«Χρυσή Εποχή» του Χόλιγουντ ή εργασιακός μεσαίωνας;

Ο εργασιακός μεσαίωνας της «Χρυσής Εποχής» του Χόλυγουντ ή «Η όχι και τόσο Χρυσή Εποχή του Χόλυγουντ» με διευκρινιστικό υπότιτλο ή κάτι συναφές τύπου «Χρυσή Εποχή του Χόλυγουντ ή Εργασιακός Μεσαίωνας;» Facebook Twitter
Ο Τζέιμς Ντιν διαβάζει το σενάριο στα γυρίσματα της ταινίας «Επαναστάτης χωρίς Αιτία» (1955). Φωτ.: Bob Willoughby / Finch & Partners
0

Ακόμα κι αν το ζήτημα δεν σας αφορά καθόλου, σίγουρα θα έχει πάρει το μάτι σας κάποιο άρθρο ή είδηση για την απεργία των ηθοποιών στο Χόλιγουντ, η οποία έχει συμπληρώσει τις εκατό μέρες και συνεχίζεται. Την στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές το Σωματείο Ηθοποιών και οι παραγωγοί των στούντιο κάθονται και πάλι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, με τους insiders της βιομηχανίας να ακούγονται απαισιόδοξοι για θετική έκβασή τους.

Για όποιον δεν έχει διαβάσει τίποτα για το θέμα, χονδρικά τα βασικά σημεία διαφωνίας ανάμεσά τους είναι δύο. Το ένα είναι η αμοιβή των ηθοποιών για την εκμετάλλευση ταινιών, σειρών και λοιπών θεαμάτων από τις streaming πλατφόρμες, η οποία με τα τωρινά δεδομένα βρίσκεται σε οικονομικά επίπεδα προ του 2010 – άρα οι ηθοποιοί παίρνουν ψίχουλα, καθώς ο κύκλος εργασιών των streaming παρόχων μέσα σε αυτά τα χρόνια δεν διευρύνθηκε απλά, αλλά γιγαντώθηκε. Το άλλο είναι η δυνατότητα εκμετάλλευσης της εικόνας των ηθοποιών από τα στούντιο μέσω της χρήσης Τεχνητής Νοημοσύνης.

Το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο αυτών των συμβάσεων ήταν η ρήτρα αποκλειστικότητας. Ο ηθοποιός δεν μπορούσε να εργαστεί σε παραγωγή άλλου στούντιο, παρά μόνο εάν η εργοδοσία συμφωνούσε να τον δανείσει με ή χωρίς τη συναίνεσή του. Μάλιστα, το στούντιο λάμβανε και αποζημίωση για αυτόν τον δανεισμό, από την οποία ο ηθοποιός δεν έπαιρνε δεκάρα τσακιστή.

Αυτό που ζητούν τα στούντιο είναι να έχουν τη δυνατότητα να σκανάρουν τη μορφή των βοηθητικών ηθοποιών, ώστε να μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν ξανά μέσω της ψηφιακής αναπαραγωγής της, χωρίς να απαιτείται προσέλευση του ηθοποιού στα γυρίσματα.

Όπως αντιλαμβάνεστε, πέρα από τη σημαντική μείωση των εισοδημάτων ήδη χαμηλόμισθων καλλιτεχνών, μια τέτοια εξέλιξη θα εκμηδένιζε και τον έλεγχό τους πάνω στην εικόνα τους. Κι αν οι εκπρόσωποι των στούντιο ισχυρίζονται ότι θα ζητούν πάντα τη συναίνεση του ηθοποιού, διευκρινίζοντας και τον τρόπο που θα χρησιμοποιηθεί το πρόσωπό του, στην πράξη, λόγω της δεδομένης διαπραγματευτικής ανισότητας ανάμεσα στα μέρη, τα στούντιο θα αποκτήσουν τον έλεγχο της εικόνας αυτών των ηθοποιών.

Ο εργασιακός μεσαίωνας της «Χρυσής Εποχής» του Χόλυγουντ ή «Η όχι και τόσο Χρυσή Εποχή του Χόλυγουντ» με διευκρινιστικό υπότιτλο ή κάτι συναφές τύπου «Χρυσή Εποχή του Χόλυγουντ ή Εργασιακός Μεσαίωνας;» Facebook Twitter
Η απεργία των ηθοποιών στο Χόλιγουντ έχει συμπληρώσει τις εκατό μέρες και συνεχίζεται. Φωτ.: David McNew/Getty Images

Η όλη υπόθεση, πέρα από ακόμα μια έκφανση της γενικευμένης τάσης απορρύθμισης του εργατικού δικαίου στους περισσότερους κλάδους, μας θύμισε παλιότερες εποχές, όταν όχι μόνο οι βοηθητικοί ηθοποιοί, αλλά ακόμα και οι μεγάλοι σταρ αποτελούσαν, κατά κάποιον τρόπο, ιδιοκτησία των χολιγουντιανών στούντιο, με υπέρμετρα δεσμευτικά συμβόλαια και καταχρηστικούς όρους.  

Αναφερόμαστε στην επονομαζόμενη «Χρυσή Εποχή» του Χόλιγουντ, που ξεκινά στα τέλη των ‘20s, με το ακριβές τέλος της να αποτελεί αντικείμενο διαφωνίας μεταξύ των ιστορικών του σινεμά.

Την περίοδο εκείνη οι συμβάσεις των στούντιο παραγωγής με τους ηθοποιούς ήταν συνήθως επταετούς διάρκειας με εξάμηνη περίοδο δοκιμής. Εάν κατά την εξάμηνη δοκιμαστική περίοδο οι ταινίες που πρωταγωνιστούσε ο ηθοποιός δεν επιτύγχαναν τις αναμενόμενες εισπράξεις στις κινηματογραφικές αίθουσες, το στούντιο μπορούσε να απολύσει τον ηθοποιό δίχως αποζημίωση. 

Το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο αυτών των συμβάσεων ήταν η ρήτρα αποκλειστικότητας. Ο ηθοποιός δεν μπορούσε να εργαστεί σε παραγωγή άλλου στούντιο, παρά μόνο εάν η εργοδοσία συμφωνούσε να τον δανείσει με ή χωρίς τη συναίνεσή του. Μάλιστα, το στούντιο λάμβανε και αποζημίωση για αυτόν τον δανεισμό, από την οποία ο ηθοποιός δεν έπαιρνε δεκάρα τσακιστή. Οι όροι εργασίας του και ο μισθός του παρέμεναν ως είχαν, σαν να δούλευε σε παραγωγή του στούντιο όπου ανήκε. Πρακτικά, η ρήτρα αυτή εμπόδιζε έναν ηθοποιό να διεκδικήσει καλύτερους εργασιακούς όρους αλλού και να εκμεταλλευτεί οικονομικά τη δημοφιλία και την επιτυχία του.

Ο εργασιακός μεσαίωνας της «Χρυσής Εποχής» του Χόλυγουντ ή «Η όχι και τόσο Χρυσή Εποχή του Χόλυγουντ» με διευκρινιστικό υπότιτλο ή κάτι συναφές τύπου «Χρυσή Εποχή του Χόλυγουντ ή Εργασιακός Μεσαίωνας;» Facebook Twitter
O Τζορτζ Κιούκορ δίνει οδηγίες στη Μέρλιν Μονρόε στα γυρίσματα της ταινίας «Έλα ν' αγαπηθούμε» (1960). Φωτ.: Finch & Partners

Πλην ελαχίστων, φωτεινών εξαιρέσεων, η δυνατότητα αυτοδιάθεσης του ηθοποιού δεν ήταν απλά περιορισμένη, αλλά ανύπαρκτη. Το στούντιο μπορούσε να επιλέξει τους ρόλους που θα ενσαρκώσει ο ηθοποιός, αλλά και να καθορίσει την κοινωνική του ζωή, διοργανώνοντας κοινωνικές εκδηλώσεις στις οποίες είχε την υποχρέωση να συμμετάσχει. Σε περίπτωση άρνησης του ηθοποιού, είχε τη δυνατότητα να τον θέσει σε διαθεσιμότητα, με το διάστημα αυτής να προστίθεται στην τελική διάρκεια του συμβολαίου. Αν υποθέσουμε, δηλαδή, ότι μια σύμβαση ήταν επταετής και ο ηθοποιός είχε τεθεί κατά την περίοδο αυτής της επταετίας σε διαθεσιμότητα δεκαοκτώ μηνών, η σύμβαση αυτή θα έληγε μετά από οκτώμισι χρόνια.

Ήταν συχνό φαινόμενο τα στούντιο να εκμεταλλεύονται αυτή τη δυνατότητα που προβλεπόταν στις συμβάσεις και να προτείνουν επίτηδες στους σταρ άχαρους ρόλους σε ταινίες κατώτερου επιπέδου ή συμμετοχή σε εκδηλώσεις που θα υποβάθμιζαν την εικόνα τους, ώστε να τους θέσουν σε διαθεσιμότητα και να επιμηκύνουν το συμβόλαιό τους. Η πρακτική αυτή σταμάτησε μόλις το 1944, χάρη σε νικηφόρο δικαστικό αγώνα της Ολίβια ντε Χάβιλαντ, που γέννησε δεδικασμένο.

Ο εργασιακός μεσαίωνας της «Χρυσής Εποχής» του Χόλυγουντ ή «Η όχι και τόσο Χρυσή Εποχή του Χόλυγουντ» με διευκρινιστικό υπότιτλο ή κάτι συναφές τύπου «Χρυσή Εποχή του Χόλυγουντ ή Εργασιακός Μεσαίωνας;» Facebook Twitter
Ο Αλφρεντ Χίτσκοκ δίνει οδηγίες στην Τίπι Χέντρεν και στον Σον Κόνερι σε σκηνή της ταινίας «Μάρνι» (1964). Φωτ.: Finch & Partners

Kαι η σκληρότητα των όρων δεν σταματούσε εκεί. Φανταστείτε ότι δεν προβλεπόταν δυνατότητα καταγγελίας της σύμβασης από τον εργαζόμενο, παρά μόνο από το στούντιο, το οποίο συχνά επιφύλασσε για το ίδιο το δικαίωμα μονομερούς ανανέωσης της σύμβασης.

Επίσης, πουθενά δεν προβλεπόταν η υποχρέωση του στούντιο να χρησιμοποιήσει τον ηθοποιό στις παραγωγές του. Αυτό έδινε ακόμα μια δυνατότητα εκβιασμού των ηθοποιών, πέρα από το μέτρο της διαθεσιμότητας. Ο παραγωγός μπορούσε να απειλήσει τον ηθοποιό πως, αν δεν παίξει στην τάδε ταινία, αν δεν συναινέσει στον δανεισμό του σε άλλο στούντιο ή αν δεν εμφανιστεί σε κάποια πρεμιέρα, θα σταματήσει να τον χρησιμοποιεί μέχρι το τέλος της σύμβασής του, πλήττοντας, έτσι, την καριέρα του.

Και δεν ήταν μόνο τα κινηματογραφικά στούντιο που ακολουθούσαν αυτή την πρακτική, η κατάσταση ήταν παρεμφερής και στον χώρο της μουσικής, του θεάτρου και λοιπών τομέων της show business. Θυμίζουμε ότι η θρυλική φράση «my father made him an offer he could not refuse» από τον Νονό (1972) του Φράνσις Φορντ Κόπολα αναφέρεται σε ένοπλη παρέμβαση του Δον Κορλεόνε, ώστε να αποδεσμευτεί ο βαφτισιμιός του και ηθοποιός-τραγουδιστής Τζόνι Φοντέιν από μια τέτοια σύμβαση που είχε υπογράψει με έναν bandleader. Πρόκειται, ασφαλώς, για προϊόν μυθοπλασίας, αλλά αναδεικνύει με γλαφυρό τρόπο πόσο δύσκολο ήταν να σπάσει κανείς ένα συμβόλαιο στον χώρο του θεάματος, πόσο δύσκολη ήταν η κατάσταση για τους εργαζόμενους καλλιτέχνες εκείνη την περίοδο.

Όταν ακούτε, λοιπόν, για «Χρυσή Εποχή του Χόλιγουντ», να θυμάστε πως ό,τι λάμπει, δεν είναι χρυσός.

Οθόνες
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το τρίο Πασκάλ-Τζόνσον-Έβανς και 9 ακόμα λόγοι να πάτε σινεμά

Οθόνες / Το τρίο Πασκάλ-Τζόνσον-Έβανς και 9 ακόμα λόγοι να πάτε σινεμά

Μια ταινία που η Τζέιν Όστιν θα ήταν περήφανη να είχε σκηνοθετήσει, η Λίντσεϊ Λόχαν ανταλλάζει σώμα με την Τζέιμι Λι Κέρτις ξανά μετά από 22 χρόνια κι ένας μεταλλαγμένος Μπάμπι εκδικείται για τον θάνατο της μαμάς του. – Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM
«Νεαρές μητέρες»: Είναι καλοκαιρινή επιλογή μία ταινία των αδελφών Νταρντέν; 

The Review / «Νεαρές μητέρες»: Tα κατάφεραν πάλι οι αδελφοί Νταρντέν; 

Τι κάνει τις «νεαρές μητέρες» να ξεχωρίζουν από τις προηγούμενες δουλειές των Βέλγων δημιουργών; Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου συζητάνε για τη βραβευμένη ταινία που παίζεται στους θερινούς κινηματογράφους της Αθήνας.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
American Apparel: Τα βρόμικα μυστικά της πιο ανατρεπτικής εταιρείας των ’00s

Οθόνες / American Apparel: Τα βρόμικα μυστικά της πιο ανατρεπτικής εταιρείας των ’00s

Η American Apparel πουλούσε απελευθέρωση, αλλά πίσω από τις βιτρίνες και το φίνο βαμβάκι το brand ήταν βουτηγμένο στα σκάνδαλα: σεξουαλική παρενόχληση, κατάχρηση εξουσίας και ένα εργασιακό κλίμα που κάθε άλλο παρά cool ήταν.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Movies

Οθόνες / Η σπαρταριστή επιστροφή των «Τρελών Σφαιρών» και 9 ακόμα λόγοι για να πάτε σινεμά

Ο Λίαμ Νίσον δείχνει την κωμική στόφα του, η Άλισον Μπρι και ο Ντέιβ Φράνκο πρωταγωνιστούν στην πιο αναμενόμενη ταινία τρόμου της χρονιάς, η νέα ταινία των αδερφών Νταρντέν και 4 επανεκδόσεις – Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM
Είδαμε την ταινία που διασκευάζει ο Γιώργος Λάνθιμος

Οθόνες / Η ταινία στην οποία βασίστηκε ο Λάνθιμος: Ένα κρυμμένο νοτιοκορεατικό διαμάντι

Η επικείμενη κυκλοφορία του «Bugonia» στάθηκε αφορμή για να επισκεφτούμε ξανά την κινηματογραφική του πηγή, το cult «Save the Green Planet!», έναν από τους κρυμμένους θησαυρούς του νοτιοκορεατικού σινεμά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
«Αποκάλυψη στους Τροπικούς»: Ένα πραγματικά σπουδαίο ντοκιμαντέρ μόλις ανέβηκε στο Netflix  

Daily / «Αποκάλυψη στους Τροπικούς»: Ένα πραγματικά σπουδαίο ντοκιμαντέρ μόλις ανέβηκε στο Netflix  

Η τελευταία ερευνητική δουλειά της βραβευμένης σκηνοθέτριας Πέτρα Κόστα, είναι ένα υποδειγματικό, υποβλητικό ντοκιμαντέρ με κεντρικό άξονα την καθοριστική συμβολή των Βραζιλιάνων Ευαγγελιστών στην άνοδο του «Τραμπ των Τροπικών» στην εξουσία.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Το «requel» ενός θρίλερ των 90s και 8 ακόμη λόγοι να πάτε σινεμά

Οθόνες / Το requel ενός θρίλερ των ΄90s και 7 ακόμα λόγοι να πάτε σινεμά

Η ανάσταση του «I Know What You Did Last Summer», η νέα ταινία του Φρανσουά Οζόν, η έκπληξη των Καννών «Sorry Baby» και η ταινία που εδραίωσε το άστρο της Μόνικα Μπελούτσι - Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ MICHAEL DOUGLAS

Οθόνες / Μάικλ Ντάγκλας: Το ήσυχο αντίο ενός ανήσυχου σταρ

«Nepo baby» πριν καν υπάρξει ο όρος, ο Μάικλ Ντάγκλας βρήκε τη δική του φωνή μέσα από ρόλους που σφράγισαν το Χόλιγουντ, φτάνοντας σε μια καριέρα έξι δεκαετιών γεμάτη σκαμπανεβάσματα και δυνατές στιγμές.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
TAINIES

Οθόνες / Ο ανανεωμένος Superman και 6 ακόμα λόγοι για να πάτε σινεμά

Ένας υπερήρωας, μερικοί επικίνδυνοι καρχαρίες, ένα αμερικανικό ρομαντικό δράμα, μπόλικος σουρεαλισμός και γαλλικό chanson: Το κινηματογραφικό μενού της εβδομάδας έχει από όλα - Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM
Superman: Ένα αβαρές επεισόδιο κυριακάτικου cartoon

Oθόνες / Superman: Ένα αβαρές επεισόδιο κυριακάτικου καρτούν

Υπερφορτωμένο, κατά διαστήματα απολαυστικό, με μια τετράποδη προσθήκη που θα κάνει τους ζωόφιλους να γαβγίζουν από χαρά, το «Superman» του Τζέιμς Γκαν δεν προσποιείται πως θέλει να προσφέρει τίποτα παραπάνω από δύο ευχάριστες ώρες στο σινεμά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ