Ο Μπόρχες με κρητική μαντίλα

Ο Μπόρχες με κρητική μαντίλα Facebook Twitter
Ναι μεν ισχύει ότι η ποίηση είναι η αμοιβαιότητα των δακρύων, αλλά ισχύει επίσης ότι όποιος δεν εκρήγνυται συχνά-πυκνά σε γέλωτες δεν μπορεί να είναι ευνοούμενος, και φορέας, της συγκίνησης. Ο Μπόρχες γελούσε, λοιπόν, και με το παραπάνω.
0

Σελίδα 44. Όπου βλέπουμε όντως τον Χόρχε Λουίς Μπόρχες με κρητική μαντίλα, στον Αερολιμένα Χανίων, το έτος 1984. Η ιστορία είναι πασίγνωστη στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ και οι εκδοχές της, όπως συμβαίνει με κάθε θρυλική ιστορία, είναι πολλές, όλες με δυνατούς κόκκους αληθείας. Η πιο θελκτική λέει ότι ένα μεσημέρι του 1983, ενώ συζητούσαν για την πιθανολογούμενη αυτοκτονία του Μπόρχες (βασιζόμενοι σε ένα πρόσφατο κρυπτικό κείμενό του), τρεις Έλληνες μπορχεσιανοί άκουσαν έναν τέταρτο Έλληνα μπορχεσιανό να αναφωνεί: «Ο Μπόρχες στον καθρέφτη!». Είναι περιλάλητη η σχέση του Αργεντινού μετρ με τα κάτοπτρα (όπως, άλλωστε, με τους λαβυρίνθους και το σκάκι) και το να δεις τον Μπόρχες στον καθρέφτη του Ζόναρς, ενόσω μιλάς γι' αυτόν που δεν τον έχεις δει ποτέ (ούτε κι αυτός, βεβαίως, καθόσον, σαν τον Όμηρο, τυφλός), είναι θαύμα θαυμάτων. Ο Μπόρχες πράγματι βρέθηκε στην Πανεπιστημίου εκείνη τη χρονιά και, το επόμενο έτος, αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ στην Κρήτη, όπου και φωτογραφήθηκε φορώντας πράγματι την κρητική μαντίλα. Τον φωτογράφισε η σύζυγός του, η Μαρία Κοδάμα. Η φωτογραφία κοσμεί τη σελίδα 44 του εικονογραφημένου και πολυπρισματικού βιβλίου Μπεθ / Ένα κυλιόμενο αρχείο για τον Μπόρχες (εκδ. Πατάκη), που υπογράφει, για τρίτη φορά, ο ποιητής Δημήτρης Καλοκύρης (Ρέθυμνο,1948). Ο οποίος περιγράφει τη συνάντηση με τον Μπόρχες στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία», τον περίπατό τους στην πλατεία Συντάγματος, τις συζητήσεις τους, τον καφέ που ήπιαν στο κλασικό ζαχαροπλαστείο της Πανεπιστημίου. Σημειώνει ο Καλοκύρης: «Μιλάει αδιάκοπα. Πότε πότε σταματά να πιει μια γουλιά καφέ, λίγο νερό. "Το χαίρεται να μιλάει, ενθουσιάζεται" μας λέει συνωμοτικά η Μαρία. "Τι βρίσκεται από πάνω μας;" ρωτάει ο Μπόρχες. Του περιγράφουμε το ταβάνι και την αίθουσα του καφενείου. "Είχα προς στιγμήν την εντύπωση πως είμαστε en plein air" – και γύρισε την κουβέντα στον Δάντη. Δάντης και Μάρκο Πόλο, Δάντης και Όμηρος. Κάποια στιγμή περνάει έξω από το ζαχαροπλαστείο, απόμακρος, ο Μιχάλης Κατσαρός».

Σελίδα 52. Όπου βλέπουμε τον Μπόρχες στο Ρέθυμνο. Εκεί τον φωτογράφισε η Ελένη Καλοκύρη (η οποία τον είχε φωτογραφίσει και στην Πανεπιστημίου, το 1983, βλ. σ. 25 στο Μπεθ). Τον βλέπουμε σκασμένο στα γέλια δίπλα στον, επίσης σκασμένο στα γέλια, αείμνηστο ποιητή και μεταφραστή του Μπόρχες Τάσο Δενέγρη. Ναι μεν ισχύει ότι η ποίηση είναι η αμοιβαιότητα των δακρύων, αλλά ισχύει επίσης ότι όποιος δεν εκρήγνυται συχνά-πυκνά σε γέλωτες δεν μπορεί να είναι ευνοούμενος, και φορέας, της συγκίνησης. Ο Μπόρχες γελούσε, λοιπόν, και με το παραπάνω. Ομοίως και ο Δενέγρης. Ο Καλοκύρης αρχειοθετεί τα γέλια, γελώντας και ο ίδιος. Σημειώνει στο κείμενο «Αμφί πτερύγων ανέμων – Ημερολόγιο;/ Νυχτολόγιο;/ Με τον τρόπο του Γ.Σ.;/ Τις πταίει» (σσ. 53-65), όπου μιλάει για τη διάλεξη που έδωσε με θέμα τον Μπόρχες σε ειδικό συνέδριο στο Μπουένος Άιρες: «Στην αρχή αυτοσχεδίασα με βάση ένα ρεπορτάζ που είχα ακούσει το προηγούμενο βράδυ στην τηλεόραση: ρωτούσαν κόσμο στον δρόμο για τον συγγραφέα. Ένας ταξιτζής είχε απαντήσει με ετοιμότητα: "Ο Μπόρχες; Είναι ο Μαραδόνα της λογοτεχνίας!". Ο φιλολογικός πάγος της αίθουσας ράγισε».

Σελίδα 80. Όπου βλέπουμε τον συγγραφέα του Πιερ Μενάρ και του Ειρηναίου Φούνες, με τον αιώνιο λαιμοδέτη του και το μαύρο ή σκούρο γκρι κοστούμι του να χαμογελάει διάπλατα, πάλι στο Ρέθυμνο. Η φωτογραφία, αυτήν τη φορά, είναι της Μαργαρίτας Βασιλά. Το γέλιο του είναι απροσχεδίαστο, αυθόρμητο, παιδικό. Γελάνε και τα μάτια του μέσα στον λαβύρινθο του σκότους – ενός σκότους που επέτρεψε στον Μπόρχες να δει καλύτερα από κάθε άλλον συγγραφέα ότι η πρωτοπορία προϋποθέτει τη γόνιμη καταβύθιση στην παράδοση. Στην αμέσως επόμενη, την 81η σελίδα, ο Καλοκύρης μας πληροφορεί ότι η πρώτη δημοσίευση κειμένων του Μπόρχες στα ελληνικά «οφείλεται στον Ηρακλειώτη ποιητή και χαλκέντερο μεταφραστή Άρη Δικταίο (1919-1983)» και έγινε από τα ιταλικά! Το 1947, στο τεύχος 7 του περιοδικού «Κύκλος», δημοσιεύεται το ένα νεανικό ποίημα του Αργεντινού, που εμφανίζεται «ιταλοποιημένος» ως «Giorgio Luigi Borges»! Η ιστορία είναι μπορχεσιανή, καθότι στο κείμενο του Δικταίου για τον συγγραφέα μας «πρωταγωνιστεί» ο μάλλον ανύπαρκτος, ίσως μπορχεσιανά επινοημένος από τον Δικταίο, «Ιταλός μελετητής του Μπόρχες, Cesare Macari!». Η δεύτερη εμφάνιση του Μπόρχες στα ελληνικά γράμματα ήρθε το 1964, δεκαεπτά χρόνια μετά την πρώτη, και οφείλεται στον Νάνο Βαλαωρίτη που μεταφράζει από τα αγγλικά το κείμενο Οι δύο που ονειρεύτηκαν και το δημοσιεύει στο θρυλικό περιοδικό «Πάλι». Μισό αιώνα και τρία χρόνια μετά, έχουμε στα χέρια μας όλα σχεδόν τα δοκίμια και τα πεζογραφήματα του Μπόρχες, μεγάλο μέρος των ποιημάτων του, «έναν εντυπωσιακό αριθμό εκδόσεων, σχολιασμένων λεπτομερώς ίσως όσο σε καμιά άλλη γλώσσα», όπως επισημαίνει ο Δημήτρης Καλοκύρης.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Βιβλίο / Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Ολοένα περισσότερο διευρύνεται η τάση έκδοσης κλασικών και σπάνιων κειμένων σε μικρό μέγεθος που τοποθετούνται δίπλα στο ταμείο και συνιστούν την προσπάθεια ενός εκδοτικού οίκου να φέρει σπουδαία έργα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Βιβλίο / I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Η θεωρητικός, εικαστικός, κριτικός, συγγραφέας και εκδότρια Κρις Κράους μπορεί να μην άλλαξε τα δεδομένα στον αγγλόφωνο κόσμο εκδίδοντας τα βιβλία των Γάλλων θεωρητικών αλλά προκάλεσε άπειρες συζητήσεις με το πρωτότυπο φεμινιστικό βιβλίο της.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Βιβλίο / Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Ένα τολμηρό καλλιτεχνικό project έγινε η αφορμή για να κάνει ο εικαστικός René Habermacher ένα ταξίδι στη θάλασσα με πλήρωμα έξι ναύτες κι έναν καπετάνιο, απαθανατίζοντας μια σουρεαλιστική εμπειρία που κατέληξε σε ναυάγιο. Το βιβλίο «The Pleasure Principle» καταγράφει αυτό το ταξίδι μέσα από φωτογραφίες του René, κείμενα και εικαστικά έργα, σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκδοση.
M. HULOT