Ορέστης Καρύδας
Σε ένα περιβάλλον έκρυθμο, που διαρκώς καταρρέει, ο John Gray, συγγραφέας του βιβλίου που μελετάω αυτό το διάστημα με τίτλο Η ψυχή της Μαριονέτας - Μια σύντομη έρευνα για την ανθρώπινη ελευθερία, μοιάζει σαν τη φωτεινή γραμμή που θα μου δώσει με κουράγιο και ελπίδα να συνεχίσω να ονειρεύομαι.
Ο ίδιος προτείνει την απελευθέρωση απ' το βάρος της ανθρώπινης επιλογής μέσω της κατασκευής μιας μαριονέτας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο άνθρωπος δεν έχει ελεύθερη βούληση, επειδή είναι μια μαριονέτα που δεν αντιλαμβάνεται τα νήματα που την κινούν, και αυτό που ο ίδιος υποστηρίζει είναι πως δεν είμαστε ελεύθεροι, επειδή ακριβώς δεν είμαστε πλήρως μαριονέτες.
Εν κατακλείδι, είναι χιουμοριστικό, φιλοσοφικό και άκρως ανατρεπτικό. Οξυδερκές και διεγερτικό, αναδεικνύει τις αυταπάτες που κρύβονται πίσω από τη λατρεία για την ελευθερία. Πού θα το αναζητήσετε; Στις εκδόσεις Οκτώ, σε μετάφραση Γιώργου Λαμπράκου. Καλή απόλαυση!
Ο Ορέστης Καρύδας είναι ηθοποιός. Αυτό το διάστημα παίζει στο «Τζάσμιν» του Γούντι Άλεν, σε σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή, στο θέατρο Διάνα. Τον Μάιο θα παίξει στην παράσταση «Στη μνήμη ενός μικρού παιδιού» σε σκηνοθεσία Ιόλης Ανδρεάδη.
Ηλέκτρα Ελληνικιώτη
Ποτέ μόνο ένα βιβλίο, πολλά μαζί. Με συνταγή γιατρού. Χάριν συντομίας θα διαλέξω μόνο δύο που διαβάζω αυτό τον καιρό: το Ζωή, Οδηγίες Χρήσεως του Georges Perec και το Psychomagic, the transformative power of shamanic psychotherapy του Alejandro Jodorowsky.
Το βιβλίο του Perec είναι η κορυφή του OuLiPo (δυνητική λογοτεχνία), ενός λογοτεχνικού είδους που μου ισοπέδωσε τη ζωή. Χρόνια απέφευγα να το διαβάσω, φοβούμενη τις αναγνωστικές μου ικανότητες. Ενδεχομένως να μην είναι επαρκείς ακόμα, αλλά τουλάχιστον δεν φοβάμαι πια. Ο Perec δεν γράφει βιβλία, χτίζει παράδοξους γρίφους που δοκιμάζουν τις αντοχές της λογοτεχνίας, της γλώσσας, του ανθρώπινου νου και αυτού που έχουμε μάθει να αποκαλούμε «ζωή».
Το δεύτερο είναι ένα τριμερές βιβλίο στο οποίο ο Jodorowsky συνοψίζει τη «μέθοδό» του, όπως αυτή δομήθηκε στην πορεία της ζωής του. Ο Jodorowsky είναι ένας καλλιτέχνης-θεραπευτής που αντιμετωπίζει τη ζωή ως ποιητική πράξη. Χειμαρρώδης και μεταφυσικός, περιγράφει με πάθος το σύνολο των αλλόκοτων «πιστεύω» του. Και ο Perec και ο Jodorowsky προσεγγίζουν κατά βάθoς με τέτοιο χιούμορ τη ζωή, που σκέφτομαι ότι θα μπορούσαν πολύ άνετα να ανταλλάξουν τίτλους τα δύο βιβλία και να μη χάσουν γραμμάριο από την αξία τους.
Η Ηλέκτρα Ελληνικιώτη είναι σκηνοθέτις στην Εταιρεία Θεάτρου «Θέρος». Φέτος σκηνοθετεί την παράσταση «Θα ονειρεύεσαι πάλι μια καινούργια φορεσιά» στο Θησείον - Ένα θέατρο για τις Τέχνες.
Μαρία Καλλιμάνη
Διαβάζω το Η λήθη που θα γίνουμε του Έκτορ Αμπάδ Φασιολίνσε (εκδ. Πατάκης). Ο συγγραφέας φτιάχνει ένα μυθιστόρημα για τον πατέρα του, την πληθωρική προσωπικότητά του, τον ουμανισμό του και τη δολοφονία του από τους παραστρατιωτικούς στο Μεδεγίν το 1987.
Ο Έκτορ Αμπάδ Γκομές, γιατρός και χαρισματικός πανεπιστημιακός, λάτρης της μουσικής και των βιβλίων, είναι η πατρική φιγούρα που ανασυνθέτει με μεγάλη τρυφερότητα ο συγγραφέας μέσα από οικογενειακές στιγμές ‒ πραγματικά απολαυστικές οι περιγραφές των οικογενειακών συναθροίσεων στο εξοχικό τους, όπου συγκρούονται δύο κόσμοι, ο καθολικός μυστικισμός και ο ορθολογισμός. Η αγάπη που συνδέει τα μέλη της οικογένειας, η χαρά της ζωής αλλά και τα χτυπήματα της μοίρας προκαλούν συγκίνηση και ένα αίσθημα νοσταλγίας των ξέγνοιαστων και ταυτόχρονα καθοριστικών παιδικών χρόνων.
Παράλληλα, η ιστορία αναδίδει την ατμόσφαιρα των ζοφερών χρόνων στην Κολομβία, όπου βασιλεύουν ο αυταρχισμός και η κοινωνική ανισότητα. Ο φανατισμός των ακροαριστερών, των συντηρητικών και των καθολικών οδηγεί σε πράξεις βίας και τρομοκρατίας, ενώ οι άνθρωποι διψούν για δημοκρατία και δικαιοσύνη.
Το βιβλίο μού το πρότεινε ο φίλος μου ο Δρόσος που εργάζεται στο βιβλιοπωλείο του Πατάκη στην Ακαδημίας και πραγματικά ήταν από τα ωραιότερα βιβλία σύγχρονης λογοτεχνίας που έχω διαβάσει. Είναι ένα βιβλίο που σφύζει από ζωή, χαρά, αίσθημα πνευματικής ελευθερίας και συγκίνησης, παρά τη σκοτεινή, τυφλή και βίαιη εποχή κατά την οποία εκτυλίσσεται η ιστορία.
Και για το τέλος μια μικρή λεπτομέρεια: ο τίτλος του βιβλίου «Η λήθη που θα γίνουμε» είναι δάνειο από το ποίημα του Μπόρχες «Επιτάφιος», που είχε γραμμένο σ' ένα χαρτί ο Έκτορ Αμπάδ Γκομές και κουβαλούσε πάνω του τη μέρα της δολοφονίας του.
Η Μαρία Καλλιμάνη είναι ηθοποιός. Αυτή την εποχή είναι σε πρόβες για το έργο «Ποιος σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα» του Σάιμον Στίβενς, βασισμένο στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Μαρκ Χάντον, σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου. Πρεμιέρα 15/11, θέατρο Τζένη Καρέζη.
Κώστας Κουτσολέλος
Μου είναι αδιανόητο να ενδιαφέρει τον οποιονδήποτε ποιο βιβλίο διαβάζει αυτή την εποχή ένας ηθοποιός, αλλά προφανώς υπάρχουν πολλοί απελπισμένοι άνθρωποι που διαβάζουν τέτοιες στήλες.
Αυτή την εποχή διαβάζω το Η ωραιότερη γυναίκα στην πόλη, μια συλλογή διηγημάτων του Τσαρλς Μπουκόφσκι. Γενικά, έχω σταματήσει το διάβασμα και ο Μπουκόφσκι είναι από τους ελάχιστους συγγραφείς που μπορώ ακόμα να διαβάζω, γιατί μιλάει για τις ασήμαντες δυστυχίες των φτωχοδιαβόλων, και ο τρόπος που γράφει δεν με αγχώνει: δεν προσπαθεί να με πείσει ότι γράφει κάτι σπουδαίο. Αδικημένος ο Μπουκόφσκι, θεωρείται ο συγγραφέας των μπαρ, ενώ στην ουσία είναι πολύ πονεμένα αυτά που γράφει. Τα μπαρ και οι γυναίκες είναι το φόντο, μιλάει όμως για την απελπισία και τη ματαιότητα της ύπαρξης.
Ο Κώστας Κουτσολέλος είναι ηθοποιός. Αυτό τον καιρό παίζει στην παράσταση της Μαριάννας Κάλμπαρη «Ζορζ Νταντέν – Ο άναυδος σύζυγος» στο Θέατρο Τέχνης.
Χριστίνα Μαξούρη
Το βιβλίο του οποίου ξαναδιαβάζω αποσπάσματα αυτήν την περίοδο είναι η νουβέλα του Τσαρλς Ντίκενς Χριστουγεννιάτικη Ιστορία (σε μετάφραση Μαρίας Αγγελίδου, από τις εκδόσεις Νάρκισσος), μια και βρίσκομαι σε πρόβες της θεατρικής της μεταφοράς που θα ανέβει στο Εθνικό Θέατρο υπό μορφή μιούζικαλ.
Μια ιστορία που μοιάζει με παραμύθι ή καίρια παραβολή: τρία πνεύματα επισκέπτονται μια παραμονή Χριστουγέννων τον Εμπενέζερ Σκρουτζ, έναν τσιγκούνη, εμμονικά φιλοχρήματο, δύστροπο, ακοινώνητο, σκληρό ενεχυροδανειστή, τον μεταφέρουν στην παραμονή των Χριστουγέννων του παρελθόντος, του παρόντος και το μέλλοντός του, τον φέρνουν αντιμέτωπο με την ευτυχισμένη ζωή που θα μπορούσε να έχει ζήσει, αλλά της γύρισε την πλάτη, και καταφέρνουν να τον κάνουν να αλλάξει άρδην τη στάση του απέναντι στους ανθρώπους, την ομορφιά και την καλοσύνη.
Ένα έργο που σε κερδίζει με τη γραφή και τη σύντομη, αλλά γλαφυρή ανάπτυξη των χαρακτήρων, του Σκρουτζ εξαιρουμένου, που σκιαγραφείται πλήρως, και κυρίως με τη βαθιά τρυφερότητα και συγκίνηση που δημιουργεί εν τέλει η ροπή προς το καλό και το όμορφο και η αποδοχή και αγάπη εαυτού και αλλήλων.
Η Χριστίνα Μαξούρη είναι ηθοποιός και ερμηνεύτρια. Μόλις κυκλοφόρησε από τη Μικρή Άρκτο το πρώτο της προσωπικό άλμπουμ «Το άσπρο, μαμά, νοσταλγώ» σε στίχους Ελένης Φωτάκη και μουσική Άγγελου Τριανταφύλλου, ενώ παράλληλα εμφανίζεται στη σκηνή του Σταυρού του Νότου Club. Βρίσκεται σε πρόβες για τη «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία» του Ντίκενς, που θα ανέβει σε σκηνοθεσία Γιάννη Μόσχου και μουσική Θοδωρή Οικονόμου.
Μαριαλένα Σπυροπούλου
Ποτέ δεν διαβάζω ένα βιβλίο. Πάντα ανοίγομαι στους παράλληλους κόσμους της λογοτεχνίας και της ψυχανάλυσης. Το ένα συντροφεύει το άλλο, όπως και η ζωή μου μοιράζεται ανάμεσα σε αυτά τα δύο.
Αυτή την περίοδο διαβάζω το βιβλίο της σημαντικής ψυχαναλύτριας Μαρίλιας Αϊζενστάιν-Αβέρωφ με τίτλο Ένα ψυχαναλυτικό ταξίδι, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Αρμός. Το καλοκαίρι προηγήθηκε το βιβλίο της για την τέχνη της τοξοβολίας σε σχέση με την ψυχανάλυση (εκδόσεις Γαβριηλίδη). Συναντώ πολλές στιγμές μέσα στον ψυχαναλυτικό λόγο την ποίηση και τη λογοτεχνία, ενώ μερικές φορές απογοητεύομαι όταν δεν βρίσκω αντίστοιχες αρετές στην ίδια την ποίηση και τη λογοτεχνία.
Παράλληλα, διαβάζω το βιβλίο του Κ.Β. Κατσουλάρη που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο με τίτλο Στο στήθος μέσα χάλκινη καρδιά. Διαβάζω τους Έλληνες συγγραφείς. Θεωρώ αδιανόητο για έναν συγγραφέα να μην παρακολουθεί τους σύγχρονους και προγενέστερους δημιουργούς του τόπου του. Κάποτε απογοητεύομαι, ευτυχώς όμως υπάρχουν Έλληνες συγγραφείς που περιμένω να διαβάσω. Μου δίνει κουράγιο αυτό.
Πιάνω τον εαυτό μου να μην είμαι πολύ συγκεντρωμένη στην ανάγνωση άλλων αυτό τον καιρό, γιατί το μυαλό μου βρίσκεται στην επιμέλεια του δεύτερου μυθιστορήματός μου (το πρώτο ήταν νουβέλα με τίτλο «Ρου»). Θα κυκλοφορήσει κάποια στιγμή μέσα στο 2019. Παράλληλα, περιμένω το πρώτο μου παραμύθι να βγει μέσα στον Νοέμβριο, πάλι από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, με τίτλο Ο μαγικός καθρέφτης.
Τα βιβλία είναι ο καθρέφτης μας. Και αυτά που γράφουμε και αυτά που διαβάζουμε. Και ίσως είναι και ένα μεγάλο κράτημα σε όσα φέρνει η ζωή, χωρίς να μας προετοιμάζει.
Η Μαριαλένα Σπυροπούλου είναι συγγραφέας, ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια και αρθρογράφος στην «Καθημερινή». Στις 20/11 κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο το παραμύθι «Ο μαγικός καθρέφτης», ενώ μέσα στο 2019 θα κυκλοφορήσει και το μυθιστόρημά της.
Νάνα Παπαδάκη
Πολλές φορές διαβάζω δύο και τρία βιβλία μαζί. Ποίηση, θέατρο, καθώς και άλλα κείμενα που έχουν σχέση με ό,τι με απασχολεί τη συγκεκριμένη περίοδο της ζωής μου. Είχα προγραμματίσει να διαβάσω αυτό το βιβλίο το καλοκαίρι, δεν πρόλαβα και το ξεκίνησα πριν από λίγες μέρες.
Λέγεται Women as Hamlet του Tony Howard και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Cambridge University Press. Δεν έχει μεταφραστεί ακόμη στα ελληνικά και αφορά τις γυναίκες ηθοποιούς που έχουν ενσαρκώσει τον Άμλετ στο θέατρο και στον κινηματογράφο, καθώς και στο έντονο θηλυκό στοιχείο αυτού του ανεξάντλητου, αρχετυπικού ρόλου.
Ο πρώτος Άμλετ που αποτυπώθηκε στο σελιλόιντ το 1900 ερμηνεύτηκε από γυναίκα. Και στο ραδιόφωνο επίσης από γυναίκα, το 1923. Πρόκειται για μια εμβριθή μελέτη θεατρικών παραστάσεων και κινηματογραφικών ταινιών με σπάνιο υλικό, σκέψεις, διαφορετικές ερμηνευτικές προσεγγίσεις, πραγματικά περιστατικά και καίρια ερωτήματα που φωτίζουν με πολύ ιδιαίτερο τρόπο τη βαθύτερη φύση αυτού του προσώπου. Βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρον αυτό το βιβλίο από κοινωνική, πολιτική, σκηνοθετική και ερμηνευτική πλευρά και θα είναι η συντροφιά μου το επόμενο διάστημα.
Η Νάνα Παπαδάκη είναι σκηνοθέτις και ηθοποιός. Αυτό τον καιρό σκηνοθετεί και ερμηνεύει τον ποιητικό μονόλογο του Γιάννη Ρίτσου «Κάτω απ' τον ίσκιο του βουνού» που θα συνεχιστεί για δεύτερη σεζόν, με αφορμή τη συμπλήρωση 110 χρόνων από τη γέννηση του Γιάννη Ρίτσου και με προσκεκλημένους Έλληνες ποιητές στο Θέατρο Αργώ. Eπίσης, θα παίξει στην παράσταση «Πεθαίνω σαν χώρα» του Δημήτρη Δημητριάδη, σε σκηνοθεσία Ρούλας Πατεράκη, στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά.
Πολυξένη Μυλωνά
Μόλις τελείωσα τα Δεδουλευμένα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη, τη συλλογή όλων των διηγημάτων του. Πιστεύω ότι είναι ο σημαντικότερος Έλληνας πεζογράφος, και στο διήγημα και στο μυθιστόρημα. Η παραμονή του στον Βορρά, στην πόλη μου, τη Θεσσαλονίκη, του δίνει την απαραίτητη απόσταση από την υπερπληροφόρηση και τις μαζικές πολιτιστικές διεργασίες της Αθήνας. Παρατηρεί με απίστευτη διαύγεια και οξύνοια τις εκφάνσεις του βίου των ανθρώπων μέχρι και την παραμικρή λεπτομέρεια.
Μετά εντάσσει τον ρεαλισμό στη δική του ποιητική και στον δικό του αισθητικό κώδικα, απογειώνοντάς τον. Ενώ χειρίζεται με σαφήνεια τα θέματά του, δεν είναι ηθογράφος και δεν πέφτει στην παγίδα του συναισθηματισμού και στην ευκολία της πρώτης ανάγνωσης των πραγμάτων. Τα γραπτά του είναι πολυεπίπεδα, έχουν στρώσεις γραφής και απαιτούν από τον αναγνώστη προσοχή, εγρήγορση και γοργή προσαρμογή σε υψηλές θερμοκρασίες. Στα κείμενα του Σκαμπαρδώνη βρήκα εκδοχές του εαυτού μου, της οικογένειάς μου, των φίλων μου και ανακάλυψα τι κρύβεται πίσω από το πρώτο επίπεδο επικοινωνίας.
Με την ίδια τεχνική προσπαθώ να κατανοήσω και τα πολλαπλά επίπεδα του Άρθουρ Σνίτσλερ στο έργο του «Dream Story», στο οποίο έχω την τιμή και τη μεγάλη χαρά να συνεργάζομαι με τον Γιάννη Βούρο, που σκηνοθετεί και ερμηνεύει τον κεντρικό ρόλο.
Η Πολυξένη Μυλωνά θα παίξει στην παράσταση «Dream Story» στο θέατρο Αλκμήνη.
Κατερίνα Ευαγγελάτου
Αυτό τον καιρό μελετούσα την Κωμωδία των παρεξηγήσεων του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ που θα εκδοθεί σύντομα από τις εκδόσεις Gutenberg. Στο χέρι σχεδόν όλη την ημέρα το κείμενο της παράστασης. Δεν θα μπορούσε να ήταν αλλιώς, άλλωστε, λίγες ημέρες πριν από την πρεμιέρα.
Στην εξαιρετικής ευαισθησίας μετάφραση του Διονύση Καψάλη αποκαλύπτεται ολόκληρος ο κόσμος του παράξενου αυτού έργου. Τη μια στιγμή γελάς μέχρι δακρύων, την άλλη μένεις μετέωρος μπροστά στον καθρέπτη της αβεβαιότητάς σου. Όπως τα δύο ζεύγη διδύμων που πρωταγωνιστούν στην κωμωδία μας, το έργο είναι διπλό: εμφανίζει δύο πρόσωπα, που όμως είναι ένα. Καθρεφτίζεται αλλιώς σε άλλα μάτια κι ένα πλήθος από διττά νοήματα το διατρέχουν, οδηγώντας τον αναγνώστη απαλά σε έναν απατηλό τόπο μαγείας και αποκάλυψης.
Δεν είναι μια συνηθισμένη κωμωδία. Είναι η κωμωδία της ύπαρξης.
Η Κατερίνα Ευαγγελάτου αυτή την περίοδο βρίσκεται στις πρόβες της «Κωμωδίας των Παρεξηγήσεων» του Σαίξπηρ που θα ανέβει στο Θέατρο Βασιλάκου και στις πρόβες του «Βόιτσεκ» του Μπίχνερ που θα ανέβει στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά.
Ροζίτα Σπινάσα
Αυτές τις μέρες διαβάζω τον Γλάρο του Τσέχοφ ως υλικό για το σεμινάριο της Μαρίας Μαγκανάρη «Συγγενείς στη σκηνή / Μυστικά και ψέματα» στο οποίο συμμετέχω. Υπό αυτή την οπτική έρχεται στο επίκεντρο η προβληματική σχέση της Αρκάντινα με τον Τρέπλιεφ: για να γίνει φτασμένη ηθοποιός παραμέλησε τον ρόλο της ως μητέρας. Έτσι, ο Τρέπλιεφ, ως επίδοξος θεατρικός συγγραφέας, πασχίζει μάταια να βγει από τη σκιά της, όχι μόνο για να κατακτήσει νέες φόρμες, όπως ο ίδιος ευαγγελίζεται, μα και για να κερδίσει ως δημιουργός αυτό που δεν κατάφερε ως παιδί: την προσοχή και την αγάπη της μητέρας του.
Αντ' αυτού, εισπράττει το γέλιο και την ειρωνεία της με μια σκληρότητα που τσακίζει κόκαλα. Και σαν να μην έφτανε αυτό, η αγαπημένη του, και εκκολαπτόμενη ηθοποιός, Νίνα, τον παρατά κι εκείνη και φεύγει με τον Τριγκόριν, σύντροφο της μητέρας του και διάσημο συγγραφέα – μια επανάληψη της αρχικής εγκατάλειψης, που γίνεται το τραγικό βιωματικό μοτίβο της ζωής του.
Τρέπλιεφ (μαδώντας ένα λουλούδι): Μ' αγαπά, δε μ' αγαπά, μ' αγαπά, δε μ' αγαπά, μ' αγαπά, δε μ' αγαπά. (Γελάει) Βλέπεις; Η μητέρα μου δε μ' αγαπάει.
Αρκάντινα: Αυτές οι αιώνιες επιθέσεις εναντίον μου, αυτοί οι υπαινιγμοί... Είναι ένα φαντασμένο, κακομαθημένο παιδί... Εγώ, πάντως, καινούργιες φόρμες δεν είδα εδώ πέρα. Το μόνο που είδα ήταν ο κακός του χαρακτήρας.
Οι πικρές ατάκες κάνουν στον θεατή ολοφάνερες την αγωνία και τη ματαίωση του παιδιού, όμως αυτές περνούν απαρατήρητες από την ψυχρή και εγωκεντρική μητέρα του. Καθημερινά, συνηθισμένα δράματα, που είναι αρκετά για να βουλιάξει μια ζωή στη δυστυχία και να γίνει χίλια κομμάτια.
Η Ροζίτα Σπινάσα είναι συγγραφέας.
σχόλια