ΚΟΙΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ του Όμηρου Ευστρατιάδη, από τα σέβεντις, δεν δυσκολεύεσαι να τον αποκαλέσεις «βασιλιά» του ελληνικού sexploitation. Εντάξει, μπορεί να διεκδικούν και ορισμένοι ακόμη συνάδελφοί του αυτόν τον τίτλο, αλλά ο Ευστρατιάδης, κατά γενική ομολογία, έκανε τις πιο ακέραιες ταινίες αυτού του στυλ.
Έχω δει όλες τις ταινίες του Ευστρατιάδη από τα σέβεντις και αν με ρωτούσε κάποιος να του πω ποια είναι η καλύτερη, η ωραιότερη και τα λοιπά, θα του έλεγα, κατά πάσα πιθανότητα, την «Ερωτισμός και Πάθος» από το 1974 ή “Girl of Passion”, όπως θα γινόταν γνωστή στο εξωτερικό.
Η ταινία αυτή ξεχωρίζει για πολλούς λόγους. Κατ’ αρχάς γιατί έχει ενδιαφέρον σενάριο γραμμένο από τον Όμηρο Ευστρατιάδη (αν και δεν αποκλείεται κάπου να έχει βάλει το χέρι του και ο μόνιμος, τότε, σεναρίστας του Γιάννης Τζιώτης), έχει πολύ ενδιαφέρουσα σκηνοθεσία, για το είδος αυτό των ταινιών, με συνεχείς παρεμβολές σκηνών και πλάνων, φανταστικών ή πραγματικών, που προσθέτουν συνεχώς πάνω στη βασική υπόθεση, ώστε να αιτιολογηθούν όσο το δυνατόν αναλυτικότερα οι συμπεριφορές των πρωταγωνιστών, έχει πολύ ενδιαφέρουσα μουσική, πρωτότυπη και μη, καλούς πρωταγωνιστές, αρκετές εξωτερικές λήψεις από την Αθήνα και τα περίχωρα (βασικά η ιστορία εξελίσσεται στο άστυ και όχι σε νησιά, έρημες ακρογιαλιές κ.λπ.), ενώ δεν έχει καθόλου... τουριστικό ενδιαφέρον, δεν σχετίζεται με χίπιδες, παιδιά των λουλουδιών και τα λοιπά, παραμένοντας, καθ’ όλη τη διάρκειά της, σφιχτή, δίχως ιδιαίτερες κοιλιές, και πάντα επικεντρωμένη στο βασικό θέμα της, που δεν είναι άλλο από τις ψυχολογικές μεταπτώσεις, ερωτικές και άλλες, των βασικών ηρώων και ηρωίδων της.
Στο «Ερωτισμός και Πάθος» όλα ξεκινούν από το σενάριο, που είναι ελαφρώς περίπλοκο –το λέω, επειδή πρέπει να φθάσει στο τέλος της η ταινία, προκειμένου να εξηγήσεις ορισμένες συμπεριφορές– και μια αναλυτική, όσο να ’ναι, αποτύπωσή του θα μπορούσε να είναι η ακόλουθη...
Σπάνια, εννοώ, τα βλέπεις όλα αυτά στις «ρεαλιστικές» ταινίες της εποχής, που τις περισσότερες φορές εξαντλούνται στα γνωστά και τετριμμένα και μαθηματικώς επαναλαμβανόμενα.
Στο «Ερωτισμός και Πάθος» όλα ξεκινούν από το σενάριο, που είναι ελαφρώς περίπλοκο –το λέω, επειδή πρέπει να φθάσει στο τέλος της η ταινία, προκειμένου να εξηγήσεις ορισμένες συμπεριφορές– και μια αναλυτική, όσο να ’ναι, αποτύπωσή του θα μπορούσε να είναι η ακόλουθη...
Το στόρι
Ένας γέροντας αστός (Γιώργος Νέζος), που ζει σε πύργο, με κήπο κ.λπ. και που εμφανίζεται, για λίγο, προς από το τέλος της ταινίας, έχει δύο κόρες, την Νιόβη (Τούλα Γαλάνη), που την υπεραγαπά και την προσέχει και την Μάρθα (Μαρία Βασιλείου), που είναι το αποπαίδι του. Για την Νιόβη έχει κάνει τα πάντα, στηρίζοντας τη ζωή της, και εκείνης και του συζύγου της Ορέστη (Κώστας Καραγιώργης), ενώ την Μάρθα την έχει αποκληρώσει.
Η Νιόβη δεν περνάει καλά στον γάμο της. Ο Ορέστης, που ασχολείται περισσότερο με τις δουλειές του (έχει αντιπροσωπεία μηχανών, ενώ παρακολουθεί αγώνες μότο-κρος με «δικούς του» αναβάτες, ετοιμάζοντας παράλληλα και μια μεγάλη επένδυση, εργοστασιακού επιπέδου, με τα λεφτά του πεθερού του) είναι ένας τύπος κάπως πλεϊμπόι – κάτι που το έχει αντιληφθεί προφανώς η Νιόβη, και που σαν γεγονός την κάνει να νοιώθει ολοένα και πιο ευάλωτη και απομονωμένη.
Βασικά η μόνη «παρηγοριά» της είναι οι ερωτικές φαντασιώσεις της, που είναι συνεχείς και με τυχαίους άντρες, έναν οδηγό στο δρόμο (Νίκος Βερλέκης), έναν μπογιατζή, έναν βενζινά, έναν μηχανόβιο (Τάσος Μασμανίδης), κάτι που εν τέλει την αναστατώνει περισσότερο, ζητώντας βοήθεια από την επιστήμη. Η διάγνωση, όμως, δεν είναι καλή. Όπως θα της πει ο νευρολόγος-ψυχίατρος, στον οποίον απευθύνεται: «Σ’ αυτές τις φαντασιώσεις, που αυξάνουν μέρα με τη μέρα, το συναίσθημα της ενοχής που αισθάνεστε κάνει τη συνείδησή σας ελαστικότερη. Το κυριότερο, δε, απομακρύνεστε σιγά-σιγά από την πραγματικότητα, με συνέπειες φοβάμαι πολύ θλιβερές για το μέλλον».
Τα πράγματα θα πάρουν μια απότομη τροπή, προς το χειρότερο, μετά από ένα πάρτι, που έχει οργανώσει η Μάρθα και στο οποίο είναι καλεσμένοι τόσο οι φίλοι της, και βασικά η Άντζελα (Μάγδα Μακρή) και ο Βύρων (Νίκος Γαλανός), ένας νεαρός DJ και μηχανόβιος, όσο και η αδελφή της Νιόβη με τον σύζυγό της Ορέστη.
Υπάρχει σχέδιο, το οποίο έχει εξυφάνει η Μάρθα. Βάσει αυτού, λοιπόν, η Άντζελα θα φλερτάρει τον Ορέστη, ενώ και ο Βύρων θα κάνει το ίδιο στην Νιόβη. Για τον θεατή της ταινίας όλα μοιάζουν σχεδόν φυσιολογικά, αλλά δεν είναι.
Η Μάρθα σκοπεύει να διαλύσει τον γάμο της αδελφής της, εκμεταλλευόμενη βασικά τον άστατο χαρακτήρα του Ορέστη –που, εν τω μεταξύ, έχει προσλάβει τον Βύρωνα ως οδηγό των μηχανών του–, τον οποίον (Ορέστη) παγιδεύει, κινηματογραφώντας κρυφά τις ερωτικές περιπτύξεις του με την Άντζελα, και εκβιάζοντάς τον αμέσως μετά, ζητώντας του λεφτά, ώστε να μην αποκαλύψει τα καθέκαστα στην Νιόβη.
Από τη μεριά της η Νιόβη –που κρατάει κάτι ανάμεσα σ’ ένα παλαιό ήθος και μια αστική συμπεριφορά, και που δεν θέλει να διαλύσει το γάμο της, για να μην την πιάσουν «τα στόματα», αλλά και για να μην στενοχωρήσει τον άρρωστο πατέρα της– δεν θα ενδώσει τελικά στο ερωτικό μαρκάρισμα του Βύρωνα (που ενδιαφέρεται αληθινά για ’κείνην), παρότι θα πάει στο σπίτι του για να του δοθεί, με αντάλλαγμα να αφήσει τη συζυγική ζωή της ήσυχη, ενώ είναι έτοιμη, την ίδια ώρα, να συγχωρήσει και την απιστία του Ορέστη, νοιώθοντας παντελώς αδύναμη για ν’ αλλάξει τη ζωή της.
Με άλλα λόγια το εκβιαστικό σχέδιο της Μάρθας δείχνει να αποτυγχάνει σε κάθε επίπεδο. Έτσι, και με συνεργάτη πάντα τον απένταρο Βύρωνα, αποφασίζει να πάρει την οριστική εκδίκησή της από το ζευγάρι (την αδελφή της και τον γαμπρό της).
Η Μάρθα, μέσω του άρρωστου πατέρα της, τον οποίον ουσιαστικά θα οδηγήσει στο θάνατο, ανακαλύπτει πως ο Ορέστης θα λάβει ένα μεγάλο χρηματικό ποσό από την τράπεζα (βασικά, λεφτά του πατέρα της), που έχουν να κάνουν με την επένδυση που ετοιμάζει. Έτσι αποφασίζει να τον ληστέψει, με τη βοήθεια του Βύρωνα. Η επιχείρηση-ληστεία, όμως, δεν πάει καλά. Πάνω στη συμπλοκή ο Ορέστης, εν αμύνη, θα πυροβολήσει, χωρίς να ξέρει ποιον, σκοτώνοντας την Μάρθα, ενώ ο Βύρων θα εξαφανισθεί.
Και είναι τότε, όταν η Νιόβη θα δεχτεί ένα τηλεφώνημα από τον Βύρωνα, που βρίσκεται στο αεροδρόμιο και που έχει τα λεφτά μαζί του, ζητώντας της να τον ακολουθήσει – να εγκαταλείψει τον άντρα της δηλαδή, φεύγοντας μαζί του. Η Νιόβη δείχνει πως έστω και την τελευταία στιγμή είναι έτοιμη να πάρει πλέον τη ζωή της στα χέρια της, αλλά φθάνοντας στο αεροδρόμιο θα πέσει πάνω στη σύλληψη του Βύρωνα, με την μοίρα, αυτή τη φορά, να βάζει ταφόπλακα στα όνειρά της...
Όταν ο Ορέστης θα αφεθεί προσωρινά ελεύθερος, έως την ημέρα της δίκης του, το μόνο που μπορεί πλέον να προσφέρει στην Νιόβη, ως λύση σε όλη αυτή την ιστορία, είναι το διαζύγιο. Όμως το σκάνδαλο δεν παύει να είναι υπερβολικό γι’ αυτήν. Και κάπως έτσι, απογοητευμένη από την εξέλιξη της ζωής της (καθώς έχει χάσει πατέρα, αδελφή, σύζυγο και εραστή) και στοιχειωμένη από τις φαντασιώσεις της, η Νιόβη θα φθάσει σε μιαν απόμακρη παραλία, πριν την καταπιεί, για πάντα, η θάλασσα...
Άλλες λεπτομέρειες...
Η ταινία «Ερωτισμός και Πάθος» στην πρωτότυπη εκδοχή της διαρκούσε 112 λεπτά, ενώ στη version που κυκλοφορεί η διάρκεια είναι μόλις 78 λεπτά – δηλαδή έχουν χαθεί / κοπεί περί τα 34 λεπτά φιλμ! Έτσι... κατακρεουργημένη όπως είναι η ταινία δεν σε αφήνει να την ευχαριστηθείς, πόσο μάλλον όταν οι versions που διασώζονται έχουν πολύ ενοχλητικό θόρυβο κατά τόπους, και ακόμη διαλόγους, που δεν ακούγονται! Και το λέω αυτό, επειδή οι διάλογοι στην ταινία είναι αρκετά καλοί, ξαφνιάζοντας με τη σπιρτάδα τους, με το ειρωνικό πνεύμα και την αμεσότητά τους. Να κάτι από έναν διάλογο, που έχουν η Νιόβη (Τούλα Γαλάνη) (μιλά πρώτη), με τον Βύρωνα (Νίκο Γαλανό):
— Τόσο κράτησε το πείραμα;
Παραλίγο να πετύχει.
— Τι άτυχη που είμαι...
Το πιστεύεις αυτό που λες;
— Έχεις λόγους ν’ αμφιβάλλεις;
Ξέρω τι θα πει να καταπιέζεις τον εαυτό σου εν ονόματι της αξιοπρέπειας.
— Δε φαίνεσαι απ’ αυτούς...
Θα σου πρότεινα έναν καφέ, αλλά είμαι βέβαιος πως ντρέπεσαι να κυκλοφορήσεις μαζί μου.
— Φρόντισε λοιπόν να βρεις μια γραβάτα και να κουρευτείς, αν δεν θέλεις να ξαναχάσεις την ευκαιρία.
Λυπάμαι που θα σε απογοητεύσω, αλλά την ελευθερία μου την είχα πάντα πάνω από τις επιθυμίες μου.
— Τότε να περιορίσεις τις απαιτήσεις σου στον κύκλο σου...
Ερωτισμός και πάθος(1974)
Από υποκριτικής πλευράς τα παιξίματα όλων των ηθοποιών κινούνται σε καλό επίπεδο – κι είναι ένας τομέας αυτός, στον οποίον θα μπορούσε να είχε επιτευχθεί το κάτι παραπάνω. Ο Νίκος Γαλανός ξεχωρίζει βεβαίως, αλλά και οι υπόλοιποι βασικοί ηθοποιοί, ο Κώστας Καραγιώργης, η Τούλα Γαλάνη, που έχει τον τρόπο να παίζει μόνο με το παρουσιαστικό και με τα μάτια της, όπως και η Μαρία Βασιλείου φυσικά, ανταποκρίνονται σ’ έναν ικανοποιητικό βαθμό στις απαιτήσεις του σεναρίου. Για την Βασιλείου το «Ερωτισμός και πάθος» θα ήταν η τρίτη ταινία της, μετά από την «Ευδοκία» (1971) του Αλέξη Δαμιανού και «Τα Παιδιά των Λουλουδιών» (1973) επίσης του Ευστρατιάδη, ενώ θα ακολουθούσε κι ένα πέρασμά της από τον «Θίασο» (1975) του Θόδωρου Αγγελόπουλου.
Η έγχρωμη φωτογραφία του Παύλου Φιλίππου είναι «ζωντανή» και στους εσωτερικούς χώρους, περιγράφοντας επιπλέον τα χρώματα και τον διάκοσμο της εποχής, όπως και στους εξωτερικούς, δίνοντας ωραίες λήψεις από την Βασιλίσσης Σοφίας, το Σύνταγμα, την Πανεπιστημίου, την Κηφισίας κ.ά., ενώ ξεχωριστής μνείας αξίζει, τέλος, και η μουσική της ταινίας, που αποτελείται από πρωτότυπα κομμάτια, μα και από επιμέλεια.
Τα original tracks ανήκουν στον Ανδρέα Πρέζα, γνωστό συνθέτη του «νέου κύματος» και αργότερα του «εντεχνολαϊκού», που είχε γράψει μουσικές και για δύο ακόμη (προγενέστερες) ταινίες του Ευστρατιάδη, τις «Όσο υπάρχει έρωτας» (1970) και «Διαμάντια στο γυμνό σου σώμα!..» (1972). Η μουσική του Πρέζα είναι ροκ, με το ηλεκτρικό μπάσο και την ηλεκτρική κιθάρα να ακούγονται σε πρώτο πλάνο, ενώ χρησιμοποιούνται επίσης τσέμπαλο και σαξόφωνο. Η πρωτότυπη μουσική δεν είναι πολλή, αλλά είναι σωστά απλωμένη σε όλο το σώμα της ταινίας, υπηρετώντας πιστά τα τεκταινόμενα, δίχως να βγαίνει πάνω απ’ αυτά και χωρίς να αυτονομείται. Δεν είναι εντυπωσιακή, αλλά είναι ουσιαστική – ιδίως όταν συνοδεύει τις φαντασιώσεις της Νιόβης.
Πέρα, όμως, από τα κομμάτια του Πρέζα υπάρχουν και οι επιλογές, που στοιχειώνουν, θα έλεγα, την ταινία – καθώς σ’ αυτήν ακούγονται δύο κομμάτια των κορυφαίων Αμερικανών του funk-rock War, από το θρυλικό άλμπουμ τους “The World Is a Ghetto” [United Artists, 1972], που είχε κυκλοφορήσει τότε (και) στην Ελλάδα. Είναι το φοβερό track με τον ίδιο τίτλο, καθώς και το “Four cornered room” (αμφότερα είχαν τυπωθεί και στις 45 στροφές, στο ίδιο δισκάκι), επίσης το κλασικό “Soul makossa” του Manu Dibango, που τότε χάλαγε κόσμο (στο δισκάκι της Minos), ενώ κάπου προς το τέλος ακούμε κι ένα άλλο εκπληκτικό track, το “Law of the land” των Temptations, από το LP τους “Masterpiece” [Tamla Motown, 1973]. Αυτά τα tracks, που ακούγονταν ευρύτερα εννοείται στην Ελλάδα του ’73, είναι ενταγμένα κυρίως σε σκηνές που είναι γυρισμένες σε ντισκοτέκ και οπωσδήποτε ανεβάζουν όχι μόνο τις εν λόγω σκηνές, μα ολάκερη την ταινία.
The Temptations Law Of The Land 1973
Η ταινία «Ερωτισμός και Πάθος», παραγωγής Filmtime, προβλήθηκε τη σεζόν 1973-74 (11 Μαρτίου 1974 ήταν η πρεμιέρα), για να έλθει 27η σε εισπράξεις στους κινηματογράφους Α προβολής Αθηνών, Πειραιώς και προαστίων, ανάμεσα σε 44 ταινίες, κόβοντας μόλις 42.101 εισιτήρια. Μέτρια υποδοχή (ακόμη για τα χαμηλά δεδομένα της εποχής). Ίσως γιατί ήταν πραγματικά μια καλή ταινία, χωρίς... ακρογιάλια της ηδονής, δίχως τις... τραβηχτικές «διεστραμμένες», «παρθένες» και «κολασμένες», εμμένοντας σε άλλα πιο ουσιώδη ζητήματα.
Προβλήθηκε και στο εξωτερικό, φυσικά, η «Ερωτισμός και Πάθος», ως “Girl of Passion” ή “A Girl of Passion” σε Αγγλία και Αμερική (με versions επιμελημένες από τον Μαξ Ρόμαν), ως “Fille en Chaleur” στη Γαλλία, ως “Aşk Isteyen Kız” στην Τουρκία, ως “Profonda Gola di Madame D’O” στην Ιταλία (άσχετος τίτλος, που επιχειρεί να εκμεταλλευθεί το θόρυβο της ταινίας του Gerard Damiano «Βαθύ Λαρύγγι») κ.λπ. Αληθινή διεθνής πορεία δηλαδή, όχι παίξε-γέλασε...
The World Is A Ghetto (ΝΙΚΟΣ ΓΑΛΑΝΟΣ & ΤΟΥΛΑ ΓΑΛΑΝΗ)
