Ο τσεμπαλίστας Μάρκελλος Χρυσικόπουλος δημιούργησε το μεταβλητό σύνολο μπαρόκ μουσικής Latinitas Nostra για να μπορέσει, μαζί με άλλους Έλληνες μουσικούς της νεότερης γενιάς που έχουν ειδικευθεί στην Παλαιά Μουσική, να αναδείξει το χαρακτηριστικό πνεύμα ελευθερίας, υπερβολής και θεατρικότητας που διαπνέει την τέχνη του Μανιερισμού και του Μπαρόκ μέσα από την αναβίωση έργων –πολλές φορές ακόμα ανέκδοτων– και τη χρήση οργάνων εποχής.
Η ονομασία Latinitas Nostra («Καθ' ημάς Εσπερία») παραπέμπει στη γνωστή φράση «καθ' ημάς Ανατολή» και υιοθετήθηκε για να υποδηλώσει δύο αλληλοσυμπληρούμενες εκφάνσεις του ελληνισμού την περίοδο της Αναγέννησης και του Mπαρόκ: από τη μια την εικόνα της Ελλάδας μέσα από τις ακμάζουσες ελληνικές κοινότητες της περιόδου στο Λονδίνο, στο Μόναχο, στη Μασσαλία κ.α., και από την άλλη την ιδεατή ή φανταστική εικόνα που «έπλασε» και χρησιμοποίησε η Ευρώπη του 17ου και 18ου αιώνα για την Ελλάδα της εποχής.
«Το Ένας Άγγλος ταξιδευτής στο Λεβάντε δεν είναι παράσταση αλλά ούτε και συναυλία. Γενικά, οι εμφανίσεις των Latinitas Νostra προσπαθούμε να μην περιορίζονται από τα στεγανά και τα όρια μιας συναυλίας κλασικής μουσικής. Απευθυνόμαστε σε ένα μεγαλύτερο κοινό, δεν θέλουμε να περιοριστούμε στο κοινό των μουσικόφιλων» λέει ο 40χρονος Μάρκελλος Χρυσικόπουλος και εξηγεί ότι την μπαρόκ μουσική οφείλεις να τη δεις σε συνάρτηση με τις άλλες τέχνες, ακριβώς γιατί είναι πολύ περισσότερο συνυφασμένη με τις άλλες τέχνες απ' όσο συμβαίνει σε άλλες περιόδους. «Συμβαίνει, ας πούμε, να αφοσιωθεί κάποιος στη μουσική του μπαρόκ επειδή του αρέσει ο Σαίξπηρ και ο Μάρλοου, επειδή αγάπησε την ποίηση, το θέατρο, την αρχιτεκτονική της εποχής του μπαρόκ, όπως δεν συμβαίνει να καταλήγει κάποιος στον Μπετόβεν, επειδή του αρέσουν οι πίνακες του Κάσπαρ Φρίντριχ».
Η νέα πρόταση των Latinitas Νostra ξεκίνησε ως αναζήτηση καταρχάς κάποιων ηχοχρωμάτων της βιόλας ντα γκάμπα (όργανο αναγεννησιακό και της πρώιμης εποχής του μπαρόκ) με το αντίστοιχο ανατολίτικο όργανο, το γιαϊλί ταμπούρ, και στη συνέχεια ως αναζήτηση δύο μουσικών, της πρώιμης αγγλικής μπαρόκ μουσικής (αρχές 17ου αι.) και της παραδοσιακής ανατολίτικης της ίδιας εποχής. «Και στις δύο περιπτώσεις η αυτοσχεδιαστική διάσταση είναι βασική, ενώ είναι ευδιάκριτη η επιθυμία του ωραίου ήχου – και πολύ έντονο το στοιχείο του στολισμού. Δηλαδή, οι νότες δεν έχουν δομική αξία αλλά χρησιμοποιούνται με διακοσμητικό πνεύμα, όπως συμβαίνει στα αραβουργήματα και στις δαντέλες».
Τις μουσικές αναζητήσεις συμπληρώνουν αποσπάσματα από αφηγήσεις Άγγλων περιηγητών (Τh. Dallam, H. Blount, G. Sandys και Th. Coryat) που βρέθηκαν από το Λονδίνο στην Κωνσταντινούπολη στις αρχές του 17ου αιώνα και κατέγραψαν τις εντυπώσεις τους. «Από αυτές, πολύ ενδιαφέρουσα είναι αυτή του 20χρονου Dallam που παίρνει εντολή από τη βασίλισσα Ελισάβετ να μεταφέρει στην Κωνσταντινούπολη ένα εκκλησιαστικό όργανο, δώρο της προς τον σουλτάνο Μωάμεθ Γ'. Πράγματι, το 1599 ο Dallam μάζεψε εσπευσμένα τα απαραίτητα για ένα ταξίδι προς το άγνωστο (μια ντουζίνα μαντηλάκια, εσώρουχα, στρίφωμα για καλτσοδέτες, γλυκό κομπόστα, ένα τσέμπαλο για να έχει να παίζει... ό,τι φαντάστηκε πως μπορούσε να του χρειαστεί, γιατί δεν ήξερε τι θα συναντούσε ούτε πόσο θα χρειαζόταν να μείνει) και μπάρκαρε. Είναι μια συναρπαστική, ιδιαίτερη ιστορία, που λόγω και του εκκλησιαστικού οργάνου είναι κοντά στα ενδιαφέροντα των Latinitas Nostra. Ας μην ξεχνάμε ότι τα όρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εκείνη την εποχή έφταναν μέχρι τη Βιέννη. Ένας περιηγητής λέει "Θέλω πάρα πολύ να πάω στο Λεβάντε, να γνωρίσω από κοντά και τον στρατό και την κοινωνία των Τούρκων, γιατί οι Τούρκοι είναι ο πιο σύγχρονος και δυνατός λαός στην Ευρώπη". Η εικόνα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας της εποχής είναι μάλλον διαφορετική από αυτήν που έχουμε εμείς για τους γείτονες» προσθέτει ο Μ. Χρυσικόπουλος.
Αλλά, πώς συνδέονται τα κείμενα με τη μουσική; «Θα προσπαθήσουμε να χρησιμοποιήσουμε τη φωνή του Σπύρου Σακκά ως μέρος των οργάνων. Δεν θέλουμε η μουσική να λειτουργεί ως μουσικό χαλί που συνοδεύει την αφήγηση, ούτε η αφήγηση απλώς να εμπλουτίζεται από τη μουσική. Παρεμπιπτόντως, η μουσική αφορά κυρίως τα "Lacrimae" του Ντόουλαντ και κοινούς αυτοσχεδιασμούς των δυτικών και ανατολίτικων οργάνων, σε μια σύμπτυξη όλων των αντιθέσεων και με διάθεση να αναδειχθεί η μελαγχολία που χαρακτηρίζει και την μπαρόκ και την ανατολίτικη μουσική ως αισθητική αναζήτηση της εποχής».
Την ιδέα του Ένας Άγγλος ταξιδευτής στο Λεβάντε ο Μ. Χρυσικόπουλος μοιράζεται με τον Ανδρέα Λινό που είναι ο βασικός γκαμπίστας του συνόλου (και πολύπτυχο ταλέντο, καθώς ασχολείται ακόμα με τη ζωγραφική, τη σκηνογραφία και τη σκηνοθεσία). «Μας ενδιαφέρει πάρα πολύ η ιδέα του ανθρώπου που ξενιτεύεται, που έρχεται σε επαφή με το άγνωστο και ο οποίος θέλει να είναι ανοιχτός, αλλά πρέπει κατά κάποιον τρόπο να θωρακίσει κι αυτό που εκφράζει ο ίδιος. Όχι μόνο ως Έλληνες μουσικοί που ασχολούνται με μια μουσική που δεν είναι ελληνική, αλλά και ως Έλληνες που έζησαν πολύ στο εξωτερικό (ο Ανδρέας μένει ακόμα στο Παρίσι) και θεωρούν ότι ο κόσμος τους δεν περιορίζεται στα σύνορα της χώρας μας».
Latinitas Nostra - «Ένας Άγγλος ταξιδευτής στο Λεβάντε»
23 Ιουνίου, ώρα έναρξης: 21.00
Πειραιώς 260 - Κτίριο Δ
