"Frantz", το ασπρόμαυρο ποίημα του Φρανσουά Οζόν για το δράμα των ηττημένων

"Frantz", το ασπρόμαυρο ποίημα του Φρανσουά Οζόν για το δράμα των ηττημένων Facebook Twitter
«Ο κύριος κανόνας του Χίτσκοκ είναι να κρατηθεί το ενδιαφέρον του θεατή, να βυθιστεί στην προσμονή και τις επιθυμίες που γεννιούνται από την ταινία» λέει ο Γάλλος σκηνοθέτης, ο οποίος, όπως και ο Βρετανός μετρ, ενθαρρύνει το κοινό να αγκαλιάσει την ηδονοβλεπτική του πλευρά.
1

Σταθερά και παραγωγικά, ο Φρανσουά Οζόν έχει χτίσει μια καριέρα σημαντικού μεγέθους που ξεκίνησε με πρόκληση (το «Sitcom» και το «Amants Criminels»), πέρασε από χαμηλόφωνα σχόλια στις ανθρώπινες σχέσεις, όπως στο αριστουργηματικό «Sous le sable», διέσχισε είδη, όπως η κωμωδία και το μιούζικαλ, με τις «8 Γυναίκες» και συνεχίζει, με ήρεμη φιλοδοξία, να καταπιάνεται με σοφιστικέ δράματα, διασκευάζοντας μυθιστορήματα, θεατρικά ή και ταινίες, όπως φέτος, στην περίπτωση του ερωτικού δράματος «Frantz», του Ερνστ Λιούμπιτς το παραγνωρισμένο «Broken Lullaby» του 1932, που με τη σειρά του βασιζόταν στον «Άνδρα που σκότωσα» του Μορίς Ροστάν, γιου του Εντμόν Ροστάν, συγγραφέα του περίφημου «Σιρανό ντε Μπερζεράκ».


Όπως μας εξήγησε στη συνάντησή μας στο ξενοδοχείο Excelsior, στο πλαίσιο του πρόσφατου Φεστιβάλ Βενετίας, είχε πρώτα διαβάσει το θεατρικό έργο, μετά από προτροπή ενός φίλου, και μόλις έμαθε πως είχε ήδη γυριστεί σε ταινία, εγκατέλειψε την ιδέα. «Πώς να ξεπεράσω τον Λιούμπιτς;», αναρωτήθηκε, αλλά αφού είδε την ταινία, διαπίστωσε πως διαποτίζεται από μια σχεδόν ειδυλλιακή σχέση ανάμεσα στη Γαλλία και στη Γερμανία, καθώς και από τον ιδεαλισμό του Μεσοπολέμου, μια γεμάτη δεκαετία μετά τη λήξη των εχθροπραξιών, καθώς κανείς δεν ήταν σε θέση να προβλέψει έναν ακόμη παγκόσμιο πόλεμο που θα διαδεχόταν τον πρώτο, το επονομαζόμενο και «Μεγάλο». Ο Γερμανός σκηνοθέτης δεν είχε απομακρυνθεί από τη θεατρική πηγή, ενώ ο Οζόν δοκίμασε τροποποιήσεις, με σημαντικότερη την αλλαγή πλεύσης στο δεύτερο μέρος, δίνοντας την πρωταγωνιστική σκυτάλη στην Άννα. Στο ξεκίνημα, το βάρος πέφτει στον Αντριάν, έναν νεαρό Γάλλο που έρχεται στο χωριό του Γερμανού φίλου του λίγο μετά το 1918, αποθέτει λουλούδια στον τάφο του, γνωρίζεται με τους γονείς του νεκρού και τους μεταφέρει τις ανέμελες στιγμές που μοιράστηκαν ως σπουδαστές στο Παρίσι, και έρχεται κοντά στην αρραβωνιαστικιά του, μια κοπέλα που χρωστάει ευγνωμοσύνη στους γονείς του αγαπημένου της, τους οποίους και αισθάνεται ως δική της οικογένεια και τιμά με απόλυτη αφοσίωση.

Πολλοί κριτικοί επισήμαναν την αλληγορία για το πρόσφατο Brexit και ο Οζόν παραδέχτηκε πως, ενώ κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας δεν είχε καθόλου στον νου του τις πολιτικές συμπαραδηλώσεις, όντως το «Frantz» μιλάει ευκρινώς για την ξενοφοβία σε μια Ευρώπη που κινείται σε παράδοξες κατευθύνσεις και θυμίζει τόπο σε καιρό πολέμου.


Η υγρασία της σχέσης του Αντριάν με την Άννα περνάει από πολλά στάδια, μέχρι την τελική σκηνή, έτσι ώστε ο θεατής να μην ξέρει τι να υποθέσει: ποια ήταν η πραγματική σχέση των δύο φίλων; Άδολη ή ακόμη και ερωτική; Ποιες είναι οι προθέσεις του Αντριάν απέναντι στην Άννα; Είναι αυθόρμητη η έλευσή του σε έναν ξένο τόπο ή προϊόν τύψεων και δεύτερων σκέψεων; Έχουν δίκιο οι ηττημένοι, οργισμένοι ντόπιοι που τον υποπτεύονται και του φέρονται εχθρικά; Τέλος, πώς θα πορευτεί η Άννα όταν μάθει περισσότερες λεπτομέρειες για τον χαρακτήρα του Αντριάν και για το τι ακριβώς συνέβη στο μέτωπο; Στο ίδιο φεστιβάλ, την προηγούμενη χρονιά, ο Μπράιαν ντε Πάλμα είχε εκμυστηρευθεί στο ντοκιμαντέρ που είχε γυρίσει για το έργο του ο Νόα Μπάουμπακ πως, ενώ πολλοί σφετερίζονται τον τίτλο του διαδόχου του Άλφρεντ Χίτσκοκ, μόνο αυτός συνέχισε να κάνει ταινίες χιτσκοκικές, ενώ οι υπόλοιποι απλώς φιλμ αλά Χίτσκοκ: «Ε, αφού το λέει ο Ντε Πάλμα, έτσι θα είναι!», απαντά με ελαφρά σκωπτικό ύφος ο Οζόν, ο οποίος έχει πλειστάκις δανειστεί τη χιτσκοκική τεχνική και θεματολογία, όποτε η περίσταση ευνοούσε το σασπένς στις ταινίες του. «Ο κύριος κανόνας του Χίτσκοκ είναι να κρατηθεί το ενδιαφέρον του θεατή, να βυθιστεί στην προσμονή και τις επιθυμίες που γεννιούνται από την ταινία», συνεχίζει ο Γάλλος σκηνοθέτης, ο οποίος, όπως και ο Βρετανός μετρ, ενθαρρύνει το κοινό να αγκαλιάσει την ηδονοβλεπτική του πλευρά. Στο «Frantz» τα διφορούμενα μυστικά ιντριγκάρουν με μεθοδευμένη εξέλιξη και η ταινία ουσιαστικά είναι μια αφηγηματική σπουδή πάνω στις πολλές διαστάσεις του ψέματος, του ερωτικού και, κατ' επέκταση, του πολιτικού. Όταν του λέμε πως η «Λευκή Κορδέλα» του Μίκαελ Χάνεκε έρχεται αμέσως στον νου ως παράδειγμα προς σύγκριση, δεν αποφεύγει να σχολιάσει την ύπαρξη κοινών στοιχείων, αν και σπεύδει να διαχωρίσει την πνευματική και εικαστική (λόγω της επιλογής του ασπρόμαυρου έναντι του έγχρωμου) συγγένεια από το ίδιο το θέμα. Ο λόγος που ο Οζόν πίστεψε πως το χρώμα δεν θα εξυπηρετούσε την ιστορία του είναι γιατί η έλλειψή του τού φάνηκε πιο αυθεντική, πιο κοντά στην κινηματογραφική και πραγματική μνήμη, σαν τις παλιές φωτογραφίες ή τις αντίστοιχες ταινίες που βγήκαν από εκείνη την εποχή, αλλά και πιο ταιριαστό στο περιρρέον πένθος. Ωστόσο, όποτε αισθάνθηκε πως το στόρι έφερνε τους χαρακτήρες σε μια ζωτικότερη κατάσταση («όταν το αίμα άρχισε να κυλάει στις φλέβες τους, ακριβώς όπως η ζωή διαδέχεται τον θάνατο»), δεν δίστασε να εμπλουτίσει με χρώμα τις επιλεγμένες σκηνές, φροντίζοντας να αυξήσει τους ήχους που μέχρι τότε παρέμεναν «ταπεινοί», μακριά από τις τέλειες χολιγουντιανές παραγωγές, που επιμένουν να συμπεριφέρονται σε έργα εποχής σαν να είναι σύγχρονες περιπέτειες. Ο Οζόν εξήγησε επίσης πως ζήτησε από τον συνθέτη Φιλίπ Ρομπί να δημιουργήσει ένα σκορ πένθιμο και ελλειπτικό, από τον σκηνογράφο του να μελετήσει το έργο του Γερμανού ζωγράφου του 18ου αιώνα Κάσπαρ Ντάβιντ Φρίντριχ, μετανιώνοντας, στιγμιαία όμως, που δεν είχαν χρώμα τα τοπία του, και ταυτόχρονα πήρε την εύλογη απόφαση να γυρίσει σε φιλμ, για να αποφύγει το πρασίνισμα που επιφέρει το ψηφιακό στα φόντα.

"Frantz", το ασπρόμαυρο ποίημα του Φρανσουά Οζόν για το δράμα των ηττημένων Facebook Twitter
Ο λόγος που ο Οζόν πίστεψε πως το χρώμα δεν θα εξυπηρετούσε την ιστορία του είναι γιατί η έλλειψή του τού φάνηκε πιο αυθεντική, πιο κοντά στην κινηματογραφική και πραγματική μνήμη, σαν τις παλιές φωτογραφίες ή τις αντίστοιχες ταινίες που βγήκαν από εκείνη την εποχή, αλλά και πιο ταιριαστό στο περιρρέον πένθος.


Υποστηρικτής του Αλέν Γκιροντί, του Μπερτράν Μπονελό και του Κριστόφ Ονορέ, «του γαλλικού σινεμά που έχει κάτι να προτείνει», ο Φρανσουά Οζόν ομολόγησε τη συνάφειά του με τη γερμανική κουλτούρα, έχοντας κάνει ταξίδια με τους γονείς του από μικρός κι έχοντας αγαπήσει την τέχνη και τα γράμματα της γειτονικής χώρας. Πολλοί κριτικοί, ήδη από την επομένη της πρεμιέρας της ταινίας στη Βενετία, επισήμαναν την αλληγορία για το πρόσφατο Brexit και ο Οζόν παραδέχτηκε πως, ενώ κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας δεν είχε καθόλου στον νου του τις πολιτικές συμπαραδηλώσεις, όντως το «Frantz» μιλάει ξεκάθαρα για την ξενοφοβία σε μια Ευρώπη που κινείται σε παράδοξες κατευθύνσεις και θυμίζει τόπο σε καιρό πολέμου. Μία από τις αγαπημένες του σκηνές της ταινίας είναι όταν η Άννα βρίσκεται σε ένα καφενείο, ενώ επισκέπτεται τον Αντριάν στο Παρίσι, και, μόλις βλέπουν ένστολους να εισέρχονται, όρθιοι οι Γάλλοι θαμώνες τραγουδούν τη Μασσαλιώτιδα, αγνοώντας την προέλευση της έντρομης κοπέλας – μια ανατριχιαστική έξαρση αυθεντικού, φορτισμένου πατριωτισμού, σε κρίσιμο χρονικό σημείο. Τέλος, τόνισε πως ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο γι' αυτόν ήταν η κανονική χρήση της γλώσσας από τους ηθοποιούς του, τον Πιέρ Νινέ και την Πόλα Μπέερ, θεωρώντας πως οι σύγχρονοι θεατές δεν αποδέχονται εύκολα τα αγγλικά ως υποκατάστατο σε περιπτώσεις μεικτών διαλόγων. Μέσω αυτής της επιλογής πιστεύει πως η ελπίδα, ως αντίστιξη στον ζόφο και στον θάνατο, μεταδίδεται πειστικότερα.

"Frantz", το ασπρόμαυρο ποίημα του Φρανσουά Οζόν για το δράμα των ηττημένων Facebook Twitter
Ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο γι' αυτόν ήταν η κανονική χρήση της γλώσσας από τους ηθοποιούς του, τον Πιέρ Νινέ και την Πόλα Μπέερ.
1

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Βίκι Κριπς στη LIFO: «Καθένας επιλέγει το δικό του δηλητήριο»

Οθόνες / Βίκι Κριπς: «Καθένας επιλέγει το δικό του δηλητήριο»

Η ηθοποιός που στάθηκε σαν ίση προς ίσο απέναντι σε ολόκληρο Ντάνιελ Ντέι-Λιούις μιλάει στη LiFO σε μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης με αφορμή την κυκλοφορία του «Hot Milk», που συμπεριλαμβάνει γυρίσματα στη χώρα μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Ο ξεχασμένος απαγωγέας Τόνι Κυρίτσης, που ενέπνευσε τον Γκας Βαν Σαντ για το Dead Man's Wire

Ανταπόκριση από τη Βενετία / «Dead Man’s Wire»: Η χλιαρή επιστροφή του Γκας βαν Σαντ

Μετά από πέντε χρόνια ο Αμερικανός σκηνοθέτης επανέρχεται με την ξεχασμένη ιστορία ενός απαγωγέα, κάνοντας μια βιογραφία με νόημα, που όμως δεν προσθέτει κάτι στη φιλμογραφία του.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
To αριστουργηματικό Ran του Κουροσάβα και 8 ακόμα λόγοι για να πάτε σινεμά

Οθόνες / To αριστουργηματικό Ran του Κουροσάβα και 8 ακόμα λόγοι για να πάτε σινεμά

Μια ταινία βασισμένη σε βιβλίο του Στίβεν Κινγκ, η επιστροφή του Ντάρεν Αρονόφσκι, η καλύτερη ταινία του Κουροσάβα σε επανέκδοση και το τέταρτο μέρος της σειράς ταινιών θρίλερ «Το Κάλεσμα» – Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM
«Η φωνή της Χιντ Ρατζάμπ» ζωντανεύει στη Βενετία

Ανταπόκριση από τη Βενετία / «Η φωνή της Χιντ Ρατζάμπ» ζωντανεύει στη Βενετία

Έκκληση από τους συντελεστές της ταινίας της Κάουτερ Μπεν Χάνια να σταματήσουν επιτέλους οι δολοφονίες παιδιών στη Γάζα, με αφορμή το σπαρακτικό τηλεφώνημα της 6χρονης Παλαιστίνιας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
A House of Dynamite

Ανταπόκριση από τη Βενετία / «House of Dynamite»: Η Κάθριν Μπίγκελοου πατάει το κουμπί – και μας κόβει την ανάσα

Με χειρουργική ακρίβεια, η πρώτη γυναίκα που τιμήθηκε με Όσκαρ σκηνοθεσίας μας πείθει ανατριχιαστικά για τον επικείμενο πυρηνικό όλεθρο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ο μάγος του Κρεμλίνου

Ανταπόκριση από τη Βενετία / «Ο μάγος του Κρεμλίνου»: Ο ρυθμιστής του Πούτιν δεν χωρά σε ταινία

Πίσω από το ψυχρό πρόσωπο της εξουσίας, κρύβεται ο ψίθυρος ενός σύγχρονου Ρασπούτιν. Ο Ολιβιέ Ασαγιάς τον ακολουθεί – αλλά μήπως τον πρόδωσε η φόρμα;
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
No other choice

Ανταπόκριση από τη Βενετία / «No other choice»: Η ταινία που θα οδηγήσει τον Παρκ Τσαν-γουκ στα Όσκαρ

Ο Κορεάτης σκηνοθέτης παραμένει ένας από τους μεγάλους σύγχρονους κινηματογραφιστές, αν και η αντικαπιταλιστική του σάτιρα «No other choice» δεν είναι η καλύτερή του ταινία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Είναι σαν να κάνεις τον Δράκουλα χορτοφάγο»: Γιατί το σέξι τέρας του Φρανκενστάιν που παίζει ο Τζέικομπ Ελόρντι είναι λάθος

Οθόνες / Γιατί το σέξι τέρας του νέου «Φρανκενστάιν» είναι λάθος

Στη διασκευή του κλασικού μυθιστορήματος της Μέρι Σέλεϊ από τον Γκιγιέρμο ντελ Τόρο πρωταγωνιστεί ο «εξωφρενικά όμορφος» Τζέικομπ Ελόρντι στον ρόλο του τέρατος – πράγμα που έχει ως αποτέλεσμα μια ταινία χωρίς ειρμό. 
THE LIFO TEAM
O Στίβεν Κινγκ στο σινεμά: Οι 10 καλύτερες μεταφορές

Οθόνες / O Στίβεν Κινγκ στο σινεμά: Οι 10 καλύτερες μεταφορές

Είναι εντυπωσιακός ο αριθμός διασκευών του έργου του δημοφιλούς συγγραφέα που θα δούμε στο πανί, στο γυαλί και στο σανίδι, κι αυτό στάθηκε αφορμή για ένα αφιέρωμα στις καλύτερες ταινίες που ενέπνευσαν τα γραπτά του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Φρανκενστάιν: Ένα θεσπέσιο μελόδραμα που σε παρασύρει και σε ματώνει

Ανταπόκριση από τη Βενετία / Φρανκενστάιν: Ένα θεσπέσιο μελόδραμα που σε παρασύρει και σε ματώνει

O Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο θα έκανε την Μέρι Σέλεϊ περήφανη. Ο δικός του Φρανκενστάιν κατορθώνει να μην προδώσει το πνεύμα του πολυδιασκευασμένου μυθιστορήματός της.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
After the Hunt: Το #MeToo στα χέρια του Λούκα Γκουαντανίνο είναι μια μπερδεμένη υπόθεση

Ανταπόκριση από τη Βενετία / After the Hunt: Το #MeToo στα χέρια του Γκουαντανίνο είναι μια μπερδεμένη υπόθεση

Ο Λούκα Γκουαντανίνο νοσταλγεί τη χαμένη τέχνη του διαλόγου, αλλά το After the Hunt χάνει το δίκιο του στην ακαδημαϊκή φλυαρία και τις σεναριακές αστοχίες.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Όλα του γάμου δύσκολα: 10 ταινίες για να δείτε μετά το «Ρόουζ εναντίον Ρόουζ»

Οθόνες / Όλα του γάμου δύσκολα: 10 ταινίες για να δείτε μετά το «Ρόουζ εναντίον Ρόουζ»

Από το «Awful Truth» του Λίο ΜακΚάρεϊ στο «Gone Girl» του Ντέιβιντ Φίντσερ κι από τις μπεργκμανικές «Σκηνές από έναν γάμο» στο «Revolutionary Road» του Σαμ Μέντες, ανατρέχουμε σε δέκα ταινίες για όσους ενώθηκαν ενώπιον Θεού κι ανθρώπων «μέχρι να τους χωρίσει ο θάνατος».   
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
ΒΟΥΓΟΝΙΑ

Ανταπόκριση από τη Βενετία / «Βουγονία»: Κριτική για τη νέα ταινία του Γιώργου Λάνθιμου

«Είναι περιπέτεια η "Βουγονία", fun και πιο περίπλοκη απ’ ότι δείχνει» - Ο Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος καταγράφει τις εντυπώσεις του από την παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας στο 82ο Φεστιβάλ Βενετίας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Terence Stamp (1938-2025): Ο μάγκας του Λονδίνου που θα γινόταν Τζέιμς Μποντ

Οθόνες / Terence Stamp (1938-2025): Ο μάγκας του Λονδίνου που θα γινόταν Τζέιμς Μποντ

«Το άτακτο αγόρι του βρετανικού σινεμά βρήκε τον δρόμο του σε ώριμες επιλογές, είτε παίζοντας κάποιον αδυσώπητο κακό είτε αφήνοντας τα λακωνικά του διακριτικά σαν στάμπα, όνομα και πράγμα, σε σύντομες εμφανίσεις – εννοείται πως έχει υποδυθεί και τον διάβολο!»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
The Karate Kid: Πώς η «ταινιούλα που δεν θα έβλεπε κανείς» εξελίχθηκε σε παγκόσμιο φαινόμενο

Οθόνες / The Karate Kid: Πώς η «ταινιούλα που δεν θα έβλεπε κανείς» εξελίχθηκε σε παγκόσμιο φαινόμενο

Η ταινία σημάδεψε μια γενιά εφήβων που φαντασιώνονταν ότι θα αντιστεκόντουσαν ηρωικά στους νταήδες που τους κακοποιούσαν καθημερινά. Και τώρα, ο μύθος επιστρέφει για έκτη φορά στην οθόνη, με πρωταγωνιστές τον Τζάκι Τσαν και τον Ραλφ Μάτσιο
THE LIFO TEAM