«Χρυσή Εποχή» του Χόλιγουντ ή εργασιακός μεσαίωνας;

Ο εργασιακός μεσαίωνας της «Χρυσής Εποχής» του Χόλυγουντ ή «Η όχι και τόσο Χρυσή Εποχή του Χόλυγουντ» με διευκρινιστικό υπότιτλο ή κάτι συναφές τύπου «Χρυσή Εποχή του Χόλυγουντ ή Εργασιακός Μεσαίωνας;» Facebook Twitter
Ο Τζέιμς Ντιν διαβάζει το σενάριο στα γυρίσματα της ταινίας «Επαναστάτης χωρίς Αιτία» (1955). Φωτ.: Bob Willoughby / Finch & Partners
0

Ακόμα κι αν το ζήτημα δεν σας αφορά καθόλου, σίγουρα θα έχει πάρει το μάτι σας κάποιο άρθρο ή είδηση για την απεργία των ηθοποιών στο Χόλιγουντ, η οποία έχει συμπληρώσει τις εκατό μέρες και συνεχίζεται. Την στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές το Σωματείο Ηθοποιών και οι παραγωγοί των στούντιο κάθονται και πάλι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, με τους insiders της βιομηχανίας να ακούγονται απαισιόδοξοι για θετική έκβασή τους.

Για όποιον δεν έχει διαβάσει τίποτα για το θέμα, χονδρικά τα βασικά σημεία διαφωνίας ανάμεσά τους είναι δύο. Το ένα είναι η αμοιβή των ηθοποιών για την εκμετάλλευση ταινιών, σειρών και λοιπών θεαμάτων από τις streaming πλατφόρμες, η οποία με τα τωρινά δεδομένα βρίσκεται σε οικονομικά επίπεδα προ του 2010 – άρα οι ηθοποιοί παίρνουν ψίχουλα, καθώς ο κύκλος εργασιών των streaming παρόχων μέσα σε αυτά τα χρόνια δεν διευρύνθηκε απλά, αλλά γιγαντώθηκε. Το άλλο είναι η δυνατότητα εκμετάλλευσης της εικόνας των ηθοποιών από τα στούντιο μέσω της χρήσης Τεχνητής Νοημοσύνης.

Το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο αυτών των συμβάσεων ήταν η ρήτρα αποκλειστικότητας. Ο ηθοποιός δεν μπορούσε να εργαστεί σε παραγωγή άλλου στούντιο, παρά μόνο εάν η εργοδοσία συμφωνούσε να τον δανείσει με ή χωρίς τη συναίνεσή του. Μάλιστα, το στούντιο λάμβανε και αποζημίωση για αυτόν τον δανεισμό, από την οποία ο ηθοποιός δεν έπαιρνε δεκάρα τσακιστή.

Αυτό που ζητούν τα στούντιο είναι να έχουν τη δυνατότητα να σκανάρουν τη μορφή των βοηθητικών ηθοποιών, ώστε να μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν ξανά μέσω της ψηφιακής αναπαραγωγής της, χωρίς να απαιτείται προσέλευση του ηθοποιού στα γυρίσματα.

Όπως αντιλαμβάνεστε, πέρα από τη σημαντική μείωση των εισοδημάτων ήδη χαμηλόμισθων καλλιτεχνών, μια τέτοια εξέλιξη θα εκμηδένιζε και τον έλεγχό τους πάνω στην εικόνα τους. Κι αν οι εκπρόσωποι των στούντιο ισχυρίζονται ότι θα ζητούν πάντα τη συναίνεση του ηθοποιού, διευκρινίζοντας και τον τρόπο που θα χρησιμοποιηθεί το πρόσωπό του, στην πράξη, λόγω της δεδομένης διαπραγματευτικής ανισότητας ανάμεσα στα μέρη, τα στούντιο θα αποκτήσουν τον έλεγχο της εικόνας αυτών των ηθοποιών.

Ο εργασιακός μεσαίωνας της «Χρυσής Εποχής» του Χόλυγουντ ή «Η όχι και τόσο Χρυσή Εποχή του Χόλυγουντ» με διευκρινιστικό υπότιτλο ή κάτι συναφές τύπου «Χρυσή Εποχή του Χόλυγουντ ή Εργασιακός Μεσαίωνας;» Facebook Twitter
Η απεργία των ηθοποιών στο Χόλιγουντ έχει συμπληρώσει τις εκατό μέρες και συνεχίζεται. Φωτ.: David McNew/Getty Images

Η όλη υπόθεση, πέρα από ακόμα μια έκφανση της γενικευμένης τάσης απορρύθμισης του εργατικού δικαίου στους περισσότερους κλάδους, μας θύμισε παλιότερες εποχές, όταν όχι μόνο οι βοηθητικοί ηθοποιοί, αλλά ακόμα και οι μεγάλοι σταρ αποτελούσαν, κατά κάποιον τρόπο, ιδιοκτησία των χολιγουντιανών στούντιο, με υπέρμετρα δεσμευτικά συμβόλαια και καταχρηστικούς όρους.  

Αναφερόμαστε στην επονομαζόμενη «Χρυσή Εποχή» του Χόλιγουντ, που ξεκινά στα τέλη των ‘20s, με το ακριβές τέλος της να αποτελεί αντικείμενο διαφωνίας μεταξύ των ιστορικών του σινεμά.

Την περίοδο εκείνη οι συμβάσεις των στούντιο παραγωγής με τους ηθοποιούς ήταν συνήθως επταετούς διάρκειας με εξάμηνη περίοδο δοκιμής. Εάν κατά την εξάμηνη δοκιμαστική περίοδο οι ταινίες που πρωταγωνιστούσε ο ηθοποιός δεν επιτύγχαναν τις αναμενόμενες εισπράξεις στις κινηματογραφικές αίθουσες, το στούντιο μπορούσε να απολύσει τον ηθοποιό δίχως αποζημίωση. 

Το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο αυτών των συμβάσεων ήταν η ρήτρα αποκλειστικότητας. Ο ηθοποιός δεν μπορούσε να εργαστεί σε παραγωγή άλλου στούντιο, παρά μόνο εάν η εργοδοσία συμφωνούσε να τον δανείσει με ή χωρίς τη συναίνεσή του. Μάλιστα, το στούντιο λάμβανε και αποζημίωση για αυτόν τον δανεισμό, από την οποία ο ηθοποιός δεν έπαιρνε δεκάρα τσακιστή. Οι όροι εργασίας του και ο μισθός του παρέμεναν ως είχαν, σαν να δούλευε σε παραγωγή του στούντιο όπου ανήκε. Πρακτικά, η ρήτρα αυτή εμπόδιζε έναν ηθοποιό να διεκδικήσει καλύτερους εργασιακούς όρους αλλού και να εκμεταλλευτεί οικονομικά τη δημοφιλία και την επιτυχία του.

Ο εργασιακός μεσαίωνας της «Χρυσής Εποχής» του Χόλυγουντ ή «Η όχι και τόσο Χρυσή Εποχή του Χόλυγουντ» με διευκρινιστικό υπότιτλο ή κάτι συναφές τύπου «Χρυσή Εποχή του Χόλυγουντ ή Εργασιακός Μεσαίωνας;» Facebook Twitter
O Τζορτζ Κιούκορ δίνει οδηγίες στη Μέρλιν Μονρόε στα γυρίσματα της ταινίας «Έλα ν' αγαπηθούμε» (1960). Φωτ.: Finch & Partners

Πλην ελαχίστων, φωτεινών εξαιρέσεων, η δυνατότητα αυτοδιάθεσης του ηθοποιού δεν ήταν απλά περιορισμένη, αλλά ανύπαρκτη. Το στούντιο μπορούσε να επιλέξει τους ρόλους που θα ενσαρκώσει ο ηθοποιός, αλλά και να καθορίσει την κοινωνική του ζωή, διοργανώνοντας κοινωνικές εκδηλώσεις στις οποίες είχε την υποχρέωση να συμμετάσχει. Σε περίπτωση άρνησης του ηθοποιού, είχε τη δυνατότητα να τον θέσει σε διαθεσιμότητα, με το διάστημα αυτής να προστίθεται στην τελική διάρκεια του συμβολαίου. Αν υποθέσουμε, δηλαδή, ότι μια σύμβαση ήταν επταετής και ο ηθοποιός είχε τεθεί κατά την περίοδο αυτής της επταετίας σε διαθεσιμότητα δεκαοκτώ μηνών, η σύμβαση αυτή θα έληγε μετά από οκτώμισι χρόνια.

Ήταν συχνό φαινόμενο τα στούντιο να εκμεταλλεύονται αυτή τη δυνατότητα που προβλεπόταν στις συμβάσεις και να προτείνουν επίτηδες στους σταρ άχαρους ρόλους σε ταινίες κατώτερου επιπέδου ή συμμετοχή σε εκδηλώσεις που θα υποβάθμιζαν την εικόνα τους, ώστε να τους θέσουν σε διαθεσιμότητα και να επιμηκύνουν το συμβόλαιό τους. Η πρακτική αυτή σταμάτησε μόλις το 1944, χάρη σε νικηφόρο δικαστικό αγώνα της Ολίβια ντε Χάβιλαντ, που γέννησε δεδικασμένο.

Ο εργασιακός μεσαίωνας της «Χρυσής Εποχής» του Χόλυγουντ ή «Η όχι και τόσο Χρυσή Εποχή του Χόλυγουντ» με διευκρινιστικό υπότιτλο ή κάτι συναφές τύπου «Χρυσή Εποχή του Χόλυγουντ ή Εργασιακός Μεσαίωνας;» Facebook Twitter
Ο Αλφρεντ Χίτσκοκ δίνει οδηγίες στην Τίπι Χέντρεν και στον Σον Κόνερι σε σκηνή της ταινίας «Μάρνι» (1964). Φωτ.: Finch & Partners

Kαι η σκληρότητα των όρων δεν σταματούσε εκεί. Φανταστείτε ότι δεν προβλεπόταν δυνατότητα καταγγελίας της σύμβασης από τον εργαζόμενο, παρά μόνο από το στούντιο, το οποίο συχνά επιφύλασσε για το ίδιο το δικαίωμα μονομερούς ανανέωσης της σύμβασης.

Επίσης, πουθενά δεν προβλεπόταν η υποχρέωση του στούντιο να χρησιμοποιήσει τον ηθοποιό στις παραγωγές του. Αυτό έδινε ακόμα μια δυνατότητα εκβιασμού των ηθοποιών, πέρα από το μέτρο της διαθεσιμότητας. Ο παραγωγός μπορούσε να απειλήσει τον ηθοποιό πως, αν δεν παίξει στην τάδε ταινία, αν δεν συναινέσει στον δανεισμό του σε άλλο στούντιο ή αν δεν εμφανιστεί σε κάποια πρεμιέρα, θα σταματήσει να τον χρησιμοποιεί μέχρι το τέλος της σύμβασής του, πλήττοντας, έτσι, την καριέρα του.

Και δεν ήταν μόνο τα κινηματογραφικά στούντιο που ακολουθούσαν αυτή την πρακτική, η κατάσταση ήταν παρεμφερής και στον χώρο της μουσικής, του θεάτρου και λοιπών τομέων της show business. Θυμίζουμε ότι η θρυλική φράση «my father made him an offer he could not refuse» από τον Νονό (1972) του Φράνσις Φορντ Κόπολα αναφέρεται σε ένοπλη παρέμβαση του Δον Κορλεόνε, ώστε να αποδεσμευτεί ο βαφτισιμιός του και ηθοποιός-τραγουδιστής Τζόνι Φοντέιν από μια τέτοια σύμβαση που είχε υπογράψει με έναν bandleader. Πρόκειται, ασφαλώς, για προϊόν μυθοπλασίας, αλλά αναδεικνύει με γλαφυρό τρόπο πόσο δύσκολο ήταν να σπάσει κανείς ένα συμβόλαιο στον χώρο του θεάματος, πόσο δύσκολη ήταν η κατάσταση για τους εργαζόμενους καλλιτέχνες εκείνη την περίοδο.

Όταν ακούτε, λοιπόν, για «Χρυσή Εποχή του Χόλιγουντ», να θυμάστε πως ό,τι λάμπει, δεν είναι χρυσός.

Οθόνες
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Mπιλ Κίντερ στη LiFO: «Oι ταινίες κινουμένων σχεδίων δεν είναι μόνο για παιδιά»

Οθόνες / Mπιλ Κίντερ: «Oι ταινίες κινουμένων σχεδίων δεν είναι μόνο για παιδιά»

Ο συνεργάτης του Κόπολα και υπεύθυνος μοντάζ και post-production σε ταινίες όπως το «Wall-e» μάς μίλησε για το μοντάζ στο animation, για την Pixar και για τότε που ένα στούντιο πλήρωσε 80 εκατομμύρια δολάρια τον Κόπολα για να μη γυρίσει μια ταινία. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Τζάρεντ Λέτο, Έμα Τόμσον, ο σκύλος Ίντι και άλλοι δύο λόγοι να πάτε σινεμά

Οθόνες / Τζάρεντ Λέτο, Έμα Τόμσον, ο σκύλος Ίντι και άλλοι δύο λόγοι να πάτε σινεμά

Η τρίτη και χειρότερη κατάθεση στο σύμπαν του «Tron», η πολυσυζητημένη ταινία τρόμου «Good Boy», το δεύτερο μέρος της τριλογίας του Νταγκ Γιόχαν Χάουγκερουντ και η Έμα Τόμσον ως ένοπλη προστάτιδα. Τι παίζει στα σινεμά από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η μακρά αποκαθήλωση του Kanye West

Οθόνες / Η μακρά αποκαθήλωση του Kanye West

Το νέο ντοκιμαντέρ με τίτλο «In whose name?» παρουσιάζει τον Kanye West ως μια ιδιοφυΐα εγκλωβισμένη στο σώμα ενός παιδιού που βρίσκεται πάντα στα πρόθυρα ενός ακόμα κακομαθημένου ξεσπάσματος. Αρκεί αυτό για να αγνοήσουμε τα σφάλματά του;
THE LIFO TEAM
10 ταινίες για να μπείτε σε φθινοπωρινή διάθεση

Οθόνες / 10 ταινίες που θέλεις να βλέπεις και να είναι φθινόπωρο

Είναι τα κίτρινα φύλλα του Central Park; Η μελοδραματική ατμόσφαιρα; Αγγλικά τοπία στη βροχή; Κάτι πάντως ενώνει αυτές τις δέκα ταινίες και όταν τις βλέπεις θες να είναι και ο καιρός αλλιώτικος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Steve: Η μοναξιά του δασκάλου μεγάλων αποστάσεων

Daily / Steve: Η μοναξιά του δασκάλου μεγάλων αποστάσεων

Ένα κρίσιμο και «μανιοκαταθλιπτικό» 24ωρο στη ζωή ενός εκπαιδευτικού σε ένα σχολείο για προβληματικούς εφήβους αποτελεί τον καμβά για το υπερκινητικό δράμα του Netflix με πρωταγωνιστή τον Κίλιαν Μέρφι.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Νεριτάν Ζιντζιρία: «Η Ελλάδα έχει φετίχ να βαφτίζει τους νέους "φαινόμενα"»

Οθόνες / Νεριτάν Ζιντζιρία: «Η Ελλάδα έχει φετίχ να βαφτίζει τους νέους "φαινόμενα"»

Όταν αποφάσισε να γίνει κινηματογραφιστής, του είπαν ότι θα πεινάσει, αλλά με έναν πολύ δημιουργικό τρόπο. Έκανε τις πρώτες του ταινίες κυριολεκτικά με χώμα και νερό, αλλά πλέον τρέχει παράλληλα οκτώ πρότζεκτ. Κάνει σινεμά συνομιλώντας με το σινεμά του Γιάνναρη, του Δαμιανού, του Παπατάκη. Ο Νεριτάν Ζιντζιρία αφηγείται τη ζωή του στη LifO.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
When Nobody’s Watching: Πριν κλωτσήσουν τη μπάλα, πρέπει να νικήσουν την προκατάληψη

Οθόνες / When Nobody’s Watching: Πριν κλωτσήσουν τη μπάλα, πρέπει να νικήσουν την προκατάληψη

Η Ελλάδα κάνει τα πρώτα της σοβαρά βήματα για να σταθεί ισότιμα στο ευρωπαϊκό γήπεδο του γυναικείου ποδοσφαίρου - Το νέο ντοκιμαντέρ του ΠΣΑΠΠ, “When Nobody’s Watching”, ρίχνει φως στις ζωές των αθλητριών που παλεύουν μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας.
ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΛΑΡΗΣ
Η δραματική στροφή του The Rock και άλλοι 3 λόγοι να πάτε σινεμά

Οθόνες / Η δραματική στροφή του The Rock και άλλοι 3 λόγοι να πάτε σινεμά

Ακόμα μια κινηματογραφική μεταφορά του Δράκουλα, ένα κινέζικο animation που είναι η πέμπτη εμπορικότερη ταινία όλων των εποχών αλλά και η επανακυκλοφορία του «Avatar: The Way of Water» - Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη
THE LIFO TEAM
«Good Boy»: Ναι, ο σκύλος σας βλέπει φαντάσματα» ΟΙ ΥΠΟΛΟΙΠΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Οθόνες / «Good Boy»: Ναι, ο σκύλος σας βλέπει φαντάσματα

Η πολυσυζητημένη ταινία τρόμου του Μπεν Λέονμπεργκ δίνει σάρκα και οστά σε έναν από τους μεγαλύτερους φόβους των ιδιοκτητών σκύλου και αντλεί τη συγκίνησή της από τον αρραγή δεσμό ανθρώπου και ζώου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Χρόνια Πολλά Πέδρο! 20 χρόνια τώρα βλέπουμε τις ταινίες σου.

Οθόνες / Χρόνια Πολλά Πέδρο! 20 χρόνια τώρα βλέπουμε τις ταινίες σου.

Ο Πέδρο Αλμοδοβάρ που έχει σήμερα γενέθλια παραμένει διαχρονικά ένας από τους αγαπημένους μας σκηνοθέτες. Μαζέψαμε σε ένα αφιέρωμα ό, τι έχουμε γράψει για τις ταινίες του αλλά και κάποια ενδιαφέροντα θέματα για το έργο του που αξίζει να τα διαβάσετε!
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη γύρισε μια πανκ αλληγορία για όσα βιώνουμε σήμερα

Οθόνες / Η Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη γύρισε μια πανκ αλληγορία για όσα βιώνουμε σήμερα

Η περιπετειώδης δημιουργία του «Harvest», της εντυπωσιακής πρώτης αγγλόφωνης ταινίας της ταλαντούχας σκηνοθέτιδας, ζωντανεύει την ονειρική και σκληρή ατμόσφαιρα ενός μεσαιωνικού σκωτσέζικου χωριού καθώς αυτό εξαφανίζεται από τον χάρτη.  
M. HULOT
CHECK 10 τηλεοπτικές σειρές που θα δούμε μέχρι το τέλος του έτους

Οθόνες / 10 σειρές που θα δούμε μέχρι το τέλος του έτους

Από τη νέα σεζόν του «Slow Horses» στο μεγάλο φινάλε του «Stranger Things» κι από ένα φιλόδοξο πορτρέτο του Σκορσέζε στο νέο στοίχημα του δημιουργού του «Breaking Bad», διαλέγουμε δέκα σειρές που αναμένεται να μονοπωλήσουν το ενδιαφέρον μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ