«Το αγαπημένο παιχνίδι»: Όταν ο Λέοναρντ Κοέν αναμετρήθηκε με την αυτοβιογραφία

Λέοναρντ Κοέν: «Το αγαπημένο παιχνίδι» Facebook Twitter
O Λέοναρντ Κοέν πριν αφοσιωθεί στο τραγούδι, θέλησε ν’ αναμετρηθεί γραπτώς με όσα σημάδεψαν την νιότη του. Φωτ.: Courtesy of Old Ideas, LLC.
0


ΗΤΑΝ Ο ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΗΣ 
που έγινε μποέμ, ο ποιητής που έγινε συγγραφέας, ο συγγραφέας που έγινε τροβαδούρος, ο Καναδός που έγινε Υδραίος, ο Εβραίος που έγινε μοναχός του Ζεν. Γόνος εύπορης οικογένειας του Μόντρεαλ, ορφανός από πατέρα πριν συμπληρώσει τα δέκα και γητεμένος παιδιόθεν τόσο από τον Λόρκα όσο κι από ένα «ανυπόληπτο» όργανο όπως η κιθάρα, παλλόμενος από έναν έμφυτο λυρικό αισθησιασμό και προικισμένος με μια βραχνή φωνή, πάντα θλιμμένη, ο Λέοναρντ Κοέν (1934-2016) πριν αφοσιωθεί στο τραγούδι, θέλησε ν’ αναμετρηθεί γραπτώς με όσα σημάδεψαν την νιότη του.

Το ημιαυτοβιογραφικό του μυθιστόρημα «Το αγαπημένο παιχνίδι» που εκδόθηκε το 1963 και κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2005 (μετ. Χ. Παπαδημητρίου, πρόλογος Γ.-Ι. Μπαμπασάκης, Μελάνι), θα μπορούσε να διαβαστεί και σαν μια καναδική εκδοχή του «Φύλακα στη σίκαλη» του Σάλιντζερ. Χωρισμένο σε τέσσερα μέρη κι απλωμένο σε δυο δεκαετίες -από τα τέλη της δεκαετίας του ΄30 ως τα τέλη εκείνης του ΄50- εξιστορεί διαδοχικά την παιδική ηλικία, την εφηβεία, την πρώτη νιότη και την ενηλικίωση του alter ego του Κοέν, του Λόρενς Μπρίβμαν: ενός παιδιού  με πρόωρη πνευματική ανάπτυξη, ικανού να ξεχωρίζει τους «κάλπηδες» αμέσως, καταδικασμένου ν’ ανδρωθεί σε μια εποχή ραγδαίων αλλαγών αλλά διόλου ηρωϊκή, ενός ονειροπόλου που ερωτροπεί με την ομορφιά σ’ όλες της τις εκφάνσεις, ενός ποιητή που αναγάγει την τέχνη του σε τρόπο ζωής.

Στα εικοσιεννιά του, λοιπόν, προβαίνει ν’ έναν απολογισμό της μέχρι τότε ζωής του, επιμένοντας σ’ όσα τον σημάδεψαν, σ’ ό,τι αρνήθηκε, σ’ εκείνα που θα υπερασπίζεται εφεξής. Κι επιλέγει να μην μιλήσει ευθέως, αλλά να υιοθετήσει ένα προσωπείο. Μια εξομολόγηση, πάντως, είναι όσα διαβάζουμε στο βιβλίο του.

Μέχρι να γράψει ο Κοέν το «Αγαπημένο παιχνίδι» -στην Ύδρα, όπου αγόρασε σπίτι το ΄60 κι όπου έμενε για μεγάλα διαστήματα ως το 1967- είχε αποκτήσει πτυχίο αγγλικής φιλολογίας από το πανεπιστήμιο ΜακΓκίλ, είχε συγκροτήσει μια κάντρι μπάντα, τους Buckskin Boys, είχε σταματήσει το μεταπτυχιακό του στο Κολούμπια κι είχε εκδώσει δυο ποιητικές συλλογές, αλλά δεν είχε υπογράψει ούτε έναν δίσκο ακόμη (το Songs of Leonard Cohen θα κυκλοφορήσει μια πενταετία αργότερα).

κοεν
ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΙΝΑΙ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ ΣΤΟΝ ΕΚΔΟΤΗ. Λέοναρντ Κοέν, Το αγαπημένο παιχνίδι, εκδ. Μελάνι. 

Στα εικοσιεννιά του, λοιπόν, προβαίνει σ’ έναν απολογισμό της μέχρι τότε ζωής του, επιμένοντας σ’ όσα τον σημάδεψαν, σ’ ό,τι αρνήθηκε, σ’ εκείνα που θα υπερασπίζεται εφεξής. Κι επιλέγει να μην μιλήσει ευθέως, αλλά να υιοθετήσει ένα προσωπείο. Μια εξομολόγηση, πάντως, είναι όσα διαβάζουμε στο βιβλίο του. Μια εξομολόγηση του Λόρενς Μπρίβμαν στην Σέλι: την ανέγγιχτη αν και παντρεμένη νεοϋορκέζα που κάποια στιγμή ερωτεύεται, λούζει με ποιήματα και μυεί στην ηδονή, για να την εγκαταλείψει στη συνέχεια επειδή αδυνατεί να φανταστεί τον εαυτό του σαν έναν «αστό με γυναίκα και δουλειά, ενσωματωμένο στον υπόλοιπο κόσμο»…

Όσο εν τούτοις διαρκεί ο έρωτάς τους, θα της διηγηθεί τα τόσο αθώα αλλά και τόσο σαδιστικά παιχνίδια που έπαιζε μικρός με τον κολλητό του, τον Κραντζ, όπως και τους όρκους που αντάλλασσαν «να μην εξαπατηθούν από μεγάλα αυτοκίνητα, κινηματογραφικούς έρωτες, την Κόκκινη Απειλή ή το περιοδικό Νιού Γιόρκερ».

Θα βολτάρει νοητά μαζί της στην παλιά του γειτονιά με τα επιβλητικά πέτρινα σπίτια και τα πλούσια δέντρα, τ’ «αραδιασμένα ψηλά στο βουνό, για να μην ταπεινώνουν τους μη προνομιούχους». Θα μοιραστεί το βάρος της εβραϊκής του κληρονομιάς και την άρνησή του να εκπληρώσει τις προσδοκίες της καταπιεστικής μαμάς του, θα θυμηθεί όλα εκείνα τ’ άγουρα ή μη κορίτσια που του ξύπνησαν τον πόθο, θ’ ανακαλέσει στίχους, πίνακες, κόμικς και ραδιοφωνικές εκπομπές που συντρόφευσαν την εφηβεία του, όπως θα υμνήσει την ανεμελιά και την «χρυσή θολούρα» που κυρίευε κάποτε τον νου του.

Κι έπειτα, ο Λέοναρντ/Λόρενς θ’ αποχαιρετήσει τη Σέλι, τον Κραντζ, την έγκλειστη πλέον σε ψυχιατρείο μητέρα του και τον Καναδά «με τα βαρετά και όμορφα πλούτη του» και θ’ αναζητήσει άλλους δρόμους. Αν κάτι ξέρει με σιγουριά είναι ότι δεν πρόκειται  ποτέ να θεωρήσει την ποίηση δουλειά του: «Η ποίηση είναι ετυμηγορία, δεν είναι επάγγελμα. Το ποίημα είναι ένα βρόμικο, ματωμένο, καυτό πράγμα που πρέπει να το αρπάξεις πρώτα με γυμνά χέρια», γράφει. Και με το αίσθημα πληρότητας που του χαρίζουν οι επεξεργασμένες αναμνήσεις του, ατενίζει ένα μέλλον γεμάτο υποσχέσεις. 

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

charmian clift nolan

Daily / «Ζώντας σ’ ένα νησί, κάποια στιγμή θα συναντήσεις τον εαυτό σου»

Μετά από πολλές δεκαετίες, επανακυκλοφορεί το βιβλίο που είχε γράψει το 1956 για την ζωή της στην Ύδρα η Τσάρμιαν Κλιφτ, η πιο κομβική αλλά και η πιο τραγική ίσως φιγούρα της μυθικής μποέμ κοινότητας του νησιού.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
ΛΕΟΝΑΡΝΤ ΚΟΕΝ

Daily / «Τα πράγματα θα γλιστρήσουν προς κάθε κατεύθυνση»: Όλα τα είχε προφητεύσει ο Κοέν στο «The Future»

Έξι χρόνια ακριβώς μετά τον θάνατό του και τριάντα μετά την πρώτη κυκλοφορία του τραγουδιού, η φοβερή διασκευή του «The Future» που εξαπέλυσαν χθες οι Leibach στο διαδίκτυο αναδεικνύει το αποκαλυπτικό μεγαλείο του πιο προφητικού κομματιού του Λέοναρντ Κοέν.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Ο αξέχαστος λόγος του Λέοναρντ Κοέν

Σαν Σήμερα / Ο αξέχαστος λόγος του Λέοναρντ Κοέν

Η έκδοση με τα ρητά του Κοέν από το Μελάνι, «Ο Λέοναρντ Κοέν με τα δικά του λόγια», μας θυμίζει γιατί ο Καναδός τροβαδούρος δεν έγραφε μόνο αξεπέραστους στίχους αλλά μας χάρισε και μια πυξίδα για το ταξίδι της ζωής
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
λεοναρντ κοέν

Daily / «Η αγάπη είναι ένα ψυχρό, σπασμένο Αλληλούια»: Η παράξενη διαδρομή του πιο εμβληματικού τραγουδιού του Κοέν

Ένα νέο ντοκιμαντέρ επιχειρεί να καταγράψει την περιπετειώδη πορεία του «Hallelujah», αυτού του εξαίσιου συνδυασμού θρησκευτικής έκστασης και σεξουαλικής προσμονής, από την απαξίωση στην αναγνώριση.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Το φάντασμα της ελευθερίας και η «χρυσή» μποεμία στην Ύδρα του '60

Στήλες / Το φάντασμα της ελευθερίας και η «χρυσή» μποεμία στην Ύδρα του '60

Παρακολουθώντας στο μικρό θερινό σινεμά της Ύδρας μια «κλειστή» προβολή του νέου ντοκιμαντέρ για τον δεσμό του Λέοναρντ Κοέν και της Μαριάν Ιλέν στο νησί τη δεκαετία του '60, συντροφιά με μια χούφτα από υπερήλικες επιζήσαντες εμιγκρέδες εκείνης της εποχής.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Lifo Videos / «Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Η Αγλαΐα Παππά διαβάζει ένα απόσπασμα από τις βέβηλες και αμφιλεγόμενες «120 Μέρες των Σοδόμων» του Μαρκησίου ντε Σαντ, ένα βιβλίο αναγνωρισμένο πλέον ως αξεπέραστο λογοτεχνικό αριστούργημα και χαρακτηρισμένο ως «εθνικός θησαυρός» της Γαλλίας.
THE LIFO TEAM
Το «προπατορικό αμάρτημα» του Τζο Μπάιντεν

Βιβλίο / Ποιο ήταν το θανάσιμο σφάλμα του Τζο Μπάιντεν;

Ένα νέο βιβλίο για τον πρώην Πρόεδρο αποτελεί καταπέλτη τόσο για τον ίδιο όσο και για τη δουλοπρεπή κλίκα πιστών και μελών της οικογένειάς του, που έκαναν το παν για να συγκαλύψουν τον ραγδαίο εκφυλισμό της γνωστικής του ικανότητας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Συγγραφείς/ Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / 8 Έλληνες συγγραφείς ξαναγράφουν τους μύθους και τις παραδόσεις

Η Λυσιστράτη ερμηνεύει τις ερωτικές σχέσεις του σήμερα, η Ιφιγένεια διαλογίζεται στην παραλία και μια Τρωαδίτισσα δούλα γίνεται πρωταγωνίστρια: 8 σύγχρονοι δημιουργοί, που συμμετέχουν με τα έργα τους στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, συνομιλούν με τα αρχαία κείμενα και συνδέουν το παρελθόν με επίκαιρα ζητήματα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζούντιθ Μπάτλερ: «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Τζούντιθ Μπάτλερ / «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Μια κορυφαία προσωπικότητα της σύγχρονης παγκόσμιας διανόησης μιλά στη LiFO για τo «φάντασμα» της λεγόμενης ιδεολογίας του φύλου, για το όραμα μιας «ανοιχτόκαρδης κοινωνίας» και για τις εμπειρίες ζωής που της έμαθαν να είναι «ένας άνθρωπος ταπεινός και ταυτόχρονα θαρραλέος».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ντίνος Κονόμος

Βιβλίο / «Ο κύριος διευθυντής (καλό κουμάσι) έχει αποφασίσει την εξόντωσή μου…»

Ο Ντίνος Κονόμος, λόγιος, ιστοριοδίφης και συγγραφέας, υπήρξε συνεχιστής της ζακυνθινής πνευματικής παράδοσης στον 20ό αιώνα. Ο συγγραφέας Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής παρουσιάζει έργα και ημέρες ενός ανθρώπου που «δεν ήταν του κόσμου τούτου».
ΦΙΛΙΠΠΟΣ Δ. ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ
Η ζωή του Καζαντζάκη σε graphic novel από τον Αλέν Γκλικός

Βιβλίο / Ο Νίκος Καζαντζάκης όπως δεν τον είχαμε ξαναδεί σε ένα νέο graphic novel

Ο ελληνικής καταγωγής Γάλλος συγγραφέας Αλέν Γκλικός καταγράφει την πορεία του Έλληνα στοχαστή στο graphic novel «Καζαντζάκης», όπου ο περιπετειώδης και αντιφατικός φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος ψυχαναλύεται για πρώτη φορά και συστήνεται εκ νέου στο ελληνικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πετρίτης»: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ηχητικά Άρθρα / Πετρίτης: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ο Τζoν Άλεκ Μπέικερ αφιέρωσε δέκα χρόνια από τη ζωή του στην παρατήρηση ενός πετρίτη και έγραψε ένα από τα πιο ιδιαίτερα βιβλία της αγγλικής λογοτεχνίας – μια από τις σημαντικότερες καταγραφές της άγριας ζωής που κινδυνεύει να χαθεί για πάντα. Κυκλοφόρησε το 1967 αλλά μόλις τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια οι κριτικοί και το κοινό το ανακάλυψαν ξανά.
M. HULOT
Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Ας μην αφήνουμε τον Θεό στους πιστούς» 

Βιβλίο / Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Αν αξίζει ένα πράγμα στη ζωή, αυτό είναι η ομορφιά»

Εν όψει της εμφάνισής του στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, στις 21 Μαΐου, ο Λατινοαμερικανός συγγραφέας-φαινόμενο Μπενχαμίν Λαμπατούτ μιλά στη LiFO για τον ρόλο της τρέλας στη συγγραφή, τη σχέση επιστήμης και λογοτεχνίας και το μεγαλείο της ήττας – και δηλώνει ακόμα φανατικός κηπουρός και εραστής της φύσης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Άντονι Μπέρτζες: «Έρνεστ Χέμινγουεϊ»

Το Πίσω Ράφι / Ο Χέμινγουεϊ ήταν ένας φωνακλάς νταής αλλά κι ένας σπουδαίος συγγραφέας του 20ού αιώνα

Η βιογραφία «Έρνεστ Χέμινγουεϊ - Μια ζωή σαν μυθοπλασία» του Βρετανού συγγραφέα Άντονι Μπέρτζες αποτυπώνει όχι μόνο την έντονη και περιπετειώδη ζωή του κορυφαίου Αμερικανού ομοτέχνου του αλλά και όλο το εύρος της αντιφατικής προσωπικότητάς του.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

Βιβλίο / 21η ΔΕΒΘ: Εξωστρέφεια και καλύτερη οργάνωση αλλά μένουν ακόμα πολλά να γίνουν

Απολογισμός της 21ης ΔΕΒΘ που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά υπό την αιγίδα του νεοσύστατου ΕΛΙΒΙΠ. Σε ποιο βαθμό πέτυχε τους στόχους της και ποια στοιχήματα μένει ακόμα να κερδίσει;
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Η ποίηση όχι μόνο αλλάζει τον κόσμο, τον δημιουργεί» ​​​​​​/Μια νέα ανθολογία ελληνικής queer ποίησης μόλις κυκλοφόρησε στα ισπανικά /11 Έλληνες ποιητές σε μια νέα ισπανική queer ανθολογία /Queer ελληνική ποίηση σε μια νέα δίγλωσση ισπανική ανθολογία

Βιβλίο / Μια Ισπανίδα καθηγήτρια μεταφράζει ελληνική queer ποίηση

Η María López Villalba, καθηγήτρια Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα, μετέφρασε 11 ελληνικά ποιήματα, σε μια πρόσφατη ανθολογία που προσφέρει στο ισπανόφωνο κοινό την ευκαιρία να γνωρίσει τη σύγχρονη ελληνική queer –και όχι μόνο– ποίηση.
M. HULOT
«Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Βιντσέντζο Λατρόνικο / «Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Ο Ιταλός συγγραφέας και υποψήφιος για το βραβείο Booker, Βιντσέντζο Λατρόνικο, μιλά στη LIFO για το πολυσυζητημένο βιβλίο του «Τελειότητα», στο οποίο αποτυπώνει την αψεγάδιαστη αλλά ψεύτικη ζωή μιας ολόκληρης γενιάς ψηφιακών νομάδων στην Ευρώπη, καθώς και τη μάταιη αναζήτηση της ευτυχίας στην ψηφιακή εποχή.
M. HULOT
Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Ηχητικά Άρθρα / Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Το όνομά της έχει συνδεθεί με την εικόνα μιας αδίστακτης, σεξουαλικά ακόρεστης και επικίνδυνης γυναίκας. Ένα νέο βιβλίο, όμως, έρχεται να αμφισβητήσει αυτή τη στερεοτυπική αφήγηση και να φωτίσει μια διαφορετική εκδοχή της ιστορίας της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Rene Karabash

Βιβλίο / Rene Karabash: «Θέλω πίσω τη γυναικεία δύναμη που μου στέρησαν οι άνδρες»

Η Βουλγάρα συγγραφέας Rene Karabash μιλά για το μυθιστόρημά της «Ορκισμένη», που τιμήθηκε με το βραβείο Ελίας Κανέτι, και στο οποίο εστιάζει στην ιστορία των «ορκισμένων παρθένων» γυναικών των Βαλκανίων που επέλεξαν να ζήσουν ως άνδρες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Δυο γυναίκες συγγραφείς αποκαλύπτουν τα κρυφά μυστικά της γραφής

Βιβλίο / Όλες οι γυναίκες του κόσμου στο νέο βιβλίο της Αμάντας Μιχαλοπούλου

Στο «Μακρύ ταξίδι της μιας μέσα στην άλλη», η μητρότητα γίνεται ο συνδετικός κρίκος που ενώνει όλες τις μητέρες και όλες τις κόρες με τις γυναίκες της Ιστορίας που θαυμάσαμε, αλλά και τις ανώνυμες «Παναγίες» που κράτησαν στους ώμους τους τα βάρη της ανθρωπότητας.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Βιβλίο / «Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Στο νέο του βιβλίο, «Lost Things Found», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Hyper Hypo, ο εικαστικός φωτογράφος Αντώνης Θεοδωρίδης εξερευνά τον μαγικό κόσμο της υπαίθριας αγοράς του Ελαιώνα.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Ντιντιέ Εριμπόν: «Καιρός για ένα κίνημα των ηλικιωμένων!»

Ντιντιέ Εριμπόν / Ντιντιέ Εριμπόν: «Να πάψουμε να βλέπουμε τους ηλικιωμένους ως κοινωνικούς παρίες»

Από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς σύγχρονους Γάλλους στοχαστές, ο Ντιντιέ Εριμπόν συνδύασε στα βιβλία του τα δύσκολα βιώματα της νεότητάς του με μια εμπεριστατωμένη, αλλά και εικονοκλαστική, κοινωνικοπολιτική «ακτινογραφία» της γαλλικής κοινωνίας. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ