Ισραηλινοί αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τα ερείπια ενός εντυπωσιακού φρουρίου που χτίστηκε πάνω από δύο χιλιάδες χρόνια πριν από Έλληνες, στο κέντρο της παλιάς Ιερουσαλήμ. Τα ερείπια αυτά αποτελούν τα πρώτη αδιάσειστα στοιχεία μιας εποχής όπου ο ελληνιστικός πολιτισμός κυριάρχησε σε αυτήν την αρχαία πόλη.
Την σημαντική αυτή ανακάλυψη παρουσιάζει σε εκτενές ρεπορτάζ το Νational Geographic το οποίο επισημαίνει πόσο εντυπωσιακή και αποκαλυπτική είναι για εκείνη την ιστορική περίοδο.
Η Ακρόπολη, μέχρι τώρα γνωστή μόνο από τα αρχαία κείμενα, ήταν στο επίκεντρο μιας αιματηρής εξέγερσης που τελικά οδήγησε στην εκδίωξη των Ελλήνων, ένα συμβάν που εξακολουθεί να γιορτάζεται από τους Εβραίους κατά το Χανουκά. Αλλά η ανασκαφή στη σκιά του Όρους του Ναού, που ονομάζεται Haram esh-Sharif από τους μουσουλμάνους, έχει προκαλέσει διαμάχη σε αυτό το πολιτικά φορτισμένο μέρος της γης.
"Έχουμε πλέον μαζικά αποδεικτικά στοιχεία ότι αυτό είναι μέρος του φρουρίου που ονομάζεται Άκρα," δήλωσε ο Doron Ben-Ami, ένας αρχαιολόγος από την ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων ο οποίος ηγείται της προσπάθειας στην ανασκαφή.
Τα ερείπια βρίσκονται κάτω από την περιοχή που ήταν ένα πάρκινγκ ανάμεσα στο Όρος του Ναού προς τα βόρεια και το Παλαιστινιακό χωριό Silwan προς το νότο.
Ο Μέγας Αλέξανδρος κατέκτησε την Ιουδαία τον 4ο αιώνα π.Χ. και οι διάδοχοί του φιλονικούσαν πάνω από τα λάφυρα. Η Ιερουσαλήμ, πρωτεύουσα της Ιουδαίας, στάθηκε στο πλευρό του βασιλιά του Αντίοχου Γ των Σελευκιδών για να εκδιώξουν την αιγυπτιακή φρουρά από την περιοχή και αυτός σαν αντάλλαγμα παραχώρησε στους Ιουδαίους θρησκευτική αυτονομία. Για σχεδόν 150 χρόνια, ο ελληνικός πολιτισμός και η γλώσσα άκμασαν στην περιοχή. Η κατάρρευση ξεκίνησε με την εξέγερση που έγινε το 167 π.Χ.
Συγκρούσεις μεταξύ των παραδοσιακών Εβραίων και εκείνων που είχαν επηρεαστεί από τον Ελληνισμό οδήγησαν σε εντάσεις, και οι Εβραίοι αντάρτες ξεκίνησαν την εξέγερση την οποία όμως λέγεται πως κατέπνιξε ο Αντίοχος Δ' Επιφανής των Σελευκίδων.
Σύμφωνα με εβραϊκά συγγράμματα οι Σελευκίδες έχτισαν ένα τεράστιο φρούριο στην πόλη του Δαβίδ με ένα μεγάλο και ισχυρό τείχος, και πύργους, την αρχαία Άκρα η οποία παρέμενε απόρθητη σε απόπειρες που έγιναν. Όμως το 141 ο Σίμων ο Μακκαβαίος έγινε κύριος της Άκρας και φέρεται να εκδίωξε τους Έλληνες.
Το τι ακριβώς συνέβη μετά παραμένει θολό και διχάζει τους μελετητές εδώ και παραπάνω από έναν αιώνα. Σύμφωνα με τον ιστορικό Ιώσηπο Φλάβιο, έναν Εβραίο που υπηρέτησε στη Ρώμη τον πρώτο αιώνα μ.Χ., ο Σίμων ο Μακκαβαίος πέρασε τρία χρόνια κατεδαφίζοντας την Άκρα, προκειμένου να διασφαλίσει πως δεν θα υπερίσχυε του ναού.
Ο ναός βρισκόταν στα βόρεια της πόλης του Δαυίδ, περισσότερα από 30 μέτρα πάνω από τα σύνορα της Ιερουσαλήμ, οπότε η εκδοχή του Ιώσηπου εξηγεί κατά πολύ αυτό το γεωγραφικό μπέρδεμα.
Ωστόσο στο Α' Μακκαβαίων, ο συγγραφέας επιμένει πως ο Σίμων στην πραγματικότητα ενίσχυσε τις οχυρώσεις κι έκανε την πόλη μέχρι και δικό του τόπο διαμονής. Αυτή η ασυμφωνία γέννησε δεκάδες θεωρίες τον περασμένο αιώνα, αλλά χωρίς καμία απτή αρχαιολογική απόδειξη.
Μια ανακάλυψη που προκαλεί αντιδράσεις
Όταν μια ισραηλινή οργάνωση που ονομάζεται Ir David Foundation ανακοίνωσε σχέδια κατασκευής ενός μουσείου πάνω από το πάρκινγκ, ο Ben-Ami ξεκίνησε μια ανασκαφή διάσωσης το 2007.
Το εύρημα έρχεται να παραμερίσει θεωρίες που τοποθετούσαν την Άκρα βόρεια του ναού, ακριβώς δίπλα του ή στο ύψωμα στα δυτικά που καλύπτεται από τα τωρινά τείχη της πόλης. Κανείς δεν είναι περισσότερο ενθουσιασμένος με την ανακάλυψη από τον Bezalel Bar-Kochva, ιστορικός ομότιμος στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ. Το 1980 είχε υποστηρίξει σε άρθρο του ότι το φρούριο δεν ήταν εκεί που όλοι το είχαν τοποθετήσει και πως τα στοιχεία για την ύπαρξή του είχαν προέλθει από πλαστή ιστορία κάποιου ιστορικού που ήθελε με την καταγραφή αυτή να κάνει τον Σίμων να λογοδοτήσει για την ισοπέδωση της Άκρας.
Ο Oren Tal, αρχαιολόγος στο πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ αλλά ανεξάρτητος με την ανασκαφή, είπε πως η ανακάλυψη του Ben-Ami είναι «η καλύτερη δυνατή υποψήφια» για την Άκρα. «Το εύρημα είναι συναρπαστικό» συμφώνησε και ο ισραηλινός αρχαιολόγος Yonathan Mizrachi. «Αυτό υποδεικνύει πως η Ιερουσαλήμ υπήρξε για μεγάλο χρονικό διάστημα μια ελληνιστική πόλη, στην οποία οι ξένοι κυριαρχούσαν κι έχτισαν πολλά περισσότερα από αυτά που νομίζουμε» προσθέτει.
Ο Mizrachi είναι αντίθετος με το χτίσιμο του μουσείου γιατί θα καταστρέψει τα ερείπια. Μάλιστα μια σχεδιαστική επιτροπή στο Ισραήλ έδωσε τον περασμένο Ιούνιο εντολή στο Ir David Foundation να μικρύνει το μέγεθος της κατασκευής. Ο Mizrachi διαμαρτύρεται επίσης πως οι ντόπιοι, στην πλειονότητά τους Παλαιστίνιοι, δεν έχουν ληφθεί υπόψη ούτε έχουν αναμιχθεί στην ανασκαφή, που γίνεται κυριολεκτικά, έξω από την πόρτα τους.
Την ίδια στιγμή, οι Παλαιστίνιοι του Σιλβάν, λένε πως οι εργασίες έχουν προκαλέσει σοβαρές ρωγμές σε τοίχους και θεμέλια στα σπίτια της γειτονιάς και πως απειλείται η ασφάλειά τους. Κατά βάθος, οι κάτοικοι ανησυχούν πως η ανασκαφή, όσο σημαντική κι αν είναι για τους ερευνητές, στην ουσία οδηγεί στην πλήρη διάλυση του χωριού τους.
«Αυτή η ανασκαφή δεν είναι αναζήτηση της ιστορίας. Έχει σχεδιαστεί για να εξυπηρετήσει ένα σχέδιο συμφωνίας » λέει ο Jawad Siam, διευθυντής του Madaa Community Center. Από την πλευρά τους, οι υπεύθυνοι του Ir David δεν έχουν πάρει ακόμη θέση, ωστόσο ο Ben-Ami δήλωσε σχετικά με τις ενστάσεις: «Όταν σε καλεί η Ιερουσαλήμ, ποτέ δεν λες όχι. Εγώ ειδικεύομαι στην αρχαιολογία, όχι στην πολιτική».
Με τις πληροφορίες από το Νational Geographic
