The Handmaid's Tale: Θυμωμένο κομψοτέχνημα

The Handmaid's Tale: Θυμωμένο κομψοτέχνημα Facebook Twitter
Κάποια πλάνα είναι σαν ζωγραφικοί πίνακες που ζωντανεύουν όταν δεν το περιμένεις.
2

Αδίκως νομίζω είχε χαρακτηριστεί ατυχής ο τίτλος της ελληνικής μετάφρασης της περιβόητης μέσα στα χρόνια δυστoπικής νουβέλας της Μάργκαρετ Άτγουντ, The Handmaid's Tale που κυκλοφόρησε διακριτικά σχετικά το 1985 για να εξελιχθεί στη συνέχεια σε καλτ «αιρετικό» μπεστ σέλερ, high end φεμινιστική παραβολή και κατά καιρούς αντικείμενο αγωγών και μηνύσεων εκ μέρους υπερσυντηρητικών γονέων και φορέων στη βαθιά Αμερική, οι οποίοι κάποτε ήταν «γραφικοί» αλλά εδώ και μερικούς μήνες βρίσκονται στην εξουσία εκτοξεύοντας τις πωλήσεις του «επικαίρου και προφητικού» βιβλίου στα ύψη.

Προσωπικά, βρίσκω εξαιρετικό τον τίτλο Η ιστορία της πορφυρής δούλης της ελληνικής έκδοσης του 1990 (Εστία, εξαντλημένο προ πολλού) σε μετάφραση Παύλου Μάτεσι, επειδή αποδίδει σωστά τη ρετροφουτουριστική δυστοπία ενός κοντινού μέλλοντος (ή ενός παράλληλου σύμπαντος) όπου έχει επικρατήσει, στις ΗΠΑ αλλά ενδεχομένως και αλλού, ένα καθεστώς θεοκρατικού / πατριαρχικού ολοκληρωτισμού δυτικού τύπου και όσες γυναίκες μπορούν ακόμα να τεκνοποιήσουν γίνονται αναπαραγωγικά εργαλεία («πορφυρές δούλες») της στείρας ολιγαρχίας.

Πρόκειται για κομψοτέχνημα που όμως δεν θυσιάζει στο βωμό του αισθητικού εντυπωσιασμού το σημαντικό συναισθηματικό και ιδεολογικό ειδικό βάρος του κειμένου.

Ατυχής μπορεί να χαρακτηριστεί ο τίτλος μόνο υπό την έννοια ότι δεν μπόρεσε να εκμεταλλευτεί η ελληνική έκδοση την κυκλοφορία μέσα στην ίδια χρονιά ακριβώς της κινηματογραφικής μεταφοράς του βιβλίου της Άτγουντ σε σενάριο Χάρολντ Πίντερ (το ψιλο - αποκήρυξε κατόπιν) και σκηνοθεσία Φόλκερ Σλέντορφ με τον τίτλο Η ιστορία μιας καμαριέρας.

Η καναδέζικη, η ελληνική και η πρώτη αμερικανική έκδοση του βιβλίου
Η καναδέζικη, η ελληνική και η πρώτη αμερικανική έκδοση του βιβλίου

Παρά τον πιστό στο πρωτότυπο τίτλο όμως και το εκλεκτό καστ – η αδικοχαμένη Νατάσα Ρίτσαρντσον στον κεντρικό ρόλο πλαισιωμένη από τον Ρόμπερτ Ντυβάλ και την Φέι Ντάναγουεϊ – το έργο πήγε άπατο (όχι μόνο εδώ, παντού) απογοητεύοντας ειδικά όσους προσδοκούσαν από τον τίτλο κάτι σε σκαμπρόζικο σοφτ πορνό πολυτελείας.

Η αποτυχία της ταινίας όμως ποσώς ανέκοψε την ανέλιξη του βιβλίου σε «κλασικό» σύγχρονο κείμενο μυθοπλασίας που βρέθηκε κατά την επόμενη δεκαετία στις λίστες με τα προτεινόμενα συνοδευτικά της επίσημης σχολικής ύλης αλλά και στη λίστα της American Library Association (ALA) με τα βιβλία που έχουν δεχθεί τις περισσότερες καταγγελίες, κατά κανόνα για άσεμνο και αντιθρησκευτικό περιεχόμενο. Το «προφητικό» στάτους του όμως έμελλε να απογειωθεί τριάντα και πλέον χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του.

Τις ημέρες που ακολούθησαν την εκλογή του Τραμπ, οι πωλήσεις του βιβλίου σημείωσαν άνοδο της τάξης του 200%, ενώ κατά την μεγάλη Πορεία των Γυναικών (Women's March) στην Ουάσιγκτον τον Ιανουάριο παρατηρήθηκαν ουκ ολίγα πλακάτ που αναγνωρίζοντας τις ανατριχιαστικά «ρεαλιστικές» διαστάσεις που έχει λάβει πλέον η επιστημονική φαντασία του βιβλίου, έγραφαν «Κάντε ξανά μυθοπλασία την Μάργκαρετ Άτγουντ» ("Make Margaret Atwood Fiction Again").

The Handmaid's Tale: Θυμωμένο κομψοτέχνημα Facebook Twitter
Όπως λέει σ' έναν από τους εσωτερικούς μονολόγους (που έγιναν εξωτερική αφήγηση στη σειρά) η ηρωίδα, «...μόνο το φεγγάρι φαίνεται ίδιο. Κάτι είναι κι αυτό. Όλα τα άλλα έχουν αλλάξει για πάντα».

Εκείνες τις μέρες, και αφού είχε μαθευτεί ότι το βιβλίο γυριζόταν σε τηλεοπτική σειρά υψηλού κύρους, κυκλοφόρησε και το αστείο που έλεγε ότι «μέχρι να τελειώσουν τα γυρίσματα, θα είναι ντοκιμαντέρ για όσα συμβαίνουν στ' αλήθεια». Πριν κανένα μήνα επίσης, πριν την επίσημη πρεμιέρα της σειράς, γυναίκες στο Τέξας έκαναν πορεία διαμαρτυρίας ενάντια σε τροπολογία υπονόμευσης του δικαιώματος στην έκτρωση ντυμένες «πορφυρές καμαριέρες».

Με δεδομένο το παραπάνω πλαίσιο ραγδαίας επικαιροποίησης του βιβλίου, ήταν περίπου ότι σίγουρο ότι η πρεμιέρα της σειράς θα προκαλούσε έντονες αναταράξεις, συζητήσεις και πλήθος σχετικών δημοσιευμάτων ανεξαρτήτως του ύφους και του περιεχόμενου της. Το hype θα ξεφούσκωνε γρήγορα όμως αν το προϊόν δεν ήταν τόσο εξαίρετο - όπως και να το δει κανείς και ασχέτως φεμινιστικής οπτικής - σε κάθε επίπεδο.

The Handmaid's Tale: Θυμωμένο κομψοτέχνημα Facebook Twitter
Ελίζαμπεθ Μος
The Handmaid's Tale: Θυμωμένο κομψοτέχνημα Facebook Twitter
Samira Wiley

Στην πλοκή έχουν προστεθεί τοτέμ και ταμπού της σύγχρονης ψηφιακής εποχής όπως το Uber ή το Tinder (αν και τα κινητά, οι υπολογιστές και το ίντερνετ γενικά φαίνονται να απουσιάζουν από την καθημερινότητα μετά το πραξικόπημα), η γενική αισθητική αντίληψη πάντως παραπέμπει στο ρετροφουτουριστικό πνεύμα του βιβλίου όπου περιγράφεται ένα ακραίο νεοσυντηρητικό αυταρχικό σύστημα όπου έχουν καταλυθεί όλες σχεδόν οι ατομικές ελευθερίες, κυρίως των γυναικών και των πάσης φύσεως αντιφρονούντων και όπου όπως λέει σ' έναν από τους εσωτερικούς μονολόγους (που έγιναν εξωτερική αφήγηση στη σειρά) η ηρωίδα, «...μόνο το φεγγάρι φαίνεται ίδιο. Κάτι είναι κι αυτό. Όλα τα άλλα έχουν αλλάξει για πάντα».

Τον κεντρικό ρόλο της «καμαριέρας» της οποίας ο σύζυγος εκτελέστηκε και το παιδί αρπάχτηκε μέσα από την αγκαλιά της, ενώ η ίδια μετονομάστηκε σε Offred («of Fred», του Φρεντ, του «κυρίου» της δηλαδή με τον οποίο συνευρίσκεται παρουσία της συζύγου του που δεν μπορεί να κάνει παιδί) ενσαρκώνει με χαρακτηριστική άνεση και μοναδική έμπνευση η Ελίζαμπεθ Μος, για την οποία όλοι νοιώθαμε ότι δεν θα έμενε για πάντα γνωστή μόνο ως «η Πέγκι Όλσεν του Mad Men».

The Handmaid's Tale: Θυμωμένο κομψοτέχνημα Facebook Twitter
Η cameo εμφάνιση της Μπάρμπαρα Άτγουντ στη σειρά για να δώσει ένα χαστούκι στην Ελίζαμπεθ Μος.

Αισθητικά, η σειρά θυμίζει έναν σχεδιαστικά εξαίσιο μηχανισμό ακριβείας, είναι λουσμένη με το φως ενός έντονου ονείρου που γίνεται εφιάλτης και κάποια πλάνα είναι σαν ζωγραφικοί πίνακες που ζωντανεύουν όταν δεν το περιμένεις. Οι δημιουργοί της σειράς πέρασαν από συνεντεύξεις διάφορους σκηνοθέτες, κατέληξαν όμως ευτυχώς στην άγνωστη σχετικά διευθύντρια φωτογραφίας Ριντ Μοράνο παρά το ισχνό σχετικά βιογραφικό της (προσφάτως είχε δουλέψει στο «Lemonade» της Beyoncé και στο τραγικά βραχύβιο «Vinyl»), τους παρουσίασε ένα «lookbook» που περιείχε ακριβώς τον τόνο και το ύφος που είχαν ονειρευτεί.

Πραγματικά, πρόκειται για κομψοτέχνημα που όμως δεν θυσιάζει στο βωμό του αισθητικού εντυπωσιασμού το σημαντικό συναισθηματικό και ιδεολογικό ειδικό βάρος του κειμένου. Ακούγονται ήδη μάλιστα και φήμες για επέκταση της σειράς και σε δεύτερο καταρχάς κύκλο πέρα από την πλοκή του βιβλίου αλλά προσωπικά δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι είναι καλή ιδέα να μετατραπεί κάτι μοναδικό, αυτοτελές και καίριο σε ένα φεμινιστικού τύπου «Hunger Games» για ενήλικες.

Η Μάργκαρετ Άτγουντ συζητά με την Ελίζαμπεθ Μος

Οθόνες
2

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΒΟΥΓΟΝΙΑ

Ανταπόκριση από τη Βενετία / «Βουγονία»: Κριτική για τη νέα ταινία του Γιώργου Λάνθιμου

«Είναι περιπέτεια η "Βουγονία", fun και πιο περίπλοκη απ’ ότι δείχνει» - Ο Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος καταγράφει τις εντυπώσεις του από την παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας στο 82ο Φεστιβάλ Βενετίας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Terence Stamp (1938-2025): Ο μάγκας του Λονδίνου που θα γινόταν Τζέιμς Μποντ

Οθόνες / Terence Stamp (1938-2025): Ο μάγκας του Λονδίνου που θα γινόταν Τζέιμς Μποντ

«Το άτακτο αγόρι του βρετανικού σινεμά βρήκε τον δρόμο του σε ώριμες επιλογές, είτε παίζοντας κάποιον αδυσώπητο κακό είτε αφήνοντας τα λακωνικά του διακριτικά σαν στάμπα, όνομα και πράγμα, σε σύντομες εμφανίσεις – εννοείται πως έχει υποδυθεί και τον διάβολο!»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
The Karate Kid: Πώς η «ταινιούλα που δεν θα έβλεπε κανείς» εξελίχθηκε σε παγκόσμιο φαινόμενο

Οθόνες / The Karate Kid: Πώς η «ταινιούλα που δεν θα έβλεπε κανείς» εξελίχθηκε σε παγκόσμιο φαινόμενο

Η ταινία σημάδεψε μια γενιά εφήβων που φαντασιώνονταν ότι θα αντιστεκόντουσαν ηρωικά στους νταήδες που τους κακοποιούσαν καθημερινά. Και τώρα, ο μύθος επιστρέφει για έκτη φορά στην οθόνη, με πρωταγωνιστές τον Τζάκι Τσαν και τον Ραλφ Μάτσιο
THE LIFO TEAM
Ο άνθρωπος που έφερε την μαύρη μουσική κουλτούρα στο σαλόνι εκατομμυρίων σπιτιών

Daily / Ο άνθρωπος που έφερε τη μαύρη μουσική κουλτούρα στο σαλόνι εκατομμυρίων σπιτιών

Το ντοκιμαντέρ «Sunday Best: The untold story of Ed Sullivan» αναδεικνύει τη συμβολή του Εντ Σάλιβαν και της δημοφιλέστατης τηλεοπτικής εκπομπής του στην ανάδειξη τεράστιων μορφών της μαύρης μουσικής, από τη Nίνα Σιμόν και τον Τζέιμς Μπράουν μέχρι την Tίνα Τέρνερ και τον Στίβι Γουόντερ.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Έντουαρντ Νόρτον: Γεννημένος σε λάθος εποχή

Οθόνες / Έντουαρντ Νόρτον: Γεννημένος σε λάθος εποχή

Με αφορμή τα σημερινά του γενέθλια, ανατρέχουμε στην καριέρα ενός ηθοποιού με την ερμηνευτική στόφα των μεγάλων ονομάτων του New Hollywood, μα καταδικασμένου να εργάζεται σε καιρούς που η κινηματογραφική βιομηχανία δεν ξέρει τι να κάνει μαζί του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Ana Kokkinos: «Αν ήμουν ένας στρέιτ, Άγγλος άντρας, η ζωή θα ήταν ευκολότερη»

Οθόνες / Ana Kokkinos: «Αν ήμουν ένας στρέιτ, Άγγλος άντρας, η ζωή θα ήταν ευκολότερη»

Η ελληνικής καταγωγής Αυστραλή σκηνοθέτιδα πίσω από το «Ten Pound Poms» μιλά στη LiFO για τη στάση των Αυστραλών απέναντι στους μετανάστες, την ταινία της που εξόργισε την ομογένεια, και το πώς είναι να νιώθεις παρείσακτος ακόμη κι όταν το έργο σου έχει δει πολύς κόσμος.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μιχάλης Ρέππας: «Θέλω να διασκεδάζω. Πέρασα τα 65 και έχει αρχίσει να μη με νοιάζει»

Οι Αθηναίοι / Μιχάλης Ρέππας: «Θέλω να διασκεδάζω. Πέρασα τα 65 και έχει αρχίσει να μη με νοιάζει»

«Τρεις Χάριτες», «Βίρα τις Άγκυρες», «Δις εξαμαρτείν», «Safe Sex», «Το Κλάμα βγήκε από τον Παράδεισο», «Μπαμπάδες με ρούμι». Λίγοι μας έχουν κάνει να γελάσουμε τόσο τα τελευταία 30 χρόνια όσο ο Μιχάλης Ρέππας. Ο ηθοποιός, συγγραφέας και σκηνοθέτης που εξαιτίας του «το Τζέλα Δέλτα δεν είχε φουγάρα» αφηγείται τη ζωή του στη LifO.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το τρίο Πασκάλ-Τζόνσον-Έβανς και 9 ακόμα λόγοι να πάτε σινεμά

Οθόνες / Το τρίο Πασκάλ-Τζόνσον-Έβανς και 9 ακόμα λόγοι να πάτε σινεμά

Μια ταινία που η Τζέιν Όστιν θα ήταν περήφανη να είχε σκηνοθετήσει, η Λίντσεϊ Λόχαν ανταλλάζει σώμα με την Τζέιμι Λι Κέρτις ξανά μετά από 22 χρόνια κι ένας μεταλλαγμένος Μπάμπι εκδικείται για τον θάνατο της μαμάς του. – Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM
«Νεαρές μητέρες»: Είναι καλοκαιρινή επιλογή μία ταινία των αδελφών Νταρντέν; 

The Review / «Νεαρές μητέρες»: Tα κατάφεραν πάλι οι αδελφοί Νταρντέν; 

Τι κάνει τις «νεαρές μητέρες» να ξεχωρίζουν από τις προηγούμενες δουλειές των Βέλγων δημιουργών; Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου συζητάνε για τη βραβευμένη ταινία που παίζεται στους θερινούς κινηματογράφους της Αθήνας.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
American Apparel: Τα βρόμικα μυστικά της πιο ανατρεπτικής εταιρείας των ’00s

Οθόνες / American Apparel: Τα βρόμικα μυστικά της πιο ανατρεπτικής εταιρείας των ’00s

Η American Apparel πουλούσε απελευθέρωση, αλλά πίσω από τις βιτρίνες και το φίνο βαμβάκι το brand ήταν βουτηγμένο στα σκάνδαλα: σεξουαλική παρενόχληση, κατάχρηση εξουσίας και ένα εργασιακό κλίμα που κάθε άλλο παρά cool ήταν.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Movies

Οθόνες / Η σπαρταριστή επιστροφή των «Τρελών Σφαιρών» και 9 ακόμα λόγοι για να πάτε σινεμά

Ο Λίαμ Νίσον δείχνει την κωμική στόφα του, η Άλισον Μπρι και ο Ντέιβ Φράνκο πρωταγωνιστούν στην πιο αναμενόμενη ταινία τρόμου της χρονιάς, η νέα ταινία των αδερφών Νταρντέν και 4 επανεκδόσεις – Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM