Η αφίσα με τους δύο πρωταγωνιστές-σύμβολα του «Με κομμένη την ανάσα» του Ζαν-Λικ Γκοντάρ, με την –πρόωρα χαμένη κάτω από ανεξήγητες συνθήκες– Τζιν Σίμπεργκ και τον Ζαν-Πολ Μπελμοντό, που πέθανε μόλις πριν λίγες μέρες, θα μπορούσε κανείς να την εκλάβει και ως φόρο τιμής στον σπουδαίο και δημοφιλή ηθοποιό, αλλά στην ουσία σηματοδοτεί μια ολόκληρη εποχή. Εποχή κινηματογραφικών νεωτερισμών, κοινωνικών εξελίξεων και πολιτικών αναταραχών που επιτάχυνε μια σειρά από μεγάλες αλλαγές στη ζωή των Γάλλων και κατ’ επέκταση των υπόλοιπων Ευρωπαίων.
Η Ελλάδα ακόμα ζούσε μια περίοδο περιπετειών, πριν ενσωματωθεί οριστικά και ενσωματώσει τα κοινωνικά και πολιτικά της άλματα, αλλά υπήρχε μια γενιά νέων που ετοίμαζε το έδαφος.
Η θρυλική σήμερα ταινία του Γκοντάρ, όμως, πάνω από όλα σηματοδοτεί την αφετηρία (αν και χρονικά προηγήθηκαν και άλλες) ενός κινηματογραφικού κινήματος που άλλαξε ολόκληρη την κινηματογραφική πορεία τόσο εκείνης της γενιάς όσο και όλων όσων μιμήθηκαν τον τρόπο της.
Οι νέοι Έλληνες σκηνοθέτες που στις αρχές της δεκαετίας του ’60 οραματίστηκαν ένα νέο σινεμά είχαν ως πρότυπο τους συνομήλικούς τους κινηματογραφιστές που απάρτιζαν την παρισινή Nouvelle Vague, ανατρέποντας όχι μόνο όλους τους αισθητικούς κανόνες της παραδοσιακής κινηματογραφικής γλώσσας αλλά και τις τακτικές και τα κόστη της επίσημης παραγωγής της βιομηχανίας του κινηματογράφου.
Είναι συγκινητικό ότι στο αφιέρωμα τρεις ταινίες έχουν μουσική του Μίκη Θεοδωράκη, το «Μπλόκο» του Κύρου, το θρυλικό πια «Ζ» του Γαβρά και ο ανεπανάληπτος «Ζορμπάς» του Κακογιάννη.
Η νέα γενιά, πριν πάρει στο χέρι την κάμερα και ξεχυθεί στους δρόμους να κινηματογραφήσει αυτοσχεδιάζοντας αλλόκοτες ιστορίες ονειροπόλων ιδεολόγων και τρελών ερωτοχτυπημένων, πέρασε ατέλειωτες ώρες βλέποντας ταινίες από κάθε σημείο της γης, τόσο της τρέχουσας παραγωγής όσο και κλασικές, μελετώντας όλες τις πτυχές της ιστορίας του κινηματογράφου. Κι αυτό το προσέφερε γενναιόδωρα η περίφημη Cinémathèque που (συν)ίδρυσε ένας μεγάλος παθιασμένος του σινεμά, ο Ανρί Λανγκλουά.
Γεννημένος και μεγαλωμένος ανάμεσα σε Έλληνες στη Σμύρνη πριν τη Μικρασιατική Καταστροφή, όπως αφηγείται ο Κώστας Γαβράς στην αυτοβιογραφία του, πρόσφερε στη σύγχρονη γαλλική καλλιτεχνική σκηνή κάτι περισσότερο από μια ακόμα αίθουσα προβολής ποιοτικού σινεμά· πρόσφερε την αισθητική εκπαίδευση και την τροφή για προβληματισμό, δημιουργώντας ως εκ τούτου ένα φυτώριο νέων που παθιάστηκαν με τη γοητεία και τον στοχασμό που μπορεί να προσφέρει το καλλιτεχνικό σινεμά.
Αυτόν τον άνθρωπο, που συνεργάστηκε και στήριξε όσο λίγοι την Αγλαΐα Μητροπούλου στη δική της προσπάθεια να εγκαθιδρύσει στην Αθήνα μια ανάλογη συνθήκη, και που το κατάφερε με την Ταινιοθήκη της Ελλάδας, τιμά το αφιέρωμα που εγκαινιάζεται στις 9 Σεπτεμβρίου με τον τίτλο «Ελλάδα - Γαλλία: Κινηματογραφικές συναντήσεις».
Σχεδόν ολόκληρος ο «Νέος Ελληνικός Κινηματογράφος» γεννήθηκε μέσα από τις ζυμώσεις των νέων που παρακολουθούσαν τις προβολές της Κινηματογραφικής Λέσχης Αθηνών, όπως λεγόταν αρχικά, τις οποίες διοργάνωνε η Μητροπούλου στο νεοκλασικό της οδού Κανάρη, εξασφαλίζοντας κόπιες κλασικών ταινιών από τη Σινεματέκ και χάρη στην προσωπική μέριμνα του Λανγκλουά. Η επιρροή ήταν καθοριστική και πολλοί έφυγαν στη Γαλλία για να σπουδάσουν κινηματογράφο είτε στη Σορβόννη είτε στην περίφημη IDHEC.
Κι όταν η Ελλάδα βρέθηκε κάτω από ανελεύθερο καθεστώς, πάλι η Γαλλία ήταν πρωτίστως η χώρα που φιλοξένησε και γαλούχησε όλους όσους θέλησαν να δοκιμαστούν καλλιτεχνικά. Η λίστα Ελλήνων κινηματογραφιστών είναι εντυπωσιακή και αποδεικνύει πόσο καταλυτικό ρόλο έπαιξε η Γαλλία.
Το αφιέρωμα σε συνεργασία με τη Γαλλική Ταινιοθήκη, πρόεδρος της οποίας είναι άλλωστε ένας σημαντικός και παγκοσμίως γνωστός Έλληνας σκηνοθέτης, ο Κώστας Γαβράς, με αφορμή και την επέτειο της ελληνικής επανάστασης, στην οποία οι Γάλλοι έδωσαν επίσης το «παρών», τόσο σε θεωρητικό όσο και σε επιχειρησιακό επίπεδο, ξεκινάει την Πέμπτη 9 Σεπτεμβρίου στο θερινό Λαΐς στην ταράτσα της Ταινιοθήκης της Ελλάδας και χωρίζεται σε ενότητες.
Η πρώτη, με τίτλο «Διάλογος μεταξύ ταινιοθηκών: από τον Ανρί Λανγκλουά, τον Κλοντ Μπερί και τον Ζαν Ρους στον Κώστα Γαβρά», συμπεριλαμβάνει αποκαταστημένες κλασικές ταινίες του Μεσοπολέμου, όπως η «Πτώση του οίκου των Άσερ» του Ζαν Επστάιν σε σενάριο του Μπουνιουέλ, το ανυπέρβλητο και άκρως επιδραστικό «Διαγωγή μηδέν» του Ζαν Βιγκό, αλλά και μία από τις πρώτες ομιλούσες ταινίες του Ζαν Ρενουάρ, η «Σκύλα». Στην ίδια κατηγορία συμπεριλαμβάνονται τα «Με κομμένη την ανάσα» του Γκοντάρ, «Αμερικανική νύχτα» του Φρανσουά Τριφό, «Μια νύχτα με τη Μοντ» του στοχαστικού Ερίκ Ρομέρ, «Μυριέλ» του Αλέν Ρενέ και το απολαυστικό «Οι διακοπές του κυρίου Ιλό» του Ζακ Τατί. Επίσης ο «Πορτοφολάς» του τιτάνα του παγκόσμιου κινηματογράφου Ρομπέρ Μπρεσόν και το άγνωστο στην Ελλάδα «Ξάδελφος, ξαδέλφη, πιρόγα, γόνδολα» του ανθρωπολόγου-κινηματογραφιστή Ζαν Ρους.
Στη δεύτερη ενότητα, με τίτλο «Γαλλικές επιρροές στον ελληνικό κινηματογράφο», συμπεριλαμβάνονται καταρχάς οι «Κυνηγοί» του Θόδωρου Αγγελόπουλου, που είναι και η εναρκτήρια ταινία του αφιερώματος, το λυρικό «Δύο φεγγάρια τον Αύγουστο» του Κώστα Φέρρη, το γκονταρικό «Τα χρώματα της Ίριδος» του Νίκου Παναγιωτόπουλου, ο συνταρακτικός «Ιωάννης ο βίαιος» της Τώνιας Μαρκετάκη (που συνεργάστηκε και με τον ίδιο τον Γκοντάρ), το «Μια ζωή σε θυμάμαι να φεύγεις» της Φρίντας Λιάππα, το τολμηρό πολιτικά «Μπλόκο» του Άδωνι Κύρου, και το «Κιέριον» του Δήμου Θέου, που θεωρείται η ταινία που εγκαινιάζει τον Νέο Ελληνικό Κινηματογράφο. Επίσης το αποκαταστημένο «Γράμμα από το Σαλερουά» του Λάμπρου Λιαρόπουλου, που εργάστηκε δίπλα στον Λανγκλουά ως γραμματέας και ο οποίος χρηματοδότησε την ταινία, αλλά και φιλμ-λυρικές προσεγγίσεις των Αντουανέτας Αγγελίδη, Στέλλας Θεοδωράκη και Θάνου Αναστόπουλου και Εύας Στεφανή.
Το αφιέρωμα ολοκληρώνεται με την ενότητα «Η Ελλάδα στις γαλλικές παραγωγές», η οποία συμπεριλαμβάνει ταινίες η θεματολογία των οποίων καθορίζεται από ελληνικούς μύθους και τόπους, όπως τα λυρικά ντοκιμαντέρ του Ζαν-Ντανιέλ Πολέ, αλλά και θρυλικές ταινίες των Ζαν Κοκτό, Κώστα Γαβρά και Ζιλ Ντασέν. Φυσικά δεν θα μπορούσαν να λείπουν αναφορές στον Ροβήρο Μανθούλη που μεγαλούργησε στη γαλλική τηλεόραση, στα εικαστικά πρωτοποριακά φιλμ των Μαρίας Κλωνάρη και Κατερίνας Θωμαδάκη, ενώ δύο ταινίες αποτείνουν φόρο τιμής στον Μιχάλη Κακογιάννη και τον διευθυντή φωτογραφίας Γιώργο Αρβανίτη. Το μίνι ντοκιμαντέρ «Συνομιλώντας με τον Ανρί Λανγκλουά» και η γκαγκστερική κωμωδία του Ρομέν Γαβρά «Ο κόσμος του ανήκει», μαζί με τις μικρού μήκους νέων Ελλήνων (Κεκάτος, Κοτζαμάνη, Σανίδης, Νεοφώτιστος, Ραφτογιάννης, Ζώης) που διέπρέψαν στα φεστιβάλ Καννών και Κλερμόν Φεράν, συμπληρώνουν αυτή την κινηματογραφική γιορτή ελληνογαλλικής φιλίας.
Είναι συγκινητικό ότι στο αφιέρωμα τρεις ταινίες έχουν μουσική του Μίκη Θεοδωράκη, το «Μπλόκο» του Κύρου, το θρυλικό πια «Ζ» του Γαβρά και ο ανεπανάληπτος «Ζορμπάς» του Κακογιάννη.
Ελλάδα-Γαλλία: Κινηματογραφικές Συναντήσεις
9-23/9/2021
Ταινιοθήκη της Ελλάδος - Θερινός Κινηματογράφος Λαΐς
Δείτε εδώ όλο το πρόγραμμα του φεστιβάλ.
σχόλια