Da 5 Bloods: Το έπος του Σπάικ Λι σκάει με πάταγο στη σωστή στιγμή

Da 5 Bloods: Το έπος του Σπάικ Λι σκάει με πάταγο στη σωστή στιγμή Facebook Twitter
Προφανώς, φαίνεται ιδανικό το timing «εξόδου» της στο πλαίσιο του εκρηκτικού κλίματος που επικρατεί στις ΗΠΑ μετά την δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ, η ταινία όμως μοιάζει να επιχειρεί κάτι πολύ ευρύτερο από ένα σύγχρονο σινεμά διαμαρτυρίας.
0

Καταρχάς, δύο-τρία πράγματα για τον Σπάικ Λι, επειδή έχω πάντα την αίσθηση ότι, ακόμα και μετά από τόσα χρόνια και τόσες ταινίες που έχει κάνει, εξακολουθούν να περιφέρονται επίμονα κάποιες μικροπαρεξηγήσεις περί των στόχων του ως δημιουργού. Παρά τις ενθουσιώδεις και συχνά απολαυστικές ρητορικές του κορώνες, δεν κάνει διδακτικό σινεμά, κάνει ή προσπαθεί να κάνει (και συνήθως το καταφέρνει) συναρπαστικό σινεμά πρώτης γραμμής.

Κινηματογραφικά βρίσκεται πολύ πιο κοντά στην αντίληψη του Σκορσέζε ή του Ταραντίνο ή και του Γούντι Άλεν ακόμα (τηρουμένων πάντα των αναλογιών), παρά σε κάποιον σαν τον Κεν Λόουτς λόγου χάρη (και χωρίς παρεξήγηση). Δεν είναι ινστρούχτορας, είναι auteur. Η στεγνή στράτευση δεν του ταιριάζει και δεν την επιθυμεί. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν κάνει πολιτικό σινεμά με την πιο ευρεία και συγχρόνως την πιο καίρια έννοια του όρου.

Στις 25 μεγάλου μήκους ταινίες μυθοπλασίας που έχει γυρίσει (έχει κάνει επίσης τέσσερα ντοκιμαντέρ, τα δύο εκ των οποίων για τον Μάικλ Τζάκσον) έχει ασχοληθεί με όλα τα κινηματογραφικά είδη (με όλα όμως, ακόμα και με μιούζικαλ) εκτός από γουέστερν. Έχει κάνει το αμερικανικό ριμέικ του «Old Boy» ενώ υπάρχουν πολλοί που θεωρούν ότι το πιο ώριμο επίτευγμά του είναι η «25η ώρα», μια ταινία που δεν υπάρχει ούτε ένας μαύρος κεντρικός χαρακτήρας (όπως και στο «Καλοκαίρι του Σαμ»).

Όποιος θέλει μπόλικο Σπάικ Λι, τον έχει εδώ σε όλο του το μεγαλείο και σε όλο του το χάος αναφορών, συνειρμών και εντάσεων.

Η πρώτη του έγνοια είναι να λειτουργεί η ταινία ως συναρπαστική αφήγηση. Εννοείται ότι δεσπόζει τακτικά μια σύγχρονη αστική (urban) αφρο-αμερικανική ατζέντα στο έργο του, αλλά αυτό όχι μόνο δεν περιορίζει, αντιθέτως μοιάζει να ενδυναμώνει και να διευρύνει το κινηματογραφικό του ύφος, που παραμένει ένα από τις πιο ιδιαίτερα και πιο χαρακτηριστικά στο μοντέρνο σινεμά – είτε πρόκειται για κάποιους συγκλονιστικούς μονολόγους των χαρακτήρων που συχνά απευθύνονται απευθείας στην κάμερα, δηλαδή στον θεατή, είτε για την περιπετειώδη δουλειά στην κάμερα, την ενσωμάτωση υλικού ντοκιμαντέρ και επικαιρότητας, και διάφορα άλλα στυλιστικά (αλλά απολύτως λειτουργικά) πυροτεχνήματα που είναι όλα παρόντα και στο «Da 5 Bloods», συν κάποια άλλα νέα κόλπα, ακόμα πιο εντυπωσιακά. Όπως οι διαφορετικές διαστάσεις εικόνας που χρησιμοποιεί ανάλογα με την χρονική περίοδο που διαδραματίζεται η δράση (η εικόνα στις σκηνές του παρελθόντος γίνεται τετράγωνη).

Da 5 Bloods: Το έπος του Σπάικ Λι σκάει με πάταγο στη σωστή στιγμή Facebook Twitter
Επιστροφή στο Βιετνάμ: Οι τέσσερις βετεράνοι διασκεδάζουν στην Πόλη Χο Τσι Μιν σ' ένα κλαμπ που λέγεται «Apocalypse Now»

Η προηγούμενη ταινία του, το οσκαρικό «BlacKkKlansman» ήταν ένα δυνατό δράμα και ένα σούπερ υπόδειγμα σινεμά δράσης σε συγκεκριμένο πολιτικό / ιστορικό πλαίσιο. Ήταν μια χαρά, αλλά μάλλον mainstream και συγκρατημένο. Αυτό εδώ όμως το επικό «παραλήρημα» (πώς αλλιώς να το χαρακτηρίσεις, είναι και 154 λεπτά, και επίσης είναι η πιο ακριβή παραγωγή που έχει γυρίσει) είναι κάτι άλλο, πολύ πιο απελευθερωμένο και πολυδύναμο. Όποιος θέλει μπόλικο Σπάικ Λι, τον έχει εδώ σε όλο του το μεγαλείο και σε όλο του το χάος αναφορών, συνειρμών και εντάσεων.

Αν έχει κάποιο προηγούμενο στη φιλμογραφία του η ταινία – μόνο όμως ως βάση πλοκής, όχι ως ύφος – είναι μάλλον «Το θαύμα της Αγίας Άννας» (The Miracle at St. Anna) του 2008, ταινία που λίγοι έχουν δει, στην οποία η θητεία τεσσάρων μαύρων Αμερικανών στρατιωτών στον Β' Παγκόσμιο, έρχεται να τους στοιχειώσει σαράντα χρόνια αργότερα, το 1984.

Το «Da 5 Bloods» αφηγείται την ιστορία τεσσάρων βετεράνων του πολέμου του Βιετνάμ που έχουν διατηρήσει μια επαφή μέσα στα χρόνια και τώρα, στα εξήντα-φεύγα τους, επανασυνδέονται στην πρωτεύουσα της χώρας, την Πόλη Χο Τσι Μιν, φαινομενικά ως τουρίστες (στις πρώτες σκηνές τους βλέπουμε να διασκεδάζουν σ' ένα κλαμπ που λέγεται «Apocalypse Now»), αλλά στην πραγματικότητα για να εκτελέσουν μια τελευταία (διπλή) αποστολή: να βρουν τη σωρό του πρώην συντρόφου (και αιώνιου πνευματικού / ιδεολογικού καθοδηγητή) τους, του Νόρμαν και να περισυλλέξουν ένα μπαούλο με χρυσό που έχει θαφτεί στη ζούγκλα από τότε.

Εννοείται πως ό,τι μπορεί να στραβώσει, θα στραβώσει (όπως ανέκαθεν στο σινεμά όταν πρόκειται για χρυσάφι, από την εποχή του «Θησαυρού της Σιέρα Μάντρε») καθώς στην εξίσωση θα χωθούν διάφοροι άλλοι παράγοντες, από τοπικούς ναρκέμπορους και Γάλλους «κακούς» (ο Ζαν Ρενό βασικά) μέχρι νεαρά μέλη ΜΚΟ από την Ευρώπη. Αυτά όσον αφορά στη σύνοψη της πλοκής, γιατί εν προκειμένω τα πολλά λόγια είτε μπορεί να λειτουργήσουν παραπλανητικά είτε μοιάζουν με spoilers.

Da 5 Bloods: Το έπος του Σπάικ Λι σκάει με πάταγο στη σωστή στιγμή Facebook Twitter
O μονόλογος του Πολ (Ντελρόι Λίντο) προς την κάμερα είναι ίσως η πιο συνταρακτική σκηνή της ταινίας.

Ας πούμε απλά ότι διάφορα εγκλήματα και τραύματα –ατομικά, συλλογικά, φυλετικά, ταξικά, πολιτικά– βγαίνουν στη φόρα όσο οι τέσσερις βετεράνοι μαζί με τον γιο του ενός (τα μικρά ονόματά τους, όπως διάβασα, αντιστοιχούν στα ονόματα του γκρουπ των Temptations: Ότις, Μέλβιλ, Πολ, Έντι και Ντέιβιντ) ξαναμπαίνουν βαθιά στη ζούγκλα για να αντιμετωπίσουν τις μνήμες και τους δαίμονές τους.

Να πούμε επίσης ότι, αντίθετα με τις περιβόητες (και μάλλον ατυχείς, ας το παραδεχτούμε επιτέλους) τεχνικές «απογήρανσης» που χρησιμοποίησε ο Σκορσέζε στον «Ιρλανδό», ο Σπάικ Λι είχε την εκπληκτική ιδέα να βάλει τους πρωταγωνιστές του να παίξουν οι ίδιοι χωρίς καμία «ηλικιακή» παρέμβαση τους νεαρούς εαυτούς τους, με μόνο τον νεκρό αλλά αθάνατο Νόρμαν αιωνίως νέο, παντοτινό και άφθαρτο σύμβολο μιας ριζοσπαστικής μαύρης συνείδησης.

Να πούμε τέλος ότι ο πιο συνταρακτικός χαρακτήρας της ταινίας, ο Πολ (τον υποδύεται ο σπουδαίος Ντελρόι Λίντο) έχει ψηφίσει Τραμπ και μάλιστα φορά κατά την επιστροφή του στο Βιετνάμ, το χαρακτηριστικό «τραμπικό» κόκκινο MAGA (Make America Great Again) καπέλο. Αν ο Νόρμαν είναι η ψυχή, ο Πολ είναι το (διαταραγμένο) πνεύμα της παρέας, το τραύμα που ποτέ δεν επουλώθηκε.

«Ο πόλεμος έχει να κάνει με το χρήμα και το χρήμα με τον πόλεμο», ακούγεται να λέει τότε (στην αρχή των '70s) στους συντρόφους του ο Νόρμαν, τον οποίον υποδύεται ο σταρ του «Μαύρου Πάνθηρα» της Marvel, Τσάντγουικ Μπόζμαν, ο χαρακτήρας του εδώ όμως παραπέμπει στον πραγματικό συνιδρυτή των Μαύρων Πανθήρων, Χιούι Νιούτον. «Κάθε φορά που βγαίνω έξω από την πόρτα μου, βλέπω τη γειτονιά μου περικυκλωμένη από μπάτσους λες και είμαστε σε αστυνομικό κράτος. Κάθε φορά νιώθω πόσο δεν έχω καθόλου αξία σαν άτομο...».

Da 5 Bloods: Το έπος του Σπάικ Λι σκάει με πάταγο στη σωστή στιγμή Facebook Twitter
O χαρακτήρας του σταρ του «Μαύρου Πάνθηρα» της Marvel, Τσάντγουικ Μπόζμαν, παραπέμπει στον πραγματικό συνιδρυτή των Μαύρων Πανθήρων, Χιούι Νιούτον.

Προφανώς, φαίνεται ιδανικό το timing «εξόδου» της στο πλαίσιο του εκρηκτικού κλίματος οργής και αναθεώρησης που επικρατεί στις ΗΠΑ μετά την δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ, η ταινία όμως μοιάζει να επιχειρεί κάτι πολύ ευρύτερο από ένα σύγχρονο σινεμά διαμαρτυρίας πλαισιωμένο από συναρπαστικές σκηνές δράσης. Μοιάζει να φιλοδοξεί να αλλάξει τους όρους της αμερικανικής κινηματογραφικής μυθολογίας. Δεν το καταφέρνει απολύτως, αλλά η εμπειρία παρακολούθησης αυτής της απόπειρας, ακόμα κι αν σκοντάφτει κατά τόπους, είναι ολοκληρωτική.

Από τη μία, σκέφτεται κανείς πόσο φαντασμαγορική θα ήταν αυτή η εμπειρία στη μεγάλη οθόνη, από την άλλη, το καλό με τις πλατφόρμες είναι ότι μπορείς να την διακόψεις, να επανέλθεις, αλλά και να γυρίσεις πίσω για να επισκεφτείς κάποιες σκηνές και ξανά. Δεν αποτελούν ταμπού για τους σινεφίλ αυτά πλέον – καλώς ή κακώς.

 
Οθόνες
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Terence Stamp (1938-2025): Ο μάγκας του Λονδίνου που θα γινόταν Τζέιμς Μποντ

Οθόνες / Terence Stamp (1938-2025): Ο μάγκας του Λονδίνου που θα γινόταν Τζέιμς Μποντ

«Το άτακτο αγόρι του βρετανικού σινεμά βρήκε τον δρόμο του σε ώριμες επιλογές, είτε παίζοντας κάποιον αδυσώπητο κακό είτε αφήνοντας τα λακωνικά του διακριτικά σαν στάμπα, όνομα και πράγμα, σε σύντομες εμφανίσεις – εννοείται πως έχει υποδυθεί και τον διάβολο!»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
The Karate Kid: Πώς η «ταινιούλα που δεν θα έβλεπε κανείς» εξελίχθηκε σε παγκόσμιο φαινόμενο

Οθόνες / The Karate Kid: Πώς η «ταινιούλα που δεν θα έβλεπε κανείς» εξελίχθηκε σε παγκόσμιο φαινόμενο

Η ταινία σημάδεψε μια γενιά εφήβων που φαντασιώνονταν ότι θα αντιστεκόντουσαν ηρωικά στους νταήδες που τους κακοποιούσαν καθημερινά. Και τώρα, ο μύθος επιστρέφει για έκτη φορά στην οθόνη, με πρωταγωνιστές τον Τζάκι Τσαν και τον Ραλφ Μάτσιο
THE LIFO TEAM
Ο άνθρωπος που έφερε την μαύρη μουσική κουλτούρα στο σαλόνι εκατομμυρίων σπιτιών

Daily / Ο άνθρωπος που έφερε τη μαύρη μουσική κουλτούρα στο σαλόνι εκατομμυρίων σπιτιών

Το ντοκιμαντέρ «Sunday Best: The untold story of Ed Sullivan» αναδεικνύει τη συμβολή του Εντ Σάλιβαν και της δημοφιλέστατης τηλεοπτικής εκπομπής του στην ανάδειξη τεράστιων μορφών της μαύρης μουσικής, από τη Nίνα Σιμόν και τον Τζέιμς Μπράουν μέχρι την Tίνα Τέρνερ και τον Στίβι Γουόντερ.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Έντουαρντ Νόρτον: Γεννημένος σε λάθος εποχή

Οθόνες / Έντουαρντ Νόρτον: Γεννημένος σε λάθος εποχή

Με αφορμή τα σημερινά του γενέθλια, ανατρέχουμε στην καριέρα ενός ηθοποιού με την ερμηνευτική στόφα των μεγάλων ονομάτων του New Hollywood, μα καταδικασμένου να εργάζεται σε καιρούς που η κινηματογραφική βιομηχανία δεν ξέρει τι να κάνει μαζί του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Ana Kokkinos: «Αν ήμουν ένας στρέιτ, Άγγλος άντρας, η ζωή θα ήταν ευκολότερη»

Οθόνες / Ana Kokkinos: «Αν ήμουν ένας στρέιτ, Άγγλος άντρας, η ζωή θα ήταν ευκολότερη»

Η ελληνικής καταγωγής Αυστραλή σκηνοθέτιδα πίσω από το «Ten Pound Poms» μιλά στη LiFO για τη στάση των Αυστραλών απέναντι στους μετανάστες, την ταινία της που εξόργισε την ομογένεια, και το πώς είναι να νιώθεις παρείσακτος ακόμη κι όταν το έργο σου έχει δει πολύς κόσμος.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μιχάλης Ρέππας: «Θέλω να διασκεδάζω. Πέρασα τα 65 και έχει αρχίσει να μη με νοιάζει»

Οι Αθηναίοι / Μιχάλης Ρέππας: «Θέλω να διασκεδάζω. Πέρασα τα 65 και έχει αρχίσει να μη με νοιάζει»

«Τρεις Χάριτες», «Βίρα τις Άγκυρες», «Δις εξαμαρτείν», «Safe Sex», «Το Κλάμα βγήκε από τον Παράδεισο», «Μπαμπάδες με ρούμι». Λίγοι μας έχουν κάνει να γελάσουμε τόσο τα τελευταία 30 χρόνια όσο ο Μιχάλης Ρέππας. Ο ηθοποιός, συγγραφέας και σκηνοθέτης που εξαιτίας του «το Τζέλα Δέλτα δεν είχε φουγάρα» αφηγείται τη ζωή του στη LifO.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το τρίο Πασκάλ-Τζόνσον-Έβανς και 9 ακόμα λόγοι να πάτε σινεμά

Οθόνες / Το τρίο Πασκάλ-Τζόνσον-Έβανς και 9 ακόμα λόγοι να πάτε σινεμά

Μια ταινία που η Τζέιν Όστιν θα ήταν περήφανη να είχε σκηνοθετήσει, η Λίντσεϊ Λόχαν ανταλλάζει σώμα με την Τζέιμι Λι Κέρτις ξανά μετά από 22 χρόνια κι ένας μεταλλαγμένος Μπάμπι εκδικείται για τον θάνατο της μαμάς του. – Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM
«Νεαρές μητέρες»: Είναι καλοκαιρινή επιλογή μία ταινία των αδελφών Νταρντέν; 

The Review / «Νεαρές μητέρες»: Tα κατάφεραν πάλι οι αδελφοί Νταρντέν; 

Τι κάνει τις «νεαρές μητέρες» να ξεχωρίζουν από τις προηγούμενες δουλειές των Βέλγων δημιουργών; Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου συζητάνε για τη βραβευμένη ταινία που παίζεται στους θερινούς κινηματογράφους της Αθήνας.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
American Apparel: Τα βρόμικα μυστικά της πιο ανατρεπτικής εταιρείας των ’00s

Οθόνες / American Apparel: Τα βρόμικα μυστικά της πιο ανατρεπτικής εταιρείας των ’00s

Η American Apparel πουλούσε απελευθέρωση, αλλά πίσω από τις βιτρίνες και το φίνο βαμβάκι το brand ήταν βουτηγμένο στα σκάνδαλα: σεξουαλική παρενόχληση, κατάχρηση εξουσίας και ένα εργασιακό κλίμα που κάθε άλλο παρά cool ήταν.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Movies

Οθόνες / Η σπαρταριστή επιστροφή των «Τρελών Σφαιρών» και 9 ακόμα λόγοι για να πάτε σινεμά

Ο Λίαμ Νίσον δείχνει την κωμική στόφα του, η Άλισον Μπρι και ο Ντέιβ Φράνκο πρωταγωνιστούν στην πιο αναμενόμενη ταινία τρόμου της χρονιάς, η νέα ταινία των αδερφών Νταρντέν και 4 επανεκδόσεις – Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM
Είδαμε την ταινία που διασκευάζει ο Γιώργος Λάνθιμος

Οθόνες / Η ταινία στην οποία βασίστηκε ο Λάνθιμος: Ένα κρυμμένο νοτιοκορεατικό διαμάντι

Η επικείμενη κυκλοφορία του «Bugonia» στάθηκε αφορμή για να επισκεφτούμε ξανά την κινηματογραφική του πηγή, το cult «Save the Green Planet!», έναν από τους κρυμμένους θησαυρούς του νοτιοκορεατικού σινεμά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ