Μόνο στην Ακρόπολη, στη ζωφόρο του Παρθενώνα και στις μετόπες μπορεί κανείς να μετρήσει περισσότερα από 200 ανάγλυφα άλογα. Η πληθώρα μελανόμορφων αμφορέων με εικονογραφία αλόγων, τα ιππόμορφα πήλινα σκεύη, τα παιδικά αλογάκια, αμφορείς μέσα στους οποίους θάφτηκαν βρέφη και αναπαριστούν στην εξωτερική τους επιφάνεια άλογα, όλα μαρτυρούν τον μεγάλο θαυμασμό και την αγάπη που έτρεφαν οι αρχαίοι Αθηναίοι για το πανέμορφο και περήφανο αυτό ζώο.
Το άλογο δεν ήταν μόνο ένας πιστός σύντροφος στον πόλεμο και την ειρήνη, χρήσιμο μέσο για να μεταφέρει με ταχύτητα τον αναβάτη του από την πόλη στην ύπαιθρο ή σε άλλη πόλη και το βασικότερο εργαλείο στη μάχη, αλλά με την ορμητικότητά του, που θύμιζε τη δυναμική των κυμάτων και τη σφοδρότητα ενός ποταμού, ήταν το ιερό ζώο του Ποσειδώνα. Ίσως αυτός να είναι ο λόγος που βρέθηκαν τόσοι τάφοι αλόγων στο Φάληρο, δίνοντας τροφή για εικασίες είτε περί θυσιών αλόγων είτε περί ύπαρξης ιπποδρομίου εκεί (όπως και στη σύγχρονη εποχή) και κέντρου εκπαίδευσης του αθηναϊκού ιππικού. Με αυτές τις περιγραφές εξηγεί η διευθύντρια της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών της Αθήνας κ. Τζένιφερ Νάιλς την έκθεση «ΙΠΠΟΣ: Το άλογο στην αρχαία Αθήνα», την οποία και επιμελείται, και συμπληρώνει: «Ο σπουδαίος πολιτικός Κίμωνας, λέει ο Ηρόδοτος, κηδεύτηκε δίπλα στα άλογά του. Είχε στην κατοχή του φοράδες που είχαν κερδίσει βραβεία στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Όσον αφορά τους σκελετούς υγιών αρσενικών αλόγων, νέων σε ηλικία, μεταξύ τεσσάρων και επτά χρονών, τα οποία βρέθηκαν τοποθετημένα σε στάση καλπασμού, με την ουρά να ανεμίζει ψηλά, κάνουμε εικασίες ότι όντως θυσιάστηκαν δίπλα στη θάλασσα, στον θεό Ποσειδώνα, που λατρευόταν ως "ίππιος". Το ερώτημα ίσως να μην μπορεί να απαντηθεί με απόλυτη βεβαιότητα, ωστόσο γνωρίζουμε ότι κατά την περίοδο του χαλκού (1200 π.Χ.) γίνονταν θυσίες αλόγων τόσο στην Αθήνα όσο και σε άλλες πόλεις της αρχαίας Ελλάδας. Τα άλογα είναι πολύ όμορφα τοποθετημένα στους τάφους τους, δηλαδή καθόλου στην τύχη, καθώς, ως γιγαντόσωμα ζώα, θα ήταν δύσκολο να πεταχτούν μέσα στο χώμα αδέξια και χωρίς προσοχή. Στην έκθεση για πρώτη φορά θα εκτεθεί σκελετός αλόγου όπως βρέθηκε μέσα στον τάφο του».
Τα εκθέματα καλύπτουν μια μεγάλη χρονική περίοδο, από τη γεωμετρική μέχρι την ελληνιστική, και έχουν παραχωρηθεί ως δάνεια από το Μουσείο της Ακρόπολης, το Εθνικό Αρχαιολογικό, του Κεραμεικού, της Βραυρώνας και από την Αγορά, αλλά και από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Φλωρεντίας, του οποίου το έκθεμα ίσως είναι και το πιο εντυπωσιακό.
Η κατοχή ενός αλόγου στην αρχαία Αθήνα δεν ήταν κάτι που αφορούσε όλους τους πολίτες, καθώς το κόστος αγοράς του ήταν απρόσιτο για την πλειονότητα. Ένα άλογο, που συνήθως το έφερναν από τη Θεσσαλία, κόστιζε 700 δραχμές, δηλαδή μισθούς δύο ετών. Αυτό αποδεικνύει χωρίς καμία αμφιβολία ότι κάτοχος αλόγου μπορούσε να είναι μόνο γόνος εύπορης οικογένειας. Αυτός ήταν και ο λόγος που ο Αριστοφάνης βάζει στους «Ιππείς» του τον Χορό να αποτελείται από νέους, μέλη της ανώτερης οικονομικά και κοινωνικά τάξης της Αθήνας. Η ίδια εξήγηση δίνεται και για την ύπαρξη τόσο πολλών ονομάτων με το συνθετικό -ίππος, όπως Ιπποκράτης, Ίππαρχος, Δέξιππος, Ξάνθιππος και άλλα. Αποτελούσαν μόδα της εποχής, καθώς πολλοί ήθελαν να υιοθετούν ανάλογα ονόματα ως ενδεικτικά ευγενικής καταγωγής.
Η αρχαία ελληνική κληρονομιά βρίθει από την παρουσία αλόγων, όχι μόνο σε κάθε καλλιτεχνική έκφραση αλλά και στη ζωή των ισχυρών, από την «Ιλιάδα» του Ομήρου, όπου τα άλογα του Αχιλλέα έχουν ακόμη και λαλιά, έως τον Βουκεφάλα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η έκθεση επικεντρώνεται στην ιδιαίτερη σχέση της Αθήνας με το άλογο. Ανάμεσα στα εκθέματα είναι και μια στομίδα από ηνία περσικής προέλευσης που συλλέχθηκε μετά τη Μάχη του Μαραθώνα, όπως και ένα ζεύγος σπιρουνιών.
Μια έκθεση που συνδυάζει την τέχνη και την επιστημονική έρευνα και αφορά τους πάντες, ανεξαρτήτως ηλικίας. Γι’ αυτό έχουν οργανωθεί επισκέψεις σχολείων και υπάρχει πρόβλεψη για επεξηγηματικές ταμπέλες ειδικά σχεδιασμένες για τους νεαρότερους επισκέπτες. Παράλληλα, οι εκδόσεις Μέλισσα έχουν έτοιμο ένα παιδικό βιβλίο με τον τίτλο «Αύρα», το όνομα της θρυλικής φοράδας από την Κόρινθο που κέρδισε μόνη της την πρώτη θέση σε ολυμπιακό άθλημα, αφού συνέχισε να τρέχει ακόμα κι όταν έπεσε ο αναβάτης της. Το υπογράφει η ίδια η κ. Νάιλς, η οποία εξηγεί: «Έχει μεγάλο ενδιαφέρον η σύνδεση των αλόγων με τα παιδιά. Είναι πάμπολλοι οι τάφοι παιδιών με παιχνίδια, ανάμεσα στα οποία βρίσκουμε και άλογα ή μικρά ομοιώματα αλόγων, οι αμφορείς με εικονογραφίες όπου άντρες ιππεύουν ή πέφτουν από αυτά, και με κεφαλές αλόγων, όλα κυρίως της αρχαϊκής περιόδου – πρόκειται για συνήθειες που παρατηρούνται σχεδόν αποκλειστικά στην Αθήνα.Οι υπόλοιπες πόλεις δεν έδιναν τόσο μεγάλη σημασία στο άλογο όσο οι Αθηναίοι». Πράγματι, οι ανασκαφές στην Αρχαία Αγορά της Αθήνας έχουν φέρει στο φως ουκ ολίγες μαρτυρίες αναφορικά με τη μεγάλη οργάνωση και τον σημαντικό ρόλο του αθηναϊκού ιππικού σώματος, των ιππέων, και τις βρίσκουμε με τη μορφή επιγραφών, συμβόλων και τιμητικών μνημείων.
Τα εκθέματα καλύπτουν μια μεγάλη χρονική περίοδο, από τη γεωμετρική μέχρι την ελληνιστική, και έχουν παραχωρηθεί ως δάνεια από το Μουσείο της Ακρόπολης, το Εθνικό Αρχαιολογικό, του Κεραμεικού, της Βραυρώνας και από την Αγορά αλλά και από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Φλωρεντίας, του οποίου το έκθεμα ίσως είναι και το πιο εντυπωσιακό: ένα χάλκινο άλογο ελληνιστικής περιόδου (330-340 π.Χ.) που χρησιμοποιήθηκε ως σιντριβάνι στο αναγεννησιακό αρχοντικό του Λαυρέντιου του Μεγαλοπρεπή των Μεδίκων. Στην αρχική του μορφή, όταν μεταφέρθηκε στη Ρώμη, το ομοίωμα του αλόγου ήταν ολόκληρο, με τον αναβάτη του, και επίχρυσο. Το πιθανότερο είναι ότι το μεγαλύτερο τμήμα του το έλιωσαν και το χρησιμοποίησαν για την κατασκευή νομισμάτων ή εργαλείων. Ευτυχώς, σώθηκε το κεφάλι. Πρόσφατα καθαρίστηκε και βρέθηκε μια μικρή ελληνική επιγραφή, αποδεικνύοντας ότι τελικά ήταν ελληνικό, ενώ ως τώρα θεωρούνταν ρωμαϊκό.
Μια συναρπαστική έκθεση τέχνης και επιστήμης στην πτέρυγα «Ιωάννης Μακρυγιάννης» από τις 20 Ιανουαρίου έως το τέλος του Απριλίου 2022, με μια ποικιλία αρχαιοτήτων από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Μαρμάρινα γλυπτά, αγγεία και νομίσματα από τη γεωμετρική, την αρχαϊκή, την κλασική και την ελληνιστική περίοδο, έργα τέχνης και καθημερινής χρήσης που απεικονίζουν την εμμονή των Αθηναίων με την εκτροφή των αλόγων και τους ιππικούς αγώνες.
Η έκθεση πλαισιώνεται από εβδομαδιαία εκπαιδευτικά προγράμματα που θα πραγματοποιούνται από την υπότροφο της Σχολής Ελένη Γκίζα, ενώ στο αμφιθέατρο Cotsen Hall της Σχολής θα πραγματοποιηθούν έξι διαλέξεις σχετικά με την αρχαία ιππική τέχνη, που θα είναι διαθέσιμες και διαδικτυακά στον ιστότοπο της Σχολής. Καθώς η έκθεση δεν στοχεύει αποκλειστικά στο φιλότεχνο κοινό αλλά απευθύνεται και σε οικογένειες και σχολικές ομάδες, ο κεντρικός της σκοπός είναι καταρχάς να αναδείξει τους διαφορετικούς ρόλους που έπαιζαν τα άλογα στην αρχαία Αθήνα και να δείξει στους επισκέπτες την ιδιαίτερη σημασία που είχαν στη ζωή των αρχαίων Αθηναίων. Μέσα από αυτή την έκθεση η Αμερικανική Σχολή ευελπιστεί να εκπληρώσει μία από τις πιο σημαντικές αποστολές της, τη διάδοση της αρχαιολογικής και επιστημονικής της έρευνας.
