Αμήχανος "Ορφέας στον Άδη"

Αμήχανος "Ορφέας στον Άδη" Facebook Twitter
0

Ένας άνδρας γύρω στα 30, με τυχοδιωκτικό παρελθόν που θέλει ν’ αφήσει πίσω του, φτάνει σε μια μικρή πόλη του αμερικανικού Νότου. Ο μικρόκοσμος με τον οποίο έρχεται αντιμέτωπος έχει δύο πλευρές. Από τη μία είναι αυτοί που εκφράζουν τις δυνάμεις του κακού, του θανάτου (γυναικούλες των οποίων η ζωή περνά με το

να παρατηρούν και να σχολιάζουν τις ζωές των άλλων, άνδρες που ενδιαφέρονται μόνο για τη διατήρηση της βαθιά ρατσιστικής «τάξης» πραγμάτων, που στηρίζεται στη μισαλλοδοξία των λογής διακρίσεων: άνδρας-γυναίκα, πλούσιος-φτωχός, μαύρος-λεύκος, ντόπιος-ξένος, ηθικός-ανήθικος, κοινωνικά ενταγμένος-ανένταχτοςκ.ο.κ.). Η άλλη πλευρά εκφράζει τους καλούς (πρόσωπα που δεν πατούν καλά στις αυστηρά ορισμένες συντεταγμένες, που έχουν ανάγκη να ονειρεύονται κόσμους αθωότητας, που απελευθερώνονται από τη σκληρή, εξοντωτική καθημερινότητα ζωγραφίζοντας, που αντιστέκονται στην ψεύτικη ηθικολογία, τολμώντας να υποστηρίξουν τα δικαιώματα των μειονοτήτων, λαθρέμποροι που φτιάχνουν κήπους έρωτα).

Ο άνδρας θα λειτουργήσει ως καταλύτης: απωθημένες επιθυμίες και όνειρα θα βγουν στο φως, για να βουλιάξουν σύντομα στο τέλμα της κοινοτοπίας του κακού. Ο έρωτας δεν είναι αρκετά δυνατός για να εξασφαλίσει τη διαφυγή και την ελευθερία. Η ήττα των αθώων της ιστορίας είναι εκκωφαντική.

Στα περισσότερα έργα του ο Τενεσί Ουίλιαμς αναμετριέται με αυτή την παλιά, στοιχειώδη αντίθεση και πάντα καταλήγει στο ζοφερό συμπέρασμα ότι η ποίηση (η «ποιητική» αντιμετώπιση της ύπαρξης και της πραγματικότητας) και τα όνειρα μπορεί να προσφέρουν διαφυγή, κάνοντας πιο ελαφρύ το άχθος της ύπαρξης,

αλλά δεν προσφέρουν επαρκή προστασία από τις δυνάμεις του Κακού, που έχουν τον πρώτο λόγο στις ανθρώπινες κοινωνίες. Κοίτα, όμως, την πανουργία του συγγραφέα: είναι τέτοια η γοητεία των αποτυχημένων του, που, τουλάχιστον στις σκηνές των θεάτρων, δεν θα ήθελες με κανέναν τρόπο να ανήκεις στους δυνατούς.

Τι γίνεται, όμως, τι φταίει και οι σημερινοί σκηνοθέτες, ενώ γοητεύονται από τα δράματα του Ουίλιαμς, φτιάχνουν παραστάσεις που μόνο αμηχανία και αδυναμία χειρισμού μαρτυρούν; Αν θεωρήσουμε ότι έγραψε το τελευταίο σημαντικό θεατρικό του το 1962, στις δεκαετίες που ακολούθησαν η πρόσληψή του καθορίστηκε από το σχήμα «ποιητής ηθογράφος του αμερικανικού Νότου», του οποίου τα έργα μπορούν να μιλήσουν στο κοινό μόνο αν μέσα από τον ρεαλισμό μπορέσουν οι ηθοποιοί να δώσουν πειστικά τα λυρικά του πετάγματα. Από εδώ νομίζω ότι εκκινεί το πρόβλημα. Γιατί, πώς αντιμετωπίζεις σήμερα, σε μια «επιστημονική», «τεχνολογική», αντιποιητική εποχή, τον ρεαλισμό και πώς την ποίηση;

«Στην εποχή μας κάποιοι καλλιτέχνες ξέχασαν το τραγούδι μόλις διάβασαν το Κεφάλαιο», έγραφε ο Μπρεχτ το 1940, για να συμπληρώσει αμέσως μετά ότι «ακόμα και ο Σίλερ και ο Γκαίτε πέρασαν τις επιστημονικές εποχές, όπου ο καλλιτεχνικός χείμαρρος “κυλούσε πιο αργά”». Ανεξαρτήτως των αιτιάσεων με τις οποίες ο Μπρεχτ ερμηνεύει την κρίση στην καλλιτεχνική παραγωγή σε σχέση με τις «επιστημονικές» φιλοδοξίες των καλλιτεχνών της εποχής του, καταλήγει σε μια διατύπωση που ταιριάζει γάντι σε πολλές περιπτώσεις σύγχρονων σκηνοθετών: «Όχι μόνο στις σκέψεις του αλλά και στα συναισθήματά του υπάρχει τρομερή σύγχυση. Ξέρει ότι αντιπροσωπεύει το αφύσικο, αλλά αυτό άλλοτε του φαινόταν φυσικό. Τώρα, όμως, του φαίνεται φυσικά αφύσικο».

Η παράσταση του Ορφέα στον Άδη ξεκινά με μια πρόσθετη σκηνή: δύο από τα πρόσωπα, οι κουτσομπόλες του έργου, ανοίγουν το Κατάστημα Γενικού Εμπορίου ως αξιοθέατο προς επίσκεψη από τους περαστικούς, αφού εντός του εξελίχθηκε ο φόνος δύο εραστών. Το έργο εξελίσσεται στη συνέχεια σαν φλασμπάκ. Με την επιλογή αυτή η σκηνοθέτις απελευθερώνεται, δεν είναι ανάγκη να είναι απολύτως πιστή στο πρωτότυπο, χωρίς να το προδίδει. Μια ευμεγέθης κατασκευή από οριζόντιες σειρές φώτων φθορίου κυριαρχεί στη σκηνή, μπροστά από την οποία βρίσκεται ο πάγκος του μαγαζιού με την ταμειακή μηχανή. Σιδερένιες καρέκλες φερ-φορζέ, μια στοίβα παπουτσιών και δυο δερμάτινα υποπόδια διαμορφώνουν τον τόπο δράσης. Ρεαλισμός; Όχι ακριβώς. Ποιος τον έχει, άλλωστε, ανάγκη; Ο ίδιος ο Ουίλιαμς υποδεικνύει: «Μέσα στο μαγαζί τα εμπορεύματα ελάχιστα και καθόλου ρεαλιστικά».

Αλλού είναι το πρόβλημα. Κάπως πρέπει να παίξουν οι ηθοποιοί (και σίγουρα όχι μετωπικά, όπως βλέπουμε ολοένα και πιο συχνά), ώστε να δώσουν ζωή στα πρόσωπα που υποδύονται, οι σχέσεις να εξελιχθούν και να οδηγήσουν «φυσιολογικά» στο δραματικό φινάλε. Στην παράσταση της Βέμπερ μόνο το πρωταγωνιστικό ζευγάρι, η Λυδία Φωτοπούλου και ο Ανδρέας Κωνσταντίνου, πέτυχαν να πείσουν ότι δεν πρόκειται για ρόλους αλλά για αληθινούς ανθρώπους. Οι υπόλοιποι ηθοποιοί παρέμειναν σχήματα χωρίς ζωή (Γιούλικα Σκαφιδά, Μηνάς Χατζησάββας, Νίκος Αλεξίου, Μισέλ Βαλεϊ) ή με σαφή την τάση να καταλήξουν καρικατούρες (Θέμις Μπαζάκα, Άλκηστις Πουλοπούλου, Γιώργος Κοτανίδης). Για τις ατυχίες της διανομής προφανώς δεν ευθύνεται η Ελβετίδα σκηνοθέτις. Διαβάζοντας τον Ορφέα στον Άδη, με χαρά διαπιστώνω ότι δεν πλήττω. Αντιθέτως, πρόσωπα, κινήσεις, συμπεριφορές, ζωντανεύουν νοερά, χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια.

Μου αρκεί για να καταλήξω ότι για τις βαρετές παραστάσεις δεν φταίει το έργο «που είναι ξεπερασμένο». Φταίει που δεν τολμάμε να αντιμετωπίσουμε τα αδιέξοδα και τις, όχι και τόσο νέες πια, αγκυλώσεις στις οποίες έχει οδηγηθεί το σύγχρονο θέατρο στην προσπάθειά του να απαλλαγεί από βαρίδια και αγκυλώσεις του παρελθόντος.

Θέατρο
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν: από το «La Distance» του Ροντρίγκες έως τη μεγάλη επιτυχία του Μπανούσι

Θέατρο / Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν

Οι θερμές κριτικές της «Liberation» και της «Le Monde» για το «ΜΑΜΙ» του Μπανούσι σε παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση είναι απλώς μια λεπτομέρεια μέσα στις απανωτές εκπλήξεις που έκρυβε το πιο γνωστό θεατρικό φεστιβάλ στον κόσμο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Κωνσταντίνος Ζωγράφος: Ο «Ορέστης» του Τερζόπουλου

Θέατρο / Κωνσταντίνος Ζωγράφος: «Ο Τερζόπουλος σου βγάζει τον καλύτερό σου εαυτό»

Ο νεαρός ηθοποιός που πέρυσι ενσάρκωσε τον Πυλάδη επιστρέφει φέτος ως Ορέστης. Με μια ήδη πλούσια διαδρομή στο θέατρο δίπλα σε σημαντικούς δημιουργούς, ετοιμάζει ένα νέο έργο εμπνευσμένο από το Νεκρομαντείο του Αχέροντα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

The Review / «Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

Με αφορμή την παράσταση γι’ αυτόν τον αυθεντικό δημιουργό που τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 μεσουρανούσε, ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου σχολιάζουν τον αντίκτυπό του στο κοινό σήμερα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή: Η άνοδος, πτώση και η αποθέωση

Αρχαίο Δράμα Explained / «Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή: Η άνοδος, η πτώση και η αποθέωση

Τι μας μαθαίνει η ιστορία του Οιδίποδα, ενός ανθρώπου που έχει τα πάντα και τα χάνει εν ριπή οφθαλμού; Η κριτικός θεάτρου Λουίζα Αρκουμανέα επιχειρεί μια θεωρητική ανάλυση του έργου του Σοφοκλή.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Αλίκη Βουγιουκλάκη: Στη ζωή έσπαγε τα ταμπού, στο θέατρο τα ταμεία

Θέατρο / Αλίκη Βουγιουκλάκη: Πώς έσπαγε τα ταμεία στο θέατρο επί 35 χρόνια

Για δεκαετίες έχτισε, με το αλάνθαστο επιχειρηματικό της ένστικτο, μια σχέση με το θεατρικό κοινό που ακολουθούσε υπνωτισμένο τον μύθο της εθνικής σταρ. Η πορεία της ως θιασάρχισσας μέσα από παραστάσεις-σταθμούς και τις μαρτυρίες συνεργατών της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Καραθάνος: «Εμείς είμαστε οι χώρες, τα κείμενα, οι πόλεις, εμείς είμαστε οι μύθοι»

Θέατρο / Νίκος Καραθάνος: «Εμείς είμαστε οι χώρες, τα κείμενα, οι πόλεις, εμείς είμαστε οι μύθοι»

Στον πολυαναμενόμενο «Οιδίποδα» του Γιάννη Χουβαρδά, ο Νίκος Καραθάνος επιστρέφει, 23 χρόνια μετά, στον ομώνυμο ρόλο, ακολουθώντας την ιστορία από το τέλος προς την αρχή και φωτίζοντας το ανθρώπινο βάθος μιας τραγωδίας πιο οικείας απ’ όσο νομίζουμε.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα δώρο που άργησε να φτάσει

Θέατρο / «Κοιτάξτε πώς φέρονταν οι αρχαίοι στους ξένους! Έτσι πρέπει να κάνουμε κι εμείς»

Ένα δώρο που έφτασε καθυστερημένα, μόλις είκοσι λεπτά πριν το τέλος της παράστασης - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για το «ζ-η-θ, ο Ξένος» σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Η Κασσάνδρα της Έβελυν Ασουάντ σημάδεψε το φετινό καλοκαίρι

Θέατρο / Η Κασσάνδρα της Έβελυν Ασουάντ σημάδεψε την «Ορέστεια»

Η «Ορέστεια» του Θεόδωρου Τερζόπουλου συζητήθηκε όσο λίγες παραστάσεις: ενθουσίασε, προκάλεσε ποικίλα σχόλια και ανέδειξε ερμηνείες υψηλής έντασης και ακρίβειας. Ξεχώρισε εκείνη της Έβελυν Ασουάντ, η οποία, ως Κασσάνδρα, ερμήνευσε ένα αραβικό μοιρολόι που έκανε πολλούς να αναζητήσουν το όνομά της. Το φετινό καλοκαίρι, η παράσταση επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη, στους Δελφούς και στο αρχαίο θέατρο Φιλίππων.
M. HULOT
Η Λίνα Νικολακοπούλου υπογράφει και σκηνοθετεί τη μουσικοθεατρική παράσταση «Χορικά Ύδατα»

Θέατρο / «Χορικά Ύδατα»: Ο έμμετρος κόσμος της Λίνας Νικολακοπούλου επιστρέφει στη σκηνή

Τραγούδια που αποσπάστηκαν από το θεατρικό τους περιβάλλον επιστρέφουν στην πηγή τους, σε μια σκηνική τελετουργία γεμάτη εκπλήξεις που φωτίζει την τεράστια καλλιτεχνική παρακαταθήκη της στιχουργού.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

The Review / «Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

Γιατί εξακολουθεί να κερδίζει το σύγχρονο κοινό η διάσημη κωμωδία του Άγγλου βάρδου κάθε φορά που ανεβαίνει στη σκηνή; Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου συζητούν με αφορμή την παράσταση που σκηνοθετεί η Εύα Βλασσοπούλου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Darkest White»: Ένα σύμπαν που εξερευνά την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναίκας 

Θέατρο / «Darkest White»: Ο εμφύλιος από την πλευρά των χαμένων

Το έργο της Δαφίν Αντωνιάδου που θα δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών, εξερευνά μέσω προσωπικών και ιστορικών αναμνήσεων και μέσα από την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναικείας παρουσίας, ιστορίες εκτοπισμού και επιβίωσης. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσια ένα τραπέζι με φίλους

Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας / Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσία ένα τραπέζι με φίλους

Ο σπουδαίος λιβανέζος χορευτής και χορογράφος Omar Rajeh, επιστρέφει με την «Beytna», μια ιδιαίτερη περφόρμανς με κοινωνικό όσο και γαστριμαργικό αποτύπωμα, που θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο του φετινού 31ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η νύφη και το «Καληνύχτα, Σταχτοπούτα»

Θέατρο / Η Καρολίνα Μπιάνκι παίρνει το ναρκωτικό του βιασμού επί σκηνής. Τι γίνεται μετά;

Μια παράσταση-περφόρμανς που μέσα από έναν εξαιρετικά πυκνό και γοητευτικό λόγο, ένα κολάζ από εικόνες, αναφορές, εξομολογήσεις, όνειρα και εφιάλτες μάς κάνει κοινωνούς μιας ακραίας εμπειρίας, χωρίς να σοκάρει.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Ακούγεσαι Λυδία, Ακούγεσαι ίσαμε το στάδιο

Επίδαυρος / «Ακούγεσαι, Λυδία, ίσαμε το στάδιο ακούγεσαι»

Κορυφαίο πρόσωπο του αρχαίου δράματος, συνδεδεμένη με εμβληματικές παραστάσεις, ανατρέχει σε δεκαπέντε σταθμούς της καλλιτεχνικής της ζωής στην Επίδαυρο και αφηγείται προσωπικές ιστορίες, επιτυχίες και ματαιώσεις, εξαιρετικές συναντήσεις και συνεργασίες, σε μια πορεία που αγγίζει τις πέντε δεκαετίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Ούρλιχ Ράσε και το παρασκήνιο της ιστορίας της Ισμήνης

Θέατρο / Η σκηνή του Ούρλιχ Ράσε στριφογύριζε - και πέταξε έξω την Ισμήνη

Στην παράσταση που άνοιξε την Επίδαυρο, ο Γερμανός σκηνοθέτης επέλεξε να ανεβάσει μια Αντιγόνη χωρίς Ισμήνη. Η απομάκρυνση της Κίττυς Παϊταζόγλου φωτίζει τις λεπτές –και άνισες– ισορροπίες εξουσίας στον χώρο του θεάτρου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μέσα στη γοητεία και στον τρόμο του Δράκουλα

Πρώτες Εικόνες / Dracula: Η υπερπαραγωγή που έρχεται το φθινόπωρο στην Αθήνα

Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μιλά αποκλειστικά στη LiFO για την πιο αναμενόμενη παράσταση της επερχόμενης σεζόν, για τη διαχρονική γοητεία του μύθου που φαντάστηκε ο Μπραμ Στόκερ στα τέλη του 19ου αιώνα, για το απόλυτο και το αιώνιο μιας ιστορίας που, όπως λέει, τον «διαλύει».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ερωτευμένος με τον Κρέοντα

Θέατρο / Ο Rasche αγάπησε τον Κρέοντα περισσότερο από την Αντιγόνη

«Η εκφορά του λόγου παραδίδεται αμαχητί σε μια άκρατη δραματικότητα, σε ένα υπερπαίξιμο, σε μια βεβιασμένη εμφατικότητα, σε έναν στόμφο παλιακό που θα νόμιζε κανείς πως έχει εξαλειφθεί πλέον. Η σοβαροφάνεια σε όλο το (γοερό) μεγαλείο της». Έτσι ξεκίνησε φέτος η Επίδαυρος.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ