Ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός. Ακόμα και η “Λάμψη” (The Shining, 1980), το δημοφιλέστερο φιλμ τρόμου που σκηνοθέτησε ο Stanley Kubrick πάνω στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Steven King με πρωταγωνιστή τον Jack Nickolson, - ίσως η πιο δημοφιλής ταινία τρόμου μετά το Ψυχώ του Hitchcock - δεν τύφλωσε με την προσδοκόμενη επιτυχία της ούτε τους κριτικούς της εποχής, ούτε τους φαν του βιβλίου. Τουλάχιστον για αρχή. Μέχρι ο χρόνος - που είναι και ο μόνος αντικειμενικός κριτής όταν μιλάμε για ένα έργο τέχνης - να την τοποθετήσει στο πάνθεον των καλύτερων ταινιών όλων των εποχών, η “Λάμψη” όχι μόνο δεν έλαμψε, αλλά ξεκίνησε το ταξίδι στον δρόμο της έβδομης τέχνης με δύο υποψηφιότητες για “Χρυσό Βατόμουρο”: Χειρότερης γυναίκας ηθοποιού για την Shelley Duvall και Χειρότερης Σκηνοθεσίας για τον ίδιο τον Stanley Kubrick.
“Το μυθιστόρημα δεν είναι σε καμία περίπτωση ένα έργο με λογοτεχνικές αξιώσεις”, δήλωνε τότε ο Kubrick στον Γάλλο κριτικό κινηματογράφου Michel Ciment, “αλλά η πλοκή είναι εξαιρετικά δουλεμένη, πράγμα που είναι το πιο σημαντικό για μια ταινία”. Κάπως έτσι ο σκηνοθέτης υπερασπιζόταν τον τίτλο του “ελεύθερου πνεύματος” που ήθελε να συνοδεύει τη φήμη του και να δικαιολογήσει στους εκατομμύρια πιστούς αναγνώστες του King γιατί άφησε έξω απ’ το κινηματογραφικό σενάριο, που συνυπέγραφε με τη Daiane Johnson, σημαντικά στιγμιότυπα του best seller βιβλίου.
Από μία άποψη αυτή η ελευθερία λειτούργησε θετικά, αφού για πρώτη φορά σε ταινία χρησιμοποιήθηκε Stedicam, από την άλλη εξόργησε τον King, ο οποίος περίμενε μια αυτούσια μεταφορά του μυθιστορήματός του στην μεγάλη οθόνη, όπου η ιστορία του ημίτρελου συγγραφέα που αναλαμβάνει τη φροντίδα ενός ξενοδοχείου μετακομίζοντας εκεί με την οικογένεια του, να μην παρεκλίνει στο ελάχιστο. Βέβαια, φρόντισε να πάρει την “εκδίκηση” του γράφοντας το 1997 το ριμέικ της ταινίας σε τηλεοπτική σειρά αλλά και το σίκουελ βιβλίο “Doctor Sleep” το 2013. Και μπορεί πολλοί να ήθελαν να μάθουν τι απέγινε τελικά ο Danny Torrance, ο μικρός γιος της οικογένειας με τις παράξενες ικανότητες και τον φανταστικό φίλο που μιλάει συνεχώς με το δάχτυλο του, τόσο η σειρά όσο και το βιβλίο απεδείχθησαν πιο προβλέψιμα απ’ όσο αναμενόταν.
Η "Λάμψη" ξεκίνησε το ταξίδι στον δρόμο της έβδομης τέχνης με δύο υποψηφιότητες για "Χρυσό Βατόμουρο": Χειρότερης γυναίκας ηθοποιού για την Shelley Duvall και Χειρότερης Σκηνοθεσίας για τον ίδιο τον Stanley Kubrick
Με το πέρασμα, βέβαια, του χρόνου η ταινία του Kubrick άρχισε να εκτιμάται σε σχέση με το τι πραγματικά ήταν, παρά για το τι δεν ήταν. Μπορεί, δηλαδή, ο διάσημος σκηνοθέτης να παρέλειψε αναφορές στα “ζωάκια”, το “σφυρί” ή τον “καυστήρα”, έντυσε όμως το φιλμ του μ’ έναν σπάνιο αινιγματικό τρόπο που εξερέθισε την προσοχή και την φαντασία του θεατή του. Μπορεί εν τέλει η σκηνή της ταινίας όπου ο σπουδαίος Jack Nickolson σκοτώνει ως επιστάτης Jack Torrance τον σεφ Dick Hallorann (που ερμήνευε ο Scatman Crothers) να έμοιαζε σα να λέει στους αναγνώστες “σας έχω γραμμένους” -τη στιγμή που στο μυθιστόρημα ο ήρωας τη γλιτώνει -, ήταν όμως μία απ’ τις πολλές και διαφορετικές σκηνές που δίνουν ποικιλομορφία στο φιλμ, το οποίο δύσκολα κατατάσσεις μόνο στο είδος του θρίλερ.
Χρειάστηκε σχεδόν μια δεκαετία, απ’ το 1980 που γυρίστηκε η ταινία, για να πέσουν οι τόνοι και οι φανατικοί του King να γίνουν και φανατικοί... Κιουμπρικικοί. Απόδειξη ότι η “Λάμψη” έγινε ακόμα και αντικείμενο θεωριών συνομωσίας όταν το 2012 βγήκε στις αίθουσες το “Δωμάτιο 237” (πρωτοπαρουσιάστηκε στις τότε Νύχτες Πρεμιέρας στην Αθήνα). Το ντοκυμαντέρ απέσπασε θερμές κριτικές και αποτέλεσε το κλειδί που επιχείρησε να ξεκλειδώσει όλα τα κρυμμένα μυστικά του σκοτεινής και ιντριγκαδόρικης σκηνοθετικής προσέγγισης. Θεωρίες προσπάθησαν να συνδέσουν την ταινία του Κιούμπρικ με το Ολοκαύτωμα, την γενοκτονία των Ινδιάνων και την ψεύτικη προσελήνωση, αποδεικνύοντας κατ’ ουσίαν ένα πράγμα: Πόσο διαχρονικά παρόντα και ελκυστικά μπορεί να είναι ένα προς ένα όλα τα κομμάτια που συνθέτουν ένα λαμπρό έργo τέχνης.
Με στοιχεία από τη Guardian
