο αυστηροί απέναντι σ' αυτήν τη μεγάλη έννοια που κληρονομήσαμε. Αλλά για να αγαπήσουμε την Ελλάδα πρέπει να έχουμε πολιτισμό.

Ο πολιτισμός αρχίζει από την οικογένεια και το σχολείο. Μιλάνε στα πανεπιστήμια για «επανάσταση» και γνώση και τα κτίρια είναι μέσα στη βρόμα και τους βαμμένους τοίχους. Αν δεν μάθουμε να σεβόμαστε, να μην πετάμε τα σκουπίδια μας, όσοι οδοκαθαριστές κι αν περάσουν τίποτα δεν θ' αλλάξει.

Προτού κλείσει, μ' άρεσε να κάθομαι στου Zonar's. Τώρα προτιμώ τα φτηνά, απρόσωπα καφενεία. Περπατάω σε μέρη όπου αισθάνομαι ότι υπάρχει κάτι. Ρωμαϊκή αγορά, Μεταξουργείο, Κολωνός. Είμαι ένα παιδί των οδών.

Έχω μετατρέψει όλη μου τη ζωή, το σώμα, την αναπνοή μου και τον έρωτά μου, σε τέχνη τυπογραφική. Ό,τι κάνω στη ζωή μου προέρχεται εκ του έρωτος ή εκ του θανάτου. Στα χέρια του έρωτα είμαι ένα τίποτα.

Ευτύχησα να έχω σημαντικούς φίλους, αλλά και άγνωστα παιδιά που παραμένουν στο σκότος, και που για μένα θα είναι πάντοτε οι φωτοδότες οδηγοί μου. Τόσο στην τέχνη μου όσο και στη μοναχικότητά μου. Τους οφείλω τα πάντα.

Μάνα, εδώ που βρίσκομαι

δεν έχω τηλέγραφο

Για να σου γράψω γράμμα

Δεν έχω ένα κραγιόν

Κι' όταν νυχτώνει με στάχτη

και με σκόνη τα σημάδια μου σκεπάζω

 

 

 

Πώς άντεξες τόσες φορές

Τον ίδιο δίσκο στο πικάπ

Κι έξω έχει νυχτώσει

Τα μάτια σου πεθαμένα στον ύπνο

Τα χέρια σου σπασμένα

 

Από την ποιητική συλλογή «Τα μαύρα τακούνια»

Βιβλίο
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
ΕΠΕΞ Γυναικείες φωνές από διαφορετικά μέρη του κόσμου

Βιβλίο / Από τη Μαλαισία μέχρι το Μεξικό: 5 νέα βιλία που αξίζει να διαβάσετε

5 συγγραφείς από διαφορετικά σημεία του πλανήτη χαράζουν νέους δρόμους στη λογοτεχνία. Ανάμεσά τους, η Τζόχα Αλχάρθι που κέρδισε το Booker και η βραβευμένη με Πούλιτζερ Κριστίνα Ριβέρα Γκάρσα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ