Είναι ακριβά τα καινούργια βιβλία; Από τον Νίκο Σαραντάκο

Είναι ακριβά τα καινούργια βιβλία; Από τον Νίκο Σαραντάκο Facebook Twitter
12

Από το blog του Νίκου Σαραντάκου

Το ερώτημα του τίτλου τέθηκε προχτές από μια πρωτοβουλία βιβλιοφιλικών ιστολογίων, που απεύθυναν ανοιχτή επιστολή στους εκδότες (γενικώς), μόνο που δεν τέθηκε σαν ερώτημα αλλά σαν διαπίστωση: το καινούργιο βιβλίο είναι ακριβό στη χώρα μας. Η φίλη Βιβή Γ. που είχε την πρωτοβουλία για το διάβημα αυτό, με είχε καλέσει, με σχόλιό της εδώ, να συμμετάσχω κι εγώ στην κοινή αυτή προσπάθεια, και της είχα απαντήσει ότι δεν νομίζω πως το καινούργιο βιβλίο είναι ακριβό. Καιρός είναι τώρα να στηρίξω τη θέση μου αυτή, αν και αναπόφευγα θα επαναλάβω πράγματα που ήδη έχω εκθέσει σε παλιότερο άρθρο μου. Πρώτα όμως δίνω το λινκ προς την ανοιχτή επιστολή των βιβλιόφιλων ιστολόγων, παρόλο που δεν συμφωνώ μαζί της, ούτε στο περιεχόμενο ούτε στη μορφή.

Φυσικά, οι βιβλιόφιλοι έχουν ένα μεγάλο δίκιο: στη σημερινή βαθιά κρίση, όπου το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών έχει υποστεί κατακόρυφη μείωση, σχεδόν όλοι αναγκάζονται να κάνουν περικοπές στα εξοδά τους, άρα και στα χρήματα που συνήθιζαν να διαθέτουν για βιβλία. Και η επιστολή τους έχει το καλό ότι θέτει ξανά σε συζήτηση το θέμα και δίνει αφορμή να ακουστούν απόψεις. Από την άλλη πλευρά, δεν μπορώ να μην παρατηρήσω ότι είναι σφάλμα να αντιμετωπίζονται όλοι οι εκδότες σαν ένα ενιαίο σύνολο, όπως άλλωστε και όλοι οι βιβλιοπώλες: άλλη δύναμη έχει το μεγάλο βιβλιοπωλείο του κέντρου και άλλη ο μικρός βιβλιοπώλης της συνοικίας. Επίσης, μερικά από τα επιχειρήματα που παρατίθενται για να στηρίξουν τη θέση ότι το βιβλίο είναι ακριβό, μου φαίνονται εξαιρετικά ισχνά: Όταν ένα μέσο βιβλίο στοιχίζει 15-20€, οι περισσότεροι θα προτιμήσουν να παρακολουθήσουν μια ταινία στον κινηματογράφο, που κοστίζει πολύ κάτω από 10€ ή τα ίδια χρήματα να τα αφιερώσουν σε άλλου είδους (ψυχαγωγική) διέξοδο. Τέτοιες μπακάλικες συγκρίσεις βεβαίως ανατρέπονται πολύ εύκολα αν σκεφτεί κανείς ότι υπάρχουν άλλες μορφές ψυχαγωγίας όπου το εικοσάευρο εξανεμίζεται για πλάκα, ότι η ανάγνωση του βιβλίου διαρκεί πολύ περισσότερο, ότι το ίδιο βιβλίο θα το διαβάσουν και τα άλλα μέλη της οικογένειας (ενώ στο σινεμά θα πληρώσουν ξεχωριστά εισιτήρια), ότι το βιβλίο μπορείς να το ξαναδιαβάσεις δωρεάν.

Ευτυχώς, ο βιβλιόφιλος (ή και βιβλιοφάγος), που έχει δει το εισόδημά του να συρρικνώνεται, έχει κι άλλες λύσεις διαθέσιμες για να διατηρήσει σχετικά άθικτη την αγοραστική του δύναμη σε βιβλία. Μάλιστα η κρίση, κατά περίεργο τρόπο, έχει δημιουργήσει ευκαιρίες ακόμα και για αύξηση της βιβλιοαγοραστικής δύναμης με μείωση της χρηματικής δαπάνης για βιβλία. Κάποιος που διέθετε, ας πούμε, 60 ευρώ το μήνα για να αγοράζει 3 καινούργια βιβλία των 20 ευρώ, μπορεί με τη μισή δαπάνη, 30 ευρώ, να αγοράσει ένα καινούργιο βιβλίο (πάλι 20 ευρώ) και 5 βιβλία από προσφορές εφημερίδων προς 2 ευρώ το ένα (ή 3 βιβλία από πανέρια βιβλιοπωλείων προς 3 ευρώ το ένα). Υπάρχουν επίσης οι δανειστικές βιβλιοθήκες (σε μερικά μέρη είναι πολύ αξιόλογες) ή και ο άτυπος δανεισμός μεταξύ φίλων. Οι βιβλιόφιλοι ιστολόγοι αναγνωρίζουν ότι "καλή λύση" είναι η στροφή των αναγνωστών σε παλιούς τίτλους, παζάρια, προσφορές, βιβλιοθήκες κτλ. αλλά, πολύ σωστά, βάζουν το δάχτυλο εκεί που πονάει: στους καινούργιους τίτλους:

Αν με τις προσφορές, τα παζάρια, την στροφή στους παλιούς τίτλους και την επιστροφή στις βιβλιοθήκες διαφαίνεται μια καλή λύση, τι θα γίνει με τους καινούργιους τίτλους; Θα αφορούν σε όλο και πιο λίγους; Και αν παγιωθεί αυτό ως αναγκαστική συνθήκη στην κρίση, θα πάμε από την εκδοτική πλημμυρίδα σε μιαν εκδοτική άμπωτη, της οποίας τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά θα περιγράφονται με την φράση εκδίδουμε ό,τι μπορεί να αποσβέσει;

Προσπερνάω γρήγορα το αχώνευτο "θα αφορούν σε όλο και πιο λίγους" (ο Μπαμπινιώτης έγραψε το γράμμα;) γιατί ο κίνδυνος, με την εκδοτική άμπωτη, να εκδίδονται σχεδόν μόνο "ευπώλητα" είναι υπαρκτός. Νομίζω όμως ότι το βασικό πρόβλημα του καινούργιου τίτλου δεν είναι η δήθεν υψηλή τιμή του, αλλά η υπερπροσφορά καλών βιβλίων σε πολύ φτηνότερες τιμές. Όταν πολλές κυριακάτικες ή σαββατιάτικες εφημερίδες κυκλοφορούν γκαστρωμένες με ένα ή δύο βιβλία, και μάλιστα βιβλία που δεν είναι και για πέταμα, ο αγοραστής τους μέσα σε ένα μήνα, έχοντας διαθέσει μόλις 9 ευρώ παραπάνω, θα έχει προσθέσει στη βιβλιοθήκη του οχτώ βιβλία. Ξέρετε πολλούς Έλληνες να αγοράζουν/διαβάζουν περισσότερα από 8 βιβλία το μήνα; Ασφαλώς όχι. Και να μην τα διαβάσει, χορταίνει το μάτι του και το μυαλό του, και δεν αισθάνεται καμιά ανάγκη να αγοράσει βιβλία. Βέβαια, τα "βιβλία των εφημερίδων" τυπώνονται σε χαρτί κατώτερης ποιότητας -αλλά η υπερπροσφορά παλιότερων βιβλίων δεν σταματάει εκεί. Στα μεγάλα βιβλιοπωλεία του κέντρου βρίσκει κανείς πληθώρα αξιόλογων παλιών τίτλων, από κορυφαίους εκδοτικούς οίκους, που πουλιούνται σε θηριώδεις εκπτώσεις (φτάνουν στο 80%). Οι εκδότες που το κάνουν αυτό, από μια άποψη πριονίζουν το κλαδί πάνω στο οποίο κάθονται, αφού όταν πλημμυρίζουν την αγορά με παλιά βιβλία τους πλήττουν και τα δικά τους νέα βιβλία, έχουν όμως αδήριτη ανάγκη για ρευστό. Όταν λοιπόν υπάρχει τέτοιος κορεσμός από καλό και πάμφθηνο βιβλίο, ο καινούργιος τίτλος δίνει μια άνιση μάχη, στην οποία ο καθοριστικός παράγοντας δεν είναι η τιμή του βιβλίου. Διότι, ακόμα κι αν το βιβλίο των 18 ευρώ πέσει στα 15 (τέτοιες μειώσεις έχουν ήδη γίνει σε ορισμένες περιπτώσεις), και πάλι το 15 δεν θα μπορεί να αναμετρηθεί με το 3 ή το 5 αν κριτήριο είναι αποκλειστικά η τιμή.

Τυχαίνει στη συζήτηση αυτή να συμμετέχω από πολλές μεριές. Και από τη μεριά του αναγνώστη, και από τη μεριά του συγγραφέα, ενώ πρόσφατα αντιμετώπισα δίλημμα όταν προτάθηκε η διανομή του βιβλίου μου Λέξεις που χάνονται ως προσφορά από το Βήμα. Το βιβλίο αυτό είχε μια ικανοποιητική κυκλοφοριακή πορεία, αφού 14 μήνες μετά την έκδοσή του έχει σχεδόν εξαντληθεί, αλλά ο εκδότης δίσταζε να το ανατυπώσει επειδή φοβόταν ότι θα έμεναν αδιάθετα τα περισσότερα αντίτυπα. Από τη σκοπιά του είχε δίκιο, και επειδή είναι εκδότης που βγάζει πολλά "αντιεμπορικά" βιβλία δεν μπορώ να τον κατηγορήσω για συντηρητισμό. Και πάνω που προβληματιζόμασταν αν θα ανατυπώναμε ή όχι το βιβλίο, ήρθε η πρόταση από το Βήμα και, κατά κάποιο τρόπο, μας έλυσε τα χέρια.

Έχοντας λοιπόν συνεργαστεί με εκδότες, δεν βλέπω εφικτό να μειωθεί αισθητά η τιμή του βιβλίου. Άλλωστε, ο εκδότης μικρό μόνο κλάσμα της τιμής αυτής καρπώνεται. Στο βιβλίο των 20 ευρώ, περίπου 9 ευρώ πηγαίνουν στο βιβλιοπωλείο: το ποσοστό αυτό διαμορφώνεται κατά μέσο όρο αν συμψηφιστεί το 35% των μικρών βιβλιοπωλείων με το 50% των χοντρεμπόρων-μεγάλων αλυσίδων. Ο εκδότης έχει και αφανή "διαφημιστικά" έξοδα. Για παράδειγμα, για να μπει ένα βιβλίο στη βιτρίνα ή να προβληθεί σε περίοπτη θέση στον Ιανό, στο Public και σε άλλα μεγάλα βιβλιοπωλεία (όχι όμως σε όλα: η Πολιτεία δεν εφαρμόζει τέτοιες μεθόδους) ο εκδότης πρέπει να πληρώσει ένα ποσό που μπορεί να φτάνει τα 1000 ευρώ ή και να τα ξεπερνάει. Λένε μάλιστα ότι και η δημοσίευση βιβλιοπαρουσίασης σε περιοδικά του χώρου διευκολύνεται αν ο εκδότης αγοράσει διαφημίσεις στα τεύχη του περιοδικού.

Τα κοστολόγια ποικίλλουν βέβαια, αλλά προσωπικά βρήκα πειστικά τα επιχειρήματα που παρέθεσε ο εκδότης της Ωκεανίδας σε παλιότερο άρθρο του, όπου από τα 20 ευρώ ενός βιβλίου με τιράζ 3.000 στον εκδότη καταλήγουν 3,63 ευρώ. Βέβαια, η κατανομή αυτή δεν παίρνει υπόψη της το ενδεχόμενο να γίνει δεύτερη έκδοση (χωρίς επιπλέον κόστος για μετάφραση κτλ.) που αφήνει πολύ περισσότερο κέρδος στον εκδότη, αυτό όμως αντισταθμίζεται και με το παραπάνω από τον κίνδυνο το βιβλίο να πουλήσει μόνο 500 αντίτυπα ή και λιγότερα. Και πόσα βιβλία σήμερα πουλάνε πάνω από 3.000 κομμάτια; Τι ποσοστό αντιπροσωπεύουν επί του συνόλου των τίτλων; Πολύ μικρό υποθέτω.

Μάλιστα, οι βιβλιόφιλοι ιστολόγοι ζητούν χαμηλές τιμές στα καινούργια βιβλία "χωρίς αλλαγή στην αισθητική και την ποιότητά τους", ένα ευχολόγιο που θυμίζει αρκετά την παροιμία με την ολάκερη πίτα και τον χορτάτο σκύλο. Αλλά ας κάνουμε μιαν άσκηση σκέψης, κι ας υποθέσουμε ότι με κάποιο τρόπο γίνεται αυτό που ζητάνε οι βιβλιόφιλοι ιστολόγοι: έστω λοιπόν ότι αύριο η κυβέρνηση επιβάλλει υποχρεωτική μείωση κατά 25% στις τιμές των νέων τίτλων. Ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα; Ο εκδότης, επειδή φυσικά δεν μπορεί να μειώσει τα άλλα στοιχεία κόστους του (χαρτί κτλ.) ούτε θα μπορεί να απαιτήσει από τις μεγάλες αλυσίδες να μειώσουν το ποσοστό τους (εδώ δεν μπορούν να απαιτήσουν από κάποια μεγαλοβιβλιοπωλεία, ονόματα δε λέμε, να πληρώνουν έγκαιρα!), θα "μετακυλίσει" τα διαφυγόντα έσοδα στους πιο αδύνατους κρίκους της αλυσίδας: στα μικρά βιβλιοπωλεία, που θα δουν το ποσοστό κέρδους τους να μειώνεται και θα οδηγηθούν στο κλείσιμο αφού η αλυσίδα θα πουλάει πολύ φτηνότερα, στους συγγραφείς (πλην μπεσελεράδων) και, κυρίως, στους συνήθεις ύποπτους, δηλαδή μεταφραστές, επιμελητές, διορθωτές και λοιπούς φτωχοδιάβολους, που ήδη ήταν κακοπληρωμένοι πριν από την κρίση και ήδη έχουν κληθεί (στην καλύτερη περίπτωση) να "δείξουν κατανόηση" τώρα που ήρθε η κρίση (πάμπολλες είναι οι καταγγελίες του ΣΜΕΔ για τα φέσια εκδοτών σε μεταφραστές και λοιπούς συνεργάτες). Οπότε η γενικευμένη μείωση τιμής θα οδηγήσει σε υπερσυγκέντρωση των σημείων πώλησης και σε ακόμα χειρότερη ποιότητα των βιβλίων (διότι το νηστικό αρκούδι δεν μεταφράζει καλά, ούτε επιμελείται, ούτε διορθώνει).

Αυτό το τελευταίο μάς δείχνει ότι οι εκδότες δεν είναι άγγελοι: ασφαλώς δεν είναι, και έχουν το δικό τους μερίδιο ευθυνών στην κρίση, ενώ τώρα, που όλα πέφτουν πάνω στο κεφάλι τους, δεν έχουν μπορέσει να συντονιστούν ώστε να αποκτήσουν μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη απέναντι στην αλυσίδα που τους πατάει στο λαιμό απαιτώντας 50% έκπτωση και πληρωμή όποτε το θυμηθεί, κάτι που κάποτε ήταν αδιανόητο.

Μερικοί εκδότες έχουν ήδη ρίξει τις τιμές ή τουλάχιστον έτσι υποστηρίζουν. Πειστικό βρήκα ένα επιχείρημα που έφερε ο εκδότης Αργύρης Καστανιώτης στο Φέισμπουκ. Το 2010 είχε εκδώσει το μυθιστόρημα "Αυτό που η μέρα οφείλει στη νύχτα" του Αλγερινού Γιασμίνα Χάντρα (παρά το γυναικείο ψευδώνυμο, ο συγγραφέας είναι άντρας), 368 σελίδες, τιμή 18 ευρώ. Το 2012, το νέο μυθιστόρημα του ίδιου συγγραφέα, Εξίσωση θανάτου, τιμάται 15 ευρώ (για 328 σελίδες). Αν κάνετε τις πράξεις, το νεότερο βιβλίο είναι φτηνότερο κατά 9,3% (με αναγωγή στην τιμή ανά σελίδα).

Συμφωνώ φυσικά ότι πολλά βιβλία προσφέρονται σε υψηλή τιμή, συνήθως όταν έχουν βάσιμες ελπίδες για μεγάλες πωλήσεις. Έχει αναφερθεί το παράδειγμα του τελευταίου βιβλίου του Π. Μάρκαρη, το οποίο, όπως βλέπω, τιμάται 19,17 ευρώ για 323 σελίδες -δεν το βρίσκω εξωφρενικά ακριβό, αλλά σημειώνω πως κάποιοι που το διάβασαν λένε ότι χρησιμοποιείται αφύσικα μεγάλη γραμματοσειρά (εγώ δεν το έχω δει).

Πάντως, αν δεχτούμε ότι ο Μάρκαρης ή άλλος μπεσελεράς μπορεί και πουλάει υπερτιμημένα, αυτό είναι ένα ακόμα επιχείρημα που δείχνει ότι η τιμή δεν παίζει τον αποκλειστικό ρόλο στη διάθεση του βιβλίου: ο συγγραφέας έχει το κοινό του, που τον αγοράζει έστω και ακριβότερα. (Αυτό πάντως μένει να αποδειχτεί). Για παράδειγμα, εγώ θα αγόραζα τα βιβλία του Μακριδάκη ακόμα κι αν ήταν ακριβότερα κατά 20%.

Ωστόσο, δεν αποκλείω να έχουν δίκιο οι βιβλιόφιλοι συντάκτες της επιστολής για την τιμή του ηλεβιβλίου. Διαισθητικά, τείνω να υποστηρίξω κι εγώ ότι η τιμή του ηλεκτρονικού βιβλίου θα μπορούσε να είναι μικρότερο ποσοστό της τιμής του έντυπου βιβλίου, όμως διστάζω επειδή δεν έχω κάνει συγκριτική ανάλυση με την κατάσταση που επικρατεί σε άλλες χώρες. Περιδιαβάζοντας μάλιστα τη γαλλική amazon είδα με έκπληξη ότι η τιμή κάποιων καινούργιων ηλεβιβλίων σε φορμά Κιντλ είναι μεγαλύτερη (έως πολύ μεγαλύτερη) από την τιμή των ηλεβιβλίων τσέπης ή περίπου ίδια, οπότε δεν μπορώ χωρίς περισσότερα στοιχεία να κατηγορήσω τον Έλληνα εκδότη που πουλάει τα ηλεβιβλία του στο 70% της τιμής του χάρτινου βιβλίου. (Εδώ μια παρένθεση: Και στην Αγγλία και στη Γαλλία υπάρχει μια εκδοτική συνήθεια που διαφέρει από τα δικά μας και δυσκολεύει τις συγκρίσεις. Η πρώτη έκδοση (Hardback, Broché) είναι πολύ ακριβή, σε σκληρό εξώφυλλο. Μερικούς μήνες αργότερα, έρχεται η έκδοση τσέπης, στο 40% της τιμής του σκληρού εξωφύλλου. Ποιοτικά (χαρτί κτλ.) η ελληνική μία και μοναδική έκδοση είναι ανάμεσα σ' αυτές τις δύο).

Αλλά αυτά είναι λεπτομέρειες. Νομίζω ότι η επιστολή των βιβλιόφιλων ιστολόγων αστοχεί επειδή το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι νέοι τίτλοι ελάχιστα είναι πρόβλημα υψηλής τιμής. Δεν είναι η τιμή του βιβλίου υψηλή, είναι χαμηλό το διαθέσιμο εισόδημα των περισσότερων αναγνωστών, ιδίως των νέων. Και επειδή, όπως είδαμε, και σε συνθήκες κρίσης μπορεί κανείς να αγοράζει καλά βιβλία σε πολύ φτηνές τιμές, το πρόβλημα εντοπίζεται ειδικά στην έκδοση νέων τίτλων. Άρα, δεν είναι πρόβλημα (μόνο) εκδοτών, αλλά πρόβλημα πολιτικής βιβλίου. Και εδώ βρίσκεται, κατ' εμέ, η μεγαλύτερη αστοχία των βιβλιόφιλων ιστολόγων, ότι χτυπάνε σε λάθος στόχο. Για να στηριχτεί η έκδοση νέων τίτλων αλλά και η δυνατότητα ανάγνωσης νέων βιβλίων, πρέπει να ασκηθεί πίεση σε πολιτικό επίπεδο και να διατυπωθούν αιτήματα προς αυτή την κατεύθυνση.

Μερικές ιδέες που μου έρχονται στο νου: Να διασωθούν και να εμπλουτιστούν οι δημόσιες δανειστικές βιβλιοθήκες. Να δοθούν φορολογικά κίνητρα στους εκδότες π.χ. σε σχέση με τον φορολογικό χειρισμό των αποθεμάτων (ώστε να μην αναγκάζονται να τα καταστρέφουν). Να γίνουν λιγότερο ελκυστικές οι προσφορές βιβλίων από τις εφημερίδες, π.χ. με θεσμοθέτηση μιας μικρής εισφοράς (ας πούμε 2.000 με 5.000 ευρώ για κάθε προσφερόμενο βιβλίο) που θα πηγαίνει σε ένα ταμείο που θα χρηματοδοτεί νέες εκδόσεις. Και, παρόλο που με λοιδόρησαν παλιότερα που το πρότεινα, ασφαλώς πρέπει σε ευρωπαϊκό επίπεδο (τουλάχιστον) να μπει φόρος στα ηλεκτρονικά βιβλιοπωλεία τύπου Amazon, τα οποία λειτουργούν παρασιτικά σε βάρος των τούβλινων, όπως και στους ηλεκτρονικούς αναγνώστες, τις συσκευές τύπου Κιντλ εννοώ, παρόμοιος με τον φόρο που έμπαινε στις άγραφες δισκέτες, στα φωτοτυπικά κτλ.

Και άλλες ιδέες μπορεί να κατατεθούν, πολύ καλύτερες από τις παραπάνω. Το κακό είναι ότι προηγούμενες συζητήσεις, σε άλλα κυρίως ιστολόγια, έχω παρατηρήσει μια τάση να βρίσκεται ένας αποδιοπομπαίος τράγος, άλλοτε οι εκδότες, άλλοτε οι μεταφραστές/συγγραφείς, άλλοτε οι βιβλιοπώλες, που να θεωρείται υπεύθυνος για το πρόβλημα. Με κραυγές όπως "Μόνο τα φράγκα κοιτάνε αυτοί ρε παιδιά. Ένα είναι αυτό που πρέπει να κάνουμε. Να μην αγοράζουμε τίποτα καινούργιο,ΤΙΠΟΤΑ. Δανειστική ο ένας στον άλλο. Ούτε παζάρια ούτε προσφορές, γιατί δεν κατάλαβα,είναι άμοιρα ευθυνών τα βιβλιοπωλεία;" δεν βγαίνει τίποτα. Ούτε είναι λογικό να συγκρίνονται, όπως κάνουν πολλοί, οι τιμές ενός μεταφρασμένου βιβλίου στα ελληνικά με τις τιμές του ίδιου βιβλίου στα αγγλικά από την Amazon. ("Πουλάνε το Χ. βιβλίο 20 ευρώ ενώ εγώ το βρίσκω στα αγγλικά στην Amazon για 6 λίρες" -αν δεν ξέρεις πολύ καλά αγγλικά, το επιχείρημα είναι περισσότερο ανόητο από το να πεις "Παραγγέλνουν ποτό στο μπαρ και δίνουν 10 ευρώ ενώ εγώ από το σουπερμάρκετ αγοράζω 10 ευρώ το μπουκάλι").

Με τέτοια, ακραιφνώς καταναλωτικά, επιχειρήματα μου είναι αδύνατον να συνταχθώ. Άλλωστε, πολλοί βιβλιόφιλοι (αν και ίσως όχι οι ιστολόγοι που λέγαμε) πίνουν νερό στο όνομα της Amazon, παρόλο που η Amazon εφαρμόζει μονοπωλιακές πρακτικές παντού. Πρόσφατα ήρθε στο φως ρεπορτάζ ότι η Amazon Γερμανίας χρησιμοποιούσε νεοναζήδες σεκιουριτάδες για να επιβάλλει πειθαρχία στο κακοπληρωμένο προσωπικό της κεντρικής αποθήκης της, που ζούσε περίπου υπό συνθήκες δουλείας -αλλά δεν είδα καμιά καταγγελία στα βιβλιοφιλικά ιστολόγια. Δεν αμφιβάλλω λοιπόν ότι αρκετοί καταναλωτές-βιβλιόφιλοι θα πήγαιναν τρέχοντας ν' αγοράσουν βιβλία από ένα σουπερμάρκετ που θα τα πούλαγε π.χ. 50% κάτω, αδιαφορώντας για όλες τις άλλους παραμέτρους (π.χ. αν το εν λόγω σουπερμάρκετ στηριζόταν στην εκμετάλλευση της κακοπληρωμένης εργασίας μαύρων, μικρών παιδιών ή ό,τι άλλο, ή αν ήταν επιχείρηση για ξέπλυμα κερδών από πορνεία, ναρκωτικά κτλ.) Έτσι λειτουργεί ο καταναλωτής. (Δεν υπάρχει τέτοιο σουπερμάρκετ, απ' όσο ξέρω).

Βέβαια, κάποια καλά, καινούργια βιβλία είναι απρόσιτα για το βαλάντιο των περισσότερων αναγνωστών. Είχα εκπλαγεί όταν είχε κυκλοφορήσει ο Ζοφερός οίκος του Ντίκενς στην εντυπωσιακά υψηλή τιμή των 61 ευρώ (για 676 σελίδες σε 2 τόμους). Λένε ότι είναι εξαιρετικά προσεγμένη έκδοση -ίσως τώρα που η τιμή της έχει πέσει στα 42 ευρώ να είναι πιο προσιτή. Τους Τιμπώ που ήθελα να τους διαβάσω από περιέργεια για όσα άκουγα σχετικά με τη μετάφραση, δεν τους αγόρασα (39 ευρώ ο τόμος), δανείστηκα τον ένα τόμο. Μπορεί να αγοράσω τον δεύτερο αν τύχει και τον βρω σε έκπτωση. Το λεξικό των Νεοελληνικών Οικωνυμίων του Συμεωνίδη περνάω κάθε τόσο από την Πολιτεία, το βλέπω, το χαϊδεύω, ελέγχω την τιμή του (12ο ευρώ τελευταία φορά που κοίταξα) και δεν το αγοράζω. Πολλά βιβλία που "πρέπει" να τα διαβάσω, τα δανείζομαι από βιβλιοθήκες. Δεν είναι πάντοτε ανάγκη να αγοράσουμε το βιβλίο που θα διαβάσουμε.

Κάποιοι άλλοι λένε ότι το ισχύον μοντέλο βιβλιοπαραγωγής είναι ξεπερασμένο και ότι έχει ήδη ανατείλει το νέο μοντέλο: κατάργηση του εκδότη, αυτοέκδοση σε μεγάλους ιστοτόπους απ' όπου ο πελάτης αγοράζει το βιβλίο με εκτύπωση κατ' αίτηση, πώληση βιβλίων σε ηλεκτρονική κυρίως μορφή και όχι σε έντυπη κτλ. Κι εγώ διαβάζω βιβλία σε ηλεκτρονική μορφή και δεν είμαι εχθρικός απέναντι στο άυλο, που μάλιστα έχει το ακαταμάχητο πλεονέκτημα ότι δεν πιάνει τόπο στα ράφια και μεταφέρεται εύκολα (όποιος έχει κάνει μετακόμιση ξέρει τι εννοώ). Αλλά αυτή είναι μια άλλη συζήτηση που δεν αφορά το ερώτημα του αν είναι ακριβά τα καινούργια βιβλία.

Αντίθετα, υπάρχει μια παράμετρος που λείπει από την επιστολή των βιβλιόφιλων ιστολόγων. Αν όντως στο υπό επεξεργασία νέο φορολογικό νομοσχέδιο συμπεριληφθεί η διάταξη που θα υποχρεώνει συγγραφείς, μεταφραστές, επιμελητές να διατηρούν δελτίο παροχής υπηρεσιών και να πληρώνουν εισφορές στον ΟΑΕΕ, τότε προφανώς οι συγγραφείς (με εξαίρεση όσους ελάχιστους ζουν από την πένα τους) θα πάψουν να εκδίδουν βιβλία, ενώ και των μεταφρασμένων βιβλίων η έκδοση θα μειωθεί, αφού θα αποσυρθούν οι περιστασιακοί μεταφραστές (και επιμελητές κτλ.) από την αγορά. Τότε θα πάψουν να αποτελούν πρόβλημα οι νέοι τίτλοι, τουλάχιστον Ελλήνων συγγραφέων, αφού θα βγαίνουν 5-10 καινούργια βιβλία κάθε χρόνο και τα υπόλοιπα θα κυκλοφορούν στο Διαδίκτυο ή θα εκδίδονται στο εξωτερικό.

Αρχείο
12

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Μετά την πανδημία του κορωνοϊού, η ανισότητα θα αυξηθεί»

Σωτήρης Ντάλης / «Μετά την πανδημία του κορωνοϊού, η ανισότητα θα αυξηθεί»

Ο αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου και επικεφαλής της Μονάδας Έρευνας για την Ευρωπαϊκή και Διεθνή Πολιτική σχολιάζει τον αντίκτυπο της πανδημίας και της εκλογής Μπάιντεν στην Ευρώπη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Επί Τραμπ οι μειοψηφίες κατέστησαν πλειοψηφίες»

Σωτήριος Σέρμπος / «Επί Τραμπ οι μειοψηφίες κατέστησαν πλειοψηφίες»

Τι σηματοδοτεί η εποχή Μπάιντεν και τι αφήνει πίσω του ο απερχόμενος Πρόεδρος; Απαντά στη LiFO ο Σωτήριος Σέρμπος, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Παν/μιο Θράκης και Ερευνητής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Θεοκλής Ζαούτης: «Είναι αρκετά πιθανόν να έχουμε τρίτο κύμα πανδημίας»

Ελλάδα / Θεοκλής Ζαούτης: «Είναι αρκετά πιθανόν να έχουμε τρίτο κύμα πανδημίας»

Ο καθηγητής Παιδιατρικής και Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια και μέλος της Επιτροπής των Λοιμωξιολόγων του υπουργείου Υγείας μιλά για τα τελευταία δεδομένα της πανδημίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο γυμνός βασιλιάς, το Καπιτώλιο και η επόμενη μέρα

Νικόλας Σεβαστάκης / Ο γυμνός βασιλιάς, το Καπιτώλιο και η επόμενη μέρα

Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι ένας Γουίλι Σταρκ της εποχής μας. Υπάρχει κάτι σημαντικό που χωρίζει τη λαϊκιστική φαντασία των χρόνων του Μεσοπολέμου –όπως την αναπλάθει το μυθιστόρημα του Γουόρεν– από τα πλήθη που είδαμε να βγαίνουν από τα μεσαιωνικά σπήλαια των social media για να ορμήσουν προς το Καπιτώλιο.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ευάγγελος Μανωλόπουλος: «Να μάθουμε να ζούμε με τις μάσκες, γιατί θα αργήσουμε να τις βγάλουμε»

Ελλάδα / Ευάγγελος Μανωλόπουλος: «Να μάθουμε να ζούμε με τις μάσκες, γιατί θα αργήσουμε να τις βγάλουμε»

Ο καθηγητής Φαρμακολογίας, Φαρμακογονιδιωματικής και Ιατρικής Ακριβείας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Φαρμακολογίας, Ευάγγελος Μανωλόπουλος, μιλά στη LiFO για τα εμβόλια και τις φαρμακευτικές αγωγές που εξετάζονται. Απαντά για το δεύτερο κύμα της πανδημίας, εξηγεί ποια είναι η αλήθεια για τις ΜΕΘ, πότε θα αποχωριστούμε τις μάσκες αλλά και πότε προβλέπεται η επάνοδος στην κανονικότητα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η ασφάλεια του εμβολίου είναι υψηλού βαθμού; Ο καθηγητής της Οξφόρδης Πέτρος Λιγοξυγκάκης εξηγεί

Τech & Science / Γιατί η ασφάλεια του εμβολίου είναι υψηλού βαθμού; Ο καθηγητής της Οξφόρδης Πέτρος Λιγοξυγκάκης εξηγεί

Τι θα σημάνει η γενική χρήση των εμβολίων; Θα εφαρμοστούν νέοι κανόνες σχετικά με τον εμβολιασμό; Πότε προσδιορίζεται η έναρξή του; Και τι γίνεται με τους αρνητές;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η ενδοχώρα της άρνησης και το εμβόλιο

Νικόλας Σεβαστάκης / Η ενδοχώρα της άρνησης και το εμβόλιο

Η όποια στρατηγική για τον εμβολιασμό χρειάζεται να είναι σκληρή με τον νεοφασισμό των fake news και της ωμής παραπλάνησης. Την ίδια στιγμή, όμως, πρέπει να εντάξει τις ανησυχίες, τις αντιρρήσεις και τις δεύτερες σκέψεις πολλών ανθρώπων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ευάγγελος Καϊμακάμης: «Έχουν πεθάνει πολλοί σαραντάρηδες στα χέρια μας χωρίς προβλήματα υγείας»

Ελλάδα / Ευάγγελος Καϊμακάμης: «Έχουν πεθάνει πολλοί σαραντάρηδες στα χέρια μας χωρίς προβλήματα υγείας»

Ο πνευμονολόγος-εντατικολόγος στο νοσοκομείο Παπανικολάου μιλά για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στις ΜΕΘ και τις μελλοντικές ανησυχίες του σχετικά με την πανδημία.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Θεόδωρος Βασιλακόπουλος: «Ακόμη κι αν είχαμε 10.000 κλίνες ΜΕΘ, αν γέμιζαν όλες, θα θρηνούσαμε 4.000 θανάτους»

Ελλάδα / Θεόδωρος Βασιλακόπουλος: «Ακόμη κι αν είχαμε 10.000 κλίνες ΜΕΘ, αν γέμιζαν όλες, θα θρηνούσαμε 4.000 θανάτους»

Ο καθηγητής Πνευμονολογίας-Εντατικής Θεραπείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών σχολιάζει όλες τις τελευταίες εξελίξεις στο μέτωπο της πανδημίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου μιλά για το διακύβευμα των αμερικανικών εκλογών

Διεθνή / Ο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου μιλά για το διακύβευμα των αμερικανικών εκλογών

Ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων και καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Χαράλαμπος Παπασωτηρίου, εξηγεί πώς μια νίκη του Μπάιντεν θα σηματοδοτήσει την αναβίωση της Δύσης ως κεντρικού παράγοντα στη διεθνή πολιτική.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

8 σχόλια
Με κάθε σεβασμό στον συντάκτη του άρθρο Θα επιχειρήσω μια αποδόμηση των επιχειρημάτων του:Στις πρώτες 3 παραγράφους ο κύριος Σαραντάκος ισχυρίζεται πως η αρκετά ακριβή τιμή των βιβλίων (ειδικά σε σχέση με τα επίπεδα στα οποία έχουν διαμορφωθεί τα εισοδήματα) δεν αποτελεί αιτία μείωσης της χρησιμότητας που απολαμβάνει ο βιβλιοφάγος από τις αγορές του. Μπορεί άλλωστε να αγοράσει ένα καινούριο βιβλίο και 5-6 εφημερίδες με ένθετα και να καλύψει τις ανάγκες του. Το συγκεκριμένο επιχείρημα είναι εξαιρετικά προβληματικό. Αυτό γιατί παραγνωρίζει πως η χρησιμότητα που απολαμβάνει ο βιβλιοφάγος δεν μπορεί να μετρηθεί σε μονάδες χρόνου ή σε μονάδες σελίδων (για αυτό και άκυρο το συμπέρασμα πως ένα βιβλίο είναι a-priori χρησιμότερο από μια κινηματογραφική ταινία) αλλά σε απόλαυσης και ωφελιμότητας που αποτελούν συνάρτηση της ελευθερίας επιλογής του. Και η δε ελευθερία επιλογής του σαφώς εξαρτάται από το τι ποσοστό αντιπροσωπεύει το αντίτιμο που απαιτούν οι ενδεχόμενες οι επιλογές του στο διαθέσιμο εισόδημα του. Είναι γεγονός πως οποιοσδήποτε αναγνώστης με ως απαιτητικά γούστα δεν θα ικανοποιούσε σε καμία περίπτωση καλύτερα τις ανάγκες του από άπειρο αριθμό βιβλίων εφημερίδων από ότι με ένα μόνο βιβλίο της δικής του επιλογής. "Αύξηση της βιβλιοαγοραστικής δύναμης";;; You must be kidding sir!(συνεχίζεται)
Ο φόρος στα Κιντλ κτλ. θα μπει για να αντισταθμίσει τα διαφεύγοντα πνευματικά δικαιώματα των εκδοτών από τα πειρατικά pdf που διαβάζονται σε τέτοιες συσκευές, όπως γίνεται και με τον φόρο στα φωτοτυπικά μηχανήματα και στις άγραφες κασέτες, ο οποίος βέβαια δεν καθιερώθηκε από την αριστερά.
Το ότι τα Κιντλ κλπ μπορούν να διαβάσουν παράνομα pdf, δεν σημαίνει ότι όλοι οι κάτοχοι των Κιντλ κλπ παρανομούν. Άρα, ένας φόρος έτσι στα κουτουρού θα επιβάρυνε και εντελώς νόμιμους χρήστες. Θα ήταν άδικο μέτρο, με άλλα λόγια.Α, και γιατί μόνο στα Κιντλ κλπ; Υπολογιστές, tablets, κινητά, όλα μπορούν να διαβάσουν pdf. Φόρος κι εκεί, λοιπόν.Επίσης, μπορεί κανείς να προσδιορίσει πόσα είναι τα διαφυγόντα κέρδη από παράνομα pdf; Γιατί αν θέλουμε να προσδιορίσουμε το βιβλιοχαράτσι, τουλάχιστον να έχουμε κάποια ιδέα για τα ποσά που χάνονται, αν χάνονται.Τέλος, ο φόρος στις άγραφες κασέτες είναι μέτρο υπέρ της μουσικής βιομηχανίας, η οποία έχει την πιο αρπακτική και επιθετική πολιτική στο θέμα των πνευματικών δικαιωμάτων, σε σημείο που να κάνει το Χόλιγουντ να φαντάζει σεμνό μπροστά της. Η σύγκριση κάθε άλλο παρά εύσημα προοδευτικότητας διεκδικεί.Δεν ξέρω ποια είναι τα αίτια για το πρόβλημα του ελληνικού βιβλίου - αμφιβάλλω όμως αν θα λυθεί με μια σειρά από χαράτσια σε Άμαζον και ό,τι λογής ηλεκτρονική συσκευή κυκλοφορεί.
Δεν μπαίνει φόρος μόνο στις άγραφες κασέτες, αλλά και στα άγραφα cd-dvd-bluray, καθώς και στους εξωτερικούς σκληρούς σε μερικές χώρες, π.χ. στη Φινλανδία είναι 0,6 ευρώ για κάθε dvd και 18 ευρώ για εξωτερικό σκληρό δίσκο από 1 ΤΒ ως 3 ΤΒ. Θα μπορούσες να χαρακτηρίσεις άδικο τον φόρο, αφού επιβάλλεται και σε όσους ΔΕΝ έχουν πειρατικό υλικό στους σκληρούς δίσκους τους (και 18 ευρώ δεν είναι λίγα, έτσι;) αλλά αυτή είναι η λογική του συστήματος. Άλλωστε, πληρώνεις φόρους για να χτιστούν παιδικοί σταθμοί ενώ μπορεί να μην έχεις παιδιά. Τα έσοδα από τον φόρο πάνε σε οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων (στην Ελλάδα είναι ΑΕΠΙ, ΟΣΔΕΛ κτλ.) Δεν ξέρω πώς καταμερίζονται, ξέρω όμως ότι αν γράψεις και εκδώσεις ένα βιβλίο παίρνεις από τον ΟΣΔΕΛ ένα ποσό (ανάλογα με τις σελίδες), από 200 ως 400 ευρώ. Θέλω δηλαδή να πω ότι δεν είναι κάτι καινοφανές η επιβολή φόρου σε συσκευές οι οποίες, κακά τα ψέματα, επωφελούνται παρασιτικά από την πνευματική δουλειά άλλων. Ασφαλώς δεν αρκεί η επιβολή φόρων για να λυθεί το πρόβλημα του ελληνικού βιβλίου, αλλά αν το μέτρο αυτό συνδυαστεί με άλλα, κάτι μπορεί να γίνει.
Μετά την ιδέα να φορολογηθεί το Amazon υπέρ των Ελλήνων εκδοτών, τώρα και η ιδέα να μπουν φόροι σε Κιντλ και άλλες συσκευές. Η αριστερά έχει ένα φόρο για κάθε πρόβλημα!Γιατί όχι και φόρο σ' όσους σπαταλούν τα λεφτά τους στο World of Warcraft αντί να αγοράζουν βιβλία;
Επισκεφθείτε τους παρακάτω συνδέσμουςhttp://postimage.org/image/7wb8zjm4x/http://postimage.org/image/x1dk0us6f/Δεν ξέρω πόσο κόστισε η μετάφραση αλλά όπως παααααααρα πολλά αντικείμενα πωλούνται στην χώρα μας με τιμές δυσανάλογες των Ευρωπαϊκών. Η αγγλική έκδοση είχε 8 και κάτι λίρες αναγραφόμενη τιμή.
πολυ καλο ποστ, οπως και το μπλογκ του νικου σαραντακου.. Δυο πραγματα θα ηθελα να επισημανω: δε μπορουμε να συγκρινουμε την ελληνικη αγορα που ειναι βια 11 εκατομμυρια μαζι με τη κυπρο, ουτε κατα διανοια με την αγγλοφωνη η την ισπανοφωνη(ολος ο κοσμος πρακτικα) αλλα ουτε με τη γαλλοφωνη η τη γερμανοφωνη(πανω απο 80 εκατομμυρια εκαστη) και ακομα οτι απο οτι ψυλλιαζομαι οι ελληνες δυστυχως δε πολυδιαβαζουμε(συμφωνα με το ευρωβαρομετρο η χαμηλοτερη καταναλωση βιβλιων στην ευρωπη μαζι με πορτογαλους) οποτε μικρη αγορα απο θεμα γλωσσικο(ειμεθα εθνος αναδελφον ειχε πει ο καραμανλης- και γλωσσικα) και μικρη καταναλωση εσωτερικα συνεπαγεται μεγαλη η σχετικα μεγαλη τιμη. υγ καλο θα ηταν να αρχιζουμε να εμπιστευομαστε παλαιοβιβλιοπωλεια που πωλουν μεταχειρισμενα οπως παντου στο κοσμο, εχουν πολυ καλες ευκαιριες και τιμες(υπαρχει ενα καλο χαριλαου τρικουπη και ακαδημιας αλλα και αλλα υποθετω).
Τα βιβλία δεν χρειάζονται ρεύμα,ούτε φόρτιση,μπορείς να το κάνεις δώρο,να μυρίσεις τις σελίδες του. Δεν με νοιάζει αν πιάνουν χώρο. Κάτι άλλο τώρα. Στην Θεσσαλονίκη υπάρχει ένα βιβλιοπωλείο(δεν θυμάμαι το όνομα,κοντά στο λιμάνι είναι) που παρέχει εκπτωτικό κουπόνι για την επόμενη αγορά.
"Πρωτοπορία" λέγεται και έχει τις καλύτερες τιμές σε όλη τη Θεσσαλονίκη. 2-3 ευρώ κάτω σε όλα τα βιβλία αλλά και μεταχειρισμένα βιβλία (ακόμα και ολοκαίνουργιοι τίτλοι), τις περισσότερες φορές σε άριστη κατάσταση, με 5-6 ευρώ φθηνότερα. Τα ελαφρώς φθαρμένα μεταχειρισμένα μπορείς να τα βρεις και στη μισή τιμή.
Κι εγώ με το που άρχισα να διαβάζω το άρθρο,τον Μακριδάκη σκέφτηκα.Και τον σκέφτηκα γιατί τα βιβλία του ποτέ δεν είναι ακριβά και αν τα αγοράσεις στην Εστία είναι φτηνότερα.Γιατί το καλό δεν είναι πάντοτε και ακριβότερο.
τα καινούρια βιβλία στη ελλάδα είναι πολύ ακριβά (γεγονός που δε χρήζει καμιάς περαιτέρω ανάλυσης), το αν αυτό φταίει που δε διαβάζει ο έλληνας είναι άλλο θέμα και σηκώνει πολύ μεγάλη συζήτηση.
Πάρα πολύ ακριβά όντως! Τα καινούρια (non-textbooks) paperback βιβλία στην ΜΒ κοστίζουν κατά μ.ο. περίπου 5 λίρες. Άσε που υπάρχει και η δευτερογενής αγορά του καλού μεταχειρισμένου. Αγοράζω περίπου 15-20 βιβλία τον μήνα (τα μισά από το stock μου τα διαβάζω cover το cover τα άλλα μισά τα χρησιμοποιώ ως reference). Με τις Ελληνικές τιμές δεν θα είχα την δυνατότητα να κάνω κάτι τέτοιο!