Στον Κήπο του Επίκουρου

Στον Κήπο του Επίκουρου Facebook Twitter
0

«Όλη της τη ζωή η Τζέννιφερ βασιζόταν στα λόγια της μητέρας της για να νιώσει ανακούφιση, αλλά είχε αναπτύξει και πρόσθετες στρατηγικές για να βελτιώνει τις κρίσεις της. Υπενθύμιζε στον εαυτό της ότι μπορεί να επιλέξει να σκέφτεται ή να μη σκέφτεται τον θάνατο. Ή προσπαθούσε να ανασύρει από τη μνήμη της όμορφες εμπειρίες - πώς γελούσε με τους φίλους της όταν ήταν παιδί, πώς θαύμαζε τις ακίνητες λίμνες και τα ουρανομήκη σύννεφα, όταν έκανε πεζοπορία με τον άντρα της στα Βραχώδη Όρη, πώς φιλούσε τα φωτεινά προσωπάκια των παιδιών της.

Κι όμως, ο τρόμος της για τον θάνατο συνέχιζε να τη βασανίζει και να στερεί πολύ μεγάλη ευχαρίστηση από τη ζωή της. Είχε συμβουλευτεί πολλούς θεραπευτές χωρίς μεγάλο όφελος. Διάφορα φάρμακα είχαν ελαττώσει την ένταση, όχι όμως και τη συχνότητα των κρίσεων. Οι θεραπευτές της δεν είχαν εστιάσει ποτέ την προσοχή τους στον φόβο της για τον θάνατο, γιατί πίστευαν ότι ο θάνατος αντιπροσώπευε κάποιο άλλο άγχος. Εγώ αποφάσισα να μην επαναλάβω τα σφάλματα των προηγουμένων. Πιστεύω ότι τους είχε μπερδέψει ένα πολύ έντονο επαναλαμβανόμενο όνειρο που επισκέφτηκε για πρώτη φορά την Τζέννιφερ στα πέντε της χρόνια:

«Όλη μου η οικογένεια είναι στην κουζίνα. Πάνω στο τραπέζι βρίσκεται ένα μπωλ με σκουλήκια, κι ο πατέρας μου με αναγκάζει να πιάσω μια ολόκληρη χούφτα, να τα στύψω και έπειτα να πιω το γάλα που βγάζουν».

Σε όλους τους θεραπευτές που είχε συμβουλευτεί, η εικόνα του στυψίματος των σκουληκιών για να βγει γάλα θύμιζε πέος και σπέρμα, πράγμα κατανοητό. Κι όλοι τους, επομένως, διερεύνησαν μήπως υπήρχε περίπτωση να την είχε κακοποιήσει σεξουαλικά ο πατέρας της. Αυτή ήταν και η δική μου πρώτη σκέψη, αλλά την εγκατέλειψα μόλις άκουσα την Τζέννιφερ να μου αναφέρει πως αυτού του είδους η διερεύνηση είχε κάθε φορά οδηγήσει σε λάθος θεραπευτική κατεύθυνση. Μολονότι ο πατέρας της ήταν πολύ τρομακτικός και την κακοποιούσε λεκτικά, ούτε η ίδια ούτε τα αδέρφια της θυμούνταν κανένα επεισόδιο σεξουαλικής κακοποίησης.

Κανένας από τους προηγούμενους θεραπευτές της Τζέννιφερ δεν εξερεύνησε τη βαρύτητα και τη σημασία του αδιάλειπτου φόβου της για τον θάνατο. Αυτό το σύνηθες σφάλμα έχει πίσω του μια πολύ τιμημένη παράδοση, που οι ρίζες της φτάνουν ως την πρώτη πρώτη δημοσίευση ψυχοθεραπευτικού κειμένου: τις Μελέτες για την υστερία του Φρόυντ και του Μπρόυερ το 1895. Μια προσεκτική ανάγνωση αυτού του κειμένου αποκαλύπτει ότι οι ζωές των ασθενών του Φρόυντ ήταν διαποτισμένες από φόβο θανάτου. Η αποτυχία του να διερευνήσει τους φόβους γύρω από τον θάνατο θα ήταν άξια απορίας, αν δεν υπήρχαν τα όψιμα γραπτά του, που εξηγούν πως η θεωρία του για την καταγωγή της νεύρωσης στηριζόταν στην υπόθεση μιας σύγκρουσης ανάμεσα σε ποικίλες ασυνείδητες, πρωτόγονες, ενστικτικές δυνάμεις. Ο θάνατος δεν μπορούσε να παίζει ρόλο στη γένεση της νεύρωσης, έγραφε ο Φρόυντ, επειδή δεν έχει αναπαράσταση στο ασυνείδητο, για δύο λόγους: πρώτον, δεν έχουμε προσωπική εμπειρία του θανάτου και δεύτερον, μας είναι αδύνατον να αναλογιστούμε την ανυπαρξία μας.

Μολονότι ο Φρόυντ έγραψε με τρόπο αξιομνημόνευτο και σοφό για τον θάνατο σε μικρά, διάσπαρτα δοκίμια όπως το «Οι στάσεις μας απέναντι στον θάνατο», το οποίο γράφτηκε στον απόηχο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, η «αποθανατοποίηση» του θανάτου που έκανε, όπως τη χαρακτήρισε ο Robert Jay Lifton, στην επίσημη ψυχαναλυτική θεωρία επηρέασε έντονα πολλές γενιές θεραπευτών, κάνοντάς τους να μετατοπίζουν το βάρος από τον θάνατο προς εκείνο που πίστευαν ότι αντιπροσώπευε ο θάνατος μέσα στο ασυνείδητο, ιδίως την εγκατάλειψη και τον ευνουχισμό. Πράγματι θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι η ψυχαναλυτική έμφαση στο παρελθόν είναι μια υποχώρηση από το μέλλον και από την αναμέτρηση με τον θάνατο.

Από το ξεκίνημα της δουλειάς μου με την Τζέννιφερ βάλθηκα να διερευνήσω διεξοδικά τους φόβους της για τον θάνατο. Δεν υπήρξε αντίσταση: ήταν πρόθυμη να δουλέψει και είχε επιλέξει να έρθει σε μένα, επειδή είχε διαβάσει το βιβλίο μου «Υπαρξιακή ψυχοθεραπεία» και ήθελε να αντιμετωπίσει τα υπαρξιακά δεδομένα της ζωής της. Οι θεραπευτικές μας συνεδρίες επικεντρώθηκαν στις ιδέες, τις αναμνήσεις και τις φαντασιώσεις της γύρω από τον θάνατο. Της ζήτησα να σημειώνει προσεκτικά τα όνειρα της και τις σκέψεις που έκανε στη διάρκεια των κρίσεων πανικού.

Δεν χρειάστηκε να περιμένει πολύ. Λίγες μόνο εβδομάδες αργότερα είχε μια σοβαρή κρίση πανικού, αφού είδε μια ταινία για την περίοδο του ναζισμού. Την είχε ταράξει πολύ βαθιά το απόλυτα ανεξέλεγκτο της ζωής, όπως εμφανιζόταν στο φιλμ. Αθώοι όμηροι επιλέγονταν αυθαίρετα και αυθαίρετα σκοτώνονταν. Ο κίνδυνος παραμόνευε παντού. Πουθενά δεν μπορούσε κανείς να βρει ασφάλεια. Την εντυπωσίασαν οι ομοιότητες με το σπίτι της παιδικής της ηλικίας: ο κίνδυνος από τις απρόβλεπτες κρίσεις οργής του πατέρα της, η αίσθησή της ότι δεν είχε μέρος να κρυφτεί κι ότι έβρισκε καταφύγιο μόνο στο να μένει αόρατη - δηλαδή λέγοντας και ζητώντας όσο γίνεται λιγότερα.

Λίγο αργότερα επισκέφτηκε το σπίτι όπου ζούσε παιδί και, όπως της πρότεινα, κάθισε στον τάφο των γονιών της να διαλογιστεί. Το να ζητώ από μια ασθενή να διαλογιστεί πάνω σε έναν τάφο μπορεί να μοιάζει ανορθόδοξο, κι όμως το 1895 ο Φρόυντ περιγράφει ότι έδωσε ακριβώς την ίδια οδηγία σε έναν ασθενή του. Καθώς στεκόταν κοντά στην ταφόπετρα του πατέρα της, η Τζέννιφερ έκανε ξαφνικά μια παράξενη σκέψη γι' αυτόν: «Πόσο θα κρυώνει μέσα στον τάφο».

Συζητήσαμε αυτή την παράξενη σκέψη. Ήταν σαν η παιδική της εικόνα για τον θάνατο με τα εξωλογικά συστατικά της (για παράδειγμα, ότι οι νεκροί μπορούν ακόμα να νιώθουν το κρύο) ήταν ακόμα ζωντανή στη φαντασία της πλάι πλάι στον ενήλικο ορθολογισμό της.

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΕΠΕΞ Γυναικείες φωνές από διαφορετικά μέρη του κόσμου

Βιβλίο / Από τη Μαλαισία μέχρι το Μεξικό: 5 νέα βιλία που αξίζει να διαβάσετε

5 συγγραφείς από διαφορετικά σημεία του πλανήτη χαράζουν νέους δρόμους στη λογοτεχνία. Ανάμεσά τους, η Τζόχα Αλχάρθι που κέρδισε το Booker και η βραβευμένη με Πούλιτζερ Κριστίνα Ριβέρα Γκάρσα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ποιοι ήταν οι αληθινοί «σκλάβοι» της ηδονής στην Αρχαία Ρώμη;

Αρχαιολογία / Ποιοι ήταν οι αληθινοί «σκλάβοι» της ηδονής στην Αρχαία Ρώμη;

Η διακεκριμένη ιστορικός Mary Beard στο βιβλίο της «Οι Ρωμαίοι Αυτοκράτορες. Οι ηγεμόνες του αρχαίου ρωμαϊκού κόσμου», παρουσιάζει τη ζωή και το έργο των αυτοκρατόρων μέσα από ανεκδοτολογικές αφηγήσεις και συναρπαστικές λεπτομέρειες, που θυμίζουν απολαυστικό μυθιστόρημα. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κεφάλαια εστιάζει στον ρόλο των δούλων, τόσο στην καθημερινή ζωή όσο και στη σεξουαλική ζωή των Ρωμαίων αυτοκρατόρων.
M. HULOT
Τα μικρά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία ενώνουν τις δυνάμεις τους

Βιβλίο / Τα μικρά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία ενώνουν τις δυνάμεις τους

Από την Αμοργό ως την Αλεξανδρούπολη και από την Ξάνθη ως τη Μυτιλήνη, τα μικρά βιβλιοπωλεία αποκτούν για πρώτη φορά συλλογική φωνή. Βιβλιοπώλες και βιβλιοπώλισσες αφηγούνται τις προσωπικές τους ιστορίες, αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Lifo Videos / «Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Η Αγλαΐα Παππά διαβάζει ένα απόσπασμα από τις βέβηλες και αμφιλεγόμενες «120 Μέρες των Σοδόμων» του Μαρκησίου ντε Σαντ, ένα βιβλίο αναγνωρισμένο πλέον ως αξεπέραστο λογοτεχνικό αριστούργημα και χαρακτηρισμένο ως «εθνικός θησαυρός» της Γαλλίας.
THE LIFO TEAM
Το «προπατορικό αμάρτημα» του Τζο Μπάιντεν

Βιβλίο / Ποιο ήταν το θανάσιμο σφάλμα του Τζο Μπάιντεν;

Ένα νέο βιβλίο για τον πρώην Πρόεδρο αποτελεί καταπέλτη τόσο για τον ίδιο όσο και για τη δουλοπρεπή κλίκα πιστών και μελών της οικογένειάς του, που έκαναν το παν για να συγκαλύψουν τον ραγδαίο εκφυλισμό της γνωστικής του ικανότητας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Συγγραφείς/ Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / 8 Έλληνες συγγραφείς ξαναγράφουν τους μύθους και τις παραδόσεις

Η Λυσιστράτη ερμηνεύει τις ερωτικές σχέσεις του σήμερα, η Ιφιγένεια διαλογίζεται στην παραλία και μια Τρωαδίτισσα δούλα γίνεται πρωταγωνίστρια: 8 σύγχρονοι δημιουργοί, που συμμετέχουν με τα έργα τους στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, συνομιλούν με τα αρχαία κείμενα και συνδέουν το παρελθόν με επίκαιρα ζητήματα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζούντιθ Μπάτλερ: «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Τζούντιθ Μπάτλερ / «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Μια κορυφαία προσωπικότητα της σύγχρονης παγκόσμιας διανόησης μιλά στη LiFO για τo «φάντασμα» της λεγόμενης ιδεολογίας του φύλου, για το όραμα μιας «ανοιχτόκαρδης κοινωνίας» και για τις εμπειρίες ζωής που της έμαθαν να είναι «ένας άνθρωπος ταπεινός και ταυτόχρονα θαρραλέος».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ντίνος Κονόμος

Βιβλίο / «Ο κύριος διευθυντής (καλό κουμάσι) έχει αποφασίσει την εξόντωσή μου…»

Ο Ντίνος Κονόμος, λόγιος, ιστοριοδίφης και συγγραφέας, υπήρξε συνεχιστής της ζακυνθινής πνευματικής παράδοσης στον 20ό αιώνα. Ο συγγραφέας Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής παρουσιάζει έργα και ημέρες ενός ανθρώπου που «δεν ήταν του κόσμου τούτου».
ΦΙΛΙΠΠΟΣ Δ. ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ
Η ζωή του Καζαντζάκη σε graphic novel από τον Αλέν Γκλικός

Βιβλίο / Ο Νίκος Καζαντζάκης όπως δεν τον είχαμε ξαναδεί σε ένα νέο graphic novel

Ο ελληνικής καταγωγής Γάλλος συγγραφέας Αλέν Γκλικός καταγράφει την πορεία του Έλληνα στοχαστή στο graphic novel «Καζαντζάκης», όπου ο περιπετειώδης και αντιφατικός φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος ψυχαναλύεται για πρώτη φορά και συστήνεται εκ νέου στο ελληνικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πετρίτης»: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ηχητικά Άρθρα / Πετρίτης: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ο Τζoν Άλεκ Μπέικερ αφιέρωσε δέκα χρόνια από τη ζωή του στην παρατήρηση ενός πετρίτη και έγραψε ένα από τα πιο ιδιαίτερα βιβλία της αγγλικής λογοτεχνίας – μια από τις σημαντικότερες καταγραφές της άγριας ζωής που κινδυνεύει να χαθεί για πάντα. Κυκλοφόρησε το 1967 αλλά μόλις τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια οι κριτικοί και το κοινό το ανακάλυψαν ξανά.
M. HULOT
Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Ας μην αφήνουμε τον Θεό στους πιστούς» 

Βιβλίο / Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Αν αξίζει ένα πράγμα στη ζωή, αυτό είναι η ομορφιά»

Εν όψει της εμφάνισής του στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, στις 21 Μαΐου, ο Λατινοαμερικανός συγγραφέας-φαινόμενο Μπενχαμίν Λαμπατούτ μιλά στη LiFO για τον ρόλο της τρέλας στη συγγραφή, τη σχέση επιστήμης και λογοτεχνίας και το μεγαλείο της ήττας – και δηλώνει ακόμα φανατικός κηπουρός και εραστής της φύσης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Άντονι Μπέρτζες: «Έρνεστ Χέμινγουεϊ»

Το Πίσω Ράφι / Ο Χέμινγουεϊ ήταν ένας φωνακλάς νταής αλλά κι ένας σπουδαίος συγγραφέας του 20ού αιώνα

Η βιογραφία «Έρνεστ Χέμινγουεϊ - Μια ζωή σαν μυθοπλασία» του Βρετανού συγγραφέα Άντονι Μπέρτζες αποτυπώνει όχι μόνο την έντονη και περιπετειώδη ζωή του κορυφαίου Αμερικανού ομοτέχνου του αλλά και όλο το εύρος της αντιφατικής προσωπικότητάς του.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

Βιβλίο / 21η ΔΕΒΘ: Εξωστρέφεια και καλύτερη οργάνωση αλλά μένουν ακόμα πολλά να γίνουν

Απολογισμός της 21ης ΔΕΒΘ που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά υπό την αιγίδα του νεοσύστατου ΕΛΙΒΙΠ. Σε ποιο βαθμό πέτυχε τους στόχους της και ποια στοιχήματα μένει ακόμα να κερδίσει;
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Η ποίηση όχι μόνο αλλάζει τον κόσμο, τον δημιουργεί» ​​​​​​/Μια νέα ανθολογία ελληνικής queer ποίησης μόλις κυκλοφόρησε στα ισπανικά /11 Έλληνες ποιητές σε μια νέα ισπανική queer ανθολογία /Queer ελληνική ποίηση σε μια νέα δίγλωσση ισπανική ανθολογία

Βιβλίο / Μια Ισπανίδα καθηγήτρια μεταφράζει ελληνική queer ποίηση

Η María López Villalba, καθηγήτρια Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα, μετέφρασε 11 ελληνικά ποιήματα, σε μια πρόσφατη ανθολογία που προσφέρει στο ισπανόφωνο κοινό την ευκαιρία να γνωρίσει τη σύγχρονη ελληνική queer –και όχι μόνο– ποίηση.
M. HULOT
«Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Βιντσέντζο Λατρόνικο / «Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Ο Ιταλός συγγραφέας και υποψήφιος για το βραβείο Booker, Βιντσέντζο Λατρόνικο, μιλά στη LIFO για το πολυσυζητημένο βιβλίο του «Τελειότητα», στο οποίο αποτυπώνει την αψεγάδιαστη αλλά ψεύτικη ζωή μιας ολόκληρης γενιάς ψηφιακών νομάδων στην Ευρώπη, καθώς και τη μάταιη αναζήτηση της ευτυχίας στην ψηφιακή εποχή.
M. HULOT