Ανοίγει βηματισμό η Ελλάδα στην πρόληψη του HIV: Η PrEP είναι πλέον διαθέσιμη

ADVERTORIAL

Για να επιτευχθεί ο οριστικός έλεγχος της επιδημίας του HIV/AIDS απαραίτητη προϋπόθεση είναι ο περιορισμός των νέων μεταδόσεων, ιδίως μεταξύ ανθρώπων που ενδέχεται να μην έχουν διαγνωστεί ή να μη λαμβάνουν αντιρετροϊκή αγωγή. Στο πλαίσιο αυτό, καθοριστικής σημασίας είναι η προφύλαξη πριν από την έκθεση στον ιό HIV, γνωστή διεθνώς ως PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis).

Η Ελλάδα μπαίνει επίσημα στη νέα εποχή πρόληψης του HIV με τη διάθεση της προληπτικής θεραπείας PrEP, η οποία πλέον χορηγείται με βάση την εγκύκλιο του υπουργείου Υγείας. Πρόκειται για μια σημαντική εξέλιξη στον αγώνα κατά της εξάπλωσης του HIV, καθώς η PrEP αποτελεί ένα από τα πιο ισχυρά εργαλεία που διαθέτει σήμερα η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα για την πρόληψη της λοίμωξης.

Η κίνηση αυτή σηματοδοτεί μια πολυαναμενόμενη στροφή της ελληνικής πολιτείας προς μια πιο σύγχρονη, τεκμηριωμένη και χωρίς αποκλεισμούς στρατηγική πρόληψης.

Η προφύλαξη πριν την έκθεση στον ιό HIV αφορά τη χορήγηση αντιρετροϊκής αγωγής σε άτομα που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο έκθεσης, ώστε να αποτραπεί η μετάδοση του ιού. Η μέθοδος αυτή έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματική σε διεθνές επίπεδο, ενώ εδώ και σχεδόν μια δεκαετία αποτελεί κεντρική στρατηγική οργανισμών όπως το UNAIDS, ο ΠΟΥ και το Αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης των Λοιμωδών Ασθενειών-CDC των ΗΠΑ.

Πλέον, η θεραπεία είναι διαθέσιμη και στην Ελλάδα μέσω του δημόσιου συστήματος υγείας, ένα μέτρο που αναμενόταν χρόνια από την επιστημονική και την ακτιβιστική κοινότητα. Σύμφωνα με την εγκύκλιο, η PrEP θα χορηγείται σε συγκεκριμένες δομές με ιατρική παρακολούθηση και αφορά άτομα που κρίνονται από τον θεράποντα γιατρό ως υψηλού κινδύνου για έκθεση στον HIV.

Ανάλογες εθνικές πολιτικές έχουν ήδη υιοθετηθεί με επιτυχία σε χώρες όπως η Γαλλία, η Πορτογαλία και η Γερμανία, όπου η ενσωμάτωση της PrEP συνοδεύτηκε από εντυπωσιακή μείωση των νέων μολύνσεων.

Η σημασία της διάθεσης της PrEP αποκτά ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα αν λάβει κανείς υπόψη ότι η Ελλάδα απέχει ακόμη από τους διεθνείς στόχους «95-95-95» που έχει θέσει το UNAIDS για τον περιορισμό της επιδημίας έως το 2030:

• Το 92% των ατόμων με HIV έχουν διαγνωστεί.

• Μόλις το 72% από αυτούς λαμβάνουν θεραπεία.

• Από εκείνους που λαμβάνουν αγωγή, το 95% έχει επιτύχει ιολογική καταστολή.

Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι το 2023 καταγράφηκε αύξηση 20% στις νέες διαγνώσεις σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΕΟΔΥ.

Η επίμονη αύξηση νέων περιστατικών αντανακλά όχι μόνο υγειονομικά κενά αλλά και κοινωνικά εμπόδια, όπως ο στιγματισμός, η έλλειψη ενημέρωσης και η περιορισμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες για ευάλωτες ομάδες.

Η ενσωμάτωση της PrEP στο δημόσιο σύστημα υγείας έρχεται να καλύψει ένα σοβαρό κενό στην πρόληψη και θεωρείται κομβικής σημασίας για την ανάσχεση της διασποράς του ιού. Όπως δείχνουν τα διεθνή δεδομένα, όπου εφαρμόστηκε συντονισμένη στρατηγική πρόσβασης στην PrEP σημειώθηκε θεαματική μείωση των νέων μολύνσεων.

Η PrEP έχει προληπτικό χαρακτήρα και δεν απευθύνεται σε άτομα που έχουν ήδη διαγνωστεί με HIV, τα οποία πρέπει να ξεκινήσουν αντιρετροϊκή αγωγή. Αντίθετα, προστατεύει όσους δεν έχουν μολυνθεί, αλλά διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο, μπλοκάροντας τον ιό προτού καταφέρει να εγκατασταθεί στον οργανισμό.

Η σωστή εφαρμογή της προϋποθέτει πρόσβαση χωρίς εμπόδια και στιγματισμό, ενημέρωση, τακτική ιατρική παρακολούθηση και έλεγχο για τυχόν λοίμωξη. Δεν πρόκειται απλώς για ένα φάρμακο αλλά για μια ολιστική προσέγγιση δημόσιας υγείας, που απαιτεί συνεργασία κρατικών φορέων, επαγγελματιών υγείας και της κοινωνίας των πολιτών.

Η ισότιμη πρόσβαση όλων δεν είναι μόνο υγειονομική αναγκαιότητα αλλά δείκτης κοινωνικής προόδου και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Επαναστατική έγκριση από τον FDA: Ενέσιμη PrEP με δύο δόσεις τον χρόνο

Μία ακόμα εντυπωσιακή εξέλιξη στον τομέα της πρόληψης του HIV έρχεται από τις ΗΠΑ. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) έδωσε πρόσφατα το «πράσινο φως» για την πρώτη ενέσιμη PrEP θεραπεία, η οποία χορηγείται μόλις δύο φορές τον χρόνο.

Η θεραπεία αυτή επιτυγχάνει ακόμη μεγαλύτερη προστασία σε σχέση με τα καθημερινά δισκία PrEP, σύμφωνα με δύο μεγάλες κλινικές μελέτες. Μάλιστα, όπως σχολιάζει ο Greg Millett από το ίδρυμα amfAR, η συγκεκριμένη ενέσιμη θεραπεία «έχει πραγματικά τη δυνατότητα να τερματίσει τη μετάδοση του HIV» σε παγκόσμια κλίμακα.

Παρά το γεγονός ότι η ανάπτυξη εμβολίου για τον HIV παραμένει ακόμη ανέφικτος στόχος μετά από τέσσερις δεκαετίες, η νέα ενέσιμη θεραπεία θεωρείται το πλησιέστερο διαθέσιμο «εμβόλιο», ένα ισχυρό εργαλείο που μπορεί να ενισχύσει τη συμμόρφωση, να εξαλείψει εμπόδια πρόσβασης και να προστατεύσει εκατομμύρια ζωές.