Πυρκαγιές, κλιματική αλλαγή: «Kάθε χρόνο τα συζητάμε, σαν να συμβαίνουν για πρώτη φορά»

Οι πυρκαγιές, η κλιματική αλλαγή και πόσο έχει αλλάξει ριζικά η σχέση του ανθρώπου με τον περιβάλλοντα χώρο Facebook Twitter
Η τακτική στη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών φαίνεται πως πρέπει να χωριστεί αφενός μεν σε αυτές που αναμένουμε στα δάση και αφετέρου στη ζώνη μείξης δασών και αστικών περιοχών.
0

— Οι πυρκαγιές φέτος ξεκίνησαν από πολύ νωρίς. Τι είναι αυτό που σας ανησυχεί περισσότερο;

Πυρκαγιές συνέβαιναν πάντα στη μεσογειακή λεκάνη και στη χώρα μας, όπως συμβαίνουν σε όλες τις περιοχές του πλανήτη με μεσογειακό κλίμα, (Καλιφόρνια, Χιλή, Νότια Αφρική και ΝΔ Αυστραλία) και δεν υπάρχει κάτι που να μπορεί σταματήσει την εκδήλωση αυτού του φυσικού φαινομένου, όπως άλλωστε τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει και τους σεισμούς.

Ωστόσο είναι γεγονός πως το «πρότυπο» που η επιστημονική γνώση έχει τεκμηριώσει πλέον για το καθεστώς εκδήλωσης των πυρκαγιών φαίνεται να αλλάζει τα τελευταία χρόνια. Ξεσπούν πυρκαγιές νωρίτερα, συχνά σε περιοχή που είχε καεί πριν από μερικά χρόνια, σε υψόμετρο μεγαλύτερο από το όριο της θερμομεσογειακής ζώνης όπου συνήθως συνέβαιναν και είναι μεγαλύτερης έκτασης.

Αυτά όλα υποδηλώνουν κάποιες αλλαγές στους παράγοντες-εκκινητές των πυρκαγιών, που μεταξύ άλλων είναι οι κλιματικές συνθήκες αλλά και η διευθέτηση-χρήση των μορφών κάλυψης γης στις οποίες εκδηλώνονται τα περιστατικά. Και σε ό,τι αφορά τις κλιματικές συνθήκες θεωρώ πως αρχίζει πλέον να γίνεται αισθητή και στον απλό πολίτη η μεταβολή του προτύπου, με περισσότερα ακραία φαινόμενα, θερμότερες ημέρες νωρίτερα στον χρόνο και έντονες, μεγάλης ραγδαιότητας βροχοπτώσεις ‒ όλα αυτά τα οποία χαρακτηρίζουν την κλιματική αλλαγή.

H ευθύνη της πολιτείας πρέπει να αποτρέπει τη συνέχιση της άναρχης και χωρίς σχεδιασμό δόμησης από τη μια και από την άλλη να υποχρεώνει όσους αναλαμβάνουν το ρίσκο να χτίσουν μέσα στο δάσος να παίρνουν και τα μέτρα προφύλαξης της περιουσίας τους οι ίδιοι

— Όλα σχετίζονται τελικά με την κλιματική αλλαγή;
Δεν μπορεί όλα να αποδίδονται στην κλιματική αλλαγή, που συμβαίνει σε πλανητική κλίμακα. Σε τοπική κλίμακα έχει αλλάξει ριζικά η σχέση του ανθρώπου με τον περιβάλλοντα χώρο. Εγκαταλείφθηκαν παραδοσιακές χρήσεις των δασών και αυτά «πύκνωσαν», όπως «φύτρωσαν» και σπίτια σε δασικές περιοχές, τα οποία σιγά σιγά έγιναν οικισμοί, ενώ η επαφή του αστικού ιστού με τα δάση πλέον είναι παντού και δεν είναι οριοθετημένη.

Τι δεν άλλαξε; Η αντίληψή μας για τη διαχείριση του φυσικού φαινομένου των πυρκαγιών, ώστε να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην πρόληψη, και αυτό είναι που με ανησυχεί. Τα σημάδια πως όσο περνούν τα χρόνια θα περνάμε δυσκολότερα από πλευράς εκδήλωσης πυρκαγιών ήταν εδώ, αλλά πολύ φοβάμαι πως η πρόληψη δεν έχει την έκταση που θα έπρεπε να έχει.

arianoutsou
Μαργαρίτα Αριανούτσου

— Οι μεικτές ζώνες, όπου συνυπάρχει άναρχα το δάσος με τον αστικό ιστό, είναι πλέον πραγματικότητα. Τι μέτρα χρειάζεται να παρθούν;
Η τακτική στη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών φαίνεται πως πρέπει να χωριστεί αφενός μεν σε αυτές που αναμένουμε στα δάση και αφετέρου στη ζώνη μείξης δασών και αστικών περιοχών.

Σε ό,τι αφορά το δεύτερο, που είναι ίσως και το πλέον επικίνδυνο, γιατί απειλούνται άμεσα ανθρώπινες ζωές και περιουσίες, η προληπτική διαχείριση θα συνίστατο στη συνευθύνη πολιτείας και πολιτών.

Η πολιτεία, σε κάθε βαθμό οργάνωσής της, οφείλει να παράσχει τα σχέδια και τους πόρους ώστε να εφαρμοστούν μέτρα όπως η εγκατάσταση έγκαιρου εντοπισμού φλόγας, δεξαμενών νερού, συστημάτων διάβρεξης της ιστάμενης φυτομάζας σε κρίσιμα σημεία (πιτσιλιστήρια), έγκαιρου περιορισμού και απομάκρυνσης της επιφανειακής αλλά και νεκρής ιστάμενης καύσιμης φυτικής ύλης των «περιαστικών» δασών, σωστής και συστηματικής παρακολούθησης εγκαταστάσεων υποδομών εντός των δασών και δασικών εκτάσεων, όπως οι πυλώνες και μετασχηματιστές ρεύματος κ.λπ., δημιουργίας εθελοντικών ομάδων πυροπροστασίας, ενημέρωσης-ευαισθητοποίησης των πολιτών ώστε να δρουν και αυτοί προληπτικά (π.χ. δεν επεκτείνουμε τον κήπο μας και ό,τι δραστηριότητες κάνουμε σε αυτόν στις παρυφές του βουνού).

— Ποια είναι η μεγάλη ευθύνη της πολιτείας;
Πρέπει να αποτρέπει τη συνέχιση της άναρχης και χωρίς σχεδιασμό δόμησης από τη μια και από την άλλη να υποχρεώνει όσους αναλαμβάνουν το ρίσκο να χτίσουν μέσα στο δάσος να παίρνουν και τα μέτρα προφύλαξης της περιουσίας τους οι ίδιοι (ύπαρξη ελεύθερου χώρου περιμετρικά του σπιτιού, προσεχτική επιλογή των υλικών, δεξαμενές νερού και αντλίες κ.λπ.).

Από την άλλη πλευρά, η προετοιμασία μιας προληπτικής διαχείρισης των δασών για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών είναι ένα τεράστιο και πολύ σοβαρό θέμα που μας εισάγει στην αντίληψη των μέτρων που η χώρα συνολικά αλλά και κάθε περιφέρεια ειδικά οφείλει να λάβει έγκαιρα στην κατεύθυνση μετριασμού των επιπτώσεων και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.

Η διαχείριση των δασών στην κατεύθυνση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή είναι μια νέα τάση εφαρμογής μέτρων και δράσεων που έχουν ως στόχο να κάνουν λιγότερο ευάλωτα τα δασικά οικοσυστήματα στους κινδύνους που εγκυμονεί η ανθρωπογενής αλλαγή του κλίματος, με ταυτόχρονη ενίσχυση του ρόλου των δασών στη δέσμευση του ατμοσφαιρικού άνθρακα.

Στο πλαίσιο αυτό ο ρόλος της προληπτικής διαχείρισης της πιθανής καύσιμης ύλης είναι σημαντικός. Υπάρχουν πλέον πολύ σοβαρές επιστημονικές προσεγγίσεις και στη χώρα μας, οι οποίες τεκμηριώνουν την ανάγκη αυτή και την υποστηρίζουν με κατάλληλα εργαλεία λήψης αποφάσεων.

Τα συστήματα αυτά υπολογίζουν τις πιθανότητες εκδήλωσης και εξάπλωσης των πυρκαγιών ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του τοπίου και υποδεικνύουν πού θα μπορούσε χωρικά να δοθεί προληπτικά προτεραιότητα στη διαχείριση της φυτικής μάζας ‒καύσιμης ύλης στην προκειμένη περίπτωση‒ ώστε να ανασχεθεί η διάδοση μιας πυρκαγιάς προς ευαίσθητες περιοχές, π.χ. προστατευόμενες περιοχές, ή/και να ανακοπεί η ενίσχυση της έντασης μιας φωτιάς.

— Ζούμε σε μια χώρα που είναι ευάλωτη στην κλιματική αλλαγή, άρα πρέπει να προσαρμοστούμε. Με ποιους τρόπους μπορεί να επιτευχθεί ένας πλήρης περιβαλλοντικός ανασχεδιασμός;
Η χώρα μας έχει καταρτίσει εθνική στρατηγική για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή από το 2016, η οποία περιλαμβάνει δεκαπέντε τομείς προτεραιότητας. Ανάμεσα στα άλλα που προβλέπονται είναι και η ενδυνάμωση των υπηρεσιών για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση πολιτικών και μέτρων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή (π.χ. επαρκής στελέχωση, επιμόρφωση, διαθεσιμότητα αναγκαίων επιστημονικών και τεχνικών εργαλείων και πληροφοριών). Επίσης, ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των μαθητών (π.χ. σχολικά προγράμματα για προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, σχετική θεματολογία στα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης) και των πολιτών γενικότερα.

Είναι όντως κρίμα κάθε χρόνο να συζητάμε τα ίδια θέματα, σαν να συμβαίνουν για πρώτη φορά. Οι επιστήμες της διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών, από τη μελέτη της συμπεριφοράς τους, την πρόληψη και την οικολογία των δασικών πυρκαγιών μέχρι την αποκατάσταση των καμένων εκτάσεων είναι πολύ προχωρημένη στη χώρα μας και αναγνωρισμένη σε διεθνές επίπεδο. Πρέπει επιτέλους αυτή η γνώση να χρησιμοποιηθεί κάποτε με προσοχή μήπως καταφέρουμε κάτι πέρα από το να ξοδεύουμε απλώς τα χρήματα των Ελλήνων φορολογουμένων.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Θέματα
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η «Μήδεια της Ηλείας»: Ένα έγκλημα τιμής που θυμίζει άλλες, σκοτεινότερες εποχές

Αληθινά εγκλήματα / Η «Μήδεια της Ηλείας»: Ένα έγκλημα τιμής που θυμίζει άλλες, σκοτεινότερες εποχές

Ο Νίκος Τσέφλιος ερευνά και αφηγείται την τραγική ιστορία του θανάτου της 21χρονης Κωστούλας, σε ένα χωριό της Ηλείας, το 1997. Ήταν αυτοκτονία, όπως αρχικά θεωρήθηκε, ή μια ανατριχιαστική υπόθεση παιδοκτονίας για λόγους κοινωνικής κατακραυγής;
THE LIFO TEAM
Πόσο φιλική είναι η γειτονιά της Κυψέλης για τα άτομα με αναπηρία;

Ζούμε, ρε! / Πόσο φιλική είναι η γειτονιά της Κυψέλης για τα άτομα με αναπηρία;

Η Χρυσέλλα Λαγαρία και ο Θοδωρής Τσάτσος συζητούν με τη σκηνοθέτιδα και σεναριογράφο Νάνσυ Σπετσιώτη, κάτοικο της περιοχής, η οποία καταγράφει την προσβασιμότητα της Φωκίωνος Νέγρη και άλλων γειτονικών δρόμων για τα άτομα με αναπηρία.
THE LIFO TEAM
Σκληρές Αλήθειες

Άρης Δημοκίδης / 10 Σκληρές Αλήθειες που σοκάρουν μέχρι σήμερα

Αδυσώπητοι εγκληματίες και αμφιλεγόμενες προσωπικότητες, δολοφόνοι που παρίσταναν τους αθώους, παράξενες εξαφανίσεις και σοκαριστικές αποκαλύψεις σε 10 ηχητικά ντοκιμαντέρ του Άρη Δημοκίδη που φωτίζουν ξανά πολύκροτες υποθέσεις.
THE LIFO TEAM
O παιδοκτόνος της Αιτωλοακαρνανίας: Η άγνωστη ιστορία του προτελευταίου θανατοποινίτη

Αληθινά εγκλήματα / O παιδοκτόνος της Αιτωλοακαρνανίας: Η άγνωστη ιστορία του προτελευταίου θανατοποινίτη

Ο Νίκος Τσέφλιος ερευνά και αφηγείται την ξεχασμένη ιστορία του προτελευταίου θανατοποινίτη στην Ελλάδα, που στήθηκε στο εκτελεστικό απόσπασμα δύο μήνες πριν από τον Βασίλη Λυμπέρη, το 1972.
Υπάρχουν μυστικά για να πετύχεις στις Πανελλήνιες;

Ζωή στα καλύτερά της / Υπάρχουν μυστικά για να πετύχεις στις Πανελλήνιες;

Mια συζήτηση με την παιδοψυχολόγο Αλεξάνδρα Καππάτου για το πώς μπορούν οι έφηβοι να διαχειριστούν καλύτερα το άγχος τους και να αναπτύξουν στρατηγικές μελέτης την περίοδο των Πανελληνίων, στο πλαίσιο της σειράς podcast «Ζωή στα καλύτερά της», με την υποστήριξη των συμπληρωμάτων διατροφής EVIOL.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
«Το να λες “σε φτάνω στα όριά σου για το καλό σου” είναι κακοποιητικό»

Lifo Videos / «Το να λες “σε φτάνω στα όριά σου για το καλό σου” είναι κακοποιητικό»

Η ηθοποιός Ελεάνα Στραβοδήμου μιλά για την πορεία της από τη θεατρική ομάδα του πανεπιστημίου μέχρι την τηλεόραση, για τα όρια που χρειάστηκε να θέσει, τις κακοποιητικές συμπεριφορές που αντιμετώπισε και την ανάγκη για αυτοπροστασία που καλλιέργησε.
ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΛΑΡΗΣ
Ο Αναγνώστης Καβάφης (Μέρος Β’)

Ο Καβάφης ανάμεσά μας / Ο αναγνώστης Καβάφης (Μέρος Β’)

Πώς το αρχείο υποδεικνύει τα αναγνώσματα του ποιητή. Η προσωπική του βιβλιοθήκη, τα ενδιαφέροντά του, η ανάγνωση στην ποίηση του Καβάφη και η θέση του στην «Ιστορία της Ανάγνωσης». Μια συζήτηση με τον Γιάννη Παπαθεοδώρου, Αναπληρωτή Καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών, στο πλαίσιο της σειράς podcasts «Ο Καβάφης ανάμεσά μας» που πραγματοποιείται σε συνεργασία με τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και το Αρχείο Καβάφη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Ο δαίμονας του τραυλισμού δεν φεύγει ποτέ – αλλά στη σκηνή σωπαίνει»

Lifo Videos / «Ο δαίμονας του τραυλισμού δεν φεύγει ποτέ – αλλά στη σκηνή σωπαίνει»

Ο ηθοποιός, σκηνοθέτης και θεατρικός συγγραφέας Στέφανος Κακαβούλης μιλά για το τραύλισμα που τον σημάδεψε από παιδί, το bullying και την απομόνωση που βίωσε, και για το πώς η υποκριτική τον απελευθέρωσε, βοηθώντας τον να το ξεπεράσει.
ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΛΑΡΗΣ
Υπόθεση Γερωνυμάκη: Ο δικηγόρος από την Κρήτη που κατηγορήθηκε για τη δολοφονία της γυναίκας του και της πεθεράς του

Αληθινά εγκλήματα / Υπόθεση Γερωνυμάκη: Ποιος σκότωσε τη γυναίκα και την πεθερά του δικηγόρου από την Κρήτη;

O Νίκος Τσέφλιος ερευνά και αφηγείται το θρίλερ της διπλής δολοφονίας της συζύγου και της πεθεράς γνωστού δικηγόρου, που συγκλόνισε και δίχασε την τοπική κοινωνία του Ηρακλείου το φθινόπωρο του 1996.
Η σκληρή αλήθεια για τον Στράτο Διονυσίου

Μικροπράγματα / Η σκληρή αλήθεια για τον Στράτο Διονυσίου

Ένα ηχητικό ντοκιμαντέρ του Άρη Δημοκίδη για την συναρπαστική, κινηματογραφική ζωή του αμφιλεγόμενου τραγουδιστή και την προσπάθειά του, μέσα από συνεχείς περιπέτειες, να παραμείνει στην κορυφή
ΑΡΗΣ ΔΗΜΟΚΙΔΗΣ
Μπορεί η Αθήνα να λύσει το κυκλοφοριακό;

Αθήνα / Μπορεί η Αθήνα να λύσει το κυκλοφοριακό;

Ποιοι είναι οι μύθοι και οι αλήθειες γύρω από το κυκλοφοριακό πρόβλημα της Αθήνας και πόσο σωτήριο μπορεί να είναι το όριο των 30 χιλιομέτρων; Η Ντίνα Καράτζιου συζητά με τον συγκοινωνιολόγο, καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Γιώργο Γιαννή για ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν καθημερινά οι Αθηναίοι.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Παίζουν video games τα τυφλά άτομα;

Ζούμε, ρε! / Παίζουν video games τα τυφλά άτομα;

Η Χρυσέλλα Λαγαρία και ο Θοδωρής Τσάτσος συνομιλούν με τον τυφλό gamer Μιχάλη Αλεξίου, ο οποίος μοιράζεται την εμπειρία του και ρίχνει φως στις προκλήσεις και τις προοπτικές που υπάρχουν για μια κοινότητα παικτών που μέχρι πρόσφατα έμενε στο περιθώριο.
THE LIFO TEAM
«Αν έχω αληθινούς φίλους; Ρώτα με ένα λεπτό πριν πεθάνω»

Lifo Videos / «Αν έχω αληθινούς φίλους; Ρώτα με ένα λεπτό πριν πεθάνω»

Ο Monozim, κατά κόσμον Ορέστης Μπαρσάκης, μιλά για τους δύο άξονες της δημιουργίας του –τη μουσική και το animation– και τη μοναχική πορεία που ακολουθεί, για τη δυσπιστία του απέναντι στις δισκογραφικές, καθώς και για τη δυσκολία βαθιάς σύνδεσης με τους ανθρώπους γύρω του.
ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΛΑΡΗΣ
Ο «δράκος της Θράκης»: Mια υπόθεση που έμεινε στο σκοτάδι

Αληθινά εγκλήματα / Ο «δράκος της Θράκης»: Mια υπόθεση που έμεινε για πάντα στο σκοτάδι

Ο Νίκος Τσέφλιος ερευνά και αφηγείται την ιστορία του ανθρώπου που για τουλάχιστον δύο χρόνια, στα τέλη της δεκαετίας του ’80 και αρχές του ’90, σκόρπιζε τον τρόμο και τον θάνατο στη βόρεια Ελλάδα, κατά μήκος του οδικού άξονα Καβάλα–Έβρος. Του ψυχρού δολοφόνου που, παρά το ανθρωποκυνηγητό από όλες τις αστυνομικές υπηρεσίες, παρέμεινε ασύλληπτος.