TO BLOG ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΣΤΑΒΕΡΗ
Facebook Twitter

Άγιος Συμεών ο Στυλίτης, o εφευρέτης μιας ακραίας μορφής ασκητισμού

Άγιος Συμεών ο Στυλίτης

 


 

Άγιος Συμεών ο Στυλίτης Facebook Twitter
Η Μονή Αγίου Συμεών του Στυλίτη (ΒΔ Συρία), με τα πρώτα σκαλιά του προτελευταίου στύλου στο κέντρο. "Η θέση του στύλου του Αγίου Συμεών δεν ήταν πάντα αυτή που γνωρίζουμε και η οποία δοξάστηκε στο κέντρο του μαρτυρίου. Υπήρξαν και άλλοι, που αναφέρονται στους Βίους, και πιστεύεται ότι ο προτελευταίος μπορεί να ταυτιστεί με το ορθογώνιο απομεινάρι βράχου που βρίσκεται κοντά στην ανατολική πρόσοψη της νότιας βασιλικής του μαρτυρίου, στον άξονα της κεντρικής πύλης, η οποία δεν ολοκληρώθηκε και σφραγίστηκε σαν παρεκκλήσι. Η βάση αυτή φαίνεται ότι φυλασσόταν ως δευτερεύον κειμήλιο που σχετιζόταν με τη ζωή του αγίου" (Mission archéologique française de Saint-Syméon). Φωτ. Twitter


 

Ο στυλιτισμός, μια μορφή ασκητισμού που συνίστατο στη μόνιμη διαβίωση στην κορυφή ενός στύλου, εφευρέθηκε και εφαρμόστηκε από τον Συμεών στις αρχές του πέμπτου αιώνα. Μετά από μια παραμονή στο μοναστήρι της Τελέδας, όπου μυήθηκε στην κοινοβιακή ζωή, σύντομα απορρίφθηκε από την κοινότητα των μοναχών λόγω των υπερβολών που διέπραττε αυτοτιμωρούμενος και αναζήτησε την απομόνωση. Αρχικά έμεινε σε ένα κλειστό δωμάτιο στο χωριό Τελάνισος (σήμερα Deir Sem'an) και στη συνέχεια επέλεξε να εγκατασταθεί σε ένα απλό υπαίθριο περίβολο σε ένα ύψωμα στα βορειοανατολικά του χωριού. Στη συνέχεια ανέβαινε σε όλο και υψηλότερα βάθρα για να πλησιάσει τον Θεό.


Οι Βίοι του αγίου μάς λένε ότι ο τελευταίο στύλος στον οποίο έζησε του είχε παραγγελθεί από τον Θεό σε ένα του όνειρο, ότι αποτελούνταν από τρία τμήματα ως αναφορά στην Αγία Τριάδα και είχε ύψος 36 πήχες ή σχεδόν 16 μέτρα. Ο Συμεών απέκτησε έναν οπαδό, τον Δανιήλ, ο οποίος έστησε τον δικό του στύλο στις όχθες του Βοσπόρου. Δεχόταν την επίσκεψη του αυτοκράτορα και, μετά το θάνατο του Συμεών, μεσολάβησε για να χτιστεί ένα μεγάλο ιερό γύρω από το στύλο του. Αμέσως μετά το θάνατο του αγίου το 459, ο στύλος αντιμετωπίστηκε ως κειμήλιο και ενέπνευσε πολλές πρωτοβουλίες που σχετίστηκαν με την ανάπτυξη του χριστιανισμού και του μοναχισμού.


Μετά το θάνατό του, ο Συμεών απέκτησε μιμητές. Ο πλησιέστερος μιμητής του έστησε τον στύλο του λίγα χιλιόμετρα νοτιότερα, στις πλαγιές του όρους Κορυφή. Άλλοι εγκαταστάθηκαν λίγο πιο μακριά, στον ασβεστόλιθο ορεινό όγκο, κατά τη διάρκεια του 6ου αιώνα, και ιδίως στο Brad, στο Kimar, ενώ ο στυλίτης Ιωάννης επέλεξε το Kafr Derian.

Archéologie | culture.fr


 

Άγιος Συμεών ο Στυλίτης Facebook Twitter
Ρώσος μοναχός


Άγιος Συμεών ο Στυλίτης Facebook Twitter
Στύλος στυλίτη που σώζεται στο Umm ar-Rasas (Ιορδανία). "Στολισμένος με σκαλιστά χριστιανικά σύμβολα και στις τέσσερις πλευρές, ο τετράγωνος πύργος παραμένει ως απόδειξη της κάποτε ακμάζουσας κοινότητας που ιδρύθηκε κατά τη βυζαντινή εποχή". (Wikipedia)


Άγιος Συμεών ο Στυλίτης Facebook Twitter
Αναπαράσταση του τελευταίου στύλου του αγίου με τη σκάλα που οδηγούσε στην κορυφή του. © Mission archéologique française de Saint-Syméon - J.-L. Biscop.


Άγιος Συμεών ο Στυλίτης Facebook Twitter
Το χωριό Deir Sem'an (Τελάνισος). © Mission archéologique française de Saint-Syméon


Άγιος Συμεών ο Στυλίτης Facebook Twitter
Το μοναστήρι του Άγιου Συμεών. Η νότια πρόσοψη. Φωτ. Anus François (1897-1958) και Derounian (Mission archéologique française de Saint-Syméon).


Άγιος Συμεών ο Στυλίτης Facebook Twitter
Το μοναστήρι του Άγιου Συμεών. Η ανατολική πλευρά της βασιλικής. Φωτ. Anus François (1897-1958) και Derounian (Mission archéologique française de Saint-Syméon).


 

Τρεις αφηγήσεις για τη ζωή του Συμεών

Ο Θεοδώρητος ο Κύρου, καταγόμενος από την Αντιόχεια, επίσκοπος της Κύρρου από το 423 έως το 458, παρουσιάζει ένα πορτρέτο των ασκητών της Συρίας του παρελθόντος και του παρόντος στη Θρησκευτική Ιστορία του, που γράφτηκε το 444. Αφιερώνει το κεφάλαιο 26 στον Συμεών, τον οποίο επισκέφθηκε αρκετές φορές. Φροντίζει να αναδείξει τη σημασία του κλήρου που επωμιζόταν τον έλεγχο της ερημιτικής ζωή, ώστε να μην υπάρχουν ακρότητες (ο ρόλος των περιοδευτών και των χωροεπισκόπων) και ίσως εξωραΐζει την ποιότητα των σχέσεών του με τον στυλίτη και τη σημασία που του προσέδιδε ο τελευταίος, ο οποίος του ζήτησε, για παράδειγμα, να ευλογήσει τους Σαρακηνούς που είχαν συγκεντρωθεί γύρω από το στύλο. Ο Σεβήρος Αντιοχείας, έναν αιώνα αργότερα, θα μιλούσε για αντιθετικούς χαρακτήρες. Η δεύτερη διήγηση είναι ένας Βίος γραμμένος στα ελληνικά από κάποιον Αντώνιο, ο οποίος παρουσιάζεται ως στενός μαθητής του Συμεών, σε απροσδιόριστη αλλά πιθανώς πρώιμη ημερομηνία. Το κείμενο είναι σύντομο και φαίνεται να αντικατοπτρίζει τους μοναστικούς κύκλους της Αντιόχειας που ήταν επιφορτισμένοι με τη φύλαξη του λειψάνου του αγίου. Τέλος, ένας μακρύς Συριακός Βίος έχει βρεθεί σε διάφορες πηγές, η παλαιότερη από τις οποίες (ένα χειρόγραφο του Βατικανού) χρονολογείται από το 473 (24 χρόνια μετά το θάνατο του Συμεών) και φαίνεται να προέρχεται από το μοναστικό περιβάλλον γύρω από τον άγιο, με πρόσβαση σε αυτόπτες μάρτυρες και αρχεία.

Η οικογένεια

Τα τρία αυτά κείμενα δίνουν μια παρόμοια  εικόνα της παιδικής ηλικίας του αγίου, ο οποίος γεννήθηκε σε απροσδιόριστη ημερομηνία στη Σεσάν, κοντά στη Νικόπολη της Κιλικίας, στα σύνορα με την επαρχία της Ευφράτειας, δίνοντας έμφαση στην παιδική του ηλικία ως βοσκός και στην αντοχή του. Στον Ελληνικό Βίο, οι γονείς του, τουλάχιστον η μητέρα του, ζουν περισσότερο από ό,τι στο Συριακό Βίο: η μητέρα του τον επισκέπτεται όταν βρίσκεται ήδη πάνω στο στύλο του, αλλά πεθαίνει περνώντας πάνω από τον φράχτη, όταν εκείνος αρνήθηκε να της ανοίξει την πόρτα, όπως και σε κάθε άλλη γυναίκα ή ζώο· θα ταφεί κοντά στον στύλο. Ο Συριακός Βίος αναφέρει ότι οι γονείς του πέθαναν πριν καν ο άγιος οδηγηθεί στην εκκλησία, και μνημονεύει επίσης την ύπαρξη ενός αδελφού, του Σέμσι, ο οποίος έγινε μοναχός όπως αυτός στη μονή Ευσέβωνα της Τελέδας και έζησε τη ζωή του ως μοναχός εκεί, πεθαίνοντας πέντε χρόνια αφότου ο άγιος έγινε στυλίτης.

Η ζωή του στο μοναστήρι

Μπαίνοντας σε αυτό το μοναστήρι, που κατονομάζεται ρητά από στον Θεοδώρητο και στον Συριακό Βίο, αλλά όχι στον Ελληνικό Βίο, ο άγιος είχε μόνο μια αόριστη ιδέα για την αναζήτηση του Θεού. Το στάδιο της Τελέδας θα του προσφέρει μία μοναστική κουλτούρα, αλλά κυρίως θα τον πείσει ότι είναι φτιαγμένος για να είναι μοναχικός ασκητής: οι ασκήσεις που επιβάλλει στον εαυτό του (σχοινί τυλιγμένο γύρω από το σώμα του που κόβει τη σάρκα του και προκαλεί δύσοσμη σήψη), οι στερήσεις του (γεύματα μια φορά την εβδομάδα, Σαρακοστή σε μια σπηλιά γεμάτη βλαβερά ζώα) δεν μπορούν να εφαρμοστούν από τους άλλους μοναχούς που τον απορρίπτουν. Εγκαταλείπει το μοναστήρι, προς μεγάλη λύπη του ηγούμενου, το 410 (σύμφωνα με το χειρόγραφο Β του Συριακού Βίου), για να ενταχθεί στο Tell Neshe (Τελάνησος στα ελληνικά, το σημερινό Deir Sem'an), όπου θα περάσει το υπόλοιπο της ζωής του.

Ο αναχωρητής

Πρώτα εγκαταστάθηκε στο ίδιο το χωριό (ένα στάδιο που παραλείπεται στον Ελληνικό Βίο), σε μια μικρή κοινότητα, σε μια σοφίτα, όπου παρέμεινε για τρία χρόνια σύμφωνα με τον Θεοδώρητο, τουλάχιστον ένα χρόνο σύμφωνα με τον Συριακό Βίο. Στη συνέχεια, μετακόμισε στο λόφο που δεσπόζει πάνω από το χωριό, στη θέση του σημερινού Qal'at Sem'an. Εκεί, ξεκίνησε να ζει σε έναν περίβολο με ξερολιθιές, όπου καθόταν ανακούρκουδα ή στεκόταν όρθιος, με το δεξί του πόδι δεμένο σε μια αλυσίδα στερεωμένη σε έναν βράχο. Σύμφωνα με τον Θεοδώρητο, συμφώνησε να αφαιρέσει αυτόν τον δεσμό μετά από παρότρυνση του χωροεπισκόπου Μελετίου. Οι φοβερές του αυτοταπεινώσεις, η ικανότητά του να απέχει εντελώς από φαγητό και ποτό κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής και τα πρώτα του θαύματα προσέλκυσαν τους πιστούς από όλο και πιο μακρινούς ορίζοντες. Στη συνέχεια, είχε την ιδέα να εγκατασταθεί σε έναν στύλο λίγων πήχεων και πολύ γρήγορα προτίμησε έναν μεγαλύτερο. Ο Συριακός Βίος μας λέει ότι ήθελε έναν στύλο 30 μέτρων, αλλά ένα όραμα του επέβαλε έναν 40 πηχών (δηλαδή 16,80 μέτρα ύψους). Το ίδιο ύψος αναφέρεται και στον Ελληνικό Βίο. Ο αγγελιοφόρος του Θεού του είπε επίσης ότι έπρεπε να αποτελείται από τρία στοιχεία, ως φόρο τιμής στην Τριάδα. Η ιδέα της αναρρίχησης σε έναν στύλο μπορεί να προήλθε από την αντίληψη ότι ο στύλος ήταν σύμβολο της προσέγγισης του Θεού και του ρόλου του διαμεσολαβητή που μπορούσε να αποκτήσει αυτός που καθόταν πάνω του.

Ο θάνατος του αγίου

Ο θάνατος του Αγίου Συμεών αποτελεί το αντικείμενο παρεμφερών αφηγήσεων που περιγράφονται λεπτομερώς στους δύο Βίους. Είναι διακριτικός, και αναδύει μια γλυκιά μυρωδιά. Τα λείψανά του διεκδικούνται από τους μοναχούς του Deir Sem‘an, αλλά και από τους νομάδες Βεδουίνους. Οι κάτοικοι της Αντιόχειας τα διεκδικούν για τον εαυτό τους και μάλιστα αρνούνται να τα παραδώσουν στον αυτοκράτορα Λέοντα, επειδή, όπως λένε, δεν έχουν πια προμαχώνες, που πιθανώς καταστράφηκαν από τον σεισμό του 458. Ο magister militum της Ανατολής, ο Γότθος Ardabur, ηγείται προσωπικά του μεγάλου στρατεύματος (600 στρατιώτες σύμφωνα με τον Ελληνικό Βίο) που θα εγγυηθεί την ασφάλεια της μεταφοράς. Η σωρός μεταφέρθηκε από τους άνδρες ως το Shih, πιθανώς το σημερινό Shih ed Deir, στους πρόποδες του Djebel Sem‘an, στην πεδιάδα της 'Αφρίν, τοποθετήθηκε εκεί σε ένα κάρο που ξεκίνησε για την Αντιόχεια. Σε πέντε ημέρες, ένα θριαμβευτικό ταξίδι μεταφέρει τον νεκρό στην Αντιόχεια, όπου, μετά από έναν ίσως ενδιάμεσο σταθμό στην εκκλησία της Κασσιανής, τοποθετείται στον καθεδρικό ναό που έχτισε ο Κωνσταντίνος, πιθανώς σε ιδιωτικό παρεκκλήσι (Ελληνικός Βίος).

Archéologie | culture.fr


 

Άγιος Συμεών ο Στυλίτης Facebook Twitter
Ο Άγιος Συμεών ο Στυλίτης, εικόνα του 1852. Φωτ. Drouot


Άγιος Συμεών ο Στυλίτης Facebook Twitter
Ο Άγιος Λουκάς ο Στυλίτης (Μηνολόγιο του Βασιλείου Β). Φωτ. Wikimedia commons


Άγιος Συμεών ο Στυλίτης Facebook Twitter
Αριστ., ο Άγιος Συμεών ο Στυλίτης. Δεξ., τρεις Στυλίτες (ρώσικη εικόνα).


Άγιος Συμεών ο Στυλίτης Facebook Twitter
Ο Σίμων της ερήμου, ταινία του Luis Buñuel (1965). Φωτ. Artprecium


Άγιος Συμεών ο Στυλίτης Facebook Twitter
Ο Σίμων της ερήμου (1965). Φωτ. Senses of Cinema


Άγιος Συμεών ο Στυλίτης Facebook Twitter
Η προπολεμική μόδα με τους "στυλίτες". Ο επαγγελματίας κασκαντέρ του Χόλιγουντ Alvin "Shipwreck" Kelly κάθισε το 1924, στη νέα Υόρκη, στην κορυφή ενός στύλου για 13 ώρες και 13 λεπτά. Φωτ. The diary of Myles Thomas.


Άγιος Συμεών ο Στυλίτης Facebook Twitter
Αριστ., κατακτώντας ένα μέτριο ρεκόρ 120 ωρών. Δεξ., ο 14χρονος William Ruppert σημειώνει το 1929 ένα ρεκόρ παραμένοντας 23 μέρες πάνω σε ένα στύλο, φέρνοντας σε απόγνωση τη μητέρα του. Φωτ. Messy Nessy


Άγιος Συμεών ο Στυλίτης Facebook Twitter
Ο Άγιος Συμεών ο Στυλίτης. Σχέδιο (1894) του Βρετανού ζωγράφου Frank Brangwyn. Φωτ. Welcome Collection





Αλμανάκ

ΘΕΜΑΤΑ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

THE GOOD LIFO ΔΗΜΟΦΙΛΗ