Μια λαϊκή ιστορία του Νίκου Ξανθόπουλου

Μια λαϊκή ιστορία του Νίκου Ξανθόπουλου Facebook Twitter
0

ΜΙΑ ΓΕΝΙΑ ΕΛΛΗΝΩΝ, σίγουρα και μια δεύτερη, για να μην πω και μια τρίτη, μεγάλωσε με τις ταινίες της ΚΛΑΚ FILMS, τις ταινίες του Νίκου Ξανθόπουλου. Κοινωνικά δράματα και περιπέτειες, που αποτύπωναν την αλήθεια των λαϊκών συνοικιών στα τέλη του ’60, και που έρχονταν σε (ευγενή) κόντρα με τον μικροαστικό κινηματογράφο του Φίνου, τον κινηματογράφο της «ρόδας» και της πολυκατοικίας.

Τα σενάρια των ταινιών του Ξανθόπουλου, που πήγαιναν παράλληλα με τα λαϊκά τραγούδια του Απόστολου Καλδάρα (βασικά), αναπαρήγαγαν στο πανί τη ζωή στη φτωχογειτονιά με τρόπο απλό και γραμμικό, στοιχειοθετώντας, έτσι, μία πινακοθήκη προτύπων και χαρακτήρων, που ήταν ήδη παλιά (με βαθιές ρίζες στον κώδικα της λαϊκής μαγκιάς) την εποχή που προβαλλόταν.

Κι εκεί ακριβώς οφειλόταν η επιτυχία τους – η επιτυχία των σχετικών ταινιών. Στο γεγονός, δηλαδή, πως εκείνα τα αρχέτυπα στοιχεία συμπεριφοράς, όπως ας πούμε το βάρος του προσωπικού λόγου, η ντομπροσύνη κ.λπ., αποκτούσαν και πάλι ένα καινούριο νόημα, γινόντουσαν ξανά ελκυστικά μέσα από την αληθινή εικόνα ενός νέου ανθρώπου.

Γιατί ο Ξανθόπουλος (που ήταν 35άρης το 1969) δεν ερμήνευε ρόλους, ούτε διεκπεραίωνε σενάρια – έπαιζε, απλώς, τον εαυτό του. Το είχε πει ο ίδιος, αποστομωτικά, σε μια παλιά εκπομπή της Σεμίνας Διγενή, όταν είχε ρωτηθεί εν σχέσει με την «επιτυχία».

Μια λαϊκή ιστορία του Νίκου Ξανθόπουλου Facebook Twitter

«Η επιτυχία» είχε πει «με είχε κάνει ακόμη καλύτερο άνθρωπο». Και ήταν εκείνη ακριβώς η διαπιστωμένη ισορροπία ανάμεσα στο «είναι» (της πραγματικότητας) και το «φαίνεσθαι» (της οθόνης), το πιο μεγάλο κέρδος της κινηματογραφικής εποποιίας του.

Τι ακριβώς άνθρωπος ήταν/είναι ο Νίκος Ξανθόπουλος φάνηκε, επίσης, μέσα από μια σειρά σύντομων διηγημάτων που είχε γράψει και τυπώσει σ’ ένα βιβλιαράκι (εκδόσεις Πεντάς), υπό τον τίτλο «Φτωχογειτονιά Αγάπη μου/ Λαϊκές Ιστορίες», το 1968. Υπήρχε και ταινία με τον ίδιο τίτλο (και με συμπρωταγωνίστρια την Κατερίνα Βασιλάκου – μία από τις καλύτερες του Ξανθόπουλου), αλλά το γραπτό είναι άλλο πράγμα.

Αντιγράφω μια τέτοια λαϊκή ιστορία και σας προτείνω να την διαβάσετε, μέρες που ’ναι...

Η παλτουδιά

Κάθε φορά που βλέπω τα σύννεφα να περνάνε βιαστικά πηγαίνοντας να ρίξουνε κάπου τη βροχή τους, με πιάνει ένα ρίγος. Τέτοιες ώρες, ο νους μου πάει σε σένα, Σπυράκη, παλιόφιλε, που να ’σαι άραγε; Σκέφτομαι αν είσαι φυλαγμένος κάτω από καμμιά στέγη, από καμμιά μαρκίζα, φτωχέ σπουργίτη των παιδικών μου χρόνων, φίλε Σπυράκη.

Θυμάμαι που ήτανε το παράπονό του ο χειμώνας. Προσπαθούσε λοιπόν ο Σπυράκης, ο γάβρος όπως τον λέγαμε, γιατί ήταν αδύνατος και μαύρος, προσπαθούσε να φιλοσοφήση κι’ αναρωτιότανε, τι τόνε θέλουνε, γιατί να ’ρχεται ο χειμώνας. Τι να λέη άραγε τώρα, που να ’ναι τώρα, που άρχισε πάλι να βρέχη, κι’ έχει ανάψει μέσα η κυρά το μαγκάλι; Μήπως τόνε δέρνουνε τίποτα μπόρες πουθενά και δεν το ξέρω; Ας έδινε ένα σημάδι πως δεν κακοπερνά, να μείνω ήσυχος, που τον έχω έγνοια.

Έτσι καθώς πέφτει γερτά-γερτά, σα μαγκάκι, το ψιλοβρόχι στη νυχτωμένη γειτονιά και νοτίζει τα πλίθινα σπίτια και γύρω από τη λάμπα της κολόνας φτιάνει άσπρες γραμμές πάνω στο σκοτάδι, θυμήθηκα τα νυσταγμένα βράδια του σχολειού. Να κάθεσαι θεοσκοτωμένος στο νυχτερινό θρανίο, παλεύοντας να στηλώσης ανοιχτά τα διψασμένα σου μάτια...

Μια λαϊκή ιστορία του Νίκου Ξανθόπουλου Facebook Twitter

Το χειμώνα μεσ’ στ’ αγιάζι, στο ξεροβόρι, ο Σπυράκης ο γάβρος, φόραγε ένα σακκάκι, που ο Θεός να το κάνη σακκάκι, σα βαφτιστικό τού ήτανε, και ερχότανε τρέχοντας, ξεπαγιασμένος στο σχολειό, όπου μόλις έπαιρνε να βραδιάζη, κουβαλούσαμε τις αφεντιές μας και τις καθίζαμε στο θρανίο να τις μάθουμε πέντε γράμματα, να γίνουν υπολήψιμα όντα μέσα στην κοινωνία…

Μέσα στο τσούρμο των ανθρώπων που έτρεχαν στους χειμωνιάτικους δρόμους, μεσ’ την κακοκαιρία, είχαμε ξεχωρίσει μερικούς, το ίδιο γυμνούς με μας, που τρέχανε και τουρτουρίζανε χωρίς παλτό. Έφτασε να γνωριζόμαστε κι’ όλα, άγνωστοι άνθρωποι και να χαιρετιόμαστε. Κάθε φορά, κύτταζες τον άλλον στα μάτια, χαμογέλαγες, τον ένοιωθες δικό σου άνθρωπο κι’ ας μην είχες σταυρώσει λέξη μαζί του…

Ένα βράδι βλέπω το γάβρο να ’ρχεται στο σχολειό με παλτό. Και παλτό μεγαλείο, μ’ όλα τα κουμπιά, με τσέπες, με δυο μανίκια, αληθινό παλτό. Μέγας είσαι Κύριε! Έξω έκανε ένα ξεροβόρι που σου ράγιζε τα δόντια. Μπήκε μέσα στην αίθουσα μεγαλοπρεπής. Εμένα μου φάνηκε μουδιασμένος, σα να ’χε χάσει τα νερά του, κι’ ενώ οι άλλοι θαυμάζανε την παλτουδιά, με πήρε παραπέρα.

 

Μια λαϊκή ιστορία του Νίκου Ξανθόπουλου Facebook Twitter

«Τι τρέχει μωρέ;», του λέω. «Τίποτα. Ένα  ξαδερφάκι μου έφυγε κι’ άφησε το παλτό. Μου είπανε πως μπορώ να το φορέσω μέχρι να γυρίση και το φόρεσα. Και τι να σου πω. Όπως περπάταγα στο δρόμο, το χάιδευα, του μίλαγα. Ένοιωθα παλληκάρι μέσα από το παλτό, πήγαινα αργά-αργά, το γλένταγα, δεν είχα λόγο πια να τρέχω. Δεν ξέρεις τι παράξενα νοιώθεις άμα έχης παλτό!...»

Στο δρόμο, καθώς πήγαινε, αντικρύστηκε με τις συνηθισμένες φάτσες, εκείνους τους γυμνούς φίλους, τους καθημερινούς, που συνάνταγε. Γυρίζανε και τον κοιτάζανε με παράπονο.

«Θα το πιστέψης, ένοιωσα άσκημα, μου λέει. Ένοιωσα ένοχος που πήγαινα με το παλτό κι’ αυτοί τουρτουρίζανε στο κρύο…»

Και κάθησε να το σκέφτεται μουδιασμένος, σα να ’χε χάσει τα νερά του…

 
Retronaut
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Terence Stamp (1938-2025): Ο μάγκας του Λονδίνου που θα γινόταν Τζέιμς Μποντ

Οθόνες / Terence Stamp (1938-2025): Ο μάγκας του Λονδίνου που θα γινόταν Τζέιμς Μποντ

«Το άτακτο αγόρι του βρετανικού σινεμά βρήκε τον δρόμο του σε ώριμες επιλογές, είτε παίζοντας κάποιον αδυσώπητο κακό είτε αφήνοντας τα λακωνικά του διακριτικά σαν στάμπα, όνομα και πράγμα, σε σύντομες εμφανίσεις – εννοείται πως έχει υποδυθεί και τον διάβολο!»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
The Karate Kid: Πώς η «ταινιούλα που δεν θα έβλεπε κανείς» εξελίχθηκε σε παγκόσμιο φαινόμενο

Οθόνες / The Karate Kid: Πώς η «ταινιούλα που δεν θα έβλεπε κανείς» εξελίχθηκε σε παγκόσμιο φαινόμενο

Η ταινία σημάδεψε μια γενιά εφήβων που φαντασιώνονταν ότι θα αντιστεκόντουσαν ηρωικά στους νταήδες που τους κακοποιούσαν καθημερινά. Και τώρα, ο μύθος επιστρέφει για έκτη φορά στην οθόνη, με πρωταγωνιστές τον Τζάκι Τσαν και τον Ραλφ Μάτσιο
THE LIFO TEAM
Ο άνθρωπος που έφερε την μαύρη μουσική κουλτούρα στο σαλόνι εκατομμυρίων σπιτιών

Daily / Ο άνθρωπος που έφερε τη μαύρη μουσική κουλτούρα στο σαλόνι εκατομμυρίων σπιτιών

Το ντοκιμαντέρ «Sunday Best: The untold story of Ed Sullivan» αναδεικνύει τη συμβολή του Εντ Σάλιβαν και της δημοφιλέστατης τηλεοπτικής εκπομπής του στην ανάδειξη τεράστιων μορφών της μαύρης μουσικής, από τη Nίνα Σιμόν και τον Τζέιμς Μπράουν μέχρι την Tίνα Τέρνερ και τον Στίβι Γουόντερ.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Έντουαρντ Νόρτον: Γεννημένος σε λάθος εποχή

Οθόνες / Έντουαρντ Νόρτον: Γεννημένος σε λάθος εποχή

Με αφορμή τα σημερινά του γενέθλια, ανατρέχουμε στην καριέρα ενός ηθοποιού με την ερμηνευτική στόφα των μεγάλων ονομάτων του New Hollywood, μα καταδικασμένου να εργάζεται σε καιρούς που η κινηματογραφική βιομηχανία δεν ξέρει τι να κάνει μαζί του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Ana Kokkinos: «Αν ήμουν ένας στρέιτ, Άγγλος άντρας, η ζωή θα ήταν ευκολότερη»

Οθόνες / Ana Kokkinos: «Αν ήμουν ένας στρέιτ, Άγγλος άντρας, η ζωή θα ήταν ευκολότερη»

Η ελληνικής καταγωγής Αυστραλή σκηνοθέτιδα πίσω από το «Ten Pound Poms» μιλά στη LiFO για τη στάση των Αυστραλών απέναντι στους μετανάστες, την ταινία της που εξόργισε την ομογένεια, και το πώς είναι να νιώθεις παρείσακτος ακόμη κι όταν το έργο σου έχει δει πολύς κόσμος.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μιχάλης Ρέππας: «Θέλω να διασκεδάζω. Πέρασα τα 65 και έχει αρχίσει να μη με νοιάζει»

Οι Αθηναίοι / Μιχάλης Ρέππας: «Θέλω να διασκεδάζω. Πέρασα τα 65 και έχει αρχίσει να μη με νοιάζει»

«Τρεις Χάριτες», «Βίρα τις Άγκυρες», «Δις εξαμαρτείν», «Safe Sex», «Το Κλάμα βγήκε από τον Παράδεισο», «Μπαμπάδες με ρούμι». Λίγοι μας έχουν κάνει να γελάσουμε τόσο τα τελευταία 30 χρόνια όσο ο Μιχάλης Ρέππας. Ο ηθοποιός, συγγραφέας και σκηνοθέτης που εξαιτίας του «το Τζέλα Δέλτα δεν είχε φουγάρα» αφηγείται τη ζωή του στη LifO.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το τρίο Πασκάλ-Τζόνσον-Έβανς και 9 ακόμα λόγοι να πάτε σινεμά

Οθόνες / Το τρίο Πασκάλ-Τζόνσον-Έβανς και 9 ακόμα λόγοι να πάτε σινεμά

Μια ταινία που η Τζέιν Όστιν θα ήταν περήφανη να είχε σκηνοθετήσει, η Λίντσεϊ Λόχαν ανταλλάζει σώμα με την Τζέιμι Λι Κέρτις ξανά μετά από 22 χρόνια κι ένας μεταλλαγμένος Μπάμπι εκδικείται για τον θάνατο της μαμάς του. – Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM
«Νεαρές μητέρες»: Είναι καλοκαιρινή επιλογή μία ταινία των αδελφών Νταρντέν; 

The Review / «Νεαρές μητέρες»: Tα κατάφεραν πάλι οι αδελφοί Νταρντέν; 

Τι κάνει τις «νεαρές μητέρες» να ξεχωρίζουν από τις προηγούμενες δουλειές των Βέλγων δημιουργών; Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου συζητάνε για τη βραβευμένη ταινία που παίζεται στους θερινούς κινηματογράφους της Αθήνας.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
American Apparel: Τα βρόμικα μυστικά της πιο ανατρεπτικής εταιρείας των ’00s

Οθόνες / American Apparel: Τα βρόμικα μυστικά της πιο ανατρεπτικής εταιρείας των ’00s

Η American Apparel πουλούσε απελευθέρωση, αλλά πίσω από τις βιτρίνες και το φίνο βαμβάκι το brand ήταν βουτηγμένο στα σκάνδαλα: σεξουαλική παρενόχληση, κατάχρηση εξουσίας και ένα εργασιακό κλίμα που κάθε άλλο παρά cool ήταν.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Movies

Οθόνες / Η σπαρταριστή επιστροφή των «Τρελών Σφαιρών» και 9 ακόμα λόγοι για να πάτε σινεμά

Ο Λίαμ Νίσον δείχνει την κωμική στόφα του, η Άλισον Μπρι και ο Ντέιβ Φράνκο πρωταγωνιστούν στην πιο αναμενόμενη ταινία τρόμου της χρονιάς, η νέα ταινία των αδερφών Νταρντέν και 4 επανεκδόσεις – Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM
Είδαμε την ταινία που διασκευάζει ο Γιώργος Λάνθιμος

Οθόνες / Η ταινία στην οποία βασίστηκε ο Λάνθιμος: Ένα κρυμμένο νοτιοκορεατικό διαμάντι

Η επικείμενη κυκλοφορία του «Bugonia» στάθηκε αφορμή για να επισκεφτούμε ξανά την κινηματογραφική του πηγή, το cult «Save the Green Planet!», έναν από τους κρυμμένους θησαυρούς του νοτιοκορεατικού σινεμά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ