Το μοναδικό ολοκληρωμένο μυθιστόρημα του Έντγκαρ Άλαν Πόε κυκλοφορεί σε μια υπέροχα επιμελημένη έκδοση

Το μοναδικό ολοκληρωμένο μυθιστόρημα του Έντγκαρ Άλαν Πόε κυκλοφορεί σε μια υπέροχα επιμελημένη έκδοση Facebook Twitter
Πολλά έχουν ειπωθεί γι' αυτό που θεωρείται κατά πολλούς κεντρικό στοιχείο του μυθιστορήματος: ήταν τελικώς ο Πόε ρατσιστής; Οι απαντήσεις ποικίλλουν, και εδώ δεν θα πάρουμε θέση, μολονότι θα ήταν εύκολο να ξεμπερδεύουμε με ένα ξεκάθαρο «όχι βέβαια».
3

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΟΣ. Ας μου συγχωρεθεί ο κάπως προσωπικός τόνος και αυτή η μακρά εισαγωγή για δύο λόγους. Πρώτον, επειδή υποστηρίζω (όπως κι ένα σωρό άλλοι άνθρωποι, αναγνώστες, συγγραφείς, κριτικοί, ερευνητές βιβλιογραφιών, επισκέπτες βιβλιοθηκών και λοιποί και λοιποί) ότι διατηρώ από μακρού χρόνου μια στενή σχέση με τον Πόε, πράγμα που θέλω εδώ αρχικά να τεκμηριώσω κάπως. (Το παρόν σημείωμα ενδείκνυται, καθώς είναι και το πρώτο μου σε αυτήν τη στήλη, οπότε, τρόπον τινά, εξαιρείται από τον κανόνα που θα θεσπίσουν, ελπίζω, τα επόμενα.) Για παράδειγμα, δανειζόμενος τον τίτλο της πρώτης συλλογής του (Tales of the grotesque and arabesque, 1840, μια συλλογή που ο δύσμοιρος πίστευε ότι θα του απέφερε μεγάλα κέρδη, μα που στην πραγματικότητα αμείφθηκε από αυτήν με 20 αντίτυπα honoris causa όλο κι όλο) και κόβοντάς τον στη μέση, απαλείφοντας το «arabesque», τιτλοφόρησα τη δική μου πρώτη συλλογή, χωρίς καμία ντροπή, το έτος 1987: Ιστορίες Υπερβολής. Μάλιστα, στα διηγήματά μου εκείνα είχα βάλει δίκην μότο την ημερομηνία του θανάτου του. (Για την ιστορία, αμείφθηκα κι εγώ όπως κι εκείνος, πράγμα που με χαροποίησε ιδιαιτέρως, ως μεγάλος θαυμαστής του που ήμουν.)

Επίσης, έτυχε να συμμετάσχω στην έκδοση του Εύρηκα (μτφρ. Σπύρος Ηλιόπουλος, Gutenberg, 1992), του πρώτου τόμου της σειράς Μικρή Παγκόσμια Βιβλιοθήκη που ετοίμαζε εκείνη την εποχή ο Δημήτρης Αρμάος − δουλεύαμε μαζί τότε στον Gutenberg. Η σειρά δεν έβγαλε άλλο βιβλίο για μια σειρά από λόγους. Αλλά το Εύρηκα του Πόε έμεινε. Μια έκδοση σημαντική όσο ελάχιστες, που μάλλον δεν τη γνωρίζουν πολλοί, ίσως πλέον και κανένας. Αλλά έτσι συμβαίνει συνήθως.

Απλώνεται μπροστά μας μια αφηγηματική φούγκα: ένα πεζό τραγούδι που τη μια απαγγέλλεται κάπως και την άλλη αλλιώς, πιο ψηλά − και πιο βαθιά στην άβυσσο.

Ο δεύτερος λόγος είναι βέβαια η σχέση μου με τον ίδιο τον Αρμάο. Έχω μιλήσει πολλές φορές γι' αυτόν, κι εδώ μόνο δυο κουβέντες θα γράψω ακόμη, μολονότι του οφείλονται πολλές και πολλά, πάρα πολλά. Ο Δημήτρης Αρμάος υπήρξε ένας άνθρωπος των βιβλίων με τρόπο συναρπαστικό. Έπεφτε πάνω στα βιβλία έξαλλα, βιολογικά, χυμώντας καταπάνω τους και επελαύνοντας με μια ζέση που δεν γινόταν να συναντήσεις σε κανέναν άλλο «βιβλιόφιλο». Δεν ήταν μόνο η αδιανόητη ευρυμάθειά του, το σπάνιο ταλέντο του, η μνημειώδης επάρκειά του, η ζηλευτή μνήμη του, το λοξό γούστο του, ο ερευνητικός του εαυτός που μοχθούσε νυχθημερόν, η μέχρι παρεξηγήσεως αγάπη του για την παραμικρή λεπτομέρεια. Ήταν που, όταν ξεκινούσε να σκέφτεται ένα βιβλίο, έβλεπες πως είχε ενδυθεί μια ολόσωμη πολεμική-τυπογραφική εξάρτυση. Και ένα κράνος. Δεν υπήρχε κάτι άλλο πέραν τούτου. Μόνο το βιβλίο. Ή όλα τα βιβλία που είχε κατά νου, όποτε και αν έβγαιναν, όσο και αν στοίχιζαν. Γιατί, κατά τον Αρμάο, μια σωστή, πλήρης, άρτια έκδοση δεν μπορούσε και δεν έπρεπε να κοστολογηθεί εκ των προτέρων, ήταν άδικο για τον πολιτισμό εν συνόλω κάτι τέτοιο.

(Όλα όσα έμαθα για την τυπογραφία, δουλεύοντας πάνω από τριάντα χρόνια στα βιβλία, δεν είναι τίποτα μπροστά σε όσα μου επιδαψίλευσε ο Δημήτρης τα χρόνια που μαθήτευα δίπλα του.)

ΑΡΜΑΟΣ
Δημήτρης Αρμάος

Τα απαραίτητα δύο πέμπτα. Κάπως έτσι, εν πάση περιπτώσει, στήθηκε και η Aldina. Διαβάζουμε στην ταυτότητά της πως την εμπνεύστηκε και την οργάνωσε ο ίδιος, το 2014. Ουσιαστικά, είναι η εκσυγχρονισμένη εκδοχή της Μικρής Παγκόσμιας Βιβλιοθήκης, άλλως της Βιβλιοθήκης της Άμμου. Τη διευθύνει η σύζυγός του, Ζωή Μπέλλα, μία από τις πιο επαρκείς φιλολόγους που έχουμε και σύντροφός του ήδη από τα φοιτητικά τους χρόνια. Από πάντα. Η Aldina λοιπόν, που κυκλοφόρησε μαζεμένους τέσσερις τίτλους, φέρει τις απαιτήσεις από μια έκδοση του ίδιου του Αρμάου: καλαισθησία, πληρότητα, πιστότητα, σπουδαία ελληνικά, και όλα αυτά στον υπέρτατο βαθμό − χωρίς εκπτώσεις.

Στον Άρθουρ Γκόρντον Πιμ, τον πρώτο τίτλο της σειράς −πάλι Πόε!− που πρωτοδιαβάσαμε το 1979 (και όσοι το κάναμε τότε βουλιάξαμε για πάντα στη δίνη του), στην ίδια μετάφραση, που εδώ έχει αναθεωρηθεί ουσιαστικά, πέραν του καθαυτό κειμένου, ο αναγνώστης θα έχει την πολύ-πολύ σπάνια χαρά να διαβάσει οτιδήποτε πρέπει ή έστω θα έπρεπε να διαβαστεί παράλληλα με το μυθιστόρημα: ο πρόλογος, η εισαγωγή, τα δοκίμια, οι σημειώσεις, το επίμετρο, η βιβλιογραφία, το λεξικό ναυτικών όρων (συνοδευόμενο από τα κατάλληλα σχήματα) κ.λπ. καλύπτουν τις 200 από τις συνολικά 500 τυποτεχνικά άρτιες σελίδες του βιβλίου. Και αυτό και μόνο είναι ένας υπεραρκετός λόγος για να προμηθευτεί κανείς τον τόμο, για να τον ανοίξει στο σαλόνι του ή στο γραφείο του −σε ώρες, ανυπερθέτως, ησυχίας− και για να μείνει εκεί, προσηλωμένος, έστω και χωρίς να διαβάζει. Δεν είναι απαραίτητο να προχωρήσει στην κυρίως πράξη την πρώτη φορά.

ΠΟΕ
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Edgar Allan Poe, Η αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ από το Ναντάκετ, Μτφρ.: Πολύκαρπος Πολυκάρπου, Εκδόσεις Gutenberg, Σελ.: 507

Το ψαροκόκαλο και το sequel. Για την Αφήγηση έχει χυθεί πολύ μελάνι και έχουν ανοίξει πολλές φιλολογικές βεντέτες. (Ο αναγνώστης θα μάθει τα πάντα στα συνοδευτικά κείμενα.) Κυρίως, πολλά έχουν ειπωθεί γι' αυτό που θεωρείται κατά πολλούς κεντρικό στοιχείο του μυθιστορήματος: ήταν τελικώς ο Πόε ρατσιστής; Οι απαντήσεις ποικίλλουν, και εδώ δεν θα πάρουμε θέση, μολονότι θα ήταν εύκολο να ξεμπερδεύουμε με ένα ξεκάθαρο «όχι βέβαια». Γιατί αυτό που έχουμε στο μοναδικό μυθιστόρημά του −κατά δυστυχία μας, ποτέ δεν τελείωσε το Ημερολόγιο του Ιουλίου Ρόντμαν (ελληνική έκδοση: μτφρ. Μιχάλης Παπαντωνόπουλος, Περισπωμένη 2015) επειδή έκλεισε το περιοδικό που το δημοσίευε σε συνέχειες...− είναι ένα περίπλοκο, ευφυές και μοναδικό στα χρονικά παιχνίδι, ένας κατοπτρικός γρίφος, που απολαμβάνουμε να νομίζουμε ότι λύνουμε ξανά και ξανά. Δομημένη με τη λογική του ψαροκόκαλου, όπου στη θέση της σπονδυλικής στήλης έχουμε το μεσαίο κεφάλαιο (το 13ο), ενώ τα πρώτα 12 προβάλλονται και αναπτύσσονται στα αντίστοιχά τους του δεύτερου μισού του βιβλίου, απλώνεται μπροστά μας μια αφηγηματική φούγκα: ένα πεζό τραγούδι που τη μια απαγγέλλεται κάπως και την άλλη αλλιώς, πιο ψηλά − και πιο βαθιά στην άβυσσο.

Όμως κι αυτό είναι λίγο, και άστοχο. Γιατί κυρίως, κι αυτό οπωσδήποτε δεν πρέπει να μας διαφεύγει, έχουμε να κάνουμε με μια καθαρόαιμη ναυτική περιπέτεια, ένα θρίλερ, ένα μυθιστόρημα γεμάτο σασπένς, που ξεκινά από τον πιο σκληρό ρεαλισμό −οι περιγραφές της τρικυμίας, των δεινών του πρωταγωνιστή, των φόνων, των αδιανόητων στερήσεων πάνω στο πλοίο ή στο νησί της Ανταρκτικής, της πείνας που κατατρώει τους άμοιρους ήρωες του βιβλίου, δεν θα σας αφήσουν να κλείσετε μάτι− για να αναπτυχθεί στην πιο χαυνωτική και θεσπέσια επιστημονική φαντασία ή σε ένα όχι καλά εξερευνημένο παρακλάδι της fantasy. Και λέμε όχι καλά εξερευνημένο γιατί η συνέχεια του βιβλίου που μας χάρισε ο Ιούλιος Βερν (με τη συναρπαστική Σφίγγα των πάγων, ένα λογοτεχνικό sequel, κάτι μοναδικό στα χρονικά για τόσο υψηλό επίπεδο λογοτεχνών), μολονότι σπουδαίο μυθιστόρημα κι αυτό, και από έναν αδιαμφισβήτητα πελώριο συγγραφέα, και βέβαια νούμερο 1 θαυμαστή του Πόε, πάει τα πράγματα, ίσως, αλλού... Φυσικά, προτείνουμε να διαβάσετε και τη Σφίγγα (ελληνική έκδοση: μτφρ. Χάρης Μίκογλου, Ζαχαρόπουλος 1997), αλλά, αν δεν το κάνετε, στο επίμετρο της Αφήγησης θα μάθετε τα πάντα γι' αυτήν, και θα βρείτε εκτενή αποσπάσματα.

Πάνω απ' όλα, όμως, ανακαλύψτε την Αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ, ένα αγέραστο page turner σε μια υποδειγματική, εμβληματική έκδοση − το βιβλίο που μαζί με άλλα δύο ή τρία το πολύ (βλέπε κυρίως εδώ Ναθάνιελ Φίλμπρικ, Στην καρδιά της θάλασσας, μτφρ. Κέλλυ Χονδροδήμα, Ωκεανίδα, 2002) γέννησαν τον μεγαλειώδη Μόμπι-Ντικ του Μέλβιλ, ένα ακόμη μυθιστόρημα που μιλά για το κυνήγι, ή τη μοίρα, της λευκότητας, μιας άπιαστης έννοιας.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

Βιβλίο
3

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Κεχαγιάς

Βιβλίο / «Το να εκδίδεις βιβλία στην Ελλάδα είναι σαν να παίζεις στο καζίνο»

Η Γεννήτρια είναι ένας νέος εκδοτικός οίκος αφιερωμένος στη σύγχρονη λογοτεχνία. Ο εκδότης της, συγγραφέας και μεταφραστής, Παναγιώτης Κεχαγιάς, μιλά για τις δυσκολίες και τις χαρές του εγχειρήματος, για το πώς σκοπεύει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας ιδιαίτερα ανταγωνιστικής αγοράς, καθώς και για τους πρώτους τίτλους που ετοιμάζεται να εκδώσει.
M. HULOT
Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Οι Αθηναίοι / Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Η εκτέλεση του Μπελογιάννη τον έκανε αριστερό. Η αυτοκτονία του Νίκου Πουλαντζά, μπροστά στα μάτια του, τον καθόρισε. Ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, ένας από τους σημαντικότερους διανοούμενους της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, αφηγείται το προσωπικό του ταξίδι και την πνευματική περιπέτεια μιας ολόκληρης εποχής, από τη διανόηση του Παρισιού μέχρι τους δρόμους της πολιτικής και τις αίθουσες των πανεπιστημίων.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Βιβλίο / Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Δεν υπάρχει μελέτη για τον ελληνικό εθνικισμό που να μην έχει αναφορές στο έργο της. Η επανακυκλοφορία του βιβλίου της «Το “Πρότυπο Βασίλειο” και η Μεγάλη Ιδέα» από τις εκδόσεις Νήσος συνιστά αναμφίβολα εκδοτικό γεγονός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός» ΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Νίκος Μπακουνάκης / Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός»

Ο πρόεδρος του ΕΛΙΒΙΠ, στην πρώτη του συνέντευξη, μιλά στη LIFO για τους στόχους και τις δράσεις του ιδρύματος και για το προσωπικό του όραμα για το βιβλίο. Ποιος ο ρόλος των μεταφράσεων στην πολιτιστική διπλωματία και πώς θα αυξηθεί η φιλαναγνωσία; 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζόναθαν Κόου

I was there / Τζόναθαν Κόου: «Το να είσαι κυνικός δείχνει τεμπελιά στη σκέψη»

Ο διάσημος Βρετανός συγγραφέας βρέθηκε στην Αθήνα και μίλησε για τη συγγραφή ως «πολυτέλεια για λίγους», την εκλογή Τραμπ ως «έκφραση απόγνωσης» και τη «woke» κουλτούρα ως πράξη ενσυναίσθησης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πολ Όστερ (1947-2024): Ο Mr. Vertigo των ονειρικών μας κόσμων

Σαν σήμερα  / Πολ Όστερ: «Οι χαμένες ευκαιρίες αποτελούν μέρος της ζωής στον ίδιο βαθμό με τις κερδισμένες»

Σαν σήμερα 30 Απριλίου, το 2024 πεθαίνει ο σπουδαίος Αμερικανός συγγραφέας και μετρ της σύμπτωσης, που κατάφερε να συνδυάσει την προοπτική των άπειρων φανταστικών κόσμων με το ατελείωτο κυνήγι των ευκαιριών και τη νουάρ ατμόσφαιρα με τα πιο ανήκουστα αυτοβιογραφικά περιστατικά.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ηλίας Μαγκλίνης: «Η ανάκριση»

Το Πίσω Ράφι / «Γιατί δεν μου μιλάς ποτέ για τον εφιάλτη σου, μπαμπά;»

Η «Ανάκριση» του Ηλία Μαγκλίνη, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πεζά των τελευταίων χρόνων, φέρνει σε αντιπαράθεση έναν πατέρα που βασανίστηκε στη Χούντα με την κόρη του που «βασανίζεται» ως περφόρμερ στα χνάρια της Μαρίνα Αμπράμοβιτς.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Πέντε κλασικά έργα που πρέπει κανείς να διαβάσει

Βιβλίο / 5 κλασικά βιβλία που κυκλοφόρησαν ξανά σε νέες μεταφράσεις

Η κλασική λογοτεχνία παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη, κι αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς ανατρέχοντας στους τίτλους της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής και σε έργα των Τζόις, Κουτσί, Κάφκα, Αντρέγεφ και Τσβάιχ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τάσος Θεοφίλου: «Η φυλακή είναι το LinkedΙn των παρανόμων» ή «Το πορνό και το Κανάλι της Βουλής είναι από τα πιο δημοφιλή θεάματα στη φυλακή»

Βιβλίο / Τάσος Θεοφίλου: «Όταν μυρίζω μακαρόνια με κιμά θυμάμαι τη φυλακή»

Με αφορμή το βιβλίο-ντοκουμέντο «Η φυλακή», ο Τάσος Θεοφίλου μιλά για την εμπειρία του εγκλεισμού, για τον αθέατο μικρόκοσμο των σωφρονιστικών ιδρυμάτων –μακριά απ’ τις εικόνες που αναπαράγουν σειρές και ταινίες– και για το πώς η φυλακή λειτουργεί σαν το LinkedIn των παρανόμων.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Βιβλίο / Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Chanel, Dior και πολλοί ακόμα οίκοι υψηλής ραπτικής «ντύνουν» τα shows τους με τη μουσική του. Στο «Remixed», την αυτοβιογραφία-παλίμψηστο των επιρροών και των εμμονών του, ο ενορχηστρωτής της σύγχρονης catwalk κουλτούρας μας ξεναγεί σε έναν κόσμο όπου μουσική και εικόνα γίνονται ένα.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Βιβλίο / Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Λίγοι είναι οι ποιητικά γραμμένοι εκκλησιαστικοί στίχοι που δεν φέρουν τη σφραγίδα αυτού του ξεχωριστού υμνωδού και εκφραστή της βυζαντινής ποιητικής παράδοσης που τίμησαν οι σύγχρονοί μας ποιητές, από τον Οδυσσέα Ελύτη μέχρι τον Νίκο Καρούζο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Βιβλίο / Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Η τελευταία μεγάλη μορφή της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας που πίστευε πως «η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα» έφυγε την Κυριακή σε ηλικία 89 ετών. Ξεχωρίσαμε πέντε από τα πιο αξιόλογα μυθιστορήματά του.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
bernhard schlink

Πίσω ράφι / «Φανταζόσουν ότι θα έβγαινες στη σύνταξη ως τρομοκράτης;»

Το μυθιστόρημα «Το Σαββατοκύριακο» του Μπέρνχαρντ Σλινκ εξετάζει τις ηθικές και ιδεολογικές συνέπειες της πολιτικής βίας και της τρομοκρατίας, αναδεικνύοντας τις αμφιλεγόμενες αντιπαραθέσεις γύρω από το παρελθόν και το παρόν.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ