Αρμαντέιλ: Ο φθόνος τούς πάει πολύ

Αρμαντέιλ: Ο φθόνος τούς πάει πολύ Facebook Twitter
Το σίγουρο είναι ότι οι ακρότητες που περιγράφει ο Ουίλιαμ Ουίλκι Κόλινς στο Αρμαντέιλ δεν άφησαν κανέναν αδιάφορο από την πρώτη μέρα της κυκλοφορίας του μέχρι σήμερα...
1

Πολλοί το μίσησαν, άλλοι το λάτρεψαν, κάποιοι έσπευσαν να το περιγράψουν ως το πιο αποτρόπαιο μυθιστόρημα του 19ου αιώνα. Το σίγουρο είναι ότι οι ακρότητες που περιγράφει ο Ουίλιαμ Ουίλκι Κόλινς στο Αρμαντέιλ δεν άφησαν κανέναν αδιάφορο από την πρώτη μέρα της κυκλοφορίας του μέχρι σήμερα (είχε πρωτοδημοσιευτεί σε συνέχειες το διάστημα 1864-1866 στο περιοδικό «Cornhill», αποφέροντας στον Ουίλκι Κόλινς ποσό-ρεκόρ για τα δεδομένα της εποχής). Ωστόσο κανείς δεν περίμενε ότι το Αρμαντέιλ θα γεννούσε τέτοιες αντιδράσεις: οι Φιλισταίοι της εποχής του δεν μπόρεσαν να ασπαστούν τη βαθιά απέχθεια του κλασικού πλέον συγγραφέα για τον καθωσπρεπισμό και τη χριστιανική καλοσύνη, ούτε το γεγονός ότι τόλμησε να ποτίσει τις σελίδες του με αίμα, φθόνο και φανατικές αντεκδικήσεις. Αν σκοπός κάθε βικτωριανού λογοτέχνη ήταν έως τότε να πείθει ότι ο ρομαντικός έρως μπορεί να κάνει τον πραγματικό κόσμο κάπως πιο ανεκτό, ο Κόλινς υποστηρίζει μάλλον το αντίθετο: το μόνο που κάνουν οι κοινωνικές συμβάσεις, στις οποίες τελικά αποσκοπούν οι ρομαντικές ιστορίες, είναι να συγκαλύπτουν τις ορμές της ανθρώπινης φύσης, να ρίχνουν μια τεράστια ταφόπλακα στη σκοτεινή πτυχή που διατηρούν τα ανθρώπινα πάθη και εν τέλει να παρασύρουν τον αναγνώστη σε εύκολες συγκινήσεις. Στην πραγματικότητα, η ψυχή είναι διάστικτη από καρφιά και στην ψυχή του καθενός φωλιάζουν βίσωνες και χιλιάδες απωθημένα. Το μόνο που μπορεί να τη σώσει δεν είναι ένας ψευδεπίγραφος έρως αλλά η βαθιά, ουσιαστική αγάπη.

Με περίτεχνο τρόπο, όμως, εδώ ο Κολινς, αυτός ο μανιακός καταναλωτής ουσιών και οπίου, αποδίδει στο όνομα «Αρμαντέιλ» προλήψεις και εμμονές, το αποσυνδέει από την ευλογία που έδινε ο Χριστός στο όνομα με τη βάπτιση και το χρησιμοποιεί ως περίτεχνο τέχνασμα για ένα διαρκές παιχνίδι εξαπάτησης.


Και κάπως έτσι ο διάσημος Βρετανός συγγραφέας, συνομιλητής και στενός φίλος του Ντίκενς, έφτασε να κατακρημνίσει όλο το σαθρό οικοδόμημα των κοινωνικών συμβάσεων και των επιφανειακών συναισθημάτων, μεταμορφώνοντας τους τίμιους πλην βασανισμένους ήρωες σε ανοίκειους και εξωφρενικούς αγύρτες. Επιπλέον, μέσα από τις παράλληλες ιστορίες του, τις διαρκείς εξαπατήσεις και μεταμορφώσεις, φαίνεται να καθιερώνει ένα απόλυτα μοντέρνο μυθιστόρημα που επανεξετάζει το θέμα της ταυτότητας, της ομοιότητας και των ονομάτων. Ήταν τέτοια η ικανότητα του Κόλινς να ακροβατεί ανάμεσα στο πραγματικό και στο φαινομενικό και να αναδεικνύει την καθοριστική σημασία που έχουν για τη ζωή οι ρόλοι, ώστε θεωρήθηκε ο πρώτος εισηγητής του μοντερνισμού, αφού κανείς δεν είχε ξεχαρβαλώσει με τον ίδιο τρόπο τις ταυτότητες προηγουμένως. Σήμερα οι θεατρικοί δημιουργοί τον χρησιμοποιούν για να ανεβάσουν τις δικές τους πολυσήμαντες εκδοχές γύρω από αυτό το ανυπέρβλητο αριστούργημά του –ενδεικτικό είναι ότι αυτές τις μέρες το Αρμαντέιλ παίζεται στην Αθήνα, σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ασπιώτη–, ενώ τα πανεπιστήμια όλου του κόσμου επαναλάνσαραν πρόσφατα το όνομα του Κόλινς στις πολιτισμικές σπουδές και στις σπουδές του φύλου. Άλλωστε, το όνομα «Αρμαντέιλ» στο ομώνυμο μυθιστόρημα αντιστοιχεί σε ανθρώπους με διαφορετική ιστορία και επαναλαμβάνεται ειρωνικά ως τραγωδία, καταργώντας ίσως την παντοδυναμία του ονόματος που επικρατούσε στον βικτωριανό κόσμο. Είναι γνωστό ότι τα μυθιστορήματα, ειδικά οι δημοφιλέστατες τότε σάγκες, καθιερώνονταν στη βάση ενός ονόματος που επιβαλλόταν συνειρμικά στο μυαλό του αναγνώστη και το οποίο χάριζε τους σχετικούς τίτλους. Το όνομα του ήρωα ή της οικογένειας, απ' όπου και ο τίτλος, γινόταν έτσι σημείο αναφοράς, όχι το τραγικό σημείο αποφυγής και εξαπάτησης, όπως συμβαίνει στο ανατρεπτικό Αρμαντέιλ.


Με περίτεχνο τρόπο, όμως, εδώ ο Κολινς, αυτός ο μανιακός καταναλωτής ουσιών και οπίου, αποδίδει στο όνομα «Αρμαντέιλ» προλήψεις και εμμονές, το αποσυνδέει από την ευλογία που έδινε ο Χριστός στο όνομα με τη βάπτιση και το χρησιμοποιεί ως περίτεχνο τέχνασμα για ένα διαρκές παιχνίδι εξαπάτησης. Ο Αρμαντέιλ εξαφανίζεται από τον ορίζοντα –για την ακρίβεια θανατώνεται– όταν ο άλλος, ο αντίζηλος με το ίδιο όνομα, τον πνίγει «σαν το σκυλί» στην καμπίνα του πλοίου που φέρει, ειρωνικώ τω τρόπω, το όνομα «Χάρη του Θεού». Αλλά ούτε και ο πνιγμένος που έφερε το ονοματεπώνυμο Φέργκιους Ίνγκλμπι ήταν απόλυτα αθώος, αφού είχε παντρευτεί τον μεγάλο έρωτα του δολοφόνου κι αυτός ήταν ο λόγος που είχε υποκλέψει το όνομα του αντίζηλού του. Ο δολοφόνος, που πλέον φέρεται όπως ο πραγματικός Αρμαντέιλ, ζώντας μια ζωή με τις τύψεις για τον φόνο, εξομολογείται την αλήθεια στον γιο του, που επίσης έχει το όνομά του, λίγο πριν πεθάνει. Τα χρόνια περνούν και ο γιος του, θέλοντας να καθαρίσει το μίασμα των φόνων, αποφασίζει να συναναστραφεί τον γιο του αδικοχαμένου –και ουσιαστικά ξάδελφό του– επίσης Αρμαντέιλ προς εξιλέωσή του. Αποκτά το όνομα Οζίας Μιντγουίντερ και κάνει ό,τι μπορεί για να κερδίσει τη συμπάθεια του γιου, ο οποίος δείχνει να αγνοεί την πραγματικότητα. Οι ενοχές όμως επιστρέφουν πάντα, όπως συμβαίνει στις αρχαίες τραγωδίες και όπως επιβάλλει με σθένος το ασυνείδητο, γεγονός που έκανε το βιβλίο του Κόλινς να θεωρείται πρόδρομος της σύγχρονης ψυχανάλυσης. Επομένως, όταν τα δύο ξαδέλφια, ο Άλαν και ο Οζίας, βρίσκονται στον ίδιο τόπο όπου είχε τελεστεί το έγκλημα, οι ενοχές με τα γεγονότα περιπλέκονται σε ένα περίτεχνο αφηγηματικό παιχνίδι φαντασίας και πραγματικότητας, ρεαλισμού και ονείρου. Τα γεγονότα γίνονται ακόμα πιο πολύπλοκα, όταν Άλαν γίνεται κληρονόμος μιας τεράστιας περιουσίας, την οποία εποφθαλμιά η φθονερή Λίντια Γκουίλτ –τα ονόματα έχουν πάντα τεράστια σημασία στον Κόλινς, αφού η Γκουίλτ-Γκιλτ παραπέμπει τεχνηέντως στην ενοχή–, η οποία δολοπλοκεί με κάθε τρόπο για να την αποκτήσει. Το αρχικό της πλάνο να προσεγγίσει την οικογένεια νυμφευόμενη τον Οζίας πετυχαίνει και μια σειρά από δολοπλοκίες και ίντριγκες την καθιστούν έναν από τους πιο ενδιαφέροντες χαρακτήρες στην ιστορία της λογοτεχνίας. Ο χαρακτήρας της είχε σοκάρει τότε τους Βρετανούς, που είχαν σπεύσει να καταδικάσουν τις μεθόδους της, ωστόσο ο Κόλινς είχε βάλει ήδη τον θεμέλιο λίθο για την εξέλιξη όχι μόνο των μυθιστορημάτων μυστηρίου αλλά και του μυθιστορήματος per se. Ο Χένρι Τζέιμς έγραφε ότι «στον Κόλινς πρέπει να πιστωθεί η εισαγωγή στη μυθιστοριογραφία των πλέον απίστευτων μυστηρίων, αυτών που καραδοκούν έξω από τις πόρτες μας», ενώ ο Τ.Σ. Έλιοτ επέμενε ότι έχει καταθέσει στην ανθρωπότητα ένα «υποδειγματικό μελόδραμα». Όπως και να 'χει, πρόκειται για ένα κορυφαίο έργο που ανέστρεψε –αλλά και αντέστρεψε– τη βικτωριανή ματιά, επανεφηύρε την τέχνη της αφήγησης και εισήγαγε τις αρχές του μοντερνισμού (με το παιχνίδι ονείρου και πραγματικότητας, την παράθεση επιστολών, την εναλλαγή ρόλων, τη σχετικότητα είναι και φαίνεσθαι), μετατρέποντας παράλληλα τον συγγραφέα του Ουίλιαμ Ουίλκι Κόλινς σε έναν από τους πιο εμβληματικούς συγγραφείς στην ιστορία της λογοτεχνίας. Όχι τυχαία το Αρμαντέιλ κυκλοφορεί στη σειρά των αριστουργημάτων «Orbis Literae» της παγκόσμιας λογοτεχνίας από τον εκδοτικό οίκο Gutenberg, σε μετάφραση Σάντυς Παπαϊωάννου, σε 1.200 σελίδες.

1

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΕΠΕΞ Γυναικείες φωνές από διαφορετικά μέρη του κόσμου

Βιβλίο / Από τη Μαλαισία μέχρι το Μεξικό: 5 νέα βιλία που αξίζει να διαβάσετε

5 συγγραφείς από διαφορετικά σημεία του πλανήτη χαράζουν νέους δρόμους στη λογοτεχνία. Ανάμεσά τους, η Τζόχα Αλχάρθι που κέρδισε το Booker και η βραβευμένη με Πούλιτζερ Κριστίνα Ριβέρα Γκάρσα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ποιοι ήταν οι αληθινοί «σκλάβοι» της ηδονής στην Αρχαία Ρώμη;

Αρχαιολογία / Ποιοι ήταν οι αληθινοί «σκλάβοι» της ηδονής στην Αρχαία Ρώμη;

Η διακεκριμένη ιστορικός Mary Beard στο βιβλίο της «Οι Ρωμαίοι Αυτοκράτορες. Οι ηγεμόνες του αρχαίου ρωμαϊκού κόσμου», παρουσιάζει τη ζωή και το έργο των αυτοκρατόρων μέσα από ανεκδοτολογικές αφηγήσεις και συναρπαστικές λεπτομέρειες, που θυμίζουν απολαυστικό μυθιστόρημα. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κεφάλαια εστιάζει στον ρόλο των δούλων, τόσο στην καθημερινή ζωή όσο και στη σεξουαλική ζωή των Ρωμαίων αυτοκρατόρων.
M. HULOT
Τα μικρά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία ενώνουν τις δυνάμεις τους

Βιβλίο / Τα μικρά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία ενώνουν τις δυνάμεις τους

Από την Αμοργό ως την Αλεξανδρούπολη και από την Ξάνθη ως τη Μυτιλήνη, τα μικρά βιβλιοπωλεία αποκτούν για πρώτη φορά συλλογική φωνή. Βιβλιοπώλες και βιβλιοπώλισσες αφηγούνται τις προσωπικές τους ιστορίες, αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Lifo Videos / «Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Η Αγλαΐα Παππά διαβάζει ένα απόσπασμα από τις βέβηλες και αμφιλεγόμενες «120 Μέρες των Σοδόμων» του Μαρκησίου ντε Σαντ, ένα βιβλίο αναγνωρισμένο πλέον ως αξεπέραστο λογοτεχνικό αριστούργημα και χαρακτηρισμένο ως «εθνικός θησαυρός» της Γαλλίας.
THE LIFO TEAM
Το «προπατορικό αμάρτημα» του Τζο Μπάιντεν

Βιβλίο / Ποιο ήταν το θανάσιμο σφάλμα του Τζο Μπάιντεν;

Ένα νέο βιβλίο για τον πρώην Πρόεδρο αποτελεί καταπέλτη τόσο για τον ίδιο όσο και για τη δουλοπρεπή κλίκα πιστών και μελών της οικογένειάς του, που έκαναν το παν για να συγκαλύψουν τον ραγδαίο εκφυλισμό της γνωστικής του ικανότητας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Συγγραφείς/ Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / 8 Έλληνες συγγραφείς ξαναγράφουν τους μύθους και τις παραδόσεις

Η Λυσιστράτη ερμηνεύει τις ερωτικές σχέσεις του σήμερα, η Ιφιγένεια διαλογίζεται στην παραλία και μια Τρωαδίτισσα δούλα γίνεται πρωταγωνίστρια: 8 σύγχρονοι δημιουργοί, που συμμετέχουν με τα έργα τους στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, συνομιλούν με τα αρχαία κείμενα και συνδέουν το παρελθόν με επίκαιρα ζητήματα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζούντιθ Μπάτλερ: «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Τζούντιθ Μπάτλερ / «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Μια κορυφαία προσωπικότητα της σύγχρονης παγκόσμιας διανόησης μιλά στη LiFO για τo «φάντασμα» της λεγόμενης ιδεολογίας του φύλου, για το όραμα μιας «ανοιχτόκαρδης κοινωνίας» και για τις εμπειρίες ζωής που της έμαθαν να είναι «ένας άνθρωπος ταπεινός και ταυτόχρονα θαρραλέος».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ντίνος Κονόμος

Βιβλίο / «Ο κύριος διευθυντής (καλό κουμάσι) έχει αποφασίσει την εξόντωσή μου…»

Ο Ντίνος Κονόμος, λόγιος, ιστοριοδίφης και συγγραφέας, υπήρξε συνεχιστής της ζακυνθινής πνευματικής παράδοσης στον 20ό αιώνα. Ο συγγραφέας Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής παρουσιάζει έργα και ημέρες ενός ανθρώπου που «δεν ήταν του κόσμου τούτου».
ΦΙΛΙΠΠΟΣ Δ. ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ
Η ζωή του Καζαντζάκη σε graphic novel από τον Αλέν Γκλικός

Βιβλίο / Ο Νίκος Καζαντζάκης όπως δεν τον είχαμε ξαναδεί σε ένα νέο graphic novel

Ο ελληνικής καταγωγής Γάλλος συγγραφέας Αλέν Γκλικός καταγράφει την πορεία του Έλληνα στοχαστή στο graphic novel «Καζαντζάκης», όπου ο περιπετειώδης και αντιφατικός φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος ψυχαναλύεται για πρώτη φορά και συστήνεται εκ νέου στο ελληνικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πετρίτης»: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ηχητικά Άρθρα / Πετρίτης: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ο Τζoν Άλεκ Μπέικερ αφιέρωσε δέκα χρόνια από τη ζωή του στην παρατήρηση ενός πετρίτη και έγραψε ένα από τα πιο ιδιαίτερα βιβλία της αγγλικής λογοτεχνίας – μια από τις σημαντικότερες καταγραφές της άγριας ζωής που κινδυνεύει να χαθεί για πάντα. Κυκλοφόρησε το 1967 αλλά μόλις τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια οι κριτικοί και το κοινό το ανακάλυψαν ξανά.
M. HULOT
Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Ας μην αφήνουμε τον Θεό στους πιστούς» 

Βιβλίο / Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Αν αξίζει ένα πράγμα στη ζωή, αυτό είναι η ομορφιά»

Εν όψει της εμφάνισής του στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, στις 21 Μαΐου, ο Λατινοαμερικανός συγγραφέας-φαινόμενο Μπενχαμίν Λαμπατούτ μιλά στη LiFO για τον ρόλο της τρέλας στη συγγραφή, τη σχέση επιστήμης και λογοτεχνίας και το μεγαλείο της ήττας – και δηλώνει ακόμα φανατικός κηπουρός και εραστής της φύσης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Άντονι Μπέρτζες: «Έρνεστ Χέμινγουεϊ»

Το Πίσω Ράφι / Ο Χέμινγουεϊ ήταν ένας φωνακλάς νταής αλλά κι ένας σπουδαίος συγγραφέας του 20ού αιώνα

Η βιογραφία «Έρνεστ Χέμινγουεϊ - Μια ζωή σαν μυθοπλασία» του Βρετανού συγγραφέα Άντονι Μπέρτζες αποτυπώνει όχι μόνο την έντονη και περιπετειώδη ζωή του κορυφαίου Αμερικανού ομοτέχνου του αλλά και όλο το εύρος της αντιφατικής προσωπικότητάς του.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

Βιβλίο / 21η ΔΕΒΘ: Εξωστρέφεια και καλύτερη οργάνωση αλλά μένουν ακόμα πολλά να γίνουν

Απολογισμός της 21ης ΔΕΒΘ που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά υπό την αιγίδα του νεοσύστατου ΕΛΙΒΙΠ. Σε ποιο βαθμό πέτυχε τους στόχους της και ποια στοιχήματα μένει ακόμα να κερδίσει;
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Η ποίηση όχι μόνο αλλάζει τον κόσμο, τον δημιουργεί» ​​​​​​/Μια νέα ανθολογία ελληνικής queer ποίησης μόλις κυκλοφόρησε στα ισπανικά /11 Έλληνες ποιητές σε μια νέα ισπανική queer ανθολογία /Queer ελληνική ποίηση σε μια νέα δίγλωσση ισπανική ανθολογία

Βιβλίο / Μια Ισπανίδα καθηγήτρια μεταφράζει ελληνική queer ποίηση

Η María López Villalba, καθηγήτρια Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα, μετέφρασε 11 ελληνικά ποιήματα, σε μια πρόσφατη ανθολογία που προσφέρει στο ισπανόφωνο κοινό την ευκαιρία να γνωρίσει τη σύγχρονη ελληνική queer –και όχι μόνο– ποίηση.
M. HULOT
«Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Βιντσέντζο Λατρόνικο / «Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Ο Ιταλός συγγραφέας και υποψήφιος για το βραβείο Booker, Βιντσέντζο Λατρόνικο, μιλά στη LIFO για το πολυσυζητημένο βιβλίο του «Τελειότητα», στο οποίο αποτυπώνει την αψεγάδιαστη αλλά ψεύτικη ζωή μιας ολόκληρης γενιάς ψηφιακών νομάδων στην Ευρώπη, καθώς και τη μάταιη αναζήτηση της ευτυχίας στην ψηφιακή εποχή.
M. HULOT

σχόλια

1 σχόλια