Ψάχνοντας κείμενα, η Γαλήνη αναζήτησε αυτό το βιβλίο ‒είναι εξαντλημένο πια‒ και ένα διήγημα που ο Μάρκες έγραψε πολύ πριν από τα μεγάλα μυθιστορήματά του, κι ας εκδόθηκε μετά από αυτά. Βρίσκοντάς το, θυμήθηκε την εντύπωση που της είχε κάνει όταν το πρωτοδιάβασε στις αρχές της δεκαετίας του ’90, αφού είχε ήδη βυθιστεί, όπως εκατομμύρια αναγνώστες σε όλο τον κόσμο, στη μαγεία των μεγάλων έργων του.
Καθεμία από τις ιστορίες αυτής της συλλογής, όπου κυριαρχεί ο πλούσιος κόσμο της φαντασίας, αγγίζει το θέμα της μετατόπισης και της παραδοξότητας της ζωής σε μια ξένη χώρα. Ο Μάρκες γράφει στον πρόλογο της έκδοσης στα ισπανικά ότι ξεκίνησε να γράφει αυτές τις δώδεκα ιστορίες με αφορμή ένα διαφωτιστικό όνειρο που είχε στις αρχές της δεκαετίας του ’70, όταν ζούσε στη Βαρκελώνη.
«Ονειρεύτηκα ότι παρευρισκόμουν στην ίδια μου την κηδεία, με τα πόδια, περπατώντας ανάμεσα σε μια ομάδα φίλων ντυμένων με επίσημο πένθιμο ένδυμα, αλλά με διάθεση γιορτινή. Όλοι φαινόμασταν ευτυχισμένοι που ήμασταν μαζί. Κι εγώ περισσότερο από όλους, για την όμορφη ευκαιρία που μου έδινε ο θάνατος να είμαι με τους φίλους μου από τη Λατινική Αμερική, τους παλαιότερους, τους πιο αγαπημένους, εκείνους που είχα καιρό να δω. Στο τέλος της τελετής, όταν άρχισαν να φεύγουν, προσπάθησα να τους ακολουθήσω, αλλά ένας από αυτούς με έκανε να καταλάβω με αυστηρό και αδιαπραγμάτευτο τρόπο πως για μένα η γιορτή είχε τελειώσει. “Εσύ είσαι ο μόνος που δεν μπορεί να φύγει”, μου είπε. Μόνο τότε κατάλαβα πως το να πεθαίνεις σημαίνει να μην είσαι ποτέ ξανά με τους φίλους σου», γράφει.
Αυτό το όνειρο το ερμήνευσε ως συνειδητοποίηση της ταυτότητάς του και σκέφτηκε πως ήταν ένα καλό σημείο εκκίνησης για να γράψει για τα παράξενα πράγματα που συμβαίνουν στους Λατινοαμερικάνους στην Ευρώπη. Προτού οι ιστορίες του πάρουν την τελική τους μορφή, πέντε από αυτές ήταν δημοσιογραφικά σημειώματα και σενάρια κινηματογράφου, και μία τηλεοπτική σειρά. Μια άλλη την είχε διηγηθεί σε μια μαγνητοσκοπημένη συνέντευξη.
Στο διήγημα με τίτλο «Το αεροπλάνο της Ωραίας Κοιμωμένης» ένας άντρας αναπολεί μια παράξενη εμπειρία που είχε κατά τη διάρκεια μιας πτήσης από το Παρίσι στη Νέα Υόρκη. Καθισμένος δίπλα σε μια όμορφη γυναίκα που παραμένει κοιμισμένη σε όλη τη διάρκεια της πτήσης, γοητεύεται ολοένα περισσότερο από την κατάστασή της. Για τον αφηγητή είναι ένα ουτοπικό, εμμονικό και άπιαστο αντικείμενο του πόθου του, σαν την «Ωραία Κοιμωμένη». Η φαντασίωση τελειώνει απότομα με την προσγείωση του αεροπλάνου, αφήνοντας τον αφηγητή με ένα αίσθημα απογοήτευσης και τη συνειδητοποίηση της φευγαλέας φύσης αυτών των τυχαίων συνδέσεων.
Γράφει ο Μάρκες από την Καρταχένα τον Απρίλιο του 1992, ανάμεσα σε άλλα, για τα «περιπλανώμενα» διηγήματά του:
«… το διήγημα απαιτεί τόσο χρόνο, δημιουργική ενέργεια και πειθαρχία όσο και ένα μυθιστόρημα. Ίσως και περισσότερα, γιατί τίποτα δεν μπορεί να παραμεληθεί. Σε ένα μυθιστόρημα, όταν κάτι δεν λειτουργεί, υπάρχει πάντα η δυνατότητα να το καλύψεις με κάποια άλλη πλευρά της αφήγησης. Στο διήγημα, όμως, ακόμα και μια λέξη περιττή μπορεί να καταστρέψει όλη την ιστορία. Αυτό ήταν το μάθημά μου, και ίσως η αιτία για την οποία η ολοκλήρωση αυτής της συλλογής πήρε δεκαοκτώ χρόνια […] Πάντα πίστευα ότι κάθε νέα εκδοχή ενός διηγήματος είναι καλύτερη από την προηγούμενη. Πώς να ξέρει, όμως, κανείς ποια είναι η τελική; Είναι ένα μυστικό του επαγγέλματος που δεν υπακούει στους νόμους της λογικής αλλά στη μαγεία του ενστίκτου ‒ όπως ξέρει η μαγείρισσα πότε είναι έτοιμη η σούπα. Εν πάση περιπτώσει, για καλό και για κακό, δεν πρόκειται να τα ξαναδιαβάσω, όπως δεν ξαναδιάβασα ποτέ κανένα από τα βιβλία μου, από φόβο μήπως το μετανιώσω. Όποιος τα διαβάσει, θα ξέρει τι να τα κάνει. Ευτυχώς, γι’ αυτά τα δώδεκα περιπλανώμενα διηγήματα, το να καταλήξουν στο καλάθι των αχρήστων ίσως να είναι μια ανακούφιση ‒ σαν να επιστρέφουν επιτέλους στο σπίτι τους».
Δημοσιογραφική επιμέλεια: Αργυρώ Μποζώνη
Κάμερα – μοντάζ: Γεράσιμος Δομένικος
Ηχοληψία: Αλέξανδρος Αντωνίου
Μίξη ήχου: Φαίδωνας Κτενάς
