Η «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» παραμένει καίρια, διαχρονική και αγαπημένη

Η «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» παραμένει καίρια, διαχρονική και αγαπημένη Facebook Twitter
Η ταινία τα λέει όλα και με το παραπάνω περί ερωτικών ναρκοπεδίων με τον πιο βαθύ και συναρπαστικό τρόπο.
3

Δεκαπέντε χρόνια, λέει, έχουν περάσει από την πρεμιέρα της «Αιώνιας λιακάδας ενός καθαρού μυαλού». Δεν θα μου φαινόταν παράξενο αν ήταν είκοσι πέντε ή πέντε. Η ουσία είναι ότι τη θυμάμαι σαν τώρα, ήταν έρωτας με την πρώτη ματιά και η διαχρονικότητά της είναι για μένα απολύτως κατοχυρωμένη.

Η ταινία τα λέει όλα και με το παραπάνω περί ερωτικών ναρκοπεδίων με τον πιο βαθύ και συναρπαστικό τρόπο, κι από εκεί και πέρα άλλη ευθύνη δεν φέρει, κι ας κάνει ο καθένας τα κουμάντα του.

Καταρχάς αυτός ο τίτλος. Μακρύς, «αιώνιος», περιφραστικός, αφηρημένος, φωτεινός με υπόσχεση διαύγειας αλλά και με πρόγνωση βροχόπτωσης, γιατί έτσι πάνε αυτά τα πράγματα – στη ζωή αλλά κυρίως στον έρωτα.

Ο Τσάρλι Κάουφμαν, ο αμφίθυμος, μονήρης και συναρπαστικά ιδιοσυγκρασιακός σεναριογράφος της ταινίας –για την οποία πήρε και το αντίστοιχο Όσκαρ σε μια σπάνια στιγμή «καθαρού μυαλού» εκ μέρους της Ακαδημίας– έκλεψε τον τίτλο από έναν στίχο του επικού ποιήματος του Alexander Pope, Eloisa to Abélard, με θέμα το τραγικό ειδύλλιο του Αβελάρδου και της Ελοΐζας («Αιώνια λιακάδα του καθαρού μυαλού! / Κάθε προσευχή δεκτή και κάθε ευχή διωγμένη» – δική μου μεταφραστική εκδοχή).

Το κέντρο βάρους όμως αλλά και η καρδιά της ταινίας ανήκουν στον τρόπο που ενσαρκώνει η Κέιτ Γουίνσλετ τις προσμονές, τις μοιρολατρίες, τις απογοητεύσεις, το τζάμπα ξόδεμα, το αιώνιο στοίχειωμα του ρομαντικού έρωτα, ο οποίος τελικά δεν χρειάζεται να είναι αναγκαστικά μονόπρακτο έργο, μπορεί να έχει και δεύτερη πράξη.

Το ποίημα είναι του 18ου αιώνα, αλλά ο θεολόγος Αβελάρδος και η νεαρή διανοούμενη της εποχής (και εχμμ, μαθήτριά του) Ελοΐζα, ερωτεύτηκαν ο ένας τον άλλον κατά τον 12ο αιώνα και στη συνέχεια αποφάσισαν να παντρευτούν κρυφά, ιδέα που απεδείχθη πολλαπλώς καταστροφική και για τους δύο όταν αποκαλύφθηκε.

Η Ελοΐζα οδηγήθηκε κακήν κακώς σε μοναστήρι, ενώ ο Αβελάρδος τιμωρήθηκε με ευνουχισμό και οριστική διακοπή της πολλά υποσχόμενης καριέρας του στην Καθολική εκκλησία.

Η «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» παραμένει καίρια, διαχρονική και αγαπημένη Facebook Twitter
Οι δύο ήρωες έχουν περάσει τα τριάντα – νέοι ακόμα αλλά με τις δικαιολογίες της νιότης να στερεύουν δραματικά.

Υπάρχει επίσης η επίδραση της ταινίας «Σ' αγαπώ, σ' αγαπώ» που γύρισε ο Αλέν Ρενέ το 1968, και θα λέγαμε ότι ανήκει κι αυτή στο υβριδικό φιλμικό είδος που συνδυάζει ευφάνταστη επιστημονική φαντασία και αμείλικτη ρομαντική πραγματικότητα.

Κι εκεί, όπως και στην «Αιώνια λιακάδα...», υπάρχει κατάργηση της γραμμικής αφήγησης, σβήσιμο και ανασκευή της μνήμης και μια εταιρεία που πειραματίζεται με ταξίδι στον χρόνο και διαχείριση αναμνήσεων.

Μόνο που στην ταινία του Ρενέ, το επιστημονικό πείραμα στο κέντρο της πλοκής έχει πιο τραγικές και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις.

Τα οριστικά χάπι εντ όμως και οι εξωφρενικές τραγωδίες συμβαίνουν συνήθως μόνο στο σινεμά ή στην επικολυρική ποίηση.

Το εκπληκτικό με την ταινία του Μισέλ Γκοντρί είναι –μεταξύ άλλων– πόσο αληθινή μοιάζει ως απόπειρα καταγραφής όλων των σταδίων μιας ρομαντικής σχέσης, παρά το φανταστικό / φαντασιακό πλαίσιο της.

Τόσο οδυνηρά αληθινή μάλιστα –«αμάν, μας πιάσανε – όλους μας», θυμάμαι να σκέφτομαι εκείνη την πρώτη φορά που την είδα– σε σχέση ειδικά με οποιαδήποτε άλλη ρομαντική κομεντί, που έχω δυσκολευτεί να την ξαναδώ ολόκληρη, παρότι διαθέτει και ελπιδοφόρο (μάλλον) φινάλε για το κοινό μέλλον του Τζόελ (Τζιμ Κάρεϊ) και της Κλεμεντάιν (Κέιτ Γουίνσλετ).

Η «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» παραμένει καίρια, διαχρονική και αγαπημένη Facebook Twitter
Το εκπληκτικό με την ταινία του Μισέλ Γκοντρί είναι πόσο αληθινή μοιάζει ως απόπειρα καταγραφής όλων των σταδίων μιας ρομαντικής σχέσης.

Οι δύο ήρωες έχουν περάσει τα τριάντα – νέοι ακόμα αλλά με τις δικαιολογίες της νιότης να στερεύουν δραματικά. Ο Τζόελ είναι ένας συγκρατημένος φλώρος με ήπια (ή όχι και τόσο ήπια) κατάθλιψη που ερωτεύεται ένα κορίτσι με μπλε μαλλιά και πορτοκαλί hoodie που λέγεται Κλημεντίνη και μοιάζει να έχει γραπωθεί από μια ιδέα δυναμικής ευζωίας που κρύβει τους δικούς της κλονισμούς.

Ο Τζόελ σκέφτεται (καμιά φορά φωναχτά) πράγματα όπως «Η άμμος είναι υπερεκτιμημένη, πρόκειται απλά για πολλά μικρά πετραδάκια» ή αναρωτιέται «Γιατί ερωτεύομαι κάθε γυναίκα που μου δίνει σημασία;».

Η Κλεμεντάιν πάλι περιφέρει μια πιο γήινη και ζόρικη προσέγγιση: «Οι άντρες νομίζουν ότι είμαι κάτι σαν concept, ενώ είναι απλά ένα "fucked up" κορίτσι που προσπαθεί να βρει επιτέλους λίγη ηρεμία».

Είναι φανερό ότι ανήκουν ο ένας στον άλλον και πρέπει να είναι μαζί.

Μόνο που ήταν μαζί κάποτε, απλά έχει σβηστεί από τη μνήμη τους η εμπειρία επειδή οι ίδιοι το ζήτησαν από μια εταιρεία που κάνει αυτή ακριβώς τη δουλειά.

Υπάρχει όμως κάτι –κάποιο επίμονο συμπαντικό κατάλοιπο– που τους φέρνει ξανά κοντά για μια δεύτερη ευκαιρία, ώσπου ανακαλύπτουν τι συνέβη και γιατί είχαν αποφασίσει όχι μόνο να χωρίσουν αλλά και να σβήσουν και κάθε ίχνος της σχέσης τους.

Ο Τζόελ και η Κλεμεντάιν δεν μπορούν να το πιστέψουν, αλλά τα στοιχεία είναι αδιάψευστα.

Μια από τις πιο κρίσιμες (για την ταινία, αλλά και για την ανοησία των ανθρώπων που όταν εξατμιστεί η πρώτη ερωτική φούρια, πανικοβάλλονται και υποχωρούν στο σημείο μηδέν) σκηνές της ταινίας είναι όταν βρίσκουν την κασέτα με τις συνεδρίες τους σ' αυτή την εταιρεία που αναλαμβάνει να απαλλάξει τον σκληρό δίσκο των πρώην ερωτευμένων από κάθε ανάμνηση σχετική με το ιδεατό κάποτε έτερον ήμισυ. Κάτι σαν αυτό που στις μέρες μας ονομάζεται "ghosting".

Η «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» παραμένει καίρια, διαχρονική και αγαπημένη Facebook Twitter
Τα οριστικά χάπι εντ όμως και οι εξωφρενικές τραγωδίες συμβαίνουν συνήθως μόνο στο σινεμά ή στην επικολυρική ποίηση.

«Αυτός με άλλαξε και δεν μου αρέσει πια ο εαυτός μου» ακούγεται να λέει εκείνη στην κασέτα ενώ ο Τζόελ μεμψιμοιρεί επειδή του την έχει δώσει να τη βλέπει να αλλάζει διαρκώς χρώμα μαλλιών. «Μα μου αρέσουν τα μαλλιά σου» της λέει συντετριμμένος ο Τζόελ του τώρα.

Ευτυχώς δεν είναι εντελώς αργά και μετά από αυτό το απόκοσμο σοκ τού να βλέπεις στο παρελθόν τη φθορά του μέλλοντος, ξεκινάνε την αναστήλωση της σχέσης τους, ενώ πίσω τους το σκηνικό γκρεμίζεται –κυριολεκτικά– και οι δίνες του χρόνου και της μνήμης απειλούν να τους καταπιούν, για πάντα αυτή τη φορά.

Το σενάριο είναι ιδιοφυές και αιωνίως καίριο, η σκηνοθεσία του Μισέλ Γκοντρί εμπνευσμένη και επίσης ιδιοφυής στον τρόπο που χρησιμοποιεί ιδέες και «φυσικά» (όχι ψηφιακά) εφέ για να εξωτερικεύσει με τον πιο γλαφυρό τρόπο τους χάρτες του μυαλού και της συνείδησης, το περιφερειακό καστ (Τομ Γουίλκινσον, Κίρστεν Ντανστ, Μαρκ Ράφαλο, Ελάιζα Γουντ) άψογο και ο Τζιμ Κάρεϊ υπέροχος.

Το κέντρο βάρους όμως αλλά και η καρδιά της ταινίας ανήκουν στον τρόπο που ενσαρκώνει η Κέιτ Γουίνσλετ τις προσμονές, τις μοιρολατρίες, τις απογοητεύσεις, το τζάμπα ξόδεμα, το αιώνιο στοίχειωμα του ρομαντικού έρωτα, ο οποίος τελικά δεν χρειάζεται να είναι αναγκαστικά μονόπρακτο έργο, μπορεί να έχει και δεύτερη πράξη. Ιδανικά, και τρίτη.

Όπως έχει πάντα το κλασικό αφηγηματικό σινεμά.

Οθόνες
3

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Δέκα ταινίες σκηνοθετημένες από γυναίκες που αξίζει να δείτε

Οθόνες / Δέκα ταινίες σκηνοθετημένες από γυναίκες που αξίζει να δείτε

Από την Ανιές Βαρντά και τη Λίνα Βερτμίλερ ως την Κάθριν Μπίγκελοου και τη Σοφία Κόπολα, οι γυναίκες έχουν να ξεπεράσουν περισσότερα εμπόδια στον κινηματογράφο, αλλά συχνά καταφέρνουν και παραδίδουν αριστουργήματα
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η νέα ταινία του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ και 5 ακόμα λόγοι για να πάτε σινεμά

Οθόνες / Η νέα ταινία του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ και 5 ακόμα λόγοι για να πάτε σινεμά

Το ακαταμάχητο ντεμπούτο της Λουίζ Κουρβουαζιέ που σάρωσε εισπρακτικά στη Γαλλία και η επίσημη πρόταση της Τσεχίας για το περσινό Όσκαρ Διεθνούς Ταινίας ξεχωρίζουν αυτή την κινηματογραφική εβδομάδα.
THE LIFO TEAM
Πότε ανοίγουν οι θερινοί κινηματογράφοι της Αθήνας;

Οθόνες / Πότε ανοίγουν οι θερινοί κινηματογράφοι της Αθήνας;

Οι Αθηναίοι σινεφίλ δεν θα χρειαστεί να περιμένουν πολύ για να εξασκήσουν την αγαπημένη τους καλοκαιρινή συνήθεια. Συγκεντρώσαμε όλες τις ημερομηνίες που έχουν γίνει γνωστές για την έναρξη λειτουργίας των θερινών σινεμά της πρωτεύουσας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
«Στα εννιά μου προσπαθούσα να καταλάβω τι σχέση είχε το λεωφορείο με την Μπλανς Ντιμπουά» / «Το Λεωφορείο ο πόθος ήταν η πρώτη μου ακατάλληλη ταινία»: Oι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιάννη Ξανθούλη

Μυθολογίες / «Το Λεωφορείο ο πόθος ήταν η πρώτη μου ακατάλληλη ταινία»: Oι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιάννη Ξανθούλη

Η κινηματογραφική λίστα του Έλληνα συγγραφέα είναι συγκινησιακά φορτισμένη και γεμάτη παιδικές αναμνήσεις όπως και τα βιβλία του.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ
«I love Lucy»: Οργή, αλκοόλ, χρήμα, ξύλο και απιστίες πίσω από το πιο διάσημο οικογενειακό σόου του κόσμου

Σαν σήμερα / Λουσίλ Μπολ: Η πιο αξιολάτρευτη νοικοκυρά της Αμερικής ήταν μια απάτη

Σαν σήμερα το 1989 πεθαίνει η Αμερικανίδα ηθοποιός Λουσίλ Μπολ, πρωταγωνίστρια της διάσημης τηλεοπτικής σειράς «I love Lucy». Αν και λατρεύτηκε από εκατομμύρια τηλεθεατές, η πραγματικότητα πίσω από το «Καλύτερο τηλεοπτικό σόου όλων των εποχών» ήταν γεμάτη βία, αλκοόλ και απιστίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η «Εκδίκηση των Σιθ» έγινε 20 χρονών και επιστρέφει στους κινηματογράφους

Οθόνες / Η «Εκδίκηση των Σιθ» έγινε 20 χρονών και επιστρέφει στους κινηματογράφους

Το κλείσιμο μιας τριλογίας «Star Wars» που λοιδορήθηκε, για να επανεκτιμηθεί μερικώς όταν η νεότερη έπεσε θύμα των γενικευμένων culture wars και των ελάχιστων φιλοδοξιών της, επανεμφανίζεται στα σινεμά με αφορμή την επέτειο 20 χρόνων από την κυκλοφορία της.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Your Friends & Neighbors: Και ο πλούσιος λευκός πενηντάρης έχει ψυχή

Daily / Your Friends & Neighbors: Και ο πλούσιος λευκός πενηντάρης έχει ψυχή

Ο Τζον Χαμ υποδύεται τον επιτυχημένο επενδυτή που χάνει ξαφνικά το έδαφος κάτω από τα πόδια του σ΄αυτή την εκλεκτικά διασκεδαστική, κατά τόπους δραματική και συχνά διεισδυτική σάτιρα ηθών της πλουτοκρατικής ελίτ.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Οι 10+1 αγαπημένες ταινίες του Σπύρου Στάβερη

Μυθολογίες / «Μου αρέσουν οι ιστορίες εκδίκησης στο σινεμά»: Οι 10+1 αγαπημένες ταινίες του Σπύρου Στάβερη

Από το φιλιππινέζικο σινεμά και τον Ζακ Τατί, μέχρι μια ταινία με μαχητές kung-fu που εξεγείρονται ενάντια στη γραφειοκρατία -και μία που τον ώθησε να ζητήσει από τη Marthe Keller να τον κάνει φίλο στο Facebook- η λίστα του φωτογράφου είναι γεμάτη εκπλήξεις.
ΣΠΥΡΟΣ ΣΤΑΒΕΡΗΣ
Κωστής Χαραμουντάνης: «Για να κάνω σινεμά μένω ακόμα στο πατρικό μου»

Κωστής Χαραμουντάνης / Κωστής Χαραμουντάνης: «Για να κάνω σινεμά μένω ακόμα στο πατρικό μου»

Ο 31χρονος σκηνοθέτης νιώθει πως ενηλικιώθηκε μαζί με την πρώτη του βραβευμένη ταινία, «Κιούκα: Πριν το τέλος του καλοκαιριού», κινηματογραφεί τις αναμνήσεις του και είναι μία από τις πιο μεγάλες ελπίδες του ελληνικού κινηματογράφου.
M. HULOT
«Το γυναικείο σώμα είναι το πρώτο που προσπαθεί να ελέγξει κάθε εξουσία»

Thalia Mavros / «Το γυναικείο σώμα είναι το πρώτο που προσπαθεί να ελέγξει κάθε εξουσία»

Η διεθνώς βραβευμένη παραγωγός και σκηνοθέτις Thalia Mavros μιλά στη LIFO για τη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνει η «αυτοκρατορία» του Τραμπ, καθώς και για τη θέση της γυναίκας σε έναν κόσμο που αλλάζει - και όχι προς το καλύτερο.
M. HULOT
«The last of us» - S02 : Να δεις τι σου 'χω για μετά

Οθόνες / «The last of us» - S02 : Να δεις τι σου 'χω για μετά

Το πρώτο επεισόδιο της δεύτερης σεζόν της αγαπημένης σειράς του HBO λειτουργεί ως εισαγωγή, συστήνοντας νέους χαρακτήρες, το περιβάλλον της δράσης, τη σχέση των παλιών χαρακτήρων με αυτό αλλά και μεταξύ τους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
«Κρίστοφερ Νόλαν, σε εκλιπαρώ, μην κάνεις την Οδύσσεια ‘σύγχρονη’»

Οθόνες / «Κρίστοφερ Νόλαν, σε εκλιπαρώ, μην κάνεις την Οδύσσεια σύγχρονη»

Ο επιφανής μελετητής του Ομήρου και διευθυντής του New York Times Review of Books, Ντάνιελ Μέντελσον, περιγράφει στην εφημερίδα Telegraph τους τρεις βασικούς κανόνες που ελπίζει να τηρηθούν κατά τη μεταφορά της «Οδύσσειας» στη μεγάλη οθόνη.
THE LIFO TEAM
Movies

Οθόνες / Μια ταινία για τον Bloody Hawκ και άλλοι 8 λόγοι για να πάτε σινεμά

Αυτή την εβδομάδα έχουν την τιμητική τους τα κατασκοπικά θρίλερ, παίζει η επανέκδοση του Delicatessen και ένα ντοκιμαντέρ για τον δημοφιλή ράπερ που δεν απευθύνεται μόνο στο fan base του — όχι άλλο Minecraft.
THE LIFO TEAM
«Οι περισσότεροι κινηματογράφοι στην Αργεντινή έχουν μετατραπεί σε εκκλησίες ευαγγελιστών»

Οθόνες / «Οι περισσότεροι κινηματογράφοι στην Αργεντινή έχουν μετατραπεί σε εκκλησίες ευαγγελιστών»

Με το βραβευμένο ντοκιμαντέρ Μουσείο της Νύχτας, ο Φερμίν Ελόι Ακόστα αναδεικνύει ένα πολύτιμο φωτογραφικό αρχείο για τη Νέα Υόρκη των δεκαετιών του ’70 και του ’80, ενώ μιλά στη LiFO για την αβεβαιότητα του μέλλοντος του κινηματογράφου στην Αργεντινή και τις πολιτικές αναταράξεις στη χώρα του.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
JASON MOMOA

Οπτική Γωνία / Το σινεμά ως τοποθέτηση προϊόντος: Το «Minecraft» σπάει ταμεία

Η τεράστια επιτυχία της κινηματογραφικής διασκευής του δημοφιλούς παιχνιδιού θεμελιώνει μια νέα εποχή στο στουντιακό σινεμά που καθιστά την ταύτιση θεατή και καταναλωτή εντονότερη από ποτέ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

σχόλια

3 σχόλια