Da 5 Bloods: Το έπος του Σπάικ Λι σκάει με πάταγο στη σωστή στιγμή

Da 5 Bloods: Το έπος του Σπάικ Λι σκάει με πάταγο στη σωστή στιγμή Facebook Twitter
Προφανώς, φαίνεται ιδανικό το timing «εξόδου» της στο πλαίσιο του εκρηκτικού κλίματος που επικρατεί στις ΗΠΑ μετά την δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ, η ταινία όμως μοιάζει να επιχειρεί κάτι πολύ ευρύτερο από ένα σύγχρονο σινεμά διαμαρτυρίας.
0

Καταρχάς, δύο-τρία πράγματα για τον Σπάικ Λι, επειδή έχω πάντα την αίσθηση ότι, ακόμα και μετά από τόσα χρόνια και τόσες ταινίες που έχει κάνει, εξακολουθούν να περιφέρονται επίμονα κάποιες μικροπαρεξηγήσεις περί των στόχων του ως δημιουργού. Παρά τις ενθουσιώδεις και συχνά απολαυστικές ρητορικές του κορώνες, δεν κάνει διδακτικό σινεμά, κάνει ή προσπαθεί να κάνει (και συνήθως το καταφέρνει) συναρπαστικό σινεμά πρώτης γραμμής.

Κινηματογραφικά βρίσκεται πολύ πιο κοντά στην αντίληψη του Σκορσέζε ή του Ταραντίνο ή και του Γούντι Άλεν ακόμα (τηρουμένων πάντα των αναλογιών), παρά σε κάποιον σαν τον Κεν Λόουτς λόγου χάρη (και χωρίς παρεξήγηση). Δεν είναι ινστρούχτορας, είναι auteur. Η στεγνή στράτευση δεν του ταιριάζει και δεν την επιθυμεί. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν κάνει πολιτικό σινεμά με την πιο ευρεία και συγχρόνως την πιο καίρια έννοια του όρου.

Στις 25 μεγάλου μήκους ταινίες μυθοπλασίας που έχει γυρίσει (έχει κάνει επίσης τέσσερα ντοκιμαντέρ, τα δύο εκ των οποίων για τον Μάικλ Τζάκσον) έχει ασχοληθεί με όλα τα κινηματογραφικά είδη (με όλα όμως, ακόμα και με μιούζικαλ) εκτός από γουέστερν. Έχει κάνει το αμερικανικό ριμέικ του «Old Boy» ενώ υπάρχουν πολλοί που θεωρούν ότι το πιο ώριμο επίτευγμά του είναι η «25η ώρα», μια ταινία που δεν υπάρχει ούτε ένας μαύρος κεντρικός χαρακτήρας (όπως και στο «Καλοκαίρι του Σαμ»).

Όποιος θέλει μπόλικο Σπάικ Λι, τον έχει εδώ σε όλο του το μεγαλείο και σε όλο του το χάος αναφορών, συνειρμών και εντάσεων.

Η πρώτη του έγνοια είναι να λειτουργεί η ταινία ως συναρπαστική αφήγηση. Εννοείται ότι δεσπόζει τακτικά μια σύγχρονη αστική (urban) αφρο-αμερικανική ατζέντα στο έργο του, αλλά αυτό όχι μόνο δεν περιορίζει, αντιθέτως μοιάζει να ενδυναμώνει και να διευρύνει το κινηματογραφικό του ύφος, που παραμένει ένα από τις πιο ιδιαίτερα και πιο χαρακτηριστικά στο μοντέρνο σινεμά – είτε πρόκειται για κάποιους συγκλονιστικούς μονολόγους των χαρακτήρων που συχνά απευθύνονται απευθείας στην κάμερα, δηλαδή στον θεατή, είτε για την περιπετειώδη δουλειά στην κάμερα, την ενσωμάτωση υλικού ντοκιμαντέρ και επικαιρότητας, και διάφορα άλλα στυλιστικά (αλλά απολύτως λειτουργικά) πυροτεχνήματα που είναι όλα παρόντα και στο «Da 5 Bloods», συν κάποια άλλα νέα κόλπα, ακόμα πιο εντυπωσιακά. Όπως οι διαφορετικές διαστάσεις εικόνας που χρησιμοποιεί ανάλογα με την χρονική περίοδο που διαδραματίζεται η δράση (η εικόνα στις σκηνές του παρελθόντος γίνεται τετράγωνη).

Da 5 Bloods: Το έπος του Σπάικ Λι σκάει με πάταγο στη σωστή στιγμή Facebook Twitter
Επιστροφή στο Βιετνάμ: Οι τέσσερις βετεράνοι διασκεδάζουν στην Πόλη Χο Τσι Μιν σ' ένα κλαμπ που λέγεται «Apocalypse Now»

Η προηγούμενη ταινία του, το οσκαρικό «BlacKkKlansman» ήταν ένα δυνατό δράμα και ένα σούπερ υπόδειγμα σινεμά δράσης σε συγκεκριμένο πολιτικό / ιστορικό πλαίσιο. Ήταν μια χαρά, αλλά μάλλον mainstream και συγκρατημένο. Αυτό εδώ όμως το επικό «παραλήρημα» (πώς αλλιώς να το χαρακτηρίσεις, είναι και 154 λεπτά, και επίσης είναι η πιο ακριβή παραγωγή που έχει γυρίσει) είναι κάτι άλλο, πολύ πιο απελευθερωμένο και πολυδύναμο. Όποιος θέλει μπόλικο Σπάικ Λι, τον έχει εδώ σε όλο του το μεγαλείο και σε όλο του το χάος αναφορών, συνειρμών και εντάσεων.

Αν έχει κάποιο προηγούμενο στη φιλμογραφία του η ταινία – μόνο όμως ως βάση πλοκής, όχι ως ύφος – είναι μάλλον «Το θαύμα της Αγίας Άννας» (The Miracle at St. Anna) του 2008, ταινία που λίγοι έχουν δει, στην οποία η θητεία τεσσάρων μαύρων Αμερικανών στρατιωτών στον Β' Παγκόσμιο, έρχεται να τους στοιχειώσει σαράντα χρόνια αργότερα, το 1984.

Το «Da 5 Bloods» αφηγείται την ιστορία τεσσάρων βετεράνων του πολέμου του Βιετνάμ που έχουν διατηρήσει μια επαφή μέσα στα χρόνια και τώρα, στα εξήντα-φεύγα τους, επανασυνδέονται στην πρωτεύουσα της χώρας, την Πόλη Χο Τσι Μιν, φαινομενικά ως τουρίστες (στις πρώτες σκηνές τους βλέπουμε να διασκεδάζουν σ' ένα κλαμπ που λέγεται «Apocalypse Now»), αλλά στην πραγματικότητα για να εκτελέσουν μια τελευταία (διπλή) αποστολή: να βρουν τη σωρό του πρώην συντρόφου (και αιώνιου πνευματικού / ιδεολογικού καθοδηγητή) τους, του Νόρμαν και να περισυλλέξουν ένα μπαούλο με χρυσό που έχει θαφτεί στη ζούγκλα από τότε.

Εννοείται πως ό,τι μπορεί να στραβώσει, θα στραβώσει (όπως ανέκαθεν στο σινεμά όταν πρόκειται για χρυσάφι, από την εποχή του «Θησαυρού της Σιέρα Μάντρε») καθώς στην εξίσωση θα χωθούν διάφοροι άλλοι παράγοντες, από τοπικούς ναρκέμπορους και Γάλλους «κακούς» (ο Ζαν Ρενό βασικά) μέχρι νεαρά μέλη ΜΚΟ από την Ευρώπη. Αυτά όσον αφορά στη σύνοψη της πλοκής, γιατί εν προκειμένω τα πολλά λόγια είτε μπορεί να λειτουργήσουν παραπλανητικά είτε μοιάζουν με spoilers.

Da 5 Bloods: Το έπος του Σπάικ Λι σκάει με πάταγο στη σωστή στιγμή Facebook Twitter
O μονόλογος του Πολ (Ντελρόι Λίντο) προς την κάμερα είναι ίσως η πιο συνταρακτική σκηνή της ταινίας.

Ας πούμε απλά ότι διάφορα εγκλήματα και τραύματα –ατομικά, συλλογικά, φυλετικά, ταξικά, πολιτικά– βγαίνουν στη φόρα όσο οι τέσσερις βετεράνοι μαζί με τον γιο του ενός (τα μικρά ονόματά τους, όπως διάβασα, αντιστοιχούν στα ονόματα του γκρουπ των Temptations: Ότις, Μέλβιλ, Πολ, Έντι και Ντέιβιντ) ξαναμπαίνουν βαθιά στη ζούγκλα για να αντιμετωπίσουν τις μνήμες και τους δαίμονές τους.

Να πούμε επίσης ότι, αντίθετα με τις περιβόητες (και μάλλον ατυχείς, ας το παραδεχτούμε επιτέλους) τεχνικές «απογήρανσης» που χρησιμοποίησε ο Σκορσέζε στον «Ιρλανδό», ο Σπάικ Λι είχε την εκπληκτική ιδέα να βάλει τους πρωταγωνιστές του να παίξουν οι ίδιοι χωρίς καμία «ηλικιακή» παρέμβαση τους νεαρούς εαυτούς τους, με μόνο τον νεκρό αλλά αθάνατο Νόρμαν αιωνίως νέο, παντοτινό και άφθαρτο σύμβολο μιας ριζοσπαστικής μαύρης συνείδησης.

Να πούμε τέλος ότι ο πιο συνταρακτικός χαρακτήρας της ταινίας, ο Πολ (τον υποδύεται ο σπουδαίος Ντελρόι Λίντο) έχει ψηφίσει Τραμπ και μάλιστα φορά κατά την επιστροφή του στο Βιετνάμ, το χαρακτηριστικό «τραμπικό» κόκκινο MAGA (Make America Great Again) καπέλο. Αν ο Νόρμαν είναι η ψυχή, ο Πολ είναι το (διαταραγμένο) πνεύμα της παρέας, το τραύμα που ποτέ δεν επουλώθηκε.

«Ο πόλεμος έχει να κάνει με το χρήμα και το χρήμα με τον πόλεμο», ακούγεται να λέει τότε (στην αρχή των '70s) στους συντρόφους του ο Νόρμαν, τον οποίον υποδύεται ο σταρ του «Μαύρου Πάνθηρα» της Marvel, Τσάντγουικ Μπόζμαν, ο χαρακτήρας του εδώ όμως παραπέμπει στον πραγματικό συνιδρυτή των Μαύρων Πανθήρων, Χιούι Νιούτον. «Κάθε φορά που βγαίνω έξω από την πόρτα μου, βλέπω τη γειτονιά μου περικυκλωμένη από μπάτσους λες και είμαστε σε αστυνομικό κράτος. Κάθε φορά νιώθω πόσο δεν έχω καθόλου αξία σαν άτομο...».

Da 5 Bloods: Το έπος του Σπάικ Λι σκάει με πάταγο στη σωστή στιγμή Facebook Twitter
O χαρακτήρας του σταρ του «Μαύρου Πάνθηρα» της Marvel, Τσάντγουικ Μπόζμαν, παραπέμπει στον πραγματικό συνιδρυτή των Μαύρων Πανθήρων, Χιούι Νιούτον.

Προφανώς, φαίνεται ιδανικό το timing «εξόδου» της στο πλαίσιο του εκρηκτικού κλίματος οργής και αναθεώρησης που επικρατεί στις ΗΠΑ μετά την δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ, η ταινία όμως μοιάζει να επιχειρεί κάτι πολύ ευρύτερο από ένα σύγχρονο σινεμά διαμαρτυρίας πλαισιωμένο από συναρπαστικές σκηνές δράσης. Μοιάζει να φιλοδοξεί να αλλάξει τους όρους της αμερικανικής κινηματογραφικής μυθολογίας. Δεν το καταφέρνει απολύτως, αλλά η εμπειρία παρακολούθησης αυτής της απόπειρας, ακόμα κι αν σκοντάφτει κατά τόπους, είναι ολοκληρωτική.

Από τη μία, σκέφτεται κανείς πόσο φαντασμαγορική θα ήταν αυτή η εμπειρία στη μεγάλη οθόνη, από την άλλη, το καλό με τις πλατφόρμες είναι ότι μπορείς να την διακόψεις, να επανέλθεις, αλλά και να γυρίσεις πίσω για να επισκεφτείς κάποιες σκηνές και ξανά. Δεν αποτελούν ταμπού για τους σινεφίλ αυτά πλέον – καλώς ή κακώς.

 
Οθόνες
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Θανάσης Βαλτινός: Η νουβέλα «Η Κάθοδος των Εννιά» του διακεκριμένου συγγραφέα

Οθόνες / «Η Κάθοδος των Εννιά»: Η διάσημη νουβέλα του Θανάση Βαλτινού

Πεθαίνει σαν σήμερα ο διακεκριμένος Έλληνας συγγραφέας. Αυτή είναι η ιστορία ενός από τα εμβληματικότερα βιβλία του και η βραβευμένη μεταφορά της στον κινηματογράφο, το 1984, από τον Χρίστο Σιοπαχά.
ΦΩΝΤΑΣ ΤΡΟΥΣΑΣ
Η Ιζαμπέλ Ιπέρ έπαιξε σε 120 ταινίες. Σε αυτές τις 10 ξεπέρασε τον εαυτό της

Οθόνες / Η Ιζαμπέλ Ιπέρ έπαιξε σε 120 ταινίες. Σε αυτές τις 10 ξεπέρασε τον εαυτό της

Με αφορμή το αφιέρωμα που ετοίμασε το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για μία από τις σπουδαιότερες ηθοποιούς της εποχής μας, επιλέγουμε 10 ταινίες της, στις οποίες έχει αποτυπωθεί η τεράστια υποκριτική της δυναμική και η ικανότητά της να μεταμορφώνεται εσωτερικά με κάθε ρόλο.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Βιμ Βέντερς: Τι θα δούμε στο μεγάλο αφιέρωμα που έρχεται στη Στέγη

Οθόνες / Βιμ Βέντερς: Τι θα δούμε στο μεγάλο αφιέρωμα που έρχεται στη Στέγη

Ένα μοναδικό μεγάλο αφιέρωμα στον σπουδαίο δημιουργό για ένα τριήμερο σε όλους τους χώρους της Στέγης, με προβολές των ταινιών του, ένα masterclass και μια συζήτησή του με την Αφροδίτη Παναγιωτάκου στην Κεντρική Σκηνή.
M. HULOT
Steve Blame: «Το σημαντικότερο πράγμα στη ζωή είναι να παραμένεις καλός άνθρωπος»

Οθόνες / Steve Blame: «Το σημαντικότερο πράγμα στη ζωή είναι η καλοσύνη»

Υπήρξε από τις πιο αναγνωρίσιμες διεθνώς τηλεοπτικές περσόνες, όντας ο κεντρικός παρουσιαστής του MTV. Σήμερα ο 66χρονος τηλεοπτικός παραγωγός, συγγραφέας και σεναριογράφος ζει πλέον μόνιμα στην Αθήνα, όμως ο έρωτας με την Ελλάδα κρατάει από πολύ παλιά. Ο Steve Blame αφηγείται τη ζωή του στη LifO.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Oι 10 Καλύτερες Ελληνικές Ταινίες των ‘20s μέχρι τώρα

Η λίστα / Oι 10 καλύτερες ελληνικές ταινίες των '20s μέχρι τώρα

Ποιες ελληνικές ταινίες της τρέχουσας δεκαετίας έχουν ξεχωρίσει μέχρι στιγμής; Ρωτήσαμε 20 κριτικούς κινηματογράφου, ανθρώπους του ευρύτερου κινηματογραφικού χώρου και αθεράπευτους σινεφίλ και σας παρουσιάζουμε το top 10 που προέκυψε μέσα από το συναρπαστικό, σύνθετο μωσαϊκό του σύγχρονου ελληνικού σινεμά.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
«Η αλήθεια είναι πως δεν μπορώ να εξηγήσω απόλυτα γιατί επιστρέφω διαρκώς εκεί»

Γειτονιές της Ελλάδας / «Επιστρέφοντας, μπορεί να πιάσουμε πάλι το νήμα»

Ο σκηνοθέτης Δημήτρης Κουτσιαμπασάκος μας μιλά για το χωριό όπου γεννήθηκε, το Αρματολικό στη νότια Πίνδο, αλλά και για το νέο του ντοκιμαντέρ, «Τα τέρματα του Αυγούστου», που διαδραματίζεται εκεί.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΥΡΙΑΖΗΣ
Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης έχει τα πιο ψαγμένα αφιερώματα

Οθόνες / Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης έχει τα πιο ψαγμένα αφιερώματα

Από μια ρετροσπεκτίβα στην Ιζαμπέλ Ιπέρ μέχρι έναν πλήρη οδηγό του έργου του Γιώργου Τσεμπερόπουλου και από το spotlight στον Μαρσέλ Πανιόλ μέχρι μια ανατρεπτική ματιά στην έννοια του plot twist, οι θεματικές ενότητες του φεστιβάλ διατηρούν αμείωτο το ενδιαφέρον μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Γιούλη Τσαγκαράκη: «Κάθε σπίτι έχει τον δικό του Νετανιάχου, τον δικό του Τραμπ»

Οθόνες / Γιούλη Τσαγκαράκη: Η θεία Σταματίνα από τις «Σέρρες» του Γιώργου Καπουτζίδη μιλά στη LifO

Η ταλαντούχα ηθοποιός με τον ρόλο της ίντερσεξ θείας έσπασε ταμπού και άνοιξε ξανά μια σειρά συζητήσεων για το φύλο, την LGBTQI+ κοινότητα, τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πώς ετοιμάστηκε για το ρόλο; Πώς βλέπει τις αντιδράσεις;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Τι θα δούμε στο 66ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Σινεμά / Τι θα δούμε στο 66ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Η νέα ταινία της Ιζαμπέλ Ιπέρ, φιλμ που έρχονται από τις Κάννες, πρεμιέρες, οι μικρού μήκους του Γιώργου Τσεμπερόπουλου και οι ελληνικές συμμετοχές των διαγωνιστικών τμημάτων είναι μερικοί από τους λόγους που θα μας στείλουν και φέτος στις αίθουσες του αγαπημένου κινηματογραφικού θεσμού.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Το αμερικανικό σινεμά δίνει τη μία μάχη μετά την άλλη

Pulp Fiction / Το αμερικανικό σινεμά δίνει τη μία μάχη μετά την άλλη

Προτροπή για αντίσταση ή παραίνεση για τρομοκρατία; Το αριστούργημα του Πολ Τόμας Άντερσον «Μια μάχη μετά την άλλη», οι εξαιρετικές πρόσφατες αλληγορίες «Weapons» και «Eddington», αλλά και οι αξέχαστες κινηματογραφικές αναφορές τους απασχολούν τον Θοδωρή Κουτσογιαννόπουλο και τον αρχισυντάκτη της LiFO Γιάννη Πανταζόπουλο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Επιτρέπεται να θαυμάζουμε σήμερα τη Λένι Ρίφενσταλ;

Ιδέες / Επιτρέπεται να θαυμάζουμε σήμερα τη Λένι Ρίφενσταλ;

Με αφορμή το νέο ντοκιμαντέρ για μια από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες του 20ού αιώνα, ξαναθυμόμαστε τι είχαν απαντήσει στη LiFO οι Πέπη Ρηγοπούλου, Θωμάς Μοσχόπουλος, Δημήτρης Στεφανάκης, Θάνος Παπακωνσταντίνου, Πάνος Κούτρας και Θεόφιλος Τραμπούλης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Boots»: Μια σειρά για το τι σημαίνει «να είσαι gay στον στρατό»

Οθόνες / «Boots»: Kάτι καλό θα κάνει αυτή η σειρά για να την αποκαλούν «woke σκουπίδι»

H τηλεοπτική σειρά οκτώ επεισοδίων του Netflix, που έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις, προσεγγίζει με μοναδικό και συγκινητικό τρόπο το θέμα της ομοφοβίας στον στρατό. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ειρήνη Παπά μέσα από 9 ταινίες και 1 ντοκιμαντέρ

Οθόνες / Ειρήνη Παπά: Οι σημαντικότερες ταινίες της για ένα πενθήμερο στην Ταινιοθήκη

Την αποκάλεσαν «Καρυάτιδα», συνέβαλε στο να φτάσει το αρχαίο δράμα στο Χόλιγουντ, υπήρξε μια αληθινή σταρ. Αυτή την εβδομάδα μπορούμε να δούμε ξανά την «Αντιγόνη», τις «Τρωάδες», το «Ζ» και άλλες ταινίες που η Ειρήνη Παπά σφράγισε με την ερμηνεία της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Η αιώνια και οικουμενική θεία Μπεμπέκα

Daily / Η αιώνια και οικουμενική θεία Μπεμπέκα

Η αναγγελία του θανάτου της Άννας Κυριακού προκάλεσε βαθιά συγκίνηση και θλίψη καθώς πολλοί έμοιαζαν να πενθούν όχι τόσο την απώλεια της ίδιας της ηθοποιού όσο του χαρακτήρα της στις «Tρεις Χάριτες», κι ας έχουν περάσει τρεις δεκαετίες από τότε.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ