Η Ζιζέλ Πελικό και μια ελπίδα χωρίς ευχολόγια

Η Ζιζέλ Πελικό και οι μηχανισμοί θρησκευτικής μνήμης Facebook Twitter
Η γυναίκα αυτή πέτυχε να δώσει με τη στάση της κάτι πολύ σύγχρονο: ελπίδα χωρίς ευχολόγια. Φωτ.: Getty Images/ Ideal Image
0


Η ΑΝΑΓΚΗ ΜΑΣ για κυκλικότητα, επανάληψη, τελετουργικά και κοινότητα στη θρησκεία ικανοποιείται όσο σε λίγες στη ζωή μας.

Καθώς ο τόπος όλος είναι στολισμένος για τα Χριστούγεννα, διαβάζω όσες ειδήσεις βρίσκω διαθέσιμες για το αποτέλεσμα της δίκης της Ζιζέλ Πελικό. Και σκέφτομαι: αυτή την τόσο σπουδαία νίκη, αυτό το ανατριχιαστικό θάρρος μια γυναίκας που πήρε δύσκολες αποφάσεις με το βλέμμα της στραμμένο σε όσες άλλες πέρασαν καταστάσεις όμοιες μ’ εκείνη πώς θα μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε ότι θα τη θυμόμαστε;

Περνώντας βράδυ απ’ το Σύνταγμα, βλέπω στην επιφάνεια των στολιδιών να αντικατοπτρίζεται η ανάγκη μας για μνήμη διά της επανάληψης. Ό,τι σπουδαίο και αγαπητό επαναλαμβάνεται. Στο ποδόσφαιρο, η επανάληψη των συνθημάτων προκαλεί την κάψα του μοιράσματος μιας κοινής ταυτότητας και στην εκκλησία τα χείλη των πιστών σχηματίζουν απρόσκοπτα, το ένα μετά το άλλο, τα λόγια των ύμνων.

Η Ζιζέλ Πελικό έδωσε σε πολλές γυναίκες κάτι με το οποίο συμφωνούν και το έχουν ανάγκη: την εικόνα ενός προσώπου που έχει υποστεί τρομερή βία, αλλά δεν αφηγείται την καταστροφή της από αυτή.

Οι ονομαστικές εορτές, τα Χριστούγεννα και το Πάσχα, είναι το ρολόι της κοινωνίας, είτε θρησκεύεται κανείς είτε όχι. Η κυκλικότητα αυτή μας δίνει μια αίσθηση, ας πούμε, «κοινού χρόνου», χρόνου που δεν περνάει απλώς αλλά «σημαίνει». Κάθε χρόνο συναντάμε τα ίδια ασφαλή νοήματα: οι μάγοι με τα δώρα, η έγκυος που εκδιώχθηκε από ασφαλή στέγη και αναγκάστηκε να γεννήσει σε στάβλο, ένα κοσμογονικό βρέφος που αξίζει να το θυμόμαστε με όλα τα λαμπάκια του κόσμου.

Αν κάποια στιγμή αποφασίζαμε ν’ αποσυνδέσουμε την ανάγκη μας για μνήμη και κυκλικότητα από τη θρησκεία, πιστεύω ότι στιγμές πολιτισμού, όπως αυτή που μόλις ολοκληρώθηκε με την απόφαση του δικαστηρίου στην υπόθεση Πελικό, θα μπορούσαν να είναι η βάση για το αύριο. Η γυναίκα αυτή πέτυχε να δώσει με τη στάση της κάτι πολύ σύγχρονο: ελπίδα χωρίς ευχολόγια. Βίωσε κάτι φρικτό, άνοιξε την πόρτα της Δικαιοσύνης στο κοινό, απέρριψε την ντροπή της βιασμένης και πήρε πίσω τον εαυτό της. Έδωσε σε πολλές γυναίκες κάτι με το οποίο συμφωνούν και το έχουν ανάγκη: την εικόνα ενός προσώπου που έχει υποστεί τρομερή βία, αλλά δεν αφηγείται την καταστροφή της από αυτή.

Μπορώ να φανταστώ το πρόσωπό της στο επίκεντρο μιας τελετής. Μπορώ να φανταστώ την ιστορία της ν’ απλοποιείται και να επαναλαμβάνεται μέχρι να εντυπωθεί στο συλλογικό μας ασυνείδητο, μέχρι να γίνει κάτι ανάμεσα σε μύθο, παραμύθι και προσευχή. Η μνήμη της θα μπορούσε να συνοδεύεται από φωτάκια, μουσική, απ’ ό,τι μας αρέσει. Το «η ντροπή αλλάζει πλευρά» είναι σύνθημα μιας ολόκληρης εποχής. Οι γυναίκες έχουν κοινωνικοποιηθεί στην ντροπή. Η ντροπή είναι το αναμενόμενο.

Η ντροπή της γυναίκας είναι συχνά η ανάληψη της ευθύνης για τη συμπεριφορά ενός άντρα. Η βιασμένη ντρέπεται που βιάστηκε. Η εργαζόμενη που παρενοχλήθηκε από τον εργοδότη της. Η διδακτορική φοιτήτρια που την έκλεισε στο γραφείο ο καθηγητής της – τώρα θα πουν ότι του έκατσε για να τη βοηθήσει. Η παντρεμένη ντρέπεται που της την πέφτουν χυδαία, ενώ ξέρουν ότι είναι παντρεμένη, και τώρα τι θα πουν στο γραφείο. Είναι σπουδαίο το στίγμα της Ζιζέλ Πελικό. Ο χαρακτήρας της συναντήθηκε με την Ιστορία. Ήδη, έχει επηρεάσει ένα σωρό γυναίκες και η ιστορία της θα φτάσει σε χιλιάδες άλλες.

Φαντάζεστε τι θα συνέβαινε σε κοινωνικό επίπεδο αν είχαμε μηχανισμούς ικανούς να δημιουργήσουν συλλογική μνήμη; Ο αντίκτυπος αυτής της ιστορίας θα πολλαπλασιαζόταν. Οι γυναίκες θα θυμόμασταν· θα παίρναμε κουράγιο, μια ανάσα, γιατί αυτό κάνει η τελετουργία. Πιάνει τον χρόνο απ’ τους ώμους και τον παγώνει. Το πρόσωπό της θα μπορούσε να είναι υπενθύμιση. Ελπίδα σκέτη, χωρίς τα καρφιά.

Τα πράγματα δεν αρκεί να συμβούν για να είναι σπουδαία. Χρειάζεται ν’ αναγνωριστούν ως τέτοια. Η πίστη του κοινού σε μια σπουδαιότητα υπερβαίνει το γεγονός. Η θρησκεία είναι ξεκάθαρα οι πιστοί της. Θα ήταν εξαιρετικό αν μπορούσαμε ως κοινωνία να συμφωνήσουμε ότι έχουμε να κερδίσουμε απ’ αυτόν τον μηχανισμό, και αν προσθέταμε στα υπάρχοντα ημερολόγια γιορτές που γιορτάζουν αξίες που μας αφορούν σήμερα, αλλά θα μας αφορούν και αύριο.

Οι γυναίκες δέχονται βία επειδή είναι γυναίκες, οι γυναίκες κακοδικάζονται, οι γυναίκες αδικούνται επειδή θεωρούνται φύσει ανήθικες, και δεν πιστεύουν στη δικαιοσύνη όταν αυτή αφορά τα έμφυλα εγκλήματα. Το να μπορείς στα γρήγορα να επιστρέψεις νοερά σ’ αυτήν τη στιγμή, σ’ αυτήν τη γυναίκα, σ’ αυτή την τόσο βαθιά βία που δεν τσάκισε τελείως το πρόσωπο που την υπέστη θα προσέφερε αμέτρητο κουράγιο.

Κοιτάζω όσο γράφω τα led φώτα που κρέμονται απ’ τα μπαλκόνια. Ακούω τις δηλώσεις Πελικό. Είμαστε αυτά που γιορτάζουμε. Γιορτάζουμε αυτά που επιλέγουμε να θυμόμαστε. Σημειώνω στο ημερολόγιο τη 19η Δεκεμβρίου ως ημέρα στην οποία προσωπικά θα επιστρέφω για να θυμάμαι.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ένα ελληνο-αλβανικό ανήκειν εν τη γενέσει;

Guest Editors / Μεταξύ ελληνικότητας και αλβανικότητας 

Μια έρευνα επιβεβαιώνει ότι η αλβανική μετανάστευση στην Ελλάδα αναδιαμορφώνει ριζικά τις έννοιες της ταυτότητας και του ανήκειν, αποκαλύπτοντας τις προκλήσεις και τις προοπτικές αυτής της νέας πραγματικότητας.
ΙΛΙΡΙΝΤΑ ΜΟΥΣΑΡΑΙ
ΕΠΕΞ Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Περιβάλλον / Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη θαλάσσια ζωή και μπλόκαρε, έστω προσωρινά, τα σχέδια για εξορύξεις στον ανεξερεύνητο βυθό. Ο Andrew Sweetman μιλά στη LiFO για την έρευνα που έγινε απροσδόκητα viral και συγκρούστηκε με κολοσσούς, πολιτικές αποφάσεις και… το TikTok.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Ακροβατώντας / Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Τι σημασία έχουν τα μεγάλα σκάνδαλα, όταν η απειλή είναι μπροστά μας, όπως οι καραβιές Λίβυων και Σουδανών μεταναστών και πολιτικών προσφύγων που καταφθάνουν στη νότια Κρήτη και εισβάλλουν ανεξέλεγκτα στην πατρίδα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Ο δημοσιογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών» και του e-tetRadio μιλά για την εφημερίδα, επιβεβαιώνοντας τις τελικές συζητήσεις με τον Δημήτρη Μελισσανίδη, για την κρίση της αριστεράς, την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και το μέλλον του Τύπου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Οπτική Γωνία / «Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Ο θεατρικός σκηνοθέτης Guy Ben-Aharon, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, γράφει στη LiFO για την απόρριψη που βιώνει τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό ως Ισραηλινός που υποστηρίζει την ελευθερία της Παλαιστίνης. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Οπτική Γωνία / «ΟΠΕΚΕΠΕ: Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έστειλε πριν από λίγο καιρό στη Βουλή τη δικογραφία για Αυγενάκη και Βορίδη, αλλά η ΝΔ δεν βλέπει ποινικές ευθύνες υπουργών στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και επιμένει ότι πρόκειται για «διαχρονικές παθογένειες». 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί κανείς δεν μας προστατεύει από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν μας προστατεύει κανείς από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Η Κομισιόν στέλνει τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν έχει υιοθετήσει τα απαραίτητα σχέδια δράσης για την ηχορρύπανση. Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητά μας; Μιλά στη LiFO ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Γεώργιος Παπανικολάου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας κανονικός αφελληνισμός

Οπτική Γωνία / Ένας κανονικός αφελληνισμός

Στη θέση εκείνων των ξένων που καλλιεργούσαν μια αληθινή σχέση με την Ελλάδα, πολλαπλασιάζονται τα φιμέ τζάμια των υπερπολυτελών τζιπ, αόρατοι και αδιάφοροι μεσάζοντες, αγοραστές επαύλεων που υπενοικιάζονται ή έχουν γίνει φρούρια με μικρούς ιδιωτικούς στρατούς τραμπούκων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός και θεωρητικός φυσικός μιλά για την προέλευση της συνείδησης, τoν εγκέφαλο ως κβαντική μηχανή και το μέλλον του ανθρώπου ως υβριδίου τεχνολογίας και βιολογίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Οπτική Γωνία / «Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Ένα 13χρονο παιδί δεν άντεξε την ομοφοβία και έδωσε τέλος στη ζωή του. Ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής Σάββας Σαββόπουλος εξηγεί πώς μπορούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να εντοπίσουν έγκαιρα τα σημάδια της αυτοκτονικής διάθεσης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Antinero: Καταγγελία-μαμούθ για το μεγαλύτερο πρόγραμμα δασικής πρόληψης

Ρεπορτάζ / Antinero: Πώς το «μεγαλύτερο πρόγραμμα δασικής πρόληψης» έγινε πεδίο καταγγελιών

Με εκατομμύρια ευρώ να έχουν ήδη διατεθεί, το πρόγραμμα Antinero μπαίνει στο στόχαστρο: 213 φορείς και πολίτες υπέβαλαν αναφορά στην Ε.Ε., αμφισβητώντας τη νομιμότητα και την αποτελεσματικότητά του.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ