Με το μυαλό στραμμένο στις προσταγές των ειδικών, κλεισμένοι σε συνεχείς εσωτερικές συσκέψεις και σε επικοινωνία με το υπουργείο Πολιτισμού, με το βλέμμα να κρυφοκοιτάζει τις πρωτοβουλίες που λαμβάνουν μέρα με τη μέρα οι σχετικοί διεθνείς οργανισμοί, η Εθνική Λυρική Σκηνή, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών ισορροπούν εδώ και καιρό μεταξύ αγωνίας και αποφασιστικότητας. Η υποχρεωτική χρήση μάσκας καθ' όλη τη διάρκεια των παραγωγών, η πληρότητα κοντά στο 50%, η προσαρμοστικότητα στην επιλογή ρεπερτορίου (καθώς η πλήρης διάταξη της ορχήστρας και οι πολύωρες παραγωγές καθίστανται απαγορευτικές), τα διαρκή τεστ για το σύνολο του προσωπικού και η συμμόρφωση στα υγειονομικά πρωτόκολλα φαίνεται πως διαμορφώνουν το σκηνικό πάνω στο οποίο θα βαδίσουν φέτος.
Η νέα καλλιτεχνική περίοδος μπορεί να ξεκινάει εν μέσω μιας γενικότερης αμηχανίας, ωστόσο η Εθνική Λυρική Σκηνή, που αδιαμφισβήτητα αποτελεί την ατμομηχανή του λυρικού θεάτρου της χώρας, προχωρά χωρίς να αλλάξει τίποτα στον προγραμματισμό της, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών έχει εξασφαλίσει ένα εξαιρετικό πρόγραμμα για ολόκληρη τη σεζόν, ενώ το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, που το 2021 θα γιορτάσει 30 χρόνια από την ίδρυσή του, συνεχίζει την επιτυχημένη διαδρομή του στον πολιτιστικό χάρτη με περίπου 82 παραγωγές στις οποίες συμμετέχουν λαμπροί καλλιτέχνες του παγκόσμιου στερεώματος.
Aν ισχύουν όσα ξέρουμε μέχρι τώρα, η μάσκα θα είναι υποχρεωτική καθ' όλη τη διάρκεια της παράστασης. Όπως υποπτευόμαστε, τους πολύωρους Βάγκνερ και τις παραστάσεις με δεκάδες ερμηνευτές στη σκηνή θα πρέπει να τα ξεχάσουμε.
Το βασικό ερώτημα που απασχολεί κοινό και καλλιτεχνικό προσωπικό, δηλαδή το αν τα υγειονομικά πρωτόκολλα θα παραμείνουν ως έχουν, οπότε δεν θα παρθούν ακόμα πιο αυστηρά μέτρα τις επόμενες εβδομάδες, είναι αν και πώς θα γίνουν φέτος οι παραγωγές και οι πρόβες. «Τις πρόβες τις καθορίζουμε εμείς κι έτσι αυτήν τη στιγμή οριστικοποιούμε με τεστ που κάνει όλο το προσωπικό (τεχνικό, διοικητικό, καλλιτεχνικό) ότι στον οργανισμό δεν μπαίνει κανείς χωρίς αρνητικό αποτέλεσμα. Με αυτό τον τρόπο και καθώς τα τεστ θα επαναλαμβάνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα εξασφαλίζεται η ασφάλεια των εργαζομένων και των καλλιτεχνικών σωμάτων» αναφέρει ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Γιώργος Κουμεντάκης. «Συγχρόνως, ετοιμάζουμε ειδικές εσωτερικές ζώνες/τομείς μέσα στο κτίριο, σε καθεμία από τις οποίες θα κυκλοφορούν συγκεκριμένες ομάδες εργαζομένων. Οπότε, στην περίπτωση κρούσματος, αφενός θα αποφύγουμε τη διασπορά, αφετέρου θα κάνουμε ιχνηλάτηση πολύ εύκολα».
Στην Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, που ως γνωστόν έχει έδρα της το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα: «Οι αλλαγές είναι αρκετές: τα έγχορδα, για παράδειγμα, δεν παίζουν με δύο μουσικούς ανά αναλόγιο, όπως πριν. Πλέον κάθε μουσικός έχει μπροστά το δικό του, ώστε να τηρείται η απόσταση του ενάμιση μέτρου, όπως ορίζει η εγκύκλιος. Επίσης, είναι περιορισμένος ο αριθμός των μουσικών που μπαίνουν στην αίθουσα δοκιμών, καθώς απαγορεύεται να συνυπάρξουν πάνω από 50 άτομα. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουμε τη δυνατότητα να παίξουμε έργα του ύστερου ρομαντισμού, όπως Μάλερ, Σοστακόβιτς, Στράους. Επιπλέον, μπροστά στα χάλκινα πνευστά έχουμε τοποθετήσει πλεξιγκλάς για να προστατεύουμε όσους μουσικούς βρίσκονται ακριβώς μπροστά τους» λέει σχετικά με τις έκτακτες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ορχήστρας Στέφανος Τσιαλής.
Σε ό,τι αφορά το κοινό, κανείς δεν έχει ακόμα εικόνα της πληρότητας των αιθουσών, μια και αυτό μένει να αποφασιστεί από τους ειδικούς και το ΥΠ.ΠΟ. Στην Κεντρική Σκηνή της Λυρικής υπάρχει δυνατότητα αφαίρεσης καθισμάτων, ώστε να τηρούνται οι αποστάσεις (πρακτική που είδαμε να εφαρμόζεται σε θέατρα του εξωτερικού). Είναι σε αυτή την κατεύθυνση τα μέτρα που μελετούν; «Αν και έχουμε αυτήν τη δυνατότητα, θεωρούμε πιο θεμιτή τη διαμόρφωση του θεάτρου ανάλογα με τις παραγωγές (με κενές θέσεις μεταξύ του κοινού). Ο χώρος των θεατών είναι ένα αναπόσπαστο και πολύ ζεστό κομμάτι μιας παράστασης. Δεν μου αρέσει να το αποξενώνεις και να δημιουργείς ένα νεκροταφείο καθισμάτων. Με σωστή διευθέτηση, όπως αποδείξαμε στο ρεσιτάλ της Αννίτας Ρατσβελισβίλι στη Ρωμαϊκή Αγορά, θα φτιάξουμε τα πρωτόκολλα εκείνα που θα διασφαλίσουν τις καλύτερες συνθήκες. Μην παραβλέπουμε πως η καινούργια μας έδρα έχει ένα τεράστιο προνόμιο: προσφέρει στο κοινό άμεση πρόσβαση στον εξωτερικό χώρο. Το φουαγιέ που χρησιμοποιείται στα διαλείμματα σε οδηγεί με τεράστια ευκολία και πολύ άμεσα στον καθαρό αέρα. Αυτό οπωσδήποτε θα το αξιοποιήσουμε. Το κοινό δεν πρέπει να κάνει ούτε μεγάλες διαδρομές ούτε να συνωστίζεται για να βγει, έστω και λίγο, από το κτίριο» εξηγεί ο Γ. Κουμεντάκης.
Επίσης, αν ισχύουν όσα ξέρουμε μέχρι τώρα, η μάσκα θα είναι υποχρεωτική καθ' όλη τη διάρκεια της παράστασης. Όπως υποπτευόμαστε, τους πολύωρους Βάγκνερ και τις παραστάσεις με δεκάδες ερμηνευτές στη σκηνή θα πρέπει να τα ξεχάσουμε. «Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι θα γίνουν όλες οι συναυλίες όπως τις έχουμε σχεδιάσει. Περιμένουμε από στιγμή σε στιγμή τις οδηγίες των αρμόδιων υπουργείων για το πώς θα κινηθούμε και ελπίζουμε ότι θα καταφέρουμε να τηρήσουμε το πρόγραμμά μας και, κυρίως, να υποδεχτούμε τα σημαντικά ονόματα που έχουμε προσκαλέσει» λέει ο Σ. Τσιαλής. «Βέβαια, υπάρχει ήδη και ένα plan B σε ό,τι αφορά το ρεπερτόριο. Δηλαδή, αν χρειαστεί να γίνει αναπροσαρμογή στα άτομα που θα μπορούν να παίξουν σε μια συναυλία, θα κρατήσουμε τις ημερομηνίες όπως τις έχουμε σχεδιάσει, αλλά ίσως οδηγηθούμε σε έργα που απαιτούν λιγότερους σολίστες για να τηρηθούν οι οδηγίες».
Θα μπορούσε, φυσικά, να πει κανείς ότι σε σχέση με το ελεύθερο θέατρο, ή τις μουσικές σκηνές, ή τους ιδιώτες που δραστηριοποιούνται στο καλλιτεχνικό τοπίο, οι πολιτιστικοί οργανισμοί της κλασικής, ως επιχορηγούμενοι από το κράτος, πορεύονται ακόμα και εν μέσω πανδημίας με μια σχετική ασφάλεια. Ωστόσο, ανεξάρτητα από το ύψος της επιχορήγησης, το λυρικό θέατρο αλλά και οι μετακλήσεις της κλασικής μουσικής είναι ακριβό σπορ. Αφενός απαιτεί τη συνεργασία δεκάδων ανθρώπων (συχνά με τεράστιες αμοιβές), αφετέρου προσδοκούν αρκετά για την οικονομική τους υγεία από τις εισπράξεις των εισιτηρίων, τα έσοδα από χορηγούς και τη λειτουργία τους. Αν και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι θα μείνει όρθιο όταν η πανδημία κλείσει τον κύκλο της, όλοι αντιλαμβάνονται ότι το μέγεθος της οικονομικής καταστροφής θα είναι ανυπολόγιστο.
«Η κλασική μουσική πράγματι πλήττεται σφόδρα, διότι, όπως σας είπα, τα σύνολα δεν μπορούν να παίξουν σε πλήρη ανάπτυξη. Επίσης, υπάρχουν οι περιορισμοί των αποστάσεων μεταξύ των μουσικών, που δημιουργεί δυσκολίες συντονισμού στο παίξιμο μεταξύ τους και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το κοινό ‒όχι τόσο στην Ελλάδα αλλά κυρίως στο εξωτερικό‒ είναι μιας κάποιας ηλικίας και αρκετοί διστάζουν να μπουν σε μια αίθουσα για να ακούσουν κλασική μουσική. Από την άλλη πλευρά, κάθε δυσκολία είναι και μια ευκαιρία. Εμείς, για παράδειγμα, λόγω πανδημίας, παίξαμε το καλοκαίρι σε ανοιχτούς χώρους και δουλέψαμε ένα ρεπερτόριο το οποίο δεν παίζαμε αρκετά συχνά, όπως οι διασκευές των συμφωνιών του Μάλερ για μικρή ορχήστρα» επισημαίνει ο Σ. Τσιαλής.
Με τις μεγάλες ξένες ορχήστρες συνομιλούν άραγε; Τι δείχνει το παράδειγμά τους και πώς θα κινηθούν εκείνοι φέτος;
«Στη Γερμανία, όπου έχω πολλές συναυλίες τη χειμερινή περίοδο, θα γίνουν όλες κανονικά, ή σχεδόν κανονικά, καθώς θα τηρηθούν οι αποστάσεις ασφαλείας. Για παράδειγμα, για τα πνευστά οι υγειονομικές αρχές ορίζουν την απόσταση του ενός μέτρου, μια και νεότερες έρευνες δείχνουν ότι αυτή η απόσταση αρκεί. Εκεί που θα φανεί η διαφορά, επίσης, είναι στις αποστάσεις των θεατών, διότι αν μια αίθουσα χωράει 1.500 άτομα, τώρα θα μπορέσει να φιλοξενήσει μόνο στα 400. Αυτό που κάνουν, λοιπόν, για να ικανοποιήσουν μεγαλύτερο αριθμό ατόμων είναι να ανοίγουν τόσο τη γενική τους πρόβα όσο και την προ-γενική».
Μεγάλες οι ζημίες και για τη Λυρική, παρότι έχει τη σημαντική υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και την επιχορήγηση από το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. «Αν συνεχίσουμε να λειτουργούμε με 50% πληρότητα και συνυπολογίζοντας τις δύο χαμένες καλοκαιρινές παραγωγές του Ηρωδείου, ως το τέλος της χρονιάς έχουμε υπολογίσει τις απώλειες κοντά στα 2,5 εκατ. ευρώ. Αν σκεφτεί κανείς πως τα έσοδά μας από τα εισιτήρια είναι κοντά στα 4 εκατ. ετησίως και ότι αυτά τα χρήματα πάνε αποκλειστικά στις μελλοντικές παραγωγές, αντιλαμβάνεστε τη ζημία και πόσο φρενάρουν αυτές οι απώλειες τη δημιουργία. Προφανώς, η δωρεά από το ίδρυμα αλλά και η αύξηση των χορηγιών, που παραδόξως παρατηρούμε αυτό το διάστημα, συνηγορούν σε ένα πράγμα: θα ακολουθήσουμε τις εξελίξεις και θα μπούμε ακόμα πιο δυναμικά στο παιχνίδι. Δεν θα παίξουμε άμυνα, πάμε με επίθεση».
Την ίδια στιγμή ρεπορτάζ από τα μεγαλύτερα δίκτυα των ΗΠΑ κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις κλειστές αμερικανικές όπερες. «Τα μεγάλα λυρικά θέατρα της Αμερικής ξοδεύουν εκατομμύρια για τις παραγωγές τους και αντιλαμβάνονται ότι δεν συμφέρει κανέναν οι παραστάσεις να συνεχίζουν με μισογεμάτα θέατρα. Με 50% πληρότητα έχουν τεράστιες οικονομικές απώλειες και αυτήν τη στιγμή κανείς δεν διακινδυνεύει να μπει σε οικονομικές περιπέτειες. Γι' αυτό σταματούν τη δράση» επισημαίνει ο Γ. Κουμεντάκης. «Στην Ευρώπη, από την άλλη, οι όπερες, που παραδοσιακά στηρίζονται από κρατικές επιχορηγήσεις και έχουν διαφορετική αντίληψη από τους Αμερικανούς ως προς το τι σημαίνει πολιτιστικό αγαθό, θα προσπαθήσουν πάση θυσία να συνεχίσουν τη δράση τους. Για τους Ευρωπαίους, η απραξία βάζει σε κίνδυνο την υπόστασή τους. Εμείς, λοιπόν, στην Ελλάδα ακολουθούμε αυτήν τη γραμμή. Δεν υπάρχει καμία περίπτωση να επιτρέψουμε σε αυτόν τον ιό να μας πάει πίσω. Ακόμα και εν μέσω πανδημίας το θέατρο θα ξαναγεννηθεί με έναν άλλο τρόπο. Δεν θα γίνει ο κορωνοϊός αφορμή για να πάμε στη μικρή κλίμακα».
Εθνική Λυρική Σκηνή
Για την Εθνική Λυρική Σκηνή η Μαντάμα Μπατερφλάι του Τζάκομο Πουτσίνι αποτελεί ένα έργο-ορόσημο, καθώς υπήρξε η πρώτη όπερα που ανέβασε στις 25 Οκτωβρίου 1940, τρεις μέρες πριν από την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, ο τότε νεοϊδρυθείς οργανισμός. Στην ιστορική εκείνη πρεμιέρα, η οποία πραγματοποιήθηκε στην κεντρική σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, παρέστη ο γιος του συνθέτη, ο Αντόνιο Πουτσίνι, αλλά και ο Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα Εμανουέλε Γκράτσι, ο οποίος λίγες ώρες αργότερα θα έδινε στην ελληνική κυβέρνηση το γνωστό ιταλικό τελεσίγραφο. Φέτος, με τη συμπλήρωση των ογδόντα ετών της ΕΛΣ, η Μπατερφλάι, σε σκηνοθεσία του Αργεντινού Ούγκο ντε Άνα, επιστρέφει στο νέο σπίτι της Λυρικής, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα, Σταύρος Νιάρχος για να τιμήσει την επέτειο και να σημάνει την επανεκκίνησή της μετά την πανδημία.
Η παραγωγή είναι εντυπωσιακή, με παραδοσιακά γιαπωνέζικα κοστούμια και σκηνικά και προβολές που σε μεταφέρουν στη χώρα του ανατέλλοντος ηλίου. Στον ρόλο της Τσο-Τσο-Σαν θα ακούσουμε την κορυφαία σοπράνο Ερμονέλα Γιάχο («η πιο φημισμένη σοπράνο στον κόσμο» κατά τον «Economist»), την Τσέλια Κοστέα και τη διεθνώς καταξιωμένη Κριστίν Όπολαϊς, την οποία το ελληνικό κοινό θαύμασε πριν από δώδεκα χρόνια στον ρόλο της Τόσκας.
Μουσική διεύθυνση: Λουκάς Καρυτινός
11, 14, 16, 18, 20, 23, 25, 30 Οκτωβρίου και 1, 8, 15, 22 Νοεμβρίου
«Από την πρώτη στιγμή που ανέλαβα τη διεύθυνσή του Μπαλέτου της ΕΛΣ είχα στο μυαλό μου να παρουσιάσουμε έναν κλασικό Δον Κιχώτη. Είναι ένα έργο που αγαπώ και θεωρώ πως η ομάδα μπορεί να ερμηνεύσει σε πολύ υψηλό επίπεδο. Βεβαίως, το κλασικό στο μυαλό μου δεν έχει σχέση με σκονισμένα χαρτονένια σκηνικά και κοστούμια που μυρίζουν ναφθαλίνη. Γι' αυτό στόχευσα σε καλλιτέχνες με ξεχωριστή ματιά και μοναδική αισθητική. Για τη δημιουργική αναβίωση της χορογραφίας του Πετιπά προσκαλέσαμε τον διακεκριμένο χορογράφο και χορευτή του Μπαλέτου του Αμβούργου και του Nederlands Dans Theater, Τιάγκο Μπορντίν. Τα σκηνικά σχεδιάζει ο ιδιαιτέρως εμπνευσμένος σκηνογράφος μας, που διαπρέπει στα λυρικά θέατρα της Ευρώπης, Γιώργος Σουγλίδης, και μαζί του είναι η animator Ειρήνη Βιανέλλη. Για τα κοστούμια έχουμε τη χαρά να φέρνουμε για πρώτη φορά στην ΕΛΣ την κορυφαία Ελληνίδα fashion designer με τη μοναδική διεθνή καριέρα Μαίρη Κατράντζου, η οποία επαναπροσδιορίζει με μοναδικό τρόπο την έννοια του μπαλετικού κοστουμιού». Κάπως έτσι εξηγεί ο Κωνσταντίνος Ρήγος το σκεπτικό της παράστασης, δίνοντας, καλύτερα απ' όλους, μια εικόνα για το τι πρέπει να περιμένουμε από τον Δον Κιχώτη που ανεβαίνει στις 21 Νοεμβρίου, αφού, ως γνωστόν, η πρεμιέρα του, που ήταν προγραμματισμένη για τον Μάρτιο, ανεστάλη λόγω της πανδημίας.
21, 29 Νοεμβρίου / 6, 19, 24, 26, 30, 31 Δεκεμβρίου
Ένα σημερινό ξενοδοχείο, τοποθετημένο στον μικρόκοσμο μιας πόλης, ένας τόπος συνάντησης ανθρώπων, όπου το ιδιωτικό γίνεται δημόσιο και ο χρόνος παραμονής είναι περιορισμένος. Μια σκοτεινή ιστορία μυστηρίου για έναν αποπλανητή που κάποιος πρέπει να σταματήσει. Αυτή είναι η ατμόσφαιρα στην οποία ο διακεκριμένος σκηνοθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής της Βασιλικής Όπερας της Δανίας Τζον Φούλτζεϊμς τοποθετεί τη δράση της όπερας Ντον Τζοβάνι του Μότσαρτ, που περιμένουμε στην ΕΛΣ το Δεκέμβριο.
«Ο Ντον Τζοβάνι είναι μια όπερα για το πώς συμβιώνουμε όλοι μαζί στην κοινωνία και για το πώς αντιμετωπίζουμε τον θάνατο. Η κορύφωσή του έγκειται στον πολυαναμενόμενο θάνατο του ομώνυμου ήρωα, καθώς προτιμάει τον θάνατο, ακόμα και την κόλαση, από το να απαρνηθεί την ταυτότητά του. Ο θάνατός του είναι μια έκφραση της τάξης η οποία επιβεβαιώνει εκ νέου την ισχύ της έναντι της αχαλίνωτης ελευθερίας που εκείνος αντιπροσωπεύει» σημειώνει ο σκηνοθέτης για τη νέα μεγάλη διεθνή συμπαραγωγή της ΕΛΣ με δύο σημαντικά βορειοευρωπαϊκά λυρικά θέατρα (Όπερα του Γκέτεμποργκ και Βασιλική Όπερα της Δανίας), η οποία, μετά την αθηναϊκή πρεμιέρα, θα παρουσιαστεί σε Γκέτεμποργκ και Κοπεγχάγη.
Τους βασικούς ρόλους ερμηνεύουν οι Τάσης Χριστογιαννόπουλος, Διονύσης Σούρμπης, Βασιλική Καραγιάννη, Γιάννης Χριστόπουλος, Βασίλης Καβάγιας, Τάσος Αποστόλου κ.ά. Μουσική διεύθυνση: Ντάνιελ Σμιθ.
11, 13, 16, 18, 20, 22, 27, 29 Δεκεμβρίου
Με τίτλο «Αντιστίξεις» και έχοντας την καλλιτεχνική υπογραφή του Γιώργου Κουμεντάκη, η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει το 2ο Διαδικτυακό Φεστιβάλ της, το οποίο φωτίζει τη σχέση μεταξύ της λόγιας ελληνικής μουσικής και της αρχιτεκτονικής. Μέσα από τον διάλογο των πρωταρχικών αυτών τεχνών εμβληματικά κτίρια της Αθήνας συνομιλούν με σπουδαία έργα από το ιστορικό απόθεμα της λόγιας ελληνικής μουσικής. Ξεκινώντας από την Κρητική Αναγέννηση και φτάνοντας ως τις μέρες μας, έργα αρχιτεκτονικής και μουσικής ανάλογης τεχνοτροπίας και ιστορικής περιόδου αλληλοσυμπληρώνονται, προσφέροντας μια γόνιμη εμπειρία στο κοινό. Έτσι, η εικόνα των κτιρίων και οι ήχοι των έργων συνυπάρχουν αρμονικά και ισότιμα. Τα γυρίσματα του φεστιβάλ έχουν πραγματοποιηθεί σε κάποια από τα σημαντικότερα αρχιτεκτονήματα της Αθήνας, όπως ο Ναός Αγίων Αποστόλων στην Αρχαία Αγορά, η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, το Γαλλικό Ινστιτούτο, το Μικρό Χρηματιστήριο, το Ωδείο Αθηνών και ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος». Στους χώρους αυτούς, σημαντικοί Έλληνες καλλιτέχνες ερμηνεύουν έργα των Λεονταρίτη, Κωνσταντινίδη, Καλομοίρη, Ραβέλ, Κουνάδη, Αδάμη, Δραγατάκη, Ξενάκη, Χατζή, Παπαδάτου, Αλεξιάδη κ.ά.
Πιο συγκεκριμένα:
- Κρητική Αναγέννηση / Ναός Αγίων Αποστόλων Σολάκη, Αρχαία Αγορά. Πρεμιέρα: 27 Σεπτεμβρίου, 20:00
- Μεσοπόλεμος / Γεννάδειος Βιβλιοθήκη. Πρεμιέρα: 2 Οκτωβρίου, 20:00
- Μουσική και ελληνικότητα / Μικρό Χρηματιστήριο, Σοφοκλέους. Πρεμιέρα: 7 Οκτωβρίου, 20:00
- Μοντερνισμός / Γαλλικό Ινστιτούτο. Πρεμιέρα: 12 Οκτωβρίου, 20:00
- Ιάννης Ξενάκης, μέρος 1ο / Ωδείο Αθηνών, Ρηγίλλης. Πρεμιέρα: 17 Οκτωβρίου, 20:00
- Ιάννης Ξενάκης, μέρος 2ο /Ωδείο Αθηνών, Ρηγίλλης. Πρεμιέρα: 22 Οκτωβρίου, 20:00
- 21ος αιώνας, μέρος 1ο / Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών «Ελ. Βενιζέλος». Πρεμιέρα: 26 Οκτωβρίου, 20:00
- 21ος αιώνας, μέρος 2ο | Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών «Ελ. Βενιζέλος». Πρεμιέρα: 31 Οκτωβρίου, 20:00
Οι προβολές των βίντεο θα πραγματοποιούνται από το nationalopera.gr μέσω των σελίδων της ΕΛΣ σε Facebook και YouTube καθώς και από τον ιστότοπο του ΥΠΟΑ, digitalculture.gov.gr, και θα παραμένουν διαθέσιμες για 30 μέρες μετά την πρεμιέρα τους (το φεστιβάλ υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της ΕΛΣ).
Εναλλακτική Σκηνή ΕΛΣ
Η αριστουργηματική ταινία Europa (1991) του εκκεντρικού Δανού σκηνοθέτη Λαρς φον Τρίερ ζωντανεύει στη σκηνή μέσα από τη ματιά του Κώστα Παπακωστόπουλου, ιδρυτή και καλλιτεχνικού διευθυντή του Ελληνογερμανικού Θεάτρου, το οποίο γιορτάζει 30 χρόνια ζωής. Η μουσική του Χέρμπερτ Μίτσκε και τα ασπρόμαυρα βίντεο του Τζον Σάιντλερ υποβάλλουν την καφκική ατμόσφαιρα σε αυτό το ταξίδι-εφιάλτη στην ιστορία της Ευρώπης. Σε μια εποχή ολοένα αυξανόμενων διαφωνιών, αντιπαραθέσεων αλλά και αμφισβητήσεων σχετικά με το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο σκηνοθέτης δανείζεται τα μοτίβα του Λαρς φον Τρίερ για να αναδείξει, μέσα από το βίαιο παρελθόν της Ευρώπης, τους κινδύνους που απειλούν το μέλλον της.
Ερμηνεύουν οι: Τόμας Φράνκε, Φλόριαν Γκίρλιχς, Νίκος Γουδανάκης, Στέφαν Κλάινερτ, Λίζα Ζοφί Κους, Αντώνης Μιχαλόπουλος, Βασίλης Ναλμπάντης, Μπόντο Πρίμους
8, 9 Οκτωβρίου
Στην πρώτη του παραγωγή για την Εναλλακτική Σκηνή, το Μπαλέτο της ΕΛΣ παρουσιάζει ένα δίπτυχο σύγχρονου χορού με δύο καταξιωμένους χορογράφους, τον Γιάννη Μανταφούνη (Point of no return) και την Ερμίρα Γκόρο (Plan B). Ένα κουαρτέτο εγχόρδων με διακεκριμένους μουσικούς της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης ερμηνεύει ζωντανά έργα των Γιώργου Κουμεντάκη και Δήμητρας Τρυπάνη. Οι χορογραφίες μετεωρίζονται μεταξύ κλασικής και σύγχρονης τεχνοτροπίας, δίνοντας την ευκαιρία στους χορευτές του Μπαλέτου να πειραματιστούν σε νέες φόρμες και μια μικρότερη κλίμακα.
16, 17, 18 Οκτωβρίου
Δύο από τις μονόπρακτες όπερες δωματίου του Χάρη Βρόντου (μια μορφή που εξερευνά εδώ και χρόνια) παρουσιάζονται σε ενιαία παράσταση στην Εναλλακτική Σκηνή.
Το Ρέκβιεμ Αχμάτοβα, βασισμένο σε ποίηση της Αχμάτοβα και του Χάρη Βλαβιανού, εκκινεί από τη ζωή της σπουδαίας Ρωσίδας ποιήτριας για να θέσει ερωτήματα σχετικά με τη σχέση τέχνης και εξουσίας. Από την άλλη, στην Επέτειο, σε λιμπρέτο του συνθέτη και ποιητή Γιάννη Ιωαννίδη, πρωταγωνιστής είναι ο συγγραφέας Γιάννης Μπεράτης σε ένα παιχνίδι με τα γεγονότα του Εμφυλίου και τη διαιώνισή του στο πεδίο της ιστορικής μνήμης.
20, 21, 27, 28 Νοεμβρίου
Το βροχερό και ζεστό βράδυ της 7ης Ιουλίου του 1994 μια γυναίκα 44 ετών είχε ένα τραγικό ατύχημα. Το δίκυκλο στο οποίο επέβαινε εξετράπη από την πορεία του και η γυναίκα τραυματίστηκε σοβαρά, καθώς, πέφτοντας στο οδόστρωμα, ένα αιχμηρό αντικείμενο διαπέρασε το συκώτι της. Μεταφέρθηκε αμέσως στο νοσοκομείο σε κωματώδη κατάσταση. Όσες μέρες παρέμεινε εκεί, ήταν συνεχώς δίπλα της ο άντρας που αγάπησε όσο τίποτε άλλο στη ζωή της. Εκείνος, 62 ετών, υγιής και εύσωμος, ξάπλωνε κάθε βράδυ δίπλα της και κοιμόταν μαζί της. Αυτές τις λίγες ώρες μέχρι να ξημερώσει έμοιαζαν σαν να ήταν και οι δύο σε κώμα ή απλώς σαν να κοιμούνταν. Οι νυχτερινές νοσοκόμες δεν τον ξυπνούσαν, μόνο τον σκέπαζαν, αν τα πόδια του τύχαινε να βγουν από την άσπρη κουβέρτα. Με αυτή την ιστορία ο Ευθύμης Φιλίππου έφτιαξε το Ήπαρ, που περιμένουμε στις 4, 5 και 6 Δεκεμβρίου.
Δημιουργική ομάδα - διανομή: Τομ Πάουελς, Μάικ Σμιντ, Ανγκέλικα Καστελιό, Ζαν-Μπενουά Ιγκέ, Αγγελική Παπούλια, Χρήστος Πασσαλής
Εμπνευσμένο από τη μαζική σφαγή 69 ατόμων από τον Άντερς Μπρέιβικ το 2011 στη Νορβηγία, το έργο Τα γεγονότα (2013) του Ντέιβιντ Γκρέιγκ επιχειρεί να κατανοήσει το αδιανόητο, να μιλήσει για την άνοδο της ακροδεξιάς, του νεοφασισμού και της ξενοφοβίας, να εξερευνήσει τα όρια της συγγνώμης ενώπιον μιας θηριωδίας.
Η Κλαίρη, μια δασκάλα που στον ελεύθερο χρόνο της διευθύνει μια τοπική ερασιτεχνική χορωδία αποτελούμενη από μετανάστες και άτομα που ανήκουν σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, πιστεύει πως υπάρχει μια εξήγηση για οτιδήποτε συμβαίνει. Μια μέρα ένας ντόπιος νεαρός θα εισβάλει ένοπλος στην αίθουσα προβών της και θα ανοίξει πυρ. Η Κλαίρη θα είναι η μοναδική επιζήσασα και το μόνο πράγμα που θέλει είναι να καταλάβει το γιατί.
Στο έργο πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν ερασιτεχνικές χορωδίες από τις πόλεις όπου θα παρουσιαστεί η παράσταση (Libro Coro 10 - 12/12, Διαπολιτισμική Χορωδία της ΕΛΣ - 11/12 , Rainbow Singers - 13/12) στο πλαίσιο της συμπαραγωγής της Εναλλακτικής Σκηνής με οκτώ Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα.
Μετάφραση - Σκηνοθεσία: Αλέξανδρος Ραπτοτάσιος.
10, 11, 12, 13 Δεκεμβρίου
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών παρουσίασε το πλούσιο καλλιτεχνικό του πρόγραμμα, με το οποίο θα γιορτάσει το 2021 τα 30 χρόνια από την ίδρυσή του, και ήδη η άφιξη του Nτάνιελ Μπάρενμποϊμ αυτό το φθινόπωρο έχει ανεβάσει ψηλά τον πήχη.
Με αφορμή τον εορτασμό του Έτους Μπετόβεν και τα 250 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου μουσουργού, ο μαέστρος-θρύλος, γνωστός για τις κορυφαίες ερμηνείες αλλά και τη φιλειρηνική, αντιδογματική του στάση, έρχεται με μαζί μία από τις σημαντικότερες ορχήστρες του κόσμου για να ερμηνεύσουν επί τέσσερις βραδιές και τις εννέα συμφωνίες του κορυφαίου Γερμανού συνθέτη! Ο Nτάνιελ Μπάρενμποϊμ και η Στάατσκαπελε του Βερολίνου παρουσιάζουν μαζί με τη Χορωδία της ΕΡΤ το απόλυτο συμφωνικό έπος.
Στις 12 Νοεμβρίου θα ακουστούν οι Συμφωνίες αρ. 1, 8 και 5, στις 13 Νοεμβρίου η «Ηρωική» και η Τέταρτη Συμφωνία, στις 15 Νοεμβρίου η «Ποιμενική» και η Έβδομη Συμφωνία και την επομένη (16/11) οι Συμφωνίες αρ. 2 και 9. Τα φωνητικά μέρη της Ενάτης ερμηνεύουν η σοπράνο Ζιμόνε Σνάιντερ, η μετζοσοπράνο Μαρίνα Προυντένσκαγια, o τενόρος Κλάους Φλόριαν Φοκτ και ο μπάσος Ρενέ Πάπε.
Ηχηρή άφιξη για τους ανθρώπους του χορού και αυτή της Batsheva Dance Company. Μία από τις διασημότερες χορευτικές ομάδες του κόσμου, που εδρεύει στο Τελ Αβίβ και καθηλώνει το κοινό σε όλο τον κόσμο με τη θεατρικότητα και τις δυνατές της ερμηνείες, και ο διεθνώς καταξιωμένος χορογράφος Oχάντ Ναχαρίν παρουσιάσουν στο Μέγαρο, στις 22 και 23 Οκτωβρίου, το έργο Hora. Η παράσταση, που είναι εμπνευσμένη από τον ομώνυμο κυκλικό χορό πάνω σε δημοτικούς σκοπούς, συμβολίζει την ισότητα, την αλληλεγγύη και τη συλλογικότητα του εβραϊκού λαού. Ο Ναχαρίν δημιουργεί μια συγκινητική χορογραφία που γοητεύει τον θεατή, μιλώντας στον νου και στην καρδιά του. Η χορογραφία βασίζεται σε συνθέσεις των Ικέντα, Μουσόργκσκι, Ροδρίγο, Ρ. Στράους, Άιβς, Γκριγκ, Ουίλιαμς, Σιμπέλιους και Ντεμπισί, ενώ για η ενορχήστρωση και η ερμηνεία είναι του Ιάπωνα συνθέτη Ισάο Τομίτα (συμπαραγωγή με το διεθνές φεστιβάλ Montpellier Danse 2010 και το Lincoln Center Festival).
Aγαπημένος μαέστρος του ελληνικού κοινού, με ερμηνείες αναφοράς στις μεγάλες συνθέσεις του μπαρόκ και κλασικού ρεπερτορίου, ο συναρπαστικός Tόμας Χένγκελμπροκ, επικεφαλής δύο φημισμένων συνόλων, της Χορωδίας και της Ορχήστρας Balthasar Neumann, ερμηνεύει τη «Λειτουργία σε σι ελάσσονα» του Μπαχ στις 7/12. Το αριστούργημα της εκκλησιαστικής μουσικής, που ο ιδιοφυής Κάντορας της Λειψίας επεξεργαζόταν μέχρι το τέλος της ζωής του, αποτελεί ένα από τα αρτιότερα δείγματα της συνθετικής του δεινότητας.
Στις 14/12 περιμένουμε ένα σπάνιο ρεσιτάλ για τέσσερα πιάνα με σολίστες τους Γιάννη Βακαρέλη, Ελεν Μερσιέ Αρνό, Κυπριανό Κατσαρή και Αχιλλέα Γουάστωρ. Θα παρουσιάσουν ένα πανόραμα αγαπημένων έργων του συμφωνικού και οπερατικού ρεπερτορίου, με την υπογραφή των Μπιζέ, Λιστ, Ραβέλ, Βιβάλντι, Βάγκνερ και Θεοδωράκη, σε μεταγραφές για τέσσερα πιάνα.
Μια παράσταση που σημείωσε μεγάλη επιτυχία όταν παρουσιάστηκε πριν από χρόνια στο Μπρόντγουεϊ, έρχεται τον Δεκέμβριο στο Μέγαρο (14-30/12). Πρόκειται για το έργο «Μπετόβεν: 33 παραλλαγές» του Moisés Kaufman στο οποίο ο συγγραφέας παρουσιάζει δύο παράλληλες ιστορίες με διαφορά διακοσίων ετών: Από τη μια ο Μπετόβεν παλεύει με την κώφωση και τη μεγαλοφυΐα του κι από την άλλη μια αμερικανίδα μουσικολόγος που πάσχει από τη νόσο του Hawking ερευνά το μυστικό που κρύβουν οι «Παραλλαγές Diabelli».
Σκηνοθετεί ο Γιώργος Πέτρου. Ερμηνεύουν: Κατερίνα Διδασκάλου, Μελέτης Ηλίας κ.ά.
Τον Νοέμβριο (27/11) δύο αστέρια της όπερας που διαπρέπουν στις μεγαλύτερες σκηνές του κόσμου, ο τενόρος Αλεξάντρ Αντονένκο και ο βαρύτονος Δημήτρης Πλατανιάς, δίνουν ραντεβού στο Μέγαρο, παρουσιάζοντας ένα εντυπωσιακό γκαλά με άριες και ντουέτα από γνωστά λυρικά έργα των Βέρντι, Λεονκαβάλο, Πουτσίνι και άλλων συνθετών. Τους πλαισιώνει η ΚΟΑ. Διευθύνει ο Μίλτος Λογιάδης.
Ο κύκλος που άνοιξε την προηγούμενη σεζόν με αφορμή τη συμπλήρωση 250 χρόνων από τη γέννηση του σπουδαίου Μπετόβεν ολοκληρώνεται με συναυλίες, ρεσιτάλ, θεατρικές παραστάσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα και άλλες εκδηλώσεις, στις οποίες λαμβάνουν μέρος καταξιωμένοι Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες. Στις 10/10 ο κορυφαίος Λεωνίδας Καβάκος συμπράττει με τον φημισμένο πιανίστα Enrico Pace σε μια βραδιά του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής» αφιερωμένη στις σονάτες για βιολί και πιάνο του Γερμανού συνθέτη. Λίγες μέρες μετά, ο διεθνούς φήμης βιρτουόζος πιανίστας Μαρτίνος Τιρίμος δίνει δύο ρεσιτάλ (14/10 και 12/12) με μεγάλα και σπάνια έργα του Μπετόβεν, μεταξύ των οποίων η Φαντασία σε σολ ελάσσονα, οι Σονάτες για πιάνο αρ. 29 («Hammerklavier»), 30, 31 και 32. Επίσης ο διακεκριμένος Έλληνας σολίστ Τίτος Γουβέλης ερμηνεύει στις 21/10 ένα από τα πλέον εμβληματικά έργα της πιανιστικής φιλολογίας, τις Παραλλαγές Diabelli.
Με την παράσταση «JCh68» (9/11) ολοκληρώνεται το αφιέρωμα στον Γιάννη Χρήστου, από τον θάνατο του οποίου συμπληρώθηκαν φέτος 50 χρόνια. Το Ergon Ensemble, ένα ελληνικό σύνολο εξειδικευμένο στη μουσική του 20ού και 21ου αιώνα, ερμηνεύει τρία έργα που γράφτηκαν όλα το 1968, κατά την τελευταία δημιουργική περίοδο του πρωτοποριακού συνθέτη. Παρουσιάζονται σε σκηνοθεσία και ερμηνεία του διακεκριμένου ηθοποιού Αργύρη Ξάφη. Τα μέρη για βαρύτονο αποδίδει φωνητικά ο Τάσης Χριστογιαννόπουλος, ένας μονωδός με λαμπρή πορεία στα λυρικά θέατρα του εξωτερικού. Διευθύνει ο Μίλτος Λογιάδης.
Η Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής» τιμά τα 95 χρόνια δραστήριας και δημιουργικής ζωής του Μίκη Θεοδωράκη διοργανώνοντας, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και υπό την αιγίδα και τη χρηματοδότηση του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, μια έκθεση που φωτίζει τις ετερόκλητες πλευρές της μουσικής και πολιτικής παρακαταθήκης του μεγάλου συνθέτη. Από το 1997 η Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» που διαθέτει και αξιοποιεί το πλήρες αρχείο του Θεοδωράκη, το οποίο ο ίδιος της έχει εμπιστευτεί, παρουσιάζει για πρώτη φορά στο κοινό πρωτότυπα ντοκουμέντα του αρχείου του, πλαισιωμένα από σπάνιο οπτικοακουστικό υλικό και ψηφιακές εφαρμογές, καταδεικνύοντας έτσι τον όγκο και την ποικιλομορφία της προσωπικότητας και του έργου του.
Η επετειακή έκθεση «Μίκης Θεοδωράκης: ο γαλαξίας μου» θα φιλοξενείται στο Μέγαρο από τις 6/11 έως τις 31/1/2021 (είσοδος ελεύθερη).
Σχεδιασμός-επιμέλεια έκθεσης: Ερατώ Κουτσουδάκη, αρχιτέκτων-μουσειολόγος. Επιστημονική επιμέλεια: Στεφανία Μεράκου, διευθύντρια της Μουσικής Βιβλιοθήκης «Λίλιαν Βουδούρη» του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής», Βάλια Βράκα, υπεύθυνη Αρχείου Ελληνικής Μουσικής της Μουσικής Βιβλιοθήκης «Λίλιαν Βουδούρη» του ΣΦΜ και Αλέξανδρος Χαρκιολάκης, διευθυντής ΣΦΜ.
Kρατική Oρχήστρα Aθηνών
Με ένα λαμπερό, όπως φανερώνουν οι σημαντικές αφίξεις, πρόγραμμα επιστρέφει δυναμικά η ΚΟΑ στις συναυλίες που διακόπηκαν απότομα λόγω του lockdown, μετά την παρουσία της στον καλοκαιρινό θεσμό «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» του ΥΠΠΟΑ.
Για την εναρκτήρια συναυλία της καλλιτεχνικής περιόδου 2020-2021 στις 9 Οκτωβρίου επέλεξαν να παρουσιάσουν, με τον Στέφανο Τσιαλή στο πόντιουμ, την Εισαγωγή «για την ονομαστική εορτή» του Μπετόβεν, το Πρώτο Κοντσέρτο του Τσαϊκόφσκι για πιάνο ‒ένα από τα πιο δημοφιλή έργα της συμφωνικής φιλολογίας, που θα ερμηνεύσει ο σολίστ Τριαντάφυλλος Λιώτης‒ και τη συναρπαστική μοντερνιστική παρτιτούρα του μπαλέτου Πετρούσκα του Ίγκορ Στραβίνσκι, ένα έργο γεμάτο ρυθμική ενέργεια, χιούμορ και λάμψη.
Στις 16 Οκτωβρίου, σε μια βραδιά με τίτλο «Σλάβικη Γραφή» ο σπουδαίος Βασίλης Βαρβαρέσος αναμετριέται με το Τρίτο Κοντσέρτο του Ραχμάνινοφ, το οποίο αποτελεί ένα ερμηνευτικό Έβερεστ για κάθε πιανίστα. Αμέσως μετά ο αρχιμουσικός Τσαρλς Ολιβιέρι-Μάνροου ερμηνεύει την Έκτη Συμφωνία του Ντβόρζακ.
Μια συναυλία που συνδυάζει τον εορτασμό για τα 250 χρόνια από τη γέννηση του Μπετόβεν και τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Γιώργου Σισιλιάνου παρουσιάζεται στις 4 Δεκεμβρίου. Το διακεκριμένο ελβετικό τρίο συνεργάζεται με την ΚΟΑ στο Τριπλό Κοντσέρτο του Μπετόβεν, ένα ιδιοφυές υβριδικό έργο, ενώ ο καταξιωμένος μαέστρος Λουκάς Καρυτινός (που φαίνεται πως θα είναι ο επόμενος καλλιτεχνικός διευθυντής της ΚΟΑ) διευθύνει την πυρετώδη και παθιασμένη Τέταρτη Συμφωνία του Ρόμπερτ Σούμαν, καθώς και τις ευφάνταστες Μινιατούρες του κορυφαίου εκπροσώπου της μουσικής πρωτοπορίας Γιώργου Σισιλιάνου.
Στο πλαίσιο του Κύκλου Σοστακόβιτς και με αφορμή τα 75 χρόνια από τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου η ορχήστρα παρουσιάζει στις 11 Δεκεμβρίου τα έργα του Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα αρ. 1 σε λα ελάσσονα, έργο 77/99, και Συμφωνία αρ. 8 σε ντο ελάσσονα, έργο 65. Σολίστ στο βιολί ο Ιόνιαν Ηλίας Καντέσα, στη μουσική διεύθυνση ο Στέφανος Τσιαλής.
Τέλος, στις 8 Ιανουαρίου η ΚΟΑ αναμένει την επιστροφή μίας από τις πιο αναγνωρισμένες πιανίστριες της εποχής μας, της Ελιζαμπέτ Λεόνσκαγια ως σολίστ στο Δεύτερο Κοντσέρτο του Μπραμς, που κατά πολλούς είναι το πιο μεγαλειώδες και απαιτητικό κοντσέρτο για πιάνο του ρομαντισμού. Παράλληλα, ο Κύκλος Σοστακόβιτς συνεχίζεται με την αινιγματική και «πειραματική» Δεύτερη Συμφωνία που ο Σοβιετικός συνθέτης έγραψε σε νεαρή ηλικία για να αποτίσει φόρο τιμής στην Οκτωβριανή Επανάσταση.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
σχόλια