Έφυγε χθες από τη ζωή ένας από τους μεγαλύτερους πιανίστες της τζαζ, ο Αμερικανός McCoy Tyner Facebook Twitter
Ο McCoy Tyner σαν συνθέτης και πιανίστας έχει επηρεάσει τους πάντες και στο εξωτερικό και εδώ εννοείται – και όχι μόνο στον χώρο της τζαζ.

Έφυγε χθες από τη ζωή ένας από τους μεγαλύτερους πιανίστες της τζαζ, ο Αμερικανός McCoy Tyner

2

Η απώλεια του πιανίστα McCoy Tyner είναι πολύ μεγάλη για την τζαζ, και για την μουσική γενικότερα. Ήταν ο τελευταίος επιζών του πιο θρυλικού κουαρτέτου στην ιστορία της μεγάλης μαύρης μουσικής, του κουαρτέτου του John Coltrane στα σίξτις. Πρώτος είχε φύγει από τη ζωή ο ίδιος ο Coltrane το 1967, ακολούθησε ο μπασίστας Jimmy Garrison το 1976, ο ντράμερ Elvin Jones το 2004 και τελευταίος, χθες, ο πιανίστας McCoy Tyner. Ήταν 81 ετών.

Ουσιαστικά ο McCoy Tyner κάνει αισθητή την παρουσία του στο jazz circuit ακριβώς το 1960, όταν συμμετέχει στο Jazztet των Art Farmer (τρομπέτα) και Benny Golson (τενόρο σαξόφωνο), ηχογραφώντας ένα ιστορικό, σήμερα, άλμπουμ για την εταιρεία Argo.

Όμως πολύ γρήγορα, μέσα στην ίδια χρονιά, ο Tyner θα μεταπηδήσει στην μπάντα τού John Coltrane, σχηματίζοντας μαζί με τους Jimmy Garrison και Elvin Jones αυτό το μικρό σχήμα, που έμελε να αλλάξει την ιστορία της τζαζ. Γιατί μ' αυτούς ακριβώς τους ανθρώπους ηχογραφήθηκαν μερικοί συγκλονιστικοί δίσκοι για την εταιρεία Impulse! βασικά, που, 55-60 χρόνια αργότερα, δεν φαντάζουν απλώς αλλά είναι αξεπέραστοι.

Είναι τόσο τεράστιος ο πλούτος της δουλειάς του, τόσο πυκνός και τόσο απλωμένος, ώστε να χρειάζεται κάποιος ώρες πολλές για να «μπει» και να «χαθεί» μέσα σ' αυτό το σύμπαν, απολαμβάνοντας.

Λέμε για τα άλμπουμ "Africa/Brass" (1961), "Coltrane" (1962), "Ballads" (1963), "Live at Birdland" (1964), "Crescent" (1964), "A Love Supreme" (1965), "The John Coltrane Quartet Plays" (1965).

Έφυγε χθες από τη ζωή ένας από τους μεγαλύτερους πιανίστες της τζαζ, ο Αμερικανός McCoy Tyner Facebook Twitter
Ο McCoy Tyner με τον John Coltrane.

Φυσικά, ο McCoy Tyner ήταν δίπλα στον Coltrane και σε όλους τους άλλους δίσκους του εκείνης της περιόδου για την Impulse!, που έγιναν με μεγαλύτερα ή διαφορετικά σχήματα, όπως τα άλμπουμ "Live at The Village Vanguard" (1962), "John Coltrane and Johnny Hartman" (1963), "Impressions" (1963), "Ascension" (1965), "Kulu Sé Mama" (1966), "Meditations" (1966) και "Om" (1967), ενώ στην ίδια περίοδο ανήκουν και οι εγγραφές στην εταιρεία Atlantic (πάντα με John Coltrane, McCoy Tyner κ.ά.), που είναι εξίσου ακρογωνιαίες για την τζαζ ιστορία.

Τίτλοι όπως οι "Olé Coltrane" (1961), "Coltrane Jazz" (1961), "My Favorite Things" (1961), "Coltrane Plays the Blues" (1962) και "Coltrane's Sound" (1964) δεν χρειάζονται περαιτέρω επεξηγήσεις.

Προς τα τέλη του 1965 η συνεργασία του McCoy Tyner με τον John Coltrane παύει. Αυτά, όμως, που είχαν συμβεί μέσα στα πέντε πρώτα χρόνια της δεκαετίας του '60 είχαν αλλάξει ουσιαστικά την πορεία της τζαζ.

Ο Coltrane ήταν φυσικά ο ηγέτης, όμως δίπλα του είχε έναν πιανίστα που γνώριζε με απόλυτη ακρίβεια όχι μόνο τα πατήματά του, αλλά και τις πνευματικές αναζητήσεις του. Ήταν ο άνθρωπος που μπορούσε να τον συμπληρώνει και να τον ακολουθεί στους δαιδαλώδεις αυτοσχεδιασμούς του, που άλλοτε είχαν σαν βάση τους το blues, άλλοτε τις ινδικές κλίμακες, άλλοτε τις πεντατονικές αφρικανικές κ.ο.κ.

Έφυγε χθες από τη ζωή ένας από τους μεγαλύτερους πιανίστες της τζαζ, ο Αμερικανός McCoy Tyner Facebook Twitter
Ο McCoy Tyner φωτογραφημένος από τον F. Wolff.

Μέσα στο modal κόλπο, μέσα στις «σκάλες» και στους «δρόμους», ο McCoy Tyner έφτιαχνε τα δικά του ethnic περιβάλλοντα, σε μιαν εποχή έντονης αναζήτησης των ριζών και ευρύτερης κοινωνικοπολιτικής συνειδητοποίησης των μαύρων. Και βεβαίως ο McCoy Tyner είχε στρίψει και αυτός προς τον μουσουλμανισμό (Sulaiman Saud), όπως κάθε ριζοσπάστης μαύρος μουσικός της εποχής του (κάτι που ίσχυε όχι μόνον για τους μουσικούς φυσικά).

Η προσωπική πορεία, διαδρομή, του McCoy Tyner θα έμπαινε ευθύς αμέσως σε κοσμική τροχιά. Φυσικά, ηχογραφούσε με δικά του σχήματα και ενόσω ήταν δίπλα στον Coltrane, στο πρώτο μισό των σίξτις, αλλά μετά την αποχώρησή του από το ιστορικό κουαρτέτο και βεβαίως μετά τον πρόωρο και αδόκητο χαμό του Coltrane (τον Ιούλιο του '67), ουσιαστικά θα ήταν εκείνος που θα συνέχιζε το έργο του.

Το άλμπουμ "The Real McCoy" στην Blue Note το 1967 είναι ένας δίσκος αναφοράς για την τζαζ. Ένα σπουδαίο post-bop LP με τον McCoy Tyner να συνεργάζεται με τον φίλο του ντράμερ από το κουαρτέτο του Coltrane, τον γίγαντα Elvin Jones, έχοντας δίπλα του μέγιστους παίκτες, όπως τον τενορίστα Joe Henderson και τον μπασίστα Ron Carter.

 

McCoy Tyner - Passion Dance

Όλη αυτή η περίοδος, από το 1967 έως τα μέσα του '70, είναι πολύ σημαντική για τον McCoy Tyner, καθώς δίνει το ένα αριστούργημά του μετά το άλλο. Άλμπουμ όπως τα "Tender Moments" [Blue Note, 1968] και "Expansions" [Blue Note, 1970] του δίνουν την ευκαιρία να πειραματιστεί με μεγαλύτερα σχήματα, δημιουργώντας ανεπανάληπτη contemporary jazz, με ποικίλες αναφορές ("Mode to John", "Man from Tanganyika"), ενώ δίσκοι όπως οι "Sahara" [Milestone, 1972] και "Asante" [Blue Note, 1974] εκτοξεύουν πλέον τη μουσική του σε άλλα, κοσμικά, επίπεδα.

Εκστατική τζαζ, πλήρως απελευθερωμένη από συμβάσεις, με υψηλή πνευματικότητα, στα όρια της πρωτοπορίας ή και πέρα απ' αυτήν, με ενσωματωμένες αναφορές από την αφρικάνικη μουσική, την απω-ανατολίτικη κ.λπ. [με τον McCoy Tyner εκτός από πιάνο να παίζει και (ιαπωνικό) κότο].

 

McCoy Tyner - Sahara

Η δεκαετία του '80 θα βρει τον McCoy Tyner να δοκιμάζει ξανά και με μικρότερα σχήματα, δίνοντας άλμπουμ, σε μιαν εποχή αισθητικής πτώσης της τζαζ, που δεν έχαναν ποτέ την αξία και το ενδιαφέρον τους. Τέτοιο ήταν, για παράδειγμα, το LP "Dimensions" [Elektra Musician, 1984], με τους Gary Bartz άλτο σαξόφωνο και John Blake βιολί (συν μπάσο-ντραμς).

Το 1990 ο McCoy Tyner θα συνεργαστεί με τον θρύλο βιολιστή Stéphane Grappelli, ενώ την επόμενη χρονιά, το 1991 (23 Ιουνίου), θα παίξει ζωντανά στο Διεθνές Φεστιβάλ Πάτρας, σε μια μοναδική, καθηλωτική συναυλία (με σχήμα τρίο).

Δεν είμαι σίγουρος αν ήταν η πρώτη φορά που ερχόταν στη χώρα μας o McCoy Tyner, ο οποίος, πάντως, θα επέστρεφε, στην Αθήνα αυτή τη φορά, εφτά χρόνια αργότερα (ήταν 15 Ιουλίου 1998) για ένα live στον Λυκαβηττό.

Σ' εκείνο το live ο McCoy Tyner είχε φοβερή μπάντα συνοδείας, αποτελούμενη από τους Gary Bartz σαξόφωνο, Claudio Roditti τρομπέτα, Steve Turre τρομπόνι, Avery Sharpe μπάσο και Aaron Scott κρουστά. Ήταν μια latin all-stars μπάντα, με τον Steve Turre να παίζει και κοχύλια (να φυσάει μέσα σε κοχύλια δηλαδή), βγάζοντας απίθανους ήχους, αφήνοντας άφωνο τον κόσμο – που δεν ήταν πολύς όμως, αφού την ίδια μέρα εξελισσόταν στη Φρεαττύδα το Rockwave Festival, με Portishead, Spiritualized, Asian Dub Foundation, Κ.Βήτα, Active Member κ.λπ. Είχα πάει την άλλη μέρα να δω τους Sonic Youth, αλλά McCoy Tyner δεν θα έχανα με τίποτα.

Ο McCoy Tyner σαν συνθέτης και πιανίστας έχει επηρεάσει τους πάντες και στο εξωτερικό και εδώ εννοείται – και όχι μόνο στον χώρο της τζαζ.

Έφυγε χθες από τη ζωή ένας από τους μεγαλύτερους πιανίστες της τζαζ, ο Αμερικανός McCoy Tyner Facebook Twitter
Ο McCoy Tyner συνέχισε να εμφανίζεται στις σκηνές όλου του κόσμου και να ηχογραφεί πάντοτε εξαιρετικά άλμπουμ και μετά το 2000 – αν και μετά το 2010 θα αραιώσουν αισθητά οι εμφανίσεις του.

Συνθέσεις του, στη χώρα μας, ήδη από την δεκαετία του '70, απέδιδαν ο πιανίστας Σάκης Παπαδημητρίου ("Walk spirit, talk spirit"), o πιανίστας Ντέμης Βισβίκης (με Λάκη Ζώη, Γιώργο Φιλιππίδη και Χρήστο Στασινόπουλο) ("Love samba"), ενώ και η νεότερη γενιά ξέρει να αποδίδει το σεβασμό της και τα εύσημα στον μεγάλο μουσικό, αφού το "Walk spirit, talk spirit" το διασκευάζουν και οι Γιάννης Κασέτας / Γιώργος Σπανός στο άλμπουμ τους "Kassetas-Spanos Present: Jungle of Illusions" [Puzzlemusik, 2011], ενώ και ο πιανίστας Γιώργος Κοντραφούρης με το Baby Trio του έχουν κομμάτι που το τιτλοφορούν "The messenger - for McCoy Tyner", στο δικό τους άλμπουμ "Urban Jazz" [Puzzlemusik, 2012].

Ο McCoy Tyner συνέχισε να εμφανίζεται στις σκηνές όλου του κόσμου και να ηχογραφεί πάντοτε εξαιρετικά άλμπουμ (για την Telarc τώρα) και μετά το 2000 – αν και μετά το 2010 θα αραιώσουν αισθητά οι εμφανίσεις του.

Είναι, όμως, τόσο τεράστιος ο πλούτος της δουλειάς του, τόσο πυκνός και τόσο απλωμένος, ώστε να χρειάζεται κάποιος ώρες πολλές για να «μπει» και να «χαθεί» μέσα σ' αυτό το σύμπαν, απολαμβάνοντας.

 

McCoy Tyner & The Latin All Stars - Afro Blue

Μουσική
2

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

To «Pop corn» (1969), είναι το πιο αναγνωρισμένο και το πιο αγέραστο electro-pop κομμάτι στην ιστορία της μουσικής

Μουσική / To «Pop corn» (1969), είναι το πιο αναγνωρισμένο και το πιο αγέραστο electro-pop κομμάτι στην ιστορία της μουσικής

Ο πρόσφατος θάνατος του ανθρώπου που το έγραψε, του πρωτοπόρου της ηλεκτρονικής Gershon Kingsley, μας δίνει την αφορμή για να θυμηθούμε την ιστορία του
ΦΩΝΤΑΣ ΤΡΟΥΣΑΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

105’ με τον Rack

Μουσική / Rack: «Έχω φάει σφαλιάρες γιατί τις ζήταγα, αλλά η ζωή μου πλέον έχει αλλάξει»

Γιος του Λεκτικού Επεξεργαστή και με καριέρα που εκτοξεύτηκε νωρίς, ο δημοφιλής ράπερ έχει αλλάξει ρότα. Στα 25 του, πιο ήρεμος από ποτέ, απολαμβάνει μια φήμη που έφτασε μέχρι το Χόλιγουντ.
M. HULOT
Στην Κόνιτσα, σε ένα τριήμερο γλέντι με ρουμανικό fusion, ποντιακά και ηπειρώτικα

Μουσική / Στην Κόνιτσα, σε ένα τριήμερο γλέντι με ρουμανικό fusion, ποντιακά και ηπειρώτικα

Το ακριτικό διαβαλκανικό φεστιβάλ του Christopher King και της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση ξεσήκωσε για άλλη μια χρονιά άτομα κάθε ηλικίας και καταγωγής με παραδοσιακή μουσική απρόσμενη και συναρπαστική.
M. HULOT
Η ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη που έγινε λαϊκό ορατόριο από τον Μίκη Θεοδωράκη

Συμφωνική Μουσική - Ιστορίες / Η ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη που έγινε λαϊκό ορατόριο από τον Μίκη Θεοδωράκη

Η Ματούλα Κουστένη διερευνά τη σχέση του ποιητή με τον συνθέτη, την αφετηρία της δημιουργίας του μεγάλου έργου «Άξιον Εστί» και την πορεία του μέχρι την πρώτη ηχογράφηση.
ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Νανά Τράντου: «Οι συναυλίες δεν θα πεθάνουν ποτέ, είναι μια εμπειρία»

Μουσική / Νανά Τράντου: «Οι συναυλίες δεν θα πεθάνουν ποτέ, είναι μια εμπειρία»

Η artistic και managing director της High Priority Promotions, η μόνη γυναίκα με αυτήν τη θέση στην Ελλάδα, μιλά για τις συναυλίες, τη μουσική σήμερα, τις αλλαγές σε καλλιτέχνες και κοινό και το Memory Corner με τα ιδιαίτερα vintage ρούχα, την άλλη μεγάλη της αγάπη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Q Lazzarus: Tο τραγικό στόρι του θρυλικού κομματιού «Goodbye Horses».

Μουσική / Q Lazzarus: Tο τραγικό στόρι του θρυλικού κομματιού «Goodbye Horses»

Για χρόνια η Q Lazzarus του «Goodbye Horses», μία από τις πιο αδικημένες ερμηνεύτριες στην ιστορία της ποπ μουσικής, παρέμενε μια μυστηριώδης φιγούρα, τώρα όμως ένα μουσικό ντοκιμαντέρ φωτίζει τη ζωή της.
ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ
Eddie Dark: «Γράφω μουσική επειδή έχω σιχαθεί τα πάντα»

Μουσική / Eddie Dark: «Γράφω μουσική επειδή έχω σιχαθεί τα πάντα»

Από μικρός ένιωθε αποσυνάγωγος. Πιστεύει ότι τα κόμικς είναι η μόνη μορφή τέχνης που είναι τελείως αφιλτράριστη και πιστεύει ότι η γενιά του θα μείνει στην ιστορία ως η γενιά που έχασε τα καλά πράγματα στο τσακ. Ο μουσικός Eddie Dark είναι ο Αθηναίος της εβδομάδας.
M. HULOT
Ερμής

Μουσική / Ermis: «Το τρέμολο του μπουζουκιού ήταν ο αγαπημένος μου ήχος από νιάνιαρο»

O περιζήτητος νέος συνθέτης που έχει συνεργαστεί με τον Good Job Nicky, τη Μαρίνα Σάττι, τη Χάρις Αλεξίου και τον Sidarta επαναπροσδιορίζει τον ήχο του μπουζουκιού και της κλασικής μουσικής με σεβασμό και τόλμη.
M. HULOT
Άξιζαν κάτι καλύτερο τα «100 Χρόνια Ελληνικής Δισκογραφίας»

Daily / Άξιζαν κάτι καλύτερο τα «100 Χρόνια Ελληνικής Δισκογραφίας»

Τα δώδεκα επεισόδια της ομώνυμης σειράς βρίσκονται στο Ertflix, η παρακολούθηση της σειράς όμως υπονομεύεται συχνά από την συμβατική και στεγνή προσέγγιση, και η στημένη παρουσία της Χάρις Αλεξίου στο ρόλο της παρουσιάστριας-αφηγήτριας δεν βοηθάει.  
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Πολυαγαπημένη μου Βίβιαν»: Στο φως η επιστολή που έγραψε ο Μάλκολμ ΜακΛάρεν στην Βίβιαν Γουέστγουντ λίγο πριν τον θάνατό του

Μουσική / Η επιστολή μεταμέλειας του Μάλκολμ ΜακΛάρεν προς τη Βίβιαν Γουέστγουντ, λίγο πριν τον θάνατό του

Τα αποκαλυπτήρια μιας επιστολής γεμάτης μετάνοια αλλά και πικρία, την οποία έγραψε –αλλά δεν έστειλε ποτέ– ο διαβόητος μάνατζερ των Sex Pistols προς την πρώην σύντροφο και συνοδοιπόρο του.
THE LIFO TEAM

σχόλια

2 σχόλια
Πριν από το 1991 ο Tyner είχε ξαναπαίξει στον Λυκαβηττό το 1989 με τον George Benson (σε κουαρτέτο με μπάσο/ντραμς). Αν θυμάμαι καλά ήταν συναυλία και των δύο (δηλαδή το σχήμα ονομαζόταν «The George Benson/McCoy Tyner Quartet). Το παρακάτω κλιπ νομίζω πως πρέπει να είναι από εκείνην ακριβώς την περιοδεία: https://m.youtube.com/watch?v=Q1gzG_RLRJk