***
Ακούστε το podcast στην κορυφή της σελίδας, ή και στο Spotify (εδώ)
ΗΓιώτα Γιάννα υπήρξε τραγουδίστρια με ένα μοναδικό χαρακτηριστικό. Εργάστηκε συστηματικά από 15 ετών, από τη δεκαετία του ’40 έως και τη δεκαετία του ’70-’80, και κατόπιν σταμάτησε από επιλογή, κατά δήλωσή της. Συγκεκριμένα, στις συνεντεύξεις της έλεγε ότι δεν ήθελε «να συμβιβαστεί με τις συνθήκες της δισκογραφίας» και αποσύρθηκε, επιλέγοντας μια ασκητική ζωή.
Η ιδιαιτερότητα στην περίπτωσή της έγκειται στο γεγονός ότι επανεμφανίστηκε με δίσκο το 2013 σε ηλικία 85 ετών. Ήταν ο πρώτος προσωπικός της δίσκος. Από τότε έως τον θάνατό της, το 2023, έκανε και πάλι ζωντανές εμφανίσεις και βρισκόταν συνεχώς στη δημοσιότητα.
Ο Άρης Δημοκίδης στο σημερινό του ηχητικό ντοκιμαντέρ παρουσιάζει τη ζωή της, την πορεία της και τους λόγους για την «επανεμφάνισή» της. Ήταν αποτέλεσμα δικών της προσπαθειών για λόγους βιοποριστικούς ή αποτέλεσμα των new media για τα οποία είναι «must» να φέρνουν στην επικαιρότητα πρόσωπα που στην εποχή τους βρέθηκαν σε δεύτερους ρόλους ενώ άξιζαν παραπάνω, ως χαμένους θησαυρούς; Αλλά και η απόσυρση από τη σκηνή ήταν πράγματι δική της επιλογή ή αποτέλεσμα αναδουλειάς;
(Ευχαριστούμε τον Θωμά Μαντέλο για την παραχώρηση των φωτογραφιών από το προσωπικό του αρχείο.)
Το μόνο σίγουρο είναι ότι η Γιώτα Γιάννα έζησε σχεδόν έναν αιώνα πυκνής ιστορίας και τεκτονικών αλλαγών στη μουσική. Τα λόγια και οι πράξεις της δείχνουν μια προσωπικότητα που κινήθηκε στις παρυφές της «κανονικότητας», με την τάση να διαφέρει πάντα από τα ήθη και τα συνηθισμένα, τόσο επαγγελματικά όσο και σε προσωπικό επίπεδο.
Γεννήθηκε στους Αμπελόκηπους στην Αθήνα και έζησε στο ίδιο σπίτι μέχρι και τον θάνατό της. Παρότι δήλωνε ασυμβίβαστη σε όλα, δεν μετακινήθηκε ούτε βήμα από την αρχική της εστία. Η μητέρα της πέθανε όταν ήταν μικρή και την ανέθρεψαν ο πατέρας της με τη δεύτερη γυναίκα του, την οποία αποκαλούσε «πνευματική της μητέρα». Από τον δεύτερο γάμο του πατέρα της απέκτησε δυο αδέλφια. Ο ένας αδελφός της σκοτώθηκε σε νεαρή ηλικία το 1974, ως στρατιώτης στην Κύπρο, γεγονός που τη στιγμάτισε.
Ξεκίνησε συνεργαζόμενη με τη Σοφία Βέμπο, παίζοντας φυσαρμόνικα στο τραγούδι «Ο άνθρωπός μου» στο θέατρο Κυβέλη. Εμφανιζόταν επί δεκαετίες σε μπουάτ της Πλάκας και σε νυχτερινά μαγαζιά κατά μήκος της Εθνικής Οδού. Την εποχή εκείνη υπήρξε γνώριμη μορφή στο ελληνικό τραγούδι. Συνδέθηκε με το έντεχνο, με το πολιτικό τραγούδι αλλά και με λαϊκά και παραδοσιακά. Οι επιλογές της στο τραγούδι ήταν στρατευμένες και οι εμφανίσεις της είχαν συχνά θεατρικά ή ποιητικά στοιχεία.
Συνεργάστηκε με καλλιτέχνες όπως η Μαρινέλλα, ο Γιάννης Πουλόπουλος, ο Γιώργος Νταλάρας, η Δούκισσα, ο Τόλης Βοσκόπουλος, ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο Απόστολος Καλδάρας, η Ρίτα Σακελλαρίου, η Άννα Βίσση, η Καίτη Γκρέυ κ.ά.
Τη δεκαετία του ’60 ηχογράφησε πολλά τραγούδια, αλλά σε δίσκους 45 στροφών, γι' αυτό θεωρείται πρώτος προσωπικός της δίσκος αυτός που κυκλοφόρησε το 2013 με τίτλο «Τα μάτια της Γιώτας Γιάννα». Το 2018, σε ηλικία 90 ετών, ηχογράφησε για πρώτη φορά ολοκαίνουρια τραγούδια: «Αγάπησα τη νύχτα» και «Επιμένω στη ζωή» σε μουσική του Γιάννη Ζουγανέλη και στίχους της Γιούλας Γεωργίου.
Παρά το μεγάλο κενό στις εμφανίσεις της, τυπικά μπορεί να θεωρηθεί ότι είχε πάνω από 60 χρόνια στη μουσική σκηνή και με την αποτίμηση που της έγινε τα τελευταία χρόνια της ζωής της μπορούμε να πούμε ότι η Γιώτα Γιάννα υπήρξε θρυλική μορφή της ελληνικής μουσικής και ότι συνέβαλε μέσω των πρωτοτυπιών της σε ένα διαφορετικό ηχητικό ύφος.
Ο Γιώργος Χρονάς τής αφιέρωσε ένα κεφάλαιο στο βιβλίο του «Το μονόπρακτο της Σεβάς Χανούμ», με τίτλο «Το βελούδινο υπόγειο της Γιώτας Γιάννα».
Μετακινούνταν με ποδήλατο, λεωφορεία και τρόλεϊ και ήταν χορτοφάγος πολύ πριν γίνει η διατροφή αυτή ευρύτερη κοινωνική τάση.
Μιλούν:
Άννα Βίσση, τραγουδίστρια
Αντώνης Μποσκοΐτης, δημοσιογράφος
Λένα Πλάτωνος, συνθέτρια
Μέμη Σπυράτου, σκηνοθέτιδα
Βαγγέλης Τριανταφύλλης, φίλος της Γιώτας Γιάννα
Γιώργος Χρονάς, συγγραφέας-εκδότης
Ευχαριστούμε τον Θωμά Μαντέλο για την παραχώρηση των φωτογραφιών από το προσωπικό του αρχείο.
*Συνεργάτις περιεχομένου: Ελένη Καλέση
**Μουσική επένδυση: Nalyssa Green / Pan Pan / New*Deal / Teo x3 / Petros Satrazanis / Epidemic Sound
***Τα αποσπάσματα απ’ την ΕΡΤ προέρχονται απ’ το Αρχείο της ΕΡΤ, το οποίο ευχαριστούμε θερμά για την άδεια χρήσης
