Σύμφωνα με πολλούς μελετητές του έργου του ο Πάτροκλος Καραντινός ήταν από τους πρώτους που εισήγαγαν στην ελληνική αρχιτεκτονική το ρεύμα του μοντερνισμού κατά τον μεσοπόλεμο και την πρώτη μεταπολεμική περίοδο. Έφτιαξε κυρίως δημόσια κτίρια καθώς πίστευε πως η κύρια λειτουργία της αρχιτεκτονικής ήταν να εξυπηρετεί τις κοινωνικές ανάγκες. Καθοριστική υπήρξε η συμμετοχή του στο πρόγραμμα δημιουργίας νέων σχολικών κτιρίων τη δεκαετία του '30 και η δουλειά του στην κατασκευή νέων μουσείων που ξεκινά την δεκαετία του '30 και συνέχισε και μετά το πόλεμο.
Τα σχολεία του Καραντινού ξεχωρίζουν για τις καθαρές γραμμές τους και τις λειτουργικές τους λύσεις και εντάσσονται πλήρως στο τοπίο. Ο Καραντινός συμμετείχε στην ανέγερση των νέων σχολικών κτιρίων του προγράμματος Παπανδρέου (1930-38), σχεδιασε το Μουσείο Ηρακλείου (1933) που ανακαινίστηκε πρόσφατα και μεταπολεμικά δούλεψε κυρίως στη Θεσσαλονίκη σχεδίαζοντας πολλά από τα κτίρια των πανεπιστημιακών σχολών της πόλης και το αρχαιολογικό μουσείο.
Το 3o δημοτικό σχολείο στην Ερμούπολη της Σύρου ήταν κάποτε ένα από τα πιο επιτυχημένα παραδείγματα του προγράμματος και λειτούργησε για 67 χρόνια. Λόγω των προβλημάτων στατικότητας του (ενανθράκωση του τσιμέντου και άλλες βλάβες) κρίθηκε ακατάλληλο και δεν λειτουργεί πια.
Στην δεκαετία του '30 ο Καραντινός έφτιαξε δεκάδες δημοτικά και άλλα σχολεία στο πλαίσιο του προγράμματος σχολικής αρχιτεκτονικής της δεύτερης κυβέρνησης Βενιζέλου (1928-1932) με υπουργό παιδείας τον Γ.Παπανδρέου. Αν και κατηγορήθηκε για επαναλήψεις ή αντιγραφές προηγούμενων έργων του αυτό συνέβη λόγω του πιεστικού χρόνου μελέτης και κατασκευής, των περιορισμένων οικονομικών πόρων αλλά και μιας συνειδητής απόπειρας τυποποίησης.
Το πρόγραμμα αποτέλεσε την σημαντικότερη προσπάθεια των ελληνικών κυβερνήσεων για την ανάπτυξη της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε ένα ευρωπαϊκό πολιτισμικό πλαίσιο προσαρμοσμένο στις ελληνικές ανάγκες. Κατασκευάστηκαν χιλιάδες σχολεία που απομακρύνθηκαν από τα νεοκλασικά μοντέλα σε μια προσπάθεια επανερμηνείας της ελληνικής παράδοσης και σαν πεδίο πειραματισμού και καθιέρωσης της νέας αρχιτεκτονικής. Το υπουργείο επιδιώκοντας τη μεγαλύτερη δυνατή οικονομία χρημάτων και χρόνου κατασκευής, επέβαλλε μια ορθολογιστική διαχείριση που θα καταλήξει στο να επηρεάσει και τη μορφολογία των κτιρίων με έμφαση στον προσανατολισμό και στο να είναι βιοκλιματικά.
Ο Καραντινός υποστήριξε με ενθουσιασμό το πρόγραμμα σχολικών κτιρίων και επιμελήθηκε την έκδοση του επίσημου τόμου για τα σχολεία. Εκεί προσδιορίσε το λαϊκό ως την βάση του ορθολογισμού και τις αξίες της απόλυτης αρμονίας μεταξύ της ζωής και της αρχιτεκτονικής μορφής. Γράφτηκε στη δημοτική, μια κίνηση που τότε ήταν επαναστατική και εικονογραφήθηκε με φωτογραφίες λαϊκής αρχιτεκτονικής της Σαντορίνης απο την Nelly's. Χάρη στα σχολεία ο Καραντινός υπήρξε ο πιο γνωστός και δημοσιευμένος Έλληνας αρχιτέκτονας στο εξωτερικό και κέρδισε μεγάλη διεθνή αναγνωριση.
Το 3o δημοτικό σχολείο στην Ερμούπολη της Σύρου ήταν κάποτε ένα από τα πιο επιτυχημένα παραδείγματα του προγράμματος και λειτούργησε για 67 χρόνια. Λόγω των προβλημάτων στατικότητας του (ενανθράκωση του τσιμέντου και άλλες βλάβες) κρίθηκε ακατάλληλο και δεν λειτουργεί πια. Το ΣτΕ έχει ακύρωσει την άδεια κατεδάφισης δικαιώνοντας πολλούς πολίτες που είχαν διαμαρτυρηθεί για αυτό. Τα κατα πόσο οι ζημιές είναι αναστρέψιμες και το αν οφείλονται σε κακή κατασκευή εξαρχής ή σε παραμέληση και ελλιπή συντήρηση παραμένει ασαφές και έχουν γίνει πολλές συζητήσεις και μελέτες από ειδικούς.
Οι απόψεις είναι αντικρουόμενες και η μοίρα του κτιρίου άγνωστη με τον δήμο να μελετά διάφορα σενάρια. Το ενδιαφέρον είναι πως επαναρχέται η συζήτηση για το τι πρέπει να κρίνεται ως διατηρητέο κτίριο, στο πως διαλέγεται το τι πρέπει να συντηρηθεί και τι όχι και στο αν το κόστος δικαιολογεί την συντήρηση αυτή.
σχόλια