André Markowicz
Από την Πράγα στην Ουκρανία. Οι άντρες με τα μαύρα και η γλώσσα της μητέρας μου.
Partages. 'Ενα καθηλωτικό χρονικό από τον φημισμένο ρωσόφωνο Γάλλο μεταφραστή ρωσικής λογοτεχνίας
Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι ένα έγκλημα και κατά του ρωσικού πολιτισμού, ταυτόχρονα με ένα έγκλημα κατά των ανθρώπων. - Τίποτα, τίποτα, δεν έπρεπε να χωρίζει τους Ουκρανούς και τους Ρώσους. Και αυτός δεν είναι ένας πόλεμος που οι "Ρώσοι" διεξάγουν εναντίον των Ουκρανών. Οι Ρώσοι, - στη σιωπηλή πλειοψηφία τους (σιωπηλή, επειδή βασιλεύει ο τρόμος ενώ το μπλακ άουτ της ενημέρωσης γίνεται όλο και μεγαλύτερο), πιστεύω ότι είναι σοκαρισμένοι, σαστισμένοι, τρομαγμένοι. Μερικοί - πολλοί! - άνδρες και γυναίκες του θεάτρου, διανοούμενοι, εκπαιδευτικοί, κάθε είδους άνθρωποι, διαμαρτύρονται, γράφουν, παραιτούνται από τις δουλειές τους (και είναι ήρωες, γιατί αυτό που διακινδυνεύουν δεν είναι μόνο ο μισθός τους), γιατί λένε ότι τους είναι αδύνατον να φαντάζονται πως θα υπηρετούν μια χώρα που προκαλεί όλο αυτό - αυτούς τους θανάτους (ήδη, τουλάχιστον, εκατοντάδες) για να στερήσουν από έναν λαό 44 εκατομμυρίων ανθρώπων το δικαίωμα, κυριολεκτικά, να υπάρχει έξω από την υποταγή στο καθεστώς του Πούτιν. Υπάρχουν διαδηλώσεις, που καταστέλλονται σκληρά, υπάρχουν ήδη χιλιάδες συλλήψεις. - Αυτές οι γυναίκες και οι άνδρες που παραιτούνται, που, παρά την καταστολή που τους περιμένει, διαμαρτύρονται, είναι ηρωικοί.
Ποια θα είναι η συνέχεια; - Το ρωσικό καθεστώς, απομονωμένο από ολόκληρο τον αποκαλούμενο "ελεύθερο κόσμο"... - Α, επιτρέψτε μου να κάνω μια ουσιαστική παρένθεση εδώ: γιατί μιλάω για τον "ελεύθερο κόσμο", όταν υπάρχει ο Ασάνζ, και η πολιτική των ΗΠΑ, και ο καπιταλισμός, και όλα τα υπόλοιπα; Είναι για έναν απλό λόγο. Είναι επειδή, αν πω εδώ στη Γαλλία ότι ζω σε μια δικτατορία, αύριο δεν θα δω την αστυνομία να συλλαμβάνει τα παιδιά μου στο σχολείο και να με συλλαμβάνει κι εμένα και να με χτυπάει - κάτι που συμβαίνει, συστηματικά, στη Ρωσία και σε ορισμένες άλλες χώρες που υποστηρίζουν το καθεστώς της. Και οι επαναστάτες του γλυκού νερού που υποστηρίζουν αυτό το δολοφονικό καθεστώς στη χώρα μας μπορούν να συγχαίρουν τους εαυτούς τους που συνεχίζουν να είναι σε θέση να το υποστηρίζουν. Αυτό είναι αναφαίρετο δικαίωμά τους, ακόμη κι αν πιστεύω ότι είναι καθάρματα.
Επομένως, ναι, ποια θα είναι η συνέχεια; Συγκεκριμένα, ο παραλληλισμός με την Πράγα είναι λανθασμένος, επειδή στην Τσεχοσλοβακία δεν υπήρξαν σχεδόν καθόλου μάχες. Περισσότερο κατάλληλος είναι ο παραλληλισμός με τη Βουδαπέστη, το 1956. Επειδή ο ουκρανικός στρατός αντιστέκεται, με μεγάλο θάρρος. Φυσικά, η Δύση δεν πρόκειται να επέμβει στρατιωτικά (όπως δεν το έκανε ποτέ κανείς, ούτε το 1956, ούτε πριν, τον 19ο αιώνα, κατά τη διάρκεια των πολωνικών εξεγέρσεων του 1830 και του 1863). Ο Πούτιν το γνωρίζει αυτό. Αλλά θα υπάρξουν συνέπειες.
Χθες, στο Γκρόζνι, γίναμε μάρτυρες μιας στρατιωτικής παράτας από μαυροφορεμένους άνδρες, και ο Καντίροφ τους έστειλε πανηγυρικά να πολεμήσουν στην Ουκρανία. - Ο αντιφρονούντας Ίλια Γιασίν (ο οποίος συνεχίζει, μέρα με τη μέρα, με κίνδυνο της ζωής του, να καταγγέλλει τα όσα συμβαίνουν γύρω του, και κυρίως να καταγγέλλει τον Καντίροφ) εξηγεί κάτι σημαντικό: προς το παρόν, καμία μεγάλη πόλη δεν έχει καταληφθεί. Ο λόγος δεν είναι προφανώς μόνο η ουκρανική αντίσταση. Ο ρωσικός στρατός, ως στρατιωτική δύναμη, έχει τη δυνατότητα να καταλάβει, αλλά όχι να ελέγξει, πόλεις όπως το Χάρκοβο (1,5 εκατομμύριο κάτοικοι) ή το Κίεβο (σχεδόν 3 εκατομμύρια). Αυτός ο ρόλος θα ανατεθεί στα σώματα του Καντίροφ: όχι για να ελέγξουν την κυκλοφορία ή τη διανομή τροφίμων, αλλά για να συλλάβουν αρκετούς ανθρώπους, να τρομοκρατήσουν τον πληθυσμό με τέτοιο τρόπο ώστε κανείς να μην τολμήσει (όπως συμβαίνει με τον ίδιο τον τσετσενικό πληθυσμό) να πει οτιδήποτε. Όπως το 1941... το δεύτερο κύμα ήταν οι άνδρες των SS με τα μαύρα... Ο απώτερος στόχος της εισβολής είναι αυτός: είναι, σας θυμίζω, να "τιμωρηθούν" οι λεγόμενοι "νεοναζί" και οι "ναρκομανείς" (;)... με λίγα λόγια, έχουμε ήδη δει αυτή τη ρητορική στον Καύκασο: αντικαταστήστε τους ναζί με ισλαμιστές, κρατήστε τους ναρκομανείς και βλέπουμε αμέσως πως δικαιολογεί ο Πούτιν τον Καντίροφ. Αυτό πρόκειται να συμβεί. Ένας σαρωτικός αιματηρός τρόμος πάνω από τους ανθρώπους.
Μην ξεχνάτε πως, όταν ο Λέρμοντοφ αφέθηκε να πεθάνει, σε μια μονομαχία (ας το θέσουμε έτσι), πριν γίνει 27 χρονών, ο Νικόλαος Α΄, αυτοκράτορας της Ρωσίας, είπε στα ρωσικά: собаке собачья смерть. Στο σκύλο, σκυλίσιο θάνατο. Αυτός είναι ο επιτάφιος που έφτιαξε για τον μεγαλύτερο Ρώσο ποιητή μετά τον Πούσκιν. Και ο ίδιος ο Πούσκιν, ας μην ξεχνάμε, αφέθηκε να πεθάνει σε μια μονομαχία, αφού συνειδητοποίησε ότι ο Νικόλαος Α' διάβαζε τα γράμματα που έγραφε στη γυναίκα του, και ότι η αστυνομία ήταν παντού και ότι δεν υπήρχε πλέον κανένας τρόπος στη Ρωσία να διαχωρίσει την Ιστορία από τον Οίκο. Δεν υπήρχε πλέον ιδιωτικός χώρος.
Και σκέφτομαι σήμερα, με απέραντο πόνο και ντροπή, τους Ουκρανούς που θα μισούν τους Ρώσους για δεν ξέρω πόσες δεκαετίες, όπως ακριβώς μας μισούσαν οι Τσέχοι της εφηβείας μου, εμάς στους δρόμους της Πράγας, όταν είπα στη μητέρα μου, στα ρωσικά, ότι θα ήθελα να καθίσω για λίγο γιατί με πονούν πολύ τα πόδια μου - γιατί ακόμα δεν μπορώ της μητέρας μου να της μιλήσω σε άλλη γλώσσα από αυτή που με κάνει να αγαπώ τόσο βαθιά.
Δείτε επίσης στον Αλμανάκ μία ακόμη σελίδα από το χρονικό του André Markowicz: Η Ουκρανία θα απελευθερώσει τη Ρωσία
Ο André Markowicz, γεννημένος στις 29 Σεπτεμβρίου 1960 στην Πράγα, είναι Γάλλος μεταφραστής και ποιητής. 'Εχει μητέρα Ρωσίδα, γεννημένη στη Σιβηρία από μητέρα που εξορίστηκε από τον Στάλιν για κατασκοπεία, και πατέρα Γάλλο πολωνικής καταγωγής. Προσδιoρίζει τον εαυτό του ως "κοσμικό Εβραίο " και "άθεο". Πέρασε την παιδική του ηλικία στο Λένινγκραντ μαζί με τη Ρωσίδα γιαγιά του. Το 1964 έφυγε για να ζήσει στη Γαλλία.
'Αρχισε να μεταφράζει γύρω στο 1977: σε ηλικία δεκαέξι ετών, γνώρισε τον μεταφραστή Efim Etkind, ο οποίος έγινε ο "δάσκαλός" του. Εκείνος τον έβαλε να μεταφράσει τον Πούσκιν και του δίδαξε "τους νόμους της ρωσικής και της γαλλικής μετρικής".
Από το 1981 έχει μεταφράσει πάνω από εκατό βιβλία (έργα πεζά, ποιητικά και θεατρικά). Έχει συμμετάσχει σε περισσότερες από εκατό σκηνοθεσίες βασισμένες στις μεταφράσεις του στη Γαλλία, το Κεμπέκ, το Βέλγιο και την Ελβετία.
Το 1990, πείθει τον Hubert Nyssen, ιδρυτή των εκδόσεων Actes Sud, να ξεκινήσει τη μετάφραση του συνόλου των έργων του Ντοστογιέφσκι. Εκτιμάει ότι οι πρωτότυπες μεταφράσεις πήραν λάθος δρόμο επειδή "ο Ντοστογιέφσκι μισούσε την κομψότητα, ιδίως την κομψότητα των Γάλλων. Έγραφε οργισμένα, χωρίς να ενδιαφέρεται για τη σύνταξη ή τις επανάληψεις. Το εγχείρημα αυτό, το οποίο ξεκίνησε το 1991 με τον Παίκτη και ολοκληρώθηκε το 2002 με τη μετάφραση των Αδελφών Καραμάζοφ, τον έκανε γνωστό στο πλατύ κοινό, εξασφαλίζοντάς του μεγάλη επιτυχία.
Αν και "αμφισβητήθηκε στην αρχή από ακαδημαϊκούς που τον κατηγόρησαν για το απότομο ύφος της μετάφρασής του, τα τελευταία δέκα χρόνια θεωρείται αυθεντία τόσο στον λογοτεχνικό όσο και στον θεατρικό τομέα. Όλοι οι σκηνοθέτες χρειάζονται τη γλώσσα του για να κάνουν τους ηθοποιούς τους να δουλέψουν ". Ο André Markowicz, "ο αγαπημένος των σκηνοθετών ", του οποίου οι μεταφράσεις χρησιμοποιούνται τακτικά στις γαλλικές σκηνές, περιγράφεται ως μία "προσωπικότητα του θεατρικού κόσμου ".
Μετέφρασε το σύνολο των έργων του Άντον Τσέχωφ μαζί με τη Φρανσουάζ Μορβάν, την οποία γνώρισε το 1985 και με την οποία ζει. Η μετάφρασή τους για τον Πλατόνοφ κέρδισε το 2006 το βραβείο Μολιέρου, στην κατηγορία της θεατρικής διασκευής.
Μεταφράζει έργα των Νικολάι Γκόγκολ και Αλεξάντρ Πούσκιν, συμπεριλαμβανομένου του Ευγένιου Ονέγκιν, που ο ίδιος θεωρεί την πιο σημαντική του μετάφραση.
Μεταξύ 2003 και 2015, μετέφρασε το σύνολο των θεατρικών έργων του Ουίλιαμ Σαίξπηρ.
[Wikipedia]
