Ένιο Μορικόνε: Για μια χούφτα νότες

Ένιο Μορικόνε: Για μια χούφτα νότες Facebook Twitter
Στο διάστημα της 50ετούς καριέρας του, διέτρεξε κυριολεκτικά ολόκληρο το ιταλικό σινεμά, επισκέφθηκε σαν κύριος, με τους δικούς του όρους, και με τιμές και βραβεία, το Χόλιγουντ, έφτιαξε τον δικό του ήχο και έπαιξε ζωντανά τη μουσική του σε όλο τον κόσμο.
0



ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΠΕΡΙΜΕΝΕ πως ο Μπομπ Ρόμπερτσον και ο Νταν Σάβιο, δηλαδή ο Σέρτζιο Λεόνε και ο Ένιο Μορικόνε με αμερικανικά ψευδώνυμα που επινόησαν για να πείσουν τους επενδυτές πως το Μια Χούφτα Δολάρια είναι χολιγουντιανή παραγωγή, θα έγραφαν τόσο μεγάλη ιστορία και θα υπέγραφαν ένα αυτόνομο είδος που υπερβαίνει το σπαγγέτι γουέστερν, (με το οποίο ποτέ δεν του άρεσε να ταυτίζεται, ακριβώς όπως ο Μάνος Χατζιδάκις με τις επιτυχίες στον Φίνο), και τον μύθο τον ίδιο.

Οι συμμαθητές από το δημοτικό που συναντήθηκαν 20 χρόνια αργότερα και συμφώνησαν πως οι σκηνοθετικές παύσεις έπρεπε να γεμίσουν με απροσδόκητους ήχους, χωρίς πολλές νότες, αλλά με διάθεση φρεσκάδας και πρόθεση έκπληξης, ξεκίνησαν με την τριλογία του Κλιντ και ολοκλήρωσαν με το Κάποτε στην Αμερική, που ο μαέστρος θεωρεί το πιο ολοκληρωμένο, ώριμό τους ντουέτο.

Στο μεταξύ, σφυρίγματα, ηλεκτρικές κιθάρες, φλογέρες, κουδούνες, καμπανάκια, εβραϊκές άρπες, τρομπέτες μαριάτσι, αγγλικά κόρνα, αντικαθιστούσαν εφευρετικά και, όπως αποδείχθηκε, πολύ επιδραστικά, τη συμβατική συμφωνική επένδυση, κάνοντας τον ήχο που προσέγγιζε τη φύση και μιμούνταν τα ζώα, ένα σήμα κατατεθέν αναπάντεχα δημοφιλές και περιζήτητο.

Δεν είναι απλά θέμα προσωπικού γούστου ή αυθαίρετης άποψης πως ο Ένιο Μορικόνε αρίστευσε σε ταινίες που βλέπονται με δυσκολία κι έφερε ποικιλία σε είδη εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους, προσπερνώντας τη μονοτονία της κεντροευρωπαϊκής παράδοσης ή την επαναστατικότητα της κάθετης ανατροπής.

Γιος τρομπετίστα και τρομπετίστας και ο ίδιος στην παιδική του ηλικία, ο Μορικόνε, που γεννήθηκε το 1928 και πέθανε σε νοσοκομείο της Αιώνιας Πόλης, όπου νοσηλευόταν μετά από πτώση, γνώριζε πολύ καλά πώς να περιποιείται συνθέσεις άλλων, δουλεύοντας ως ενορχηστρωτής στην εταιρεία RCA – ακούτε πόσο ευαίσθητα χαϊδεύει και εμπλουτίζει το, ούτως ή άλλως υπέροχο, Che Cosa C' e του Τζίνο Πάολι.

Πριν υπογράψει ο ίδιος πρωτότυπο σκορ, είχε τελειοποιήσει επενδύσεις διάσημων συναδέλφων του, όπως ο Πιέρο Πιτσιόνι, ο Αλεσάντρο Τσικονίνι και ο Τζιοβάνι Φούσκο – για τις ταινίες του Μικελάντζελο Αντονιόνι. Στο διάστημα της 50ετούς καριέρας του, διέτρεξε κυριολεκτικά ολόκληρο το ιταλικό σινεμά, βάφτισε θρύλους όπως η Βερτμίλερ και ο Μπερτολούτσι, επισκέφθηκε σαν κύριος, με τους δικούς του όρους, και με τιμές και βραβεία, το Χόλιγουντ, έφτιαξε τον δικό του ήχο δουλεύοντας σε όλα τα ιδιώματα, από τις λαϊκότερες των κωμωδιών μέχρι τα πιο ακαταλαβίστικα των θρίλερ, και έπαιξε ζωντανά τη μουσική του σε όλο τον κόσμο, και φυσικά στην Ελλάδα, όπου είχα τη χαρά και την ανατριχίλα να τον δω να διευθύνει, ευθυτενής και σοβαρός, τα πιο γνωστά από τα ορχηστρικά του θέματα – δυστυχώς, παραλείποντας τα καλτ διαμάντια του.

Η μουσική του είχε αφεντικό, αλλά δεν είχε έναν Θεό (αντίθετα από τον ίδιο): μπορούσε να γίνει υψιπετής ή ταπεινή, ακόμη και βρόμικη, αν χρειαζόταν. Κάποια στιγμή, έμοιαζε με τις δεκαετίες της παραγωγής της, αρκετά '60s, λίγο παραπάνω '70s, ώσπου κατέληξε σε Μορικόνε, ένα τζένερε από μόνο του.

Ένιο Μορικόνε: Για μια χούφτα νότες Facebook Twitter
O Ένιο Μορικόνε με τον Σέρτζιο Λεόνε.

Τραγούδια του, πρωτότυπα ή παραγγελιές έχουν τραγουδήσει πολλοί, από τον Ντέμη Ρούσσο με το όχι και τόσο αξέχαστο Α flower is all you need, και τον Πολ Άνκα και τους Pet Shop Boys, με το λυπητερό, γεμάτο νόημα It couldn't happen here, αντί για το Jealousy. Το σινεμά τον κέρδισε νωρίς, με τον Φασίστα του Σάλσε και τα έπη του Λεόνε, και τον έπεισε πως μόνο με τη γλώσσα του φιλμ και τη σύμβαση αυτή, απελευθερώνει τον πραγματικό καλλιτεχνικό εαυτό του.

Οι σπαγγέτι μονομαχίες που σκόραρε καταλαμβάνουν μόνο 8% από το τεράστιο έργο των 520 soundtracks που παρέδωσε στο σινεμά. Έχουν προ πολλού ξεχαστεί οι φήμες πως ο Μορικόνε ήταν ένας υπηρεσιακός υπερ-επαγγελματίας, ένας φασόν συνθέτης στις φάσεις της μεγάλης ζήτησης, γιατί δεν μπορούσαν να εξηγήσουν οι σοβαροφανείς πως μέσα σε δυο μέρες περνούσε από τις Μέρες Ευτυχίας του Μάλικ στο Κλουβί με τις Τρελές του Μολιναρό, ένας κατ' επίφαση καλλιτέχνης που έβγαζε από το συρτάρι έτοιμες ρετσέτες και τις πουλούσε στους ενδιαφερόμενους σκηνοθέτες.

Ακόμη χειρότερα, μερικοί καθωσπρέπει σύγχρονοί του δεν τον εκτιμούσαν, μπερδεύοντας την απαράμιλλη παραγωγικότητα και τα b-movies με την ποιότητα της δουλειάς του. Δεν είναι απλά θέμα προσωπικού γούστου ή αυθαίρετης άποψης πως ο Ένιο Μορικόνε αρίστευσε σε ταινίες που βλέπονται με δυσκολία κι έφερε ποικιλία σε είδη εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους, προσπερνώντας τη μονοτονία της κεντροευρωπαϊκής παράδοσης ή την επαναστατικότητα της κάθετης ανατροπής.

Ονόματα σκηνοθετών, όπως ο Τέσαρι, ο Μπάβα, ο Κορμπούτσι και ο Φερόνι, για να αναφέρουμε πολύ λίγα από τα τόσα, ενδεχομένως να έτυχαν προσοχής πρώτα, και σεβασμού στη συνέχεια, χάρη στην εμπλοκή του Μορικόνε, και στη μοναδική του ικανότητα να μπουκάρει ορμητικά από τους τίτλους αρχής, να παραλλάσσει με οίστρο, να ανεβάζει τους τόνους ή να πλοηγείται στις στροφές της πλοκής και τελικά να ξεχωρίζει άνετα στο αυτί, χωρίς να προδίδει, σαν υπερόπτης ναυαγός που έχει πολλές δουλειές, το έργο που δέχτηκε να υπηρετήσει.

 

Chi Mai, «Μανταλένα» του Γιέρζι Καβαλιέροβιτζ, 1971

Με την πείρα που είχε σε οτιδήποτε ακουμπούσε την ιταλική κλασική παράδοση, την όπερα, και το καντσόνε, ο Μορικόνε έγραφε βελούδινα σκορ, όπως στις ταινίες του Τζιουζέπε Τορνατόρε, με τα πολλά και ρευστά στον ήχο τους έγχορδα του να πλημμυρίζουν από συγκίνηση τον θεατή (μόνο ο Χένρι Μανσίνι, ένας ακόμη ιταλικής καταγωγής συνθέτης, είχε το ταλέντο της μεγάλης ορχήστρας) αλλά και μεταδοτικά θέματα, που ξεπηδούσαν από εντελώς άγνωστες ταινίες, όπως το Chi Mai από τη Μανταλένα του Γιέρζι Καβαλιέροβιτζ από το 1971, ένα κομμάτι που παίχτηκε σε αγγλικό τηλεοπτικό δράμα και δεν έχει σταματήσει να ακούγεται παντού έκτοτε.

Ο καθένας από εμάς έχει κι έναν αγαπημένο σταθμό από τον συνθέτη που δεν δίστασε να πειραματιστεί με avant garde συγκροτήματα, εκτός από τα all time αγαπημένα που προτιμούσε και στα κονσέρτα του, όπως η Αποστολή. Τα δικά μου ήταν, και παραμένουν, το ασυζητητί αριστούργημα Θεώρημα του Παζολίνι, οι αγχωτικές 4 Μύγες σε Γκρι Βελούδο του Αρτζέντο, η εθιστική Βερούσκα και ο δεύτερος στη σειρά Εξορκιστής (ο Αιρετικός) του Μπούρμαν, ένα παράδειγμα από εκείνα τα περισπούδαστα φιλμ που τόσο πολύ δεν βλέπονται, που με τον Μορικόνε γίνονται παραδόξως απολαυστικά.


Κι επειδή η τέχνη είναι ένα κυκλικό κάρμα, ο Κουέντιν Ταραντίνο έδωσε νέα πνοή στην τρίτη πράξη της καριέρας του Μορικόνε, χρησιμοποιώντας θέματά του στους Μπάσταρδους και το Kill Bill, και παραγγέλλοντας ένα κομμάτι για τον Τζάνγκο τον Τιμωρό κι ένα ολόκληρο, αναπάντεχα δραματικό σκορ για τους Μισητούς Οκτώ, χαρίζοντας του ένα δίκαιο Όσκαρ, μερικά χρόνια μετά το τιμητικό που του απένειμε η αμερικανική Ακαδημία.

Μουσική
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Πόσο τελικά έχει ακυρωθεί ο Morrissey;

Μουσική / Morrissey: Η συναυλία ακυρώθηκε, το beef συνεχίζεται

Η πορεία ενός από τους πιο δημοφιλείς μουσικούς της εποχής μας έχει έχει στιγματιστεί από τις πολιτικές του τοποθετήσεις υπέρ ενός ακροδεξιού κόμματος, καθώς και από τις προκλητικές δηλώσεις του για ζητήματα όπως η μετανάστευση, η ισλαμοφοβία και η πολιτική ορθότητα. Το κοινό χωρίζεται στα δύο. Τι πιστεύει η κάθε πλευρά;
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ
Νταϊάνα Ρος, η βασίλισσα της μουσικής 

Μουσική / Νταϊάνα Ρος: «Θέλει χρόνο και δουλειά για να γίνεις Diva, δεν είναι τόσο απλό»

Μια από τις πιο μεγάλες τραγουδίστριες του πλανήτη, η ακαταπόνητη ερμηνεύτρια που με τη μαγνητική της παρουσία μαγεύει το κοινό, είναι ένα φαινόμενο πιο ασυνήθιστο από όσο νομίζετε. Έρχεται σε λίγες μέρες στην Αθήνα για μια μοναδική συναυλία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
105’ με τον Rack

Μουσική / Rack: «Έχω φάει σφαλιάρες γιατί τις ζήταγα, αλλά η ζωή μου πλέον έχει αλλάξει»

Γιος του Λεκτικού Επεξεργαστή και με καριέρα που εκτοξεύτηκε νωρίς, ο δημοφιλής ράπερ έχει αλλάξει ρότα. Στα 25 του, πιο ήρεμος από ποτέ, απολαμβάνει μια φήμη που έφτασε μέχρι το Χόλιγουντ.
M. HULOT
Στην Κόνιτσα, σε ένα τριήμερο γλέντι με ρουμανικό fusion, ποντιακά και ηπειρώτικα

Μουσική / Στην Κόνιτσα, σε ένα τριήμερο γλέντι με ρουμανικό fusion, ποντιακά και ηπειρώτικα

Το ακριτικό διαβαλκανικό φεστιβάλ του Christopher King και της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση ξεσήκωσε για άλλη μια χρονιά άτομα κάθε ηλικίας και καταγωγής με παραδοσιακή μουσική απρόσμενη και συναρπαστική.
M. HULOT
Η ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη που έγινε λαϊκό ορατόριο από τον Μίκη Θεοδωράκη

Συμφωνική Μουσική - Ιστορίες / Η ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη που έγινε λαϊκό ορατόριο από τον Μίκη Θεοδωράκη

Η Ματούλα Κουστένη διερευνά τη σχέση του ποιητή με τον συνθέτη, την αφετηρία της δημιουργίας του μεγάλου έργου «Άξιον Εστί» και την πορεία του μέχρι την πρώτη ηχογράφηση.
ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Νανά Τράντου: «Οι συναυλίες δεν θα πεθάνουν ποτέ, είναι μια εμπειρία»

Μουσική / Νανά Τράντου: «Οι συναυλίες δεν θα πεθάνουν ποτέ, είναι μια εμπειρία»

Η artistic και managing director της High Priority Promotions, η μόνη γυναίκα με αυτήν τη θέση στην Ελλάδα, μιλά για τις συναυλίες, τη μουσική σήμερα, τις αλλαγές σε καλλιτέχνες και κοινό και το Memory Corner με τα ιδιαίτερα vintage ρούχα, την άλλη μεγάλη της αγάπη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Q Lazzarus: Tο τραγικό στόρι του θρυλικού κομματιού «Goodbye Horses».

Μουσική / Q Lazzarus: Tο τραγικό στόρι του θρυλικού κομματιού «Goodbye Horses»

Για χρόνια η Q Lazzarus του «Goodbye Horses», μία από τις πιο αδικημένες ερμηνεύτριες στην ιστορία της ποπ μουσικής, παρέμενε μια μυστηριώδης φιγούρα, τώρα όμως ένα μουσικό ντοκιμαντέρ φωτίζει τη ζωή της.
ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ
Eddie Dark: «Γράφω μουσική επειδή έχω σιχαθεί τα πάντα»

Μουσική / Eddie Dark: «Γράφω μουσική επειδή έχω σιχαθεί τα πάντα»

Από μικρός ένιωθε αποσυνάγωγος. Πιστεύει ότι τα κόμικς είναι η μόνη μορφή τέχνης που είναι τελείως αφιλτράριστη και πιστεύει ότι η γενιά του θα μείνει στην ιστορία ως η γενιά που έχασε τα καλά πράγματα στο τσακ. Ο μουσικός Eddie Dark είναι ο Αθηναίος της εβδομάδας.
M. HULOT
Ερμής

Μουσική / Ermis: «Το τρέμολο του μπουζουκιού ήταν ο αγαπημένος μου ήχος από νιάνιαρο»

O περιζήτητος νέος συνθέτης που έχει συνεργαστεί με τον Good Job Nicky, τη Μαρίνα Σάττι, τη Χάρις Αλεξίου και τον Sidarta επαναπροσδιορίζει τον ήχο του μπουζουκιού και της κλασικής μουσικής με σεβασμό και τόλμη.
M. HULOT