ΑΝΤΙΟ ΔΙΟΝΥΣΗ

Κρατική Ορχήστρα Αθηνών

Κρατική Ορχήστρα Αθηνών Facebook Twitter
0

Πενήντα χρόνια έχουν περάσει από τον θάνατο του Μανώλη Καλομοίρη (1883-1962), γεγονός που δίνει αφορμή για μία συναυλία αφιερωμένη στο έργο του. Για την έναρξη της συναυλίας της 28ης Ιουνίου επελέγη το «Τρίπτυχο» για ορχήστρα, με το οποίο ο σπουδαίος συνθέτης, «πατριάρχης της ελληνικής εθνικής σχολής»  κατά τον Βασίλη Χριστόπουλο, καλλιτεχνικό διευθυντή της ΚΟΑ απέδωσε φόρο τιμής στη μνήμη του Ελευθερίου Βενιζέλου. Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε στο κοινό υπό τη διεύθυνση του ίδιου του συνθέτη στην εναρκτήρια συναυλία της νεοσύστατης τότε Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών μεσούσης της γερμανικής κατοχής στις 28 Φεβρουαρίου 1943. Την ίδια ημέρα κηδεύτηκε ο Κωστής Παλαμάς, τον οποίο ο Καλομοίρης θεωρούσε πνευματικό του δάσκαλο και του οποίου ποίηση είχε μελοποιήσει. Ο Μανώλης Καλομοίρης, σύμφωνα με τον Χριστόπουλο, που θα διευθύνει την συναυλία, δεν υπήρξε μόνο «σημαντικός συνθέτης που, εμπνευσμένος από τη γερμανική σχολή και ιδιαίτερα τον Βάγκνερ, επηρέασε αποφασιστικά τη διαμόρφωση ενός νέου ελληνικού μουσικού ιδιώματος, σε αντιδιαστολή με την ιταλίζουσα μουσική γλώσσα των Επτανήσιων συνθετών. Επιπλέον, άφησε σημαντική παρακαταθήκη για τη μουσική παιδεία των επομένων γενεών μέσω των ωδείων που ίδρυσε».

Η δεύτερη επιλογή έχει να κάνει με τον σολίστα στο πιάνο Βασίλη Βαρβαρέσο. Ήταν δική του πρόταση το Κονσέρτο αρ. 2 για πιάνο και ορχήστρα σε σολ ελάσσονα, έργο 16 του Σεργκέι Προκόφιεφ (1891-1953), έργο ιδιαίτερα απαιτητικό τόσο για το πιάνο, λόγω και της περίφημης δυσκολότατης «καντέντζας» του (μέρους σολιστικής δεξιοτεχνίας χωρίς τη συμμετοχή της ορχήστρας), όσο και για την ορχήστρα. Γραμμένο από τον Ρώσο συνθέτη το 1912-1913 για έναν φίλο του που αυτοκτόνησε, δίχασε κοινό και κριτικούς στην πρώτη του εκτέλεση και χαρακτηρίστηκε «φουτουριστικό». Το χειρόγραφο χάθηκε κατά την Οκτωβριανή Επανάσταση και ο Προκόφιεφ το ξαναέγραψε δέκα χρόνια μετά από μνήμης. Στο δεύτερο μέρος της συναυλίας θα παρουσιαστεί η Συμφωνία αρ. 4 σε φα ελάσσονα, έργο 36 του Τσαϊκόφσκι (1840-1893). Ποια η σύνδεση των έργων της συναυλίας; Ο Βασίλης Χριστόπουλος εξηγεί: «Καταρχάς υπάρχει ο συνδετικός κρίκος, που είναι το παιχνίδι της μοίρας. Η μεγαλειώδης Τέταρτη Συμφωνία του Τσαϊκόφσκι διέπεται από έντονο μεταφυσικό στοιχείο. Το έργο ξεκινάει με ένα απειλητικό σάλπισμα με τρομπέτες που διακόπτεται απότομα από την ορχήστρα, αφήνοντας μια εκκωφαντική σιωπή. Το ίδιο θέμα επανέρχεται στην τελική κορύφωση, διακόπτοντας τη θορυβώδη γιορτή του τέταρτου μέρους, ένα μουσικό “πανηγύρι” σχεδόν κινηματογραφικού χαρακτήρα, αποτελώντας ένα σαφές μουσικό μήνυμα του συνθέτη ότι το πεπρωμένο έρχεται για όλους αμείλικτο, ακόμα και αν καταφέρουμε να το αγνοήσουμε για λίγο». Η Συμφωνία ενσωματώνει παραδοσιακά μοτίβα της παραδοσιακής μουσικής της χώρας του συνθέτη (ένα ακόμα κοινό χαρακτηριστικό μεταξύ Τσαϊκόφσκι και Καλομοίρη) π.χ. στην πανέμορφη λυρική καντσονέτα του δευτέρου μέρους. Το έργο γράφτηκε το 1877-1878, εποχή που ο σπουδαίος Ρώσος συνθέτης ταλανιζόταν από την εσωτερική του μάχη με την ομοφυλοφιλία του, όταν, στέλνοντας την παρτιτούρα στην πάμπλουτη χορηγό του που ποτέ δεν συνάντησε, Ναντέζντα φον Μεκ, της έγραψε «εδώ διατυπώνεται ο απόηχος των πιο προσωπικών σκέψεων και συναισθημάτων» και ότι μουσικά εκφράζεται όλη «η μοιραία δύναμη που εμποδίζει τον άνθρωπο να κατακτήσει την ευτυχία». Ένα έργο το οποίο «υπερβαίνει τα αυστηρά δομικά πρότυπα της γερμανικής συμφωνικής γραφής, προτείνοντας μια μελαγχολική μουσική αυτοβιογραφία στην οποία δεσπόζουν το ακραίο ρομαντικό πάθος και το υπερχειλίζον μελωδικό υλικό», όπως σημειώνει ο Γιάννης Σβώλος.

Τη βραδιά της 5ης Ιουλίου θα διευθύνει ένας αρχιμουσικός με σημαντική πορεία στη Γερμανία, ο Στέφανος Τσιαλής, με σολίστ τον μόλις 22 χρόνων κλαρινετίστα Διονύση Γραμμένο. Η συναυλία θα αποτελείται από την εισαγωγή της ηρωικής όπερας «Ευρυάνθη» του Καρλ Μαρία φον Βέμπερ (1786-1826), σε συνδυασμό με ένα από τα ωριμότερα και αριστουργηματικότερα έργα του Μότσαρτ (1756-1791), το Κοντσέρτο για κλαρινέτο και ορχήστρα σε λα μείζονα, KV 622, που έγραψε λίγο πριν από τον θάνατό του και, τέλος, τη Συμφωνία αρ.9 σε μι ελάσσονα, έργο 95 «Του νέου κόσμου», που έγραψε το 1893 ο Τσέχος Αντονίν Ντβόρζακ (1841-1904) κατά την παραμονή του στην Αμερική. Ο Τσιαλής εξηγεί: «Η επιλογή των έργων έχει μια δραματουργική συνοχή, ίσως περισσότερο γεωγραφική, παρά ιστορική. Και οι τρεις συνθέτες είναι κορυφαίοι εκπρόσωποι μιας ευρέως εννοούμενης γερμανικής μουσικής παράδοσης, ενώ και οι τρεις τους είχαν στενές σχέσεις με τη Βιέννη, που συνδέεται περισσότερο απ’ οποιαδήποτε άλλη πόλη με την παράδοση αυτή. Εκεί έζησε τα πιο δημιουργικά του χρόνια ο Μότσαρτ, η “Ευρυάνθη” πρωτοπαρουσιάστηκε εκεί, πολλά έργα του Ντβόρζακ πρωτοπαίχτηκαν επίσης στη Βιέννη. Το Kοντσέρτο για κλαρινέτο, που ανήκει στα ύστατα έργα του Μότσαρτ, είναι στραμμένο ήδη προς τον γερμανικό ρομαντισμό, όπως και ο “Μαγικός Αυλός” της ίδιας περιόδου (1791). Η επιρροή του, ειδικά της όπερας, είναι σαφής στον Βέμπερ. Ενώ, παρά τη σαφή επίδραση της τσέχικης λαϊκής μουσικής στη “Συμφωνία του Νέου Κόσμου”, ο Ντβόρζακ δεν παύει να έχει τις καταβολές του στη γερμανική ρομαντική μουσική παράδοση. Για μένα προσωπικά αυτή η συμφωνία έχει ξεχωριστή σημασία. Παρά τον τίτλο, στο έργο είναι πασίδηλη η νοσταλγία του συνθέτη για τον τόπο του. Γνωρίζουμε ότι ο Ντβόρζακ, παρά τις μεγάλες του επιτυχίες στην Αμερική, υπέφερε πολύ από το γεγονός ότι ζούσε μακριά από την πατρίδα του. Αν και οι αποστάσεις σήμερα έχουν εκμηδενιστεί, μπορώ εξ ιδίας πείρας να πω ότι κατανοώ πλήρως τι θέλει να πει με τη μουσική αυτή της ξενιτιάς ο Ντβόρζακ». Πρόκειται για έργο κατασταλαγμένης συμφωνικής μουσικής, εμπνευσμένης από έναν νέο τόπο βιομηχανικής προόδου, όπου η τεχνολογία αντικατοπτρίζεται στη μουσική με μηχανικούς ρυθμούς κι επαναλαμβανόμενα μουσικά μοτίβα. «Θα μπορούσε κανείς να διακρίνει μια νοητή μουσική γραμμή που ενώνει τη σκοτεινή ύστερη ενορχήστρωση του Μότσαρτ με το σλαβικό ιδίωμα του Ντβόρζακ. Αλλά, επιτέλους, ας μην τα αναλύουμε όλα εγκεφαλικά και δραματουργικά. Σημασία έχει ότι θ’ ακουστεί ωραία μουσική!», καταλήγει ο Βασίλης Χριστόπουλος.

0

ΑΝΤΙΟ ΔΙΟΝΥΣΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Lou: Πόσες ανοιχτά λεσβίες ξέρεις αυτήν τη στιγμή στην ελληνική μουσική σκηνή;

Μουσική / Lou: Πόσες ανοιχτά λεσβίες ξέρεις αυτήν τη στιγμή στην ελληνική μουσική σκηνή;

Αυτό που κάνει η Lou στην ελληνική μουσική σκηνή είναι μοναδικό και θαρραλέο: queer μουσική για κάγκουρες με εφόδιο τις μουσικές της γνώσεις και επίγνωση αυτού που εκπροσωπεί, κάνοντας το τραπ όχημα για να περάσει τα μηνύματά της.
M. HULOT
Σοπέν

Πέθανε Σαν Σήμερα / «Κύριοι, ιδού μια μεγαλοφυΐα!»: Πώς ο Σοπέν άνοιξε νέα εποχή στη μουσική για πιάνο

Σαν σήμερα, στις 17 Οκτωβρίου 1849, πεθαίνει από φυματίωση στο Παρίσι ο Πολωνός Φρεντερίκ Φρανσουά Σοπέν, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του Ρομαντισμού και κορυφαίος πιανίστας.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Νανά Μούσχουρη: «Τραγουδώ σαν να είμαι αρχάρια»

Οι Αθηναίοι / Νανά Μούσχουρη: «Τραγουδώ σαν να είμαι αρχάρια»

Θυμάται ακόμα τα καμιόνια με τους νεκρούς στην κατοχή. Της λείπει η καλοσύνη που είχαν οι παλιοί Αθηναίοι. Ο Μάνος Χατζιδάκις της άλλαξε τη ζωή, ενώ θυμάται ακόμα την παρέα του Φλόκα. Ο Μπομπ Ντίλαν είχε δηλώσει στο «Rolling Stone» ότι αυτή και η Ουμ Καλσούμ είναι οι αγαπημένες του τραγουδίστριες. Η Νανά Μούσχουρη αφηγείται τη ζωή της στη LiFO
ΦΩΤΗΣ ΒΑΛΛΑΤΟΣ
Αν γράψεις κακή κριτική για την Τέιλορ Σουίφτ, θα λάβεις απειλές για τη ζωή σου: Mέσα στον ψηφιακό πόλεμο που αντιμετωπίζουν οι μουσικοκριτικοί

Μουσική / Έγραψες αρνητική κριτική για την Τέιλορ Σουίφτ; Την έβαψες

Πέντε μουσικοί συντάκτες εξηγούν πώς ασκούν την κριτική τους σε μια εποχή όπου η γνώμη για μια σούπερ σταρ μπορεί να προκαλέσει διαδικτυακό εκφοβισμό, παρενόχληση ή ακόμα και αποκάλυψη προσωπικών στοιχείων.
THE LIFO TEAM
Ήταν η διασημότερη τραγουδίστρια της Γαλλίας. Όταν πέθανε, ο Αρχιεπίσκοπος αρνήθηκε να την κηδέψει

Σαν Σήμερα / Ήταν η διασημότερη τραγουδίστρια της Γαλλίας. Όταν πέθανε, ο Αρχιεπίσκοπος αρνήθηκε να την κηδέψει

Edith Piaf: «Το σπουργιτάκι» που ξεκίνησε από τους δρόμους του Παρισιού και δοξάστηκε όσο λίγοι. Αυτή είναι η ζωή της, το τέλος που της επιφύλασσε η Καθολική εκκλησία και ένα απόσπασμα από μία συνέντευξή της.
ΑΝΔΡΟΝΙΚΗ ΚΟΛΟΒΟΥ
«Mara Gibb»: Μια space όπερα για ένα non-binary εξωγήινο που ξεκινά ένα αυτογνωσίας

Μουσική / Μια ελληνική space όπερα για τη μυστική ζωή ενός non-binary εξωγήινου

Το «Secret life of Mara Gibb» του Prins Obi έχει για κεντρικό ήρωα ένα non-binary εξωγήινο που ξεκινά ένα αυτογνωσίας. Ο ήχος έχει ρίζες στην ψυχεδέλεια αλλά δεν μένει εκεί. Παίζει να είναι και η καλύτερη δουλειά του μετά τους Baby Guru.
ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ
ΕΠΕΞ INDIRA PAGANOTTO INTERVIEW

Μουσική / H Ιndira Paganotto φέρνει στην Αθήνα την απίθανη psy-techno της και μια στρατιά νίντζα

Είναι περήφανη για τις ιταλικές και τις ισπανικές της ρίζες, και για τη μουσική της. Το στυλ της, χωρίς κανόνες ή κουτάκια, ανεβάζει τον πήχη, μαζί και τις προσδοκίες μας για την εμφάνισή της στο Techniques.
ΦΩΦΗ ΤΣΕΣΜΕΛΗ
Η μοιραία σχέση που ενέπνευσε ένα αριστούργημα του ρομαντισμού

Συμφωνική Μουσική - Ιστορίες / Η μοιραία σχέση που ενέπνευσε ένα αριστούργημα του ρομαντισμού

Το πρόγραμμα της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών στο Μέγαρο Μουσικής για τη νέα σεζόν περιλαμβάνει το Πρώτο Κοντσέρτο για πιάνο του Μπραμς με τον διεθνώς αναγνωρισμένο πιανίστα Αλεξέι Βολόντιν, και η Ματούλα Κουστένη μάς ξεναγεί στην ιστορία αυτού του αριστουργήματος που γεννήθηκε μέσα από τη μοιραία γνωριμία του συνθέτη με την Κλάρα Σούμαν.
ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ