Το αρχαίο μυστικό που κρύβουν οι αλυσοδεμένοι σκελετοί στην Νεκρόπολη του Φαλήρου

Το αρχαίο μυστικό που κρύβουν οι αλυσοδεμένοι σκελετοί στην Νεκρόπολη του Φαλήρου Facebook Twitter
Ομαδικός τάφος με 12 σκελετούς που είχαν αλυσοδεμένα χέρια πίσω από την πλάτη τους
1

Στο λιμάνι του Φαλήρου της Αθήνας, οι αρχαιολόγοι έχουν στρέψει όλη την προσοχή τους σε ένα από τα μεγαλύτερα νεκροταφεία που έχουν ποτέ βρεθεί σε ανασκαφή στην Ελλάδα. Το Forbes έκανε αφιέρωμα στην Νεκρόπολητου Φαλήρου και σημειώνει στον τίτλο πως "Οι αρχαιολόγοι μελετώντας τους αλυσοδεμένους σκελετούς της αρχαίας Ελλάδας προσπαθούν να κατανοήσουν την άνοδο της Αθήνας"

Στον ομαδικό τάφο έχουν βρεθεί πάνω από 1500 σκελετοί που χρονολογούνται από τον 8ο-5ο αιώνα π.Χ., εύρημα που θεωρείται σημαντικό για την κατανόηση της ανόδου της ελληνικής πόλης-κράτους και, ειδικότερα, για την κατανόηση της βίας και της υποταγής που τη συνόδευε. Δύο μαζικές ταφές στο Φάληρο κρύβουν σκελετούς που βρέθηκαν σε πρηνή θέση και με τα χέρια τους αλυσοδεμένα πίσω από την πλάτη τους και αυτό ακριβώς είναι που έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον σε μια διεθνή ομάδα αρχαιολόγων που έχει αναλάβει τον καθαρισμό, την καταγραφή και την ανάλυση τους.

Το αρχαίο μυστικό που κρύβουν οι αλυσοδεμένοι σκελετοί στην Νεκρόπολη του Φαλήρου Facebook Twitter
Ένας σκελετός που βρέθηκε με τα χέρια του δεμένα πίσω από την πλάτη

Η ανασκαφή στο χώρο ξεκίνησε σχεδόν πριν από έναν αιώνα από την Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία. Αλλά η μεγάλης κλίμακας ανασκαφή, που απλώνεται σε ένα στρέμμα πραγματοποιήθηκε μεταξύ 2012-2016 από το Τμήμα Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού, με επικεφαλής την αρχαιολόγο Στέλλα Χρυσουλάκη. Η σύγχρονη ανασκαφή συγκέντρωσε τεράστια δημοσιότητα στην Ελλάδα, λόγω της κλίμακας και της χρηματοδότησής του από το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, αλλά η είδηση δεν πήρε μεγάλη δημοσιότητα στο εξωτερικό, σημειώνει το Forbes. 

H ανασκαφή ήταν προσεκτική και λεπτομερής, με συντηρητές στο χώρο και με αρκετούς σκελετούς να έχουν αφαιρεθεί για περαιτέρω έρευνες. Η ψηφιοποίηση των αρχαιολογικών αρχείων ανά τομέα συνεχίζεται με φωτογραφίες και χαρτογράφηση αλλά αυτό είναι μόνο η αρχή για τους σκελετούς, των οποίων η διατήρηση και η ανάλυση πρέπει να γίνει από ειδικούς της βιοαρχαιολογίας και εγκληματολογικής ανθρωπολογία.

Το αρχαίο μυστικό που κρύβουν οι αλυσοδεμένοι σκελετοί στην Νεκρόπολη του Φαλήρου Facebook Twitter
Σκελετός που βρέθηκε σε βάρκα

Υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση στο πώς οι άνθρωποι θάφτηκαν στο Φάληρο. Οι περισσότεροι βρέθηκαν θαμμένοι μέσα σε κοινούς λάκκους αλλά σχεδόν το ένα τρίτο είναι βρέφη και παιδιά μέσα σε μεγάλα πιθάρια, περίπου 5% είναι αποτεφρωμένοι και υπάρχουν μερικοί που έχουν βρεθεί σε κιβωτιόσχημους τάφους. Ένας από αυτούς βρέθηκε σε ξύλινο σκάφος που χρησιμοποιήθηκε ως φέρετρο. Οι αλυσοδεμένοι σκελετοί, τα πιο συναρπαστικά ευρήματα στο Φάληρο, έχουν λάβει την προσοχή των ερευνητών για δεκαετίες, καθώς είναι από τις λίγες περιπτώσεις αλυσοδεμένων νεκρών τον αρχαίο κόσμο και θα μπορούσαν να είναι σημάδια της τιμωρίας, της δουλείας, ή της ποινής του θανάτου. Αλλά η μελέτη αυτών των «αιχμαλώτων» πρέπει να λάβει χώρα στο πλαίσιο του συνόλου του νεκροταφείου, και την ανάλυση 1.500 σκελετών είναι ένα τεράστιο έργο.

Στις μελέτες συμμετέχει και η δρ.Jane Buikstra, διευθύντρια του Κέντρου βιοαρχαιολογικής Έρευνας στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, και ο γεωαρχαιολόγος Παναγιώτης Καρκάνας, διευθυντής του Εργαστηρίου Wiener στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα.

Το αρχαίο μυστικό που κρύβουν οι αλυσοδεμένοι σκελετοί στην Νεκρόπολη του Φαλήρου Facebook Twitter
Η δρ.Jane Buikstra και ο Παναγιώτης Καρκάνας δίπλα σε έναν τάφο που έχει αφαιρεθεί χρησιμοποιώντας μια τεχνική μπλοκ. Η ταφή είναι αποθηκευμένη μέσα σε μια εγκατάσταση ελεγχόμενου κλίματος.

Προτού οι 1.500 σκελετοί διατεθούν στους ερευνητές για μελέτη, το σύνολο των λειψάνων πρέπει να καθαριστεί, τα οστά να απογραφούν και να προσδιοριστεί η ηλικία του θανάτου και το φύλο τους καθώς και οι όποιες παθολογικές καταστάσεις σχετίζονται. Η δημιουργία μιας βάσης δεδομένων αυτού του μεγέθους απαιτεί χρόνο και προσπάθεια, όπως και η συσχέτιση των σκελετών με το αρχαιολογικό τους πλαίσιο.

Σε μακροπρόθεσμη βάση η Buikstra είναι σίγουρη πως οι σκελετοί του Φαλήρου θα ανοίξουν ένα παράθυρο σε μια κομβική στιγμή στην αρχαία ελληνική ιστορία, λίγο πριν από την άνοδο της πόλης-κράτους. Η ερευνητική ομάδα έχει τέσσερις κύριους στόχους μετά από διατήρηση των σκελετών:

1) Να διερευνήσουν ενδελεχώς τους αλυσοδεμένους σκελετούς και τις αποκλίνουσα ταφές, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων που υπήρχαν σε μαζικούς τάφους. Με βάση αυτό θα προσπαθήσουν να απαντήσουν αν είναι οι άνθρωποι αυτοί ήταν θύματα πολιτικής αναταραχής που προηγήθηκε της ανόδου της αθηναϊκής δημοκρατίας.

2) Να μελετήσουν τις ταφές των παιδιών και να μάθουν περισσότερα για τη νηπιακή και παιδική ηλικία στον αρχαίο κόσμο. 

3) Να μάθουν περισσότερα σχετικά με τη διατροφή των ανθρώπων σε αυτό το αρχαίο λιμάνι της πόλης και να μάθουν αν οι κάτοικοί του είχαν εκτεθεί σε ασθένειες που μετέφεραν εκεί οι ναυτικοί

4) Να συγκρίνουν τους σκελετούς που είχαν περίτεχνη ταφή και εστιάζοντας στις πιο απλές ταφές, να ρίξουν φως σε όλες τις κοινωνικές τάξεις της αρχαίας Αθήνας.

Η Bukistra επιθυμεί να θέσει τη βάση δεδομένων στη διάθεση των ερευνητών σε όλο τον κόσμο και έτσι να επιτρέψει σε βιοαρχαιολόγους να χρησιμοποιήσουν αναλυτικές μεθόδους όπως το αρχαίο DNA και η χημεία για να αποκαλύψουν τις ιστορίες του Φαλήρου.

Το αρχαίο μυστικό που κρύβουν οι αλυσοδεμένοι σκελετοί στην Νεκρόπολη του Φαλήρου Facebook Twitter
Σκελετοί παιδιών που βρέθηκαν σε πιθάρια
Το αρχαίο μυστικό που κρύβουν οι αλυσοδεμένοι σκελετοί στην Νεκρόπολη του Φαλήρου Facebook Twitter
Ένα κρανίο από την ανασκαφή του Φαλήρου
Το αρχαίο μυστικό που κρύβουν οι αλυσοδεμένοι σκελετοί στην Νεκρόπολη του Φαλήρου Facebook Twitter
Ένας από τους σκελετούς που βρέθηκαν σε πρηνή θέση
Το αρχαίο μυστικό που κρύβουν οι αλυσοδεμένοι σκελετοί στην Νεκρόπολη του Φαλήρου Facebook Twitter
Γενική άποψη της ανασκαφής
1

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ρήνεια: Το νησί των νεκρών απέναντι από τη Δήλο

Ιστορία μιας πόλης / Ρήνεια, η άλλη Δήλος

Ένα νησί που δεν προοριζόταν για ζωή αλλά για θάνατο. Απέναντι από τη λαμπρή Δήλο, η Ρήνεια κουβαλά τα πιο σιωπηλά –και ίσως πιο ανθρώπινα– μυστικά του Αιγαίου. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την αρχαιολόγο Ζώζη Παπαδοπούλου.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Δήλος: H καρδιά των Κυκλάδων

Ιστορία μιας πόλης / Δήλος: H καρδιά των Κυκλάδων

Στη μέση των Κυκλάδων, σ’ ένα νησί χωρίς μόνιμους κατοίκους, η γη κρύβει ακόμη φωνές. Αν ξέρεις πού να κοιτάξεις, η Δήλος αρχίζει να σου μιλά για θεούς που λατρεύτηκαν, εμπορικές αυτοκρατορίες που γεννήθηκαν, λαούς που ήρθαν και έφυγαν, και τελετές που παραμένουν μυστήριο. Το νησί αυτό υπήρξε κάποτε το κέντρο του κόσμου – και ακόμη κρατά μυστικά. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την αρχαιολόγο Ζώζη Παπαδοπούλου.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Εν μέσω των γυναικών της αμαρτίας. Μια επίσκεψη στα Βούρλα τον Φλεβάρη του 1936

Αρχαιολογία & Ιστορία / Εν μέσω των γυναικών της αμαρτίας. Μια επίσκεψη στα Βούρλα τον Φλεβάρη του 1936

Η συγγραφέας, δημοσιογράφος και φεμινίστρια Λιλίκα Νάκου επισκέφθηκε το –υπό κρατική διαχείριση– πορνείο των Βούρλων τον Φλεβάρη του 1936, συνομίλησε με τις «γυναίκες της αμαρτίας» και μετέφερε τις εντυπώσεις της.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
Μέλι, Ρόδια, Aμβροσία: Τι έτρωγαν τελικά στον Όλυμπο οι Θεοί;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Μέλι, Ρόδια, Aμβροσία: Τι έτρωγαν τελικά στον Όλυμπο οι Θεοί;

Τόσο οι γραπτές πηγές όσο και η εικονογραφία της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας αποκαλύπτουν ότι οι θεοί και οι ήρωες ήταν μάλλον εκλεκτικότεροι των θνητών ως προς τη διατροφή τους. Και τα φαγητά τους έκρυβαν κίνητρα πέρα από την πείνα...
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ματίας Ρουστ: Μια ατέλειωτη ιστορία των ’80s

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ματίας Ρουστ: Μια ατέλειωτη ιστορία των ’80s

Το βράδυ της 28ης Μαΐου 1987 ο 18χρονος Γερμανός προσγειώνεται με ένα Cessna στην Κόκκινη Πλατεία για να αποδείξει ότι «αν κάποιος σαν εμένα μπορεί να περάσει σώος και αβλαβής στην άλλη πλευρά, τότε δεν υπάρχει τόσο μεγάλος κίνδυνος, και ίσως να μπορούμε να τα βρούμε όλοι μεταξύ μας».
ΜΑΚΗΣ ΜΑΛΑΦΕΚΑΣ
Η Μεγαλόχαρη ως αστυνομικό λαγωνικό 

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τα «αντιλωποδυτικά θαύματα» της Παναγίας

Μια δημοσιογραφική έρευνα που έκανε το 1933 ο αστυνομικός ρεπόρτερ Ευστάθιος Θωμόπουλος κατέγραψε τους άθλους της Παναγίας· από την Κρήτη μέχρι τη Ροδόπη, οι πιστοί «έβλεπαν» τη δράση της, ένιωθαν ευγνώμονες και τη μαρτυρούσαν.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
Γιατί έθαβαν βρέφη μέσα σε αγγεία στο Βαθύ της Αστυπάλαιας;

Ιστορία μιας πόλης / Γιατί έθαβαν βρέφη μέσα σε αγγεία στο Βαθύ της Αστυπάλαιας;

Τι το ιδιαίτερο συμβαίνει στο Βαθύ της Αστυπάλαιας και τι συνεχίζει να αποκαλύπτει η αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Ανδρέα Βλαχόπουλο.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
«ΒΙΑΣ»: Τα αρχαιολογικά τοπία ως ζωντανά οικοσυστήματα

Αρχαιολογία & Ιστορία / Καμπανούλες στους Δελφούς, Πέρδικες στο Σούνιο. Ό,τι φυτρώνει και ζει στους αρχαιολογικούς χώρους

Μια πρωτοποριακή επιστημονική προσέγγιση του πολιτιστικού τοπίου αποκαλύπτει έναν άγνωστο κόσμο χιλιάδων ζώων και φυτών σε είκοσι εμβληματικούς αρχαιολογικούς χώρους της χώρας. 
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Βασίλης Λαμπρινουδάκης: Ο αρχαιολόγος πίσω από το νέο μουσείο της Επιδαύρου

Οι Αθηναίοι / Βασίλης Λαμπρινουδάκης: Ο αρχαιολόγος πίσω από το νέο μουσείο της Επιδαύρου

Από τις ανασκαφές στην Επίδαυρο και τη Νάξο, ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας αφηγείται μια ζωή αφιερωμένη στην ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Και όπως λέει, το πιο πολύτιμο εύρημα δεν ήταν αρχαιολογικό – ήταν η γυναίκα του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

1 σχόλια