Τα σπίτια των λογοτεχνών στην Αθήνα

 Τα σπίτια των λογοτεχνών στην Αθήνα Facebook Twitter
2
 Τα σπίτια των λογοτεχνών στην Αθήνα Facebook Twitter
Ο Γιώργος Σεφέρης στο σπίτι της οδού Κυδαθηναίων

Που έμεναν οι λογοτέχνες, οι άνθρωποι του πνεύματος, οι ζωγράφοι, οι εκδότες; Κυρίως στο κέντρο της Αθήνας. Τα σπίτια τους ήταν διάσημα φιλολογικά σαλόνια και πολλές φορές περιγράφηκαν είτε στα έργα τους είτε στα ημερολόγια άλλων λογοτεχνών. Έξω από το σπίτι του Παλαμά διαδήλωσαν οι φοιτητές υπέρμαχοι της καθαρεύουσας, στο σπίτι της οικογένειας Μακρή έγραψε ο Μπάϊρον την «Κόρη των Αθηνών», το μισογκρεμισμένο σπίτι του Λαπαθιώτη ακόμα και σήμερα είναι ένα τοπόσημο των Εξαρχείων, το σπίτι του Ξενόπουλου, ήταν η έδρα της ιστορικής αλησμόνητης «Διάπλασης των παίδων» και το σπίτι του Σουρή, έδρα του «Ρωμηού».

Δυο καθηγητές και συγγραφείς, ο Θανάσης Γιοχάλας και η Τόνια Καφετζάκη έγραψαν ένα από τους καλύτερους οδηγούς για την Αθήνα, ένα έργο μέσα στο οποίο περικλείεται και ο «λογοτεχνικός οδηγός» της πόλης. Μιας πόλης που άλλαξε οριστικά από τη δεκαετία του 50 και μετά. Στο βιβλίο των 700 σελίδων «Αθήνα Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία» (εκδόσεις Εστία), περιγράφονται οι κατοικίες των λογοτεχνών, οι οποίες ως φιλολογικά σαλόνια έπαιξαν ένα σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της Αθήνας ως λογοτεχνικής πρωτεύουσας. Από το βιβλίο αυτό αντλούμε πληροφορίες και για άλλα σπίτια που δεν υπάρχουν πια όπως το σπίτι του Κωνσταντίνου Παρθένη απέναντι από την Ακρόπολη. Ας ξεκινήσουμε ένα οδοιπορικό στις κατοικίες των ανθρώπων του πνεύματος, οι οποίες εδώ συνοδεύονται από μαρτυρίες άλλων λογοτεχνών ή από λογοτεχνικά αποσπάσματα των ίδιων.

Οικία Σεφεριάδη-Τσάτσου (Κυδαθηναίων 9).


Μεσοπολεμικό διώροφο κτίριο, κατοικία της οικογένειας Σεφεριάδη, από το 1933. Προηγουμένως η οικογένεια κατοικούσε στην οδό Κοδριγκτώνος στο Πεδίον του Άρεως και αργότερα στην οδό Μαυρομματαίων. Εδώ έμεναν: η Ιωάννα Σεφεριάδη – Τσάτσου και ο σύζυγός της φιλόσοφος και μετέπειτα πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τσάτσος με τα παιδιά τους στον δεύτερο όροφο, και στο ισόγειο ο ποιητής Γιώργος Σεφέρης.

«16 Απρίλη 1934, Κυδαθηναίων 9

Καινούργιο σπίτι το δωμάτιό μου δεν το έχω συνηθίσει ακόμη απέναντι στο τραπέζι που εργάζομαι, τα μανταλωμένα παραθυρόφυλλα αφήνουν μια στενή στήλη φωτός που μου καίει τα μάτια μόλις σηκώσω το κεφάλι από τα χαρτιά μου. Είμαι εδώ δυο μήνες και τέσσερις μέρες σπαταλημένους...»

Γιώργος Σεφέρης, Μέρες Γ’.

Οικία Γ. Σεφέρη (Άγρας 20)

Εδώ διέμενε τα τελευταία χρόνια της ζωής του (από το 1962) ο νομπελίστας ποιητής Γ. Σεφέρης. Μετά από το θάνατό του το 1971, στο σπίτι συνέχισε να ζει η σύζυγός του Μαρώ.

«Τη μέρα που βραβεύτηκε, ένας εφημεριδοπώλης, τον θυμάσαι ντε, τον Κώτσο από το Παγκράτι, ροβολούσε την οδό Αρχιμήδους, αναστατώνοντας τη γειτονιά και ανεμίζοντας το Βήμα με οκτάστηλη την είδηση, πρωτοσέλιδη. «πήραμε το Νόμπελ, πήραμε το Νόμπελ». Και το σπίτι του ποιητή, κατάλαβες, οδός Άγρας, πάροδος Αρχιμήδους πίσω από το Στάδιο. Ο Μαραθωνοδρόμος. Ο Κώτσος από το Παγκράτι. Τότε θυμήθηκα αμυδρά κάποιους στίχους που απαγγέλθηκαν σε κείνη την εκπομπή.

Στρατής Τσίρκας «Η χαμένη Άνοιξη».

Οικία Αλέξανδρου Ραγκαβή (Κυδαθηναίων και Αγγέλου Γέροντα).

Εδώ κατοικούσε ο Φαναριώτης λόγιος, ρομαντικός ποιητής της Α' Αθηναϊκής Σχολής, πεζογράφος, καθηγητής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και διπλωμάτης Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής με την οικογένειά του.

Ὁ Ἔρως

Ἰδέ, ὦ φίλη μου, τὸ πᾶν διακοσμῶν ὁ πλάσας,
τὴν γῆν μας κατεσκεύασεν ἀπὸ δακρύων ζύμην.
Εἰς δάκρυα τὴν ἡδονήν, εἰς δάκρυα τὴν φήμην,
εἰς δάκρυα συνέμιξε τὰς ἀπολαύσεις πάσας.

Περνᾷ μ' ἀγῶνας ὁ θνητὸς ἠπείρους καὶ θαλάσσας·
περνᾷ, καὶ δὲν κατέλιπεν οὐδ' ἴχνος οὐδὲ μνήμην.
Δακρύων πρὸς τὴν ἄναυδον προστρέχει έπιστήμην,
καί, πρὶν σπουδάσῃ τὴν ζωήν, ἀπέθανε γηράσας.

Οἱ πόθοι του ἀμφίβολοι εἰς μαῦρον πλέουν χάος.
Ἐλπίζει, κ' αἱ ἐλπίδες του μαραίνονται ἀκαίρως.
Σκιὰς διώκει πτερωτάς, πλὴν φεύγουν ἀενάως.

Ἑνὸς δὲ μόνου πρὸς αὐτὸν εἰρηνικοῦ ἁστὲρος
ἕρπει ἀκτὶς ἐκλάμπουσα διὰ τοῦ σκότους πράως,
ἓν μόνον τὸν παραμυθεῖ μειδίαμα, ὁ Ἔρως.

Οικία Νικολάου Δραγούμη (Κλάδου 8).

Ο Νικόλαος Δραγούμης ήταν εκδότης του περιοδικού «Πανδώρα» και συγγραφέας του έργου «Ιστορικαί αναμνήσεις».

“ Ο Νικόλαος Δραγούμης έμενε σε ένα σπίτι που ξεχώριζε από τη ροδοδάφνη, δέντρο ολόκληρο, κοντά στην εξωτερική του σκάλα. Ήταν δίπατο, απλό, λιτά επιπλωμένο και ανοιχτό. Στου Δραγούμη, Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή μαζεύονταν οι φιλόμουσοι να ακούσουν τις κόρες του να παίζουν στο πιάνο Μότσαρτ, Χάυντ και Μπετόβεν. Μαζί με τους φιλόμουσους έρχονταν και πολιτικοί, επιστήμονες, επιχειρηματίες, σημαντικοί ξένοι, αρχαιόφιλοι, διπλωμάτες και ομογενείς. Όλοι όσοι πρωταγωνιστούσαν λίγο ή πολύ στην ζωή του νεαρού κράτους ήταν – ή θα ήθελαν να θεωρούνται- φίλοι του Νικολάου Δραγούμη”.

Αθηνά Κακούρη, Ο χαρταετός.

Οικία οικογενείας Δροσίνη (Αδριανού και Θέσπιδος).

Εδώ γεννήθηκε ο ποιητής Γεώργιος Δροσίνης το 1859 και έζησε τα πρώτα παιδικά του χρόνια. Αργότερα η οικογένεια μετακόμισε στην οδό Πεσμαζόγλου. Ο Δροσίνης ήταν νέος όμορφος, σπουδασμένος στη Γερμανία, καλλιεργημένος, τέλειος “δανδής” της εποχής. Ο μύθος λέει ότι έγραψε το διάσημο ποίημά του “Ανθισμένη Αμυγδαλιά”,για την ξαδέρφη του Δροσίνα. Ένα πρωί, ο Δροσίνης άνοιξε το παράθυρο να μπει φως και είδε τη νεαρή ξαδέρφη του στον κήπο, να κάθεται κάτω από ένα ανθισμένο δέντρο. Σύμφωνα με το ποίημα, το δέντρο ήταν μια αμυγδαλιά. Άλλοι λένε ότι, στην πραγματικότητα, ήταν νεραντζιά. Η κοπέλα κούνησε τον ανθισμένο δέντρο και τα άνθη την έλουσαν. Η σκηνή τον ενθουσίασε και ο νεαρός ποιητής έγραψε το θρυλικό ποίημα. Την εποχή εκείνη, ο Δροσίνης δημοσίευε τα ποιήματά του, με το ψευδώνυμο “Αράχνη”. Η “Ανθισμένη Αμυγδαλιά” δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά φορά το 1882, στο σατυρικό περιοδικό “Ραμπαγάς».

H Μυγδαλιά

Ἐκoύνησε τὴν ἀνθισμένη μυγδαλιὰ
μὲ τὰ χεράκια της
κι ἐγέμισε ἀπὸ ἄνθη ἡ πλάτη, ἡ ἀγκαλιὰ
καὶ τὰ μαλλάκια της.
Ἄχ! χιονισμένη σὰν τὴν εἶδα τὴν τρελλὴ
γλυκὰ τὴ φίλησα,
τῆς τίναξα τὰ ἄνθη ἀπ᾿ τὴν κεφαλὴ
κι ἔτσι τῆς μίλησα:
-Τρελλὴ νὰ φέρεις στὰ μαλλιά σου τὴ χιονιὰ
τὶ τόσο βιάζεσαι;
Μόνη της θὲ νὰ ῾ρθεῖ ἡ βαρυχειμωνιά,
δὲν τὸ στοχάζεσαι;
Τοῦ κάκου τότε θὰ θυμᾶσαι τὰ παλιὰ
τὰ παιχνιδάκια σου,
κοντὴ γριούλα μὲ τὰ κάτασπρα μαλλιὰ
καὶ τὰ γυαλάκια σου.

 

Το σπίτι της Κόρης των Αθηνών.( Αγ. Θέκλας 14)

Το διώροφο αρχοντικό της οικογένειας Μακρή βρισκόταν στην οδό αγίας Θέκλας, τότε Αγυιάς. Ο πατέρας της υπήρξε υποπρόξενος της Αγγλίας στην Αθήνα. Όταν πέθανε η χήρα του αναγκάστηκε για λόγους οικονομικούς να νοικιάζει σε ξένους περιηγητές δωμάτια της οικίας. Ο λόρδος Μπάιρον νοίκιασε μερικά δωμάτια στο αρχοντικό και έμεινε εκεί για δέκα εβδομάδες, από τα Χριστούγεννα του 1809. Η Τερέζα Μακρή ήταν μόλις 13 ετών όταν την γνώρισε ο Μπάιρον. Γι αυτήν έγραψε το 1810 το ποίημα η Κόρη των Αθηνών.

 Τα σπίτια των λογοτεχνών στην Αθήνα Facebook Twitter
Η Κόρη των Αθηνών

“Maid of Athens, ere we part “
by George Gordon, Lord Byron (1810)

Maid of Athens, ere we part,
Give, oh, give back my heart!

Or, since that has left my breast,
Keep it now, and take the rest!
Hear my vow before I go,
Zoe mou sas agapo.
By those tresses unconfined,
Wooed by each Aegean wind;
By those lids whose jetty fringe
Kiss thy soft cheeks’ blooming tinge;
By those wild eyes like the roe,
Zoe mou sas agapo.

By that lip I long to taste;
By that zone-encircled waist;
By all the token-flowers
that tell What words can never speak so well;
By love’s alternate joy and woe,
Zoe mou sas agapo.

Maid of Athens! I am gone:
Think of me, sweet! when alone.
Though I fly to Istambol,
Athens holds my heart and soul:
Can I cease to love thee?
No! Zoe mou sas agapo.

Οικία Κωνσταντίνου Παρθένη.

Στη συμβολή των οδών Διονυσίου Αρεοπαγίτου και Ροβέρτου Γκάλι βρισκόταν η οικία του ζωγράφου Κωνσταντίνου Παρθένη σε στιλ μπαουχάους, έργο του αρχιτέκτονα Δημήτρη Πικιώνη σε συνεργασία με τον ίδιο τον ζωγράφο. Εδώ ο Παρθένης έζησε και εργάσθηκε μέχρι τον θάνατό του. Όταν κτίσθηκε ο Διόνυσος προτάθηκε τον ζωγράφο να πουλήσει το σπίτι του, επειδή εμπόδιζε τη θέα στους θαμώνες του ζαχαροπλαστείου. Ο Παρθένης αρνήθηκε και όταν διατάχθηκε η αναγκαστική απαλλοτρίωση του σπιτιού του ο ζωγράφος αντέδρασε, κλείστηκε στο σπίτι του και απείλησε να αυτοπυρποληθεί μαζί με όλα τα έργα του. Το σπίτι κατεδαφίστηκε μετά το θάνατο του ζωγράφου, το 1967.

 Τα σπίτια των λογοτεχνών στην Αθήνα Facebook Twitter
Ο Κ. Παρθένης στο σπίτι του
 Τα σπίτια των λογοτεχνών στην Αθήνα Facebook Twitter

Οικία Γρηγορίου Ξενόπουλου.

Στον τρίτο όροφο μιας κατοικίας στην οδό Ευριπίδου κατοικούσε ο Γρηγόριος Ξενόπουλος. Εκεί είχε την έδρα του και το περιοδικό του, η Διάπλασις των Παίδων. Το σπίτι καταστράφηκε στα Δεκεμβριανά.

«Κι ένα απόγεμα παίρνοντάς με από το χέρι με πήγε στα γραφεία της Διαπλάσεως των Παίδων και μ΄ έγραψε συνδρομητή. Θυμάμαι τον Ξενόπουλο, με τα γυαλάκια του, που σηκώθηκε από το γραφείο του κι ήρθε και με χάιδεψε, ρωτώντας με τι ψευδώνυμο ήθελα να πάρω, κι εγώ του αποκρίθηκα «Αιθήρ». Κι από τότε έγινα, για χρόνια ο «Αιθήρ»της Διαπλάσεως των παίδων».

Ναπολέων Λαπαθιώτης, Η ζωή μου.

 Τα σπίτια των λογοτεχνών στην Αθήνα Facebook Twitter
Η Διάπλασις των παίδων

Οικία Κωστή Παλαμά

Σε ένα παλαιό διώροφο σπίτι με μια εξωτερική μαρμάρινη σκάλα στην οδό Ασκληπιού 3 βρισκόταν το σπίτι το οποίο κατοικούσε ο Κωστής Παλαμάς, τα περισσότερα χρόνια της ζωής του μέχρι το 1935, όταν αναγκάστηκε να φύγει λόγω έξωσης. Το γραφείο του ποιητή κοσμούσαν λιθογραφίες με πορτραίτα του Ουγκώ, του Δάντη και του Χάινε και δέσποζε μια μεγάλη βιβλιοθήκη. Ο Παλαμάς είχε εγκαταλείψει το προηγούμενό του σπίτι στην οδό Χαρ. Τρικούπη, όταν η Μαρία Παλαμά ανακάλυψε ότι στον πρώτο όροφο λειτουργούσε οίκος ανοχής. Στην οικία της Ασκληπιού ο δάσκαλος όπως τον αποκαλούσαν διατηρούσε «απολύτως φιλολογικόν» σαλόνι τα σαββατόβραδα, ταυτισμένο με τον δημοτικισμό. Εκεί σχεδιάστηκε και το φιλολογικό περιοδικό «Τέχνη». Κάτω από το σπίτι του, το 1901 διαδήλωσαν οι φοιτητές κατά της δημοτικής με συνθήματα όπως «Κάτω ο Παλαμάς», «Αφορισμός στους μαλλιαρούς».

«Αυτός πάλι χωμένος μέσα, έτσι, με τα φρύδια του, αυτός εκεί. Μέσα το σπίτι γεμάτο βιβλία. Εκεί δεν είχαν έπιπλα, ένα γραφείο, έβλεπες, δυο καρέκλες, και γύρω γύρω χάμω ρε παιδί μου, βιβλία παλιά, εφημερίδες, βιβλία, χαρτιά. Ο Παλαμάς ήτανε πολύ συμπαθητικός ένα ανθρωπάκι μικρό, τόσο δα, ένα και σαράντα όλος - όλος, φόραγε το καβουράκι, το σκληρό κολάρο, φυσιογνωμία να πούμε, φυσιογνωμίες».

Νίκος Παντελάκης. «Σαν να διάβασα ένα βιβλίο. Ο βιβλιοπώλης της Εστίας αφηγείται».

Οικία Κωστή Παλαμά (Αμαλίας και Περιάνδρου)

Διώροφη μεσοπολεμική κατοικία, στην οποία έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Κωστής Παλαμάς, από το 1935 έως το θάνατό του στις 27 Φεβρουαρίου 1943.

«Περιάνδρου 5. Στενό ελικοειδές. Ξεφτίζει ο χειμώνας, ανθισμένη δίκαρπη νεραντζιά σκορπίζει τη μοσχοβολιά της ξεχειλίζοντας από τον κιτρινωπό μαντρότοιχο, σχεδόν αγγίζει ένα κλωνάρι το μαύρο κρέπι της ορθάνοιχτης διπλανής πόρτας. «Κωστής Παλαμάς». Σκληρά μαύρα γράμματα πάνω σε κρύο λευκό, πλαίσιο μαύρο. Η λέξη «ποιητής» πουθενά. Σκιές οι άνθρωποι, εισέρχονται ελάχιστοι οι άλλοι σιωπούν ορθοί, χώνουν τα χέρια κάτω από τις μασχάλες, 29 Φεβρουαρίου 1943, το κρύο διαπεραστικό, όσο πιο πολλοί οι παρόντες τόσο ο δρομάκος στενεύει, γίνεται το αδιαχώρητο, βγαίνει ίσαμε έξω η μυρωδιά του λιβανιού. Στο κέντρο του γραφείου λάμπει κάτω από τις αναμμένες λαμπάδες το κάτασπρο κεφάλι και γενάκι του ποιητή, ρουφηγμένα τα μάγουλα, λίγο ξεφτισμένο το μέτωπο, πρόσωπο γλυπτό. Στέγαστρό του η βιβλιοθήκη, γαλλικά κυρίως βιβλία, παρατηρεί ο Ζακ. Σαν να μη πατάει το σανιδένιο πάτωμα που τρίζει κάτω από τα βήματα των άλλων, άηχα τελείως της αναβιωμένης Αντιγόνης, Η Ναυσικά ακουμπάει την τρυφερότητά της με μια κίνηση καθημερινή διορθώνοντας λίγο το πουκάμισο του πατέρα, χαϊδεύοντας τα μαλλιά του δίχως δάκρυα , παρών ακόμα ο ποιητής στο δωμάτιο της αέναης εργασίας του».

Τατιάνα Μιλλιέξ «Από την άλλη όχθη του Χρόνου»

 Τα σπίτια των λογοτεχνών στην Αθήνα Facebook Twitter
Οικία Παλαμά στην οδό Περιάνδρου
 Τα σπίτια των λογοτεχνών στην Αθήνα Facebook Twitter
Κώστας και Μαρία Παλαμά

Οικία Γ. Σουρή (Χαριλάου Τρικούπη 15).

Σε αυτό το σπίτι κατοίκησε για πολλά χρόνια μέχρι το 1892 ο Γ. Σουρής. Στο χώρο αυτό στεγάζονταν τα γραφεία του Ρωμηού, της σατιρικής εφημερίδας που κυκλοφορούσε κάθε Σάββατο από το 1883. Σημαντικό υπήρξε και το φιλολογικό σαλόνι του, ένα από τα γνωστότερα και πιο φιλόξενα, κέντρο της πνευματικής ζωής της πόλης. Σε αυτό πολλοί λογοτέχνες πρωτοπαρουσίασαν τα έργα τους, ενώ εκτός των τακτικών φιλολογικών εσπερίδων οργανώνονταν και συγκεντρώσεις αφιερωμένες τιμητικά σε συγγραφείς.

Στον Ίσκιο Μου
Βρε ίσκιε μου γιατί μ' ακολουθείς;
Δε μ' αφήνεις μόνο μου να τρέχω;
Βρε ίσκιε μου, δε πας να μου χαθείς,
πρέπει κι εσένα σύντροφο να έχω;

Πότε στραβό σε βλέπω πότε ίσο,
πότε μακρύ σα σούβλα, πότε νάνο,
τη μια πηγαίνεις μπρος, την άλλη πίσω
σε απαντώ εδώ, εκεί σε χάνω.

Χωρίς να βλέπεις, πιάνεις ότι πιάνω,
με οδηγείς αλλά και σ' οδηγώ.
Και τέλος πάντων κάνεις ότι κάνω
και είσαι άλλος, δεύτερος, εγώ.

Βρε ίσκιε μου, γιατί μ' ακολουθείς;
Βρε ίσκιε μου δε πας να μου χαθείς...
Σε απαντώ στο σπίτι και στο δρόμο
και μου γεννάς πολλές φορές τον τρόμο.

 Τα σπίτια των λογοτεχνών στην Αθήνα Facebook Twitter
O Ρωμηός

Οικία Ναπολέοντα Λαπαθιώτη (Οικονόμου 30).

Νεοκλασική διώροφη κατοικία με εσωτερική αυλή και εξωτερική πέτρινη σκάλα. Σ΄αυτή έζησε μεγάλο μέρος της ζωής του και σε αυτή βρήκε τραγικό θάνατο, όταν αυτοπυροβολήθηκε το 1944.

«Πρώτη φορά έμπαινα σε ένα τόσο αριστοκρατικό σπίτι. Όσα έβλεπα μούκαναν εντύπωση. Θαύμαζα τα χαλιά του, τη μεγαλοπρεπή επίπλωση, τις μεγάλες ως το ταβάνι βιβλιοθήκες, με ομοιόμορφο ντύσιμο όλων των βιβλίων, τα δύο δωμάτια- γραφεία: του στρατηγού (Λεωνίδα Λαπαθιώτη) και του Ναπολέοντα το καθένα με ιδιαίτερο στιλ και παντού βιβλία και πάλι βιβλία».

Τ.Α. Μουμτζής: Τα στρατιωτικά χρόνια του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη

 

Βαθύ κι εξαίσιο βράδυ

Ἦταν ἕνα βαθὺ κι ἐξαίσιο βράδυ.
-Βράδυ λεπτὸ κι ἀσύλληπτο, Χιμαίρας!-
Ποτέ, τόσο πολύ, τέλος ἡμέρας,
δὲν εἶχε λάμψει τόσο, σὰ πετράδι...

Κατέβαινε τὸ φῶς -μιὰ ὠχρὴ ἀγωνία-,
σὲ κήπους, ὅλο βάλσαμα γιομάτους,
τ᾿ ἄνθη μεθοῦσαν ἀπὸ τ᾿ ἄρωμά τους,
μέσα σε μιὰν ἀνείπωτη ἁρμονία...

Δὲν εἶχε κἂν ὑπάρξει τέτοια δύση,
μήτε στὸ νοῦ τῶν πιὸ γλυκῶν ζωγράφων.
Ἀκόμα καὶ τὰ μάρμαρα τῶν τάφων,
μιὰ δόξα μυστικὰ τά ῾χε κερδίσει...

Κι ὅταν τὸ θάμπος ἄρχιζε νὰ φθάνει
κι ἡ νύχτα τ᾿ ἀργὰ μάγια νὰ κλώθει,
τὸ φεγγάρι, παντοῦ, σὰ φλόγα ἁπλώθη...
Κι ἦταν τὸ βράδυ αὐτὸ πού ῾χα πεθάνει
...

 Τα σπίτια των λογοτεχνών στην Αθήνα Facebook Twitter
To σπίτι του Λαπαθιώτη σήμερα
 Τα σπίτια των λογοτεχνών στην Αθήνα Facebook Twitter
Ο Λαπαθιώτης με στολή έφεδρου αξιωματικού

Οικία Ηλία Βενέζη

Στην οδό Ζαΐμη, στα Εξάρχεια, κατοικούσε ο συγγραφέας με την οικογένειά του. Τον Δεκέμβριο του 1944 είχαν μετακομίσει και τους φιλοξενούσε στο σπίτι της η οικογένεια Καραγάτση.

«Οι Βενέζηδες έμεναν κοντά στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, στην οδό Ζαΐμη κι εκεί οι Ελασίτες είχαν στήσει τα οδοφράγματά τους και μπροστά στο σπίτι των Βενέζηδων γινόντουσαν μάχες».

Μαρίνα Καραγάτση : «Το ευχαριστημένο ή οι δικοί μου άνθρωποι».

«Σ' εκείνα τα μέρη, στην οδό Ζαΐμη, ήταν μια μικρή ταβέρνα μέσα σε αυλή φυτεμένη με λίγα δέντρα. Εκεί πήγαιναν ξεμοναχιασμένα αγόρια και κορίτσια να μιλήσουν για αγάπη και να φιληθούν. Ήταν φτωχοί σπουδαστές που έρχονταν απ' τα νησιά του Αιγαίου και απ' τα βουνά του τόπου τους, πρώτη φορά βλέπαν τόσο μεγάλη χώρα, σαν την Αθήνα, και πρώτη φορά δοκίμαζαν να φύγουν για το γοητευτικό ταξίδι που έχει μαύρα μαλλιά, έχει καστανά μάτια, κι έχει στο νέο κορμί φόρεμα από φτηνό τσίτι. Ήταν δειλά παιδιά, δεν έκαναν διόλου φασαρία, πίναν ούζο με αμύγδαλα και μέναν πολλή ώρα ήσυχα, ώσπου να νυχτώσει και να βγουν τ' άστρα. Τότε φιλούσαν τα κορίτσια τους, άκουγαν το μούρμουρο του ποταμιού και λέγαν ιστορίες των θαλασσών και των βουνών της πατρίδας τους.

Όμως με τέτοια πελατεία η ταβέρνα της οδού Ζαΐμη έκανε πολύ μέτριες δουλειές, κι ο ιδιοχτήτης της πολύ ζήλευε τους συναδέλφους του της Πλάκας, του Ψυρρή και άλλων θρυλικών τόπων”

Ηλίας Βενέζης, “Η Δάφνη”.

 

Οικία Ουράνη (Όθωνος 8)

Η μεγάλη οικία του Κώστα και της Ελένης Ουράνη αποτελούσε ένα από τα σημαντικότερα φιλολογικά σαλόνια της Αθήνας. Εδώ συγκροτήθηκε το 1950 η θρυλική «Ομάδα των Δώδεκα» η οποία απαρτιζόταν από τους Ελένη και Κώστα Ουράνη, Ι.Μ. Παναγιωτόπουλο, Η. Βενέζη, Γ. Θεοτοκά, Αγγελο Τερζάκη, Στ. Ξεφλούδα, Γ. Χατζίνη, Μιχ. Στασινόπουλο, Μ. Καραγάτση, Τ. Αθανασιάδη, Π. Χάρη και αθλοθέτησε διαγωνισμό «αφηγηματικού πεζού λόγου» που από το 1953 ονομάστηκε βραβείο «Κώστα Ουράνη».

 

 

Οικία Γ. Κατσίμπαλη (Όθωνος 4)

Στην οικία του Γιώργου Κατσίμπαλη σύχναζαν λογοτέχνες της εποχής του Μεσοπολέμου. Συνδέεται με την έκδοση του περιοδικού «Νέα Γράμματα» και τη γενιά του 30. Σήμερα έχει κατεδαφιστεί και στη θέση της υπάρχει ένα σύγχρονο κτίριο.

«Αυτό το γυμνό, το εσωτερικά ξεριζωμένο σπίτι του Κατσίμπαλη, ήταν γραφτό να παίξει ένα δεύτερο και πολύ πιο ουσιαστικό από τον πρώτο ρόλο στην πνευματική ζωή του τόπου μας. Σα να συμβόλιζε η γύμνια του μια λιτότητα και μια ουσιαστικότητα που γύρευε η λογοτεχνία της γενιάς μας, ή σα να ήταν ένα τεράστιο άδειο δοχείο που γύρευε να γιομίσει με κάτι το καινούργιο, στάθηκε για δέκα χρόνια από το 1930 ως το 1940 (κυρίως όμως από το 1935 έως το 1940) το κέντρο, η λέσχη, το «στέκι» των περισσοτέρων λογοτεχνών της γενιάς μας».

Ανδρέας Καραντώνης «Το σπίτι του Κατσίμπαλη».

 

Οικία Ιωάννη και Καλλιρόης Παρρέν (Πανεπιστημίου, στο ύψος της Εδουάρδου Λω)

Εδώ εγκαταστάθηκε το ζεύγος Παρρέν. Η Καλλιρόη Σιγανού-Παρρέν πρωτεργάτρια του φεμινιστικού κινήματος της εποχής, υπήρξε ιδρύτρια της εφημερίδος των Κυριών το 1887, με συντάκτριες αποκλειστικά γυναίκες και του Λυκείου Ελληνίδων το 1911. Ο Ιωάννης Παρρέν υπήρξε ο ιδρυτής του Αθηναϊκού Πρακτορείου ειδήσεων. Στο σαλόνι τους δέχονταν διανοούμενους, της Αθήνας, λογοτέχνες, δημοσιογράφους, επιστήμονες, καλλιτέχνες. Στις συζητήσεις κεντρική θέση είχαν το γλωσσικό ζήτημα και το φεμινιστικό κίνημα, ενώ δεν έλειπαν οι αναγνώσεις λογοτεχνικών έργων. Το σπίτι των Παρρέν επισκέπτονταν ο Κ. Παλαμάς με τη γυναίκα του, οι Αλεξ. Φιλαδελφεύς, Μ. Μαλακάσης, Ι. Γρυπάρης, Κ. Χατζόπουλος, Γ. Βλαχογιάννης, Γ. Καμπύσης, Κ. Χρηστομάνος, Αδ. Κύρου.

 

«Είμεθα όλοι συνηθροισμένοι στο ίδιαίτερόν μου γραφείον, γυναίκες και άνδρες διερχόμενοι τας ώρας μας με φιλολογικάς συζητήσεις και με φιλονικίας περί δημοτικής και καθαρευούσης. Η κυρία Παλαμά φανατική υπέρμαχος της δημοτικής εξήρεν εκεί εις μικρόν περί αυτήν κύκλον την χάριν της γλώσσης του λαού ενώ εγώ απέναντί της εις άλλον κύκλον έστρεψα τεχνηέντως το θέμα της ομιλίας εις το γυναικείον ζήτημα. Ο κ. Παλαμάς, ο ήρως του ιντερβιού της εσπέρας εκείνης, χωρίς καν να υποπτευθεί ότι εζητείτο η γνώμη του, εκηρύχθη αμέσως άνευ ενδοιασμών και επιφυλάξεων υπέρμαχος της γυναικείας χειραφετήσεως της γυναικείας προόδου, θέτων σαφώς και ορισμένως το ζήτημα της ισότητας των δυο φύλων»

Καλλιρόη Παρρέν, «Ζωή ενός έτους, επιστολαί Αθηναίας προς Παρισινήν».

 

 

Οικία Ανδρέα Εμπειρίκου (οδός Αινιάνος)

Εδώ βρισκόταν η οικία του ποιητή Α. Εμπειρίκου, στην οποία σύχναζαν ποιητές και διανοούμενοι της γενιάς του 30. Εκεί πρωτοδιαβάστηκαν τα έργα του ίδιου του Εμπειρίκου αλλά και η Αμοργός του Νίκου Γκάτσου και ο Μπολιβάρ του Ν. Εγγονόπουλου.

«Είχαμε άλλωστε, τώρα αποκτήσει για τις βραδινές ώρες, ένα άλλο καταφύγιο, το καινούργιο σπίτι του Ανδρέα Εμπειρίκου στην οδό Γεωργίου Αινιάνος. Οι τακτικές συγκεντρώσεις της Πέμπτης, που κρατήσανε σε όλο το διάστημα της Κατοχής, και ακόμα – αλλά όχι με την ίδια ζωηρότητα – μετά την Απελευθέρωση έγιναν ιστορικές. Εκεί στις δυο συνεχόμενες αίθουσες που η μια τους πλευρά ήταν σκεπασμένη ως πάνω με βιβλία και οι άλλες με έργα του Yves Tanguy και του Max Ernst, στριμωγμένοι σε πολυθρόνες, καναπέδες, καρέκλες, καρεκλάκια, κι οπουδήποτε αλλού βρίσκαμε, πολλές φορές χάμου, πάνω σε μαξιλάρια, παρακολουθούσαμε τον οικοδεσπότη μας να διαβάζει με τη ζεστή, χαρακτηριστική φωνή του, που ήξερε τόσο καλά να παρακολουθεί και να χρωματίζει τις πιο παραμικρές διακυμάνσεις του κειμένου, όλα τα καινούργια τότε έργα του τα «Γραπτά» πρώτα-πρώτα, το «Αργώ ή Πλους αεροστάτου» και, τέλος, το μεγάλο, χιλίων σελίδων, μυθιστόρημά του «Ο μέγας Ανατολικός».

Οδυσσέας Ελύτης «Το χρονικό μιας δεκαετίας».

 

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος διαβάζει το "Εις την Οδό των Φιλελλήνων".

 

 

 

 

 

 

 

 

2

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

σχόλια

2 σχόλια