Κατά τις 20.30, μισή ώρα πριν την έναρξη της συναυλίας ο 88χρονος Μίκης Θεοδωράκης προσήλθε με την ειδική καρέκλα του. Όλο το Ηρώδειο σηκώθηκε όρθιο και τον καταχειροκρότησε!
Κι είχε πολύ κόσμο το Ηρώδειο χθες βράδυ στην εορταστική συναυλία για τα 50χρονα της Μαρίας Φαραντούρη στο ελληνικό τραγούδι. Για την ακρίβεια, όταν ξεκίνησε η συναυλία δεν έπεφτε καρφίτσα!
Εντύπωση προξένησε το γεγονός πως όσοι επιθυμούν μία ενωμένη Αριστερά στην Ελλάδα μόνο σε συναυλία της Φαραντούρη θα την έβλεπαν! Εννοώ πως δίπλα στον Μίκη τη θέση τους πήραν ο Αλέξης Τσίπρας του ΣΥΡΙΖΑ, ο Φώτης Κουβέλης της ΔΗΜΑΡ και ο Δημήτρης Κουτσούμπας του ΚΚΕ. Του ΠΑΣΟΚ ο μόνος εκπρόσωπος ήταν ο Τηλέμαχος Χυτήρης, που κι αυτός πολύ αμφιβάλλω αν θα βρισκόταν εκεί εάν δεν ήταν σύζυγος της Φαραντούρη. Όσο για τη ΝΔ, έλαμψε δια της απουσίας της. Ή δε θα το είχαν μάθει ή κρατάνε όλο το feeling τους, φαίνεται, για τη συναυλία του Σπανουδάκη σε λίγες μέρες.
Εξίσου εντύπωση προκάλεσαν οι δηλώσεις του Μίκη προς τον Κουτσούμπα και τον Κουβέλη! Τους έδειξε τον Τσίπρα και τους είπε ''Τον βλέπετε τον νέο; Πίσω του να καθίσετε όλοι κι αφήστε τον μπροστά'' (κάπως έτσι το είπε τέλος πάντων). Προφανώς ο Μίκης με την τεράστια εμπειρία του διαβλέπει την επερχόμενη εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, εκεί που πριν από ένα - ενάμισι χρόνο, αν θυμάμαι καλά, είχε ασκήσει δριμύτατη κριτική στον Τσίπρα.
Να και η Ελένη Καραΐνδρου, η οποία προσήλθε μετά του συζύγου της, σκηνοθέτη Αντώνη Αντύπα, και συνομίλησε σύντομα και εγκάρδια με τον Μίκη Θεοδωράκη.
Ένας απαραίτητος προστατευτικός κλοιός ήταν απαραίτητο να σχηματισθεί γύρω από τον Μίκη, καθώς τα φλας των φωτογράφων αναβόσβηναν σε ενοχλητικό βαθμό και εκατοντάδες άνθρωποι έπεφταν κυριολεκτικά πάνω του για να του σφίξουν το χέρι.
Εγώ την ίδια ώρα έκλεβα μία στιγμή των κυριών Αργυρώς Καπαρού και Λίνας Νικολακοπούλου που κάθονταν στη μπροστινή μου σειρά. Πολύ με συγκίνησε χθες η Λίνα - είχα να τη δω αρκετά χρόνια, για την ακρίβεια από τότε που μπήκαμε στούντιο και γράψαμε το τραγούδι του ντοκιμαντέρ για τον Κούνδουρο, κι όμως για το πρώτο πράγμα που με ρώτησε με ενδιαφέρον ήταν ένα πολύ ευαίσθητο και προσωπικό μου ζήτημα. Τελικά, η σωτηρία της ψυχής είναι πολύ μεγάλο πράγμα, Λίνα, καλά τό'χεις πει εσύ!
Μ' έπιασε η φλυαρία, όμως, και θα χάσουμε τη συναυλία! Η οποία συναυλία ξεκίνησε στις 21.00 και κάτι με τη Μαρία Φαραντούρη σε μεγάλη ερμηνευτική φόρμα και σε εξίσου μεγάλα κέφια! Και τι δεν είπε: Μπαλάντα του Μαουτχάουζεν, Μέρα Μαγιού μου μίσεψες, Κατάσταση Πολιορκίας, Σκοτεινή Μητέρα, Μητέρα κι αδερφή, Ο εφιάλτης της Περσεφόνης, Σαν τον μετανάστη, το Ταξίδι στα Κύθηρα σε μία jazzy εκτέλεση κι άλλα πολλά τραγούδια από την εξαιρετική σε έκταση και σε ποιότητα δισκογραφία της!
Είχε πλάκα διότι εδώ και μέρες μιλούσαμε καθημερινά με τη Φαραντούρη για να μου έδινε τη σειρά των τραγουδιών ώστε να έγραφα τα κείμενα του προγράμματος. Συνήθως μου τα άλλαζε και με το δίκιο της - πως να χωρέσουν 50 χρόνια ρεπερτορίου σε ένα δίωρο; - μα προχθές βράδυ που κλείσαμε το τηλέφωνο, κλείσαμε και το οριστικό πρόγραμμα. Και πάω χθες τ' απόγευμα στο Ηρώδειο και λίγες ώρες πριν τη συναυλία, ακούω να παίζει η ορχήστρα την Τρελή του φεγγαριού των Χατζιδάκι - Γκάτσου. Τι' ναι τούτο; Πότε προέκυψε; ρώτησα όλο αγωνία, αλλά με καθησύχασαν πως δεν θα υπάρχει στο πρόγραμμα. Τελικά, πραγματικά τηρήθηκε η σειρά του τυπωμένου προγράμματος με μερικές ευχάριστες εκπλήξεις!
Τι πιο ευχάριστο, λόγου χάριν, από την πανηγυρική εμφάνιση της Σαβίνας Γιαννάτου και της Έλλης Πασπαλά με κάτασπρα μπαλόνια στα χέρια προς τιμήν της εορτάζουσας φίλης τους, Μαρίας Φαραντούρη; Ευφυής ιδέα ως κίνηση που, φαντάζομαι, χρεώνεται στη Λυδία Κονιόρδου, η οποία είχε και τη σκηνοθετική επιμέλεια της συναυλίας.
Κι όταν οι δύο ερμηνεύτριες άφησαν τα μπαλόνια να υψωθούν και να χαθούν στον αττικό φεγγαρόλουστο ουρανό, ερμήνευσαν μαζί με τη Φαραντούρη την, άγνωστη στην Ελλάδα, σουίτα του Μίκη με τίτλο Poetica σε ποίηση Διονύση Καρατζά. Κατά παραγγελία της Φαραντούρη, αμέσως μετά η Πασπαλά τραγούδησε συγκλονιστικά, θεϊκά, το αδέσποτο παλιό λαϊκό Σε ποιο βουνό του Μίκη πού'χε ηχογραφήσει η Πόλυ Πάνου στα 1962. Ακολούθησε η Γιαννάτου σε ένα αραβόφωνο αυτοσχεδιαστικό και μάλλον χιουμοριστικό τραγούδι για να κλείσει το κομμάτι της συμμετοχής τους στη συναυλία με το περίφημο Gracias a la vida της Violeta Para - αυτό γνωστό σε μένα από τη Joan Baez, αλλά και από τα Τραγούδια διαμαρτυρίας απ' όλο τον κόσμο της Φαραντούρη. Γεγονός είναι πως η Σαβίνα και η Έλλη προσέδωσαν κανονικό κλίμα γιορτής στη συναυλία.
Τον Διονύση Σαββόπουλο, συνοδοιπόρο της από τα 60s, προλόγισε η Φαραντούρη με ένα τραγούδι του Μίκη γραμμένο γι' αυτόν, τότε που αμφότεροι βασανίζονταν στα κρατητήρια της Μπουμπουλίνας. Ορίτζιναλ περφόρμερ ο Σαββόπουλος, πάντα σικάτος στο ντύσιμο του, πρόσφερε ένα κόκκινο τριαντάφυλλο στην οικοδέσποινα τραγουδίστρια και τραγούδησαν μαζί Εμείς του ΄60 οι εκδρομείς, την αγαπημένη rock Θαλασσογραφία του, το Μη μιλάς άλλο γι' αγάπη και το Caruso του Lucio Dalla σε ένα συγκινητικό, απόλυτα θεατράλε και ερωτικότατο ντουέτο. Ναι, ερωτικότατο, γιατί όχι; Άλλωστε, όπως σχολιάσαμε μετά με τη στιχουργό Αγαθή Δημητρούκα, τη σύντροφο του Νίκου Γκάτσου, κάποιοι θα χαρακτήριζαν ως χημεία την κοινή εμφάνιση στη σκηνή των Φαραντούρη - Σαββόπουλου, μόνο που χημεία τη λένε σήμερα, ενώ παλιά ονομαζόταν ερωτισμός. Οφείλω ωστόσο να πω ότι σχολιάστηκε αρνητικά που ο Σαββόπουλος τραγούδησε με τη Φαραντούρη μπροστά στον Μίκη και δεν απηύθυνε έστω έναν χαιρετισμό στον σημαντικότερο εν ζωή Έλληνα μουσικοσυνθέτη. Ποιος ξέρει; Πιθανώς θα τά'χαν πει πρωτύτερα οι δυο τους κι έπειτα η γιορτή ήταν της Μαρίας και ο Νιόνιος βρέθηκε εκεί και την τίμησε πραγματικά!
Το κλου της βραδιάς όμως ήταν η 6χρονη κόρη του ποιητή - στιχουργού Κώστα Καρτελιά. Την κάλεσε στη σκηνή η Φαραντούρη και ερμήνευσε με έναν απίστευτο επαγγελματισμό και απολύτως κανένα τρακ για παιδάκι της ηλικίας της Της Δικαιοσύνης Ήλιε Νοητέ! Τέλεια στιγμή! Αυτή είναι έτοιμη τραγουδίστρια και δεν είναι τυχαίο ότι έλεγε από τεσσάρων ετών του πατέρα της, Εγώ θα γίνω Φαραντούρη όταν μεγαλώσω!
Η συναυλία υποτίθεται ότι θα τερματιζόταν με το Bella Ciao από την Κάτω Ιταλία, τραγούδι των γυναικών της Μπολόνια εν ώρα συγκομιδής του ρυζιού που απόκτησε αντιφασιστική σημασία μέσα στα χρόνια. Μας τό'βγαλε ολονών το επαναστατικό μας είχε - δεν είχε η Φαραντούρη πάλι και το τραγουδήσαμε με υψωμένες γροθιές! Μια και είχαμε όμως και τον Μίκη εκεί, το encore ήταν δικό του!
Πήρε το μικρόφωνο στα χέρια του από κει που καθόταν και τραγούδησε Στο περιγιάλι το κρυφό από τα Επιφάνια σε ποίηση Σεφέρη. Τραγουδήστε μαζί μου, ζήτησε ο Μίκης από το κοινό, διότι εγώ απ' ότι βλέπετε...Και το κοινό αφού γέλασε ή, σωστότερα, χάρηκε με τη διάθεση του Μίκη για χιούμορ, του έκανε το πιο ζεστό και μεγαλειώδες ταυτόχρονα σιγόντο.
Στη σκηνή ξαναβγήκαν όπως ήταν αναμενόμενο η Σαβίνα Γιαννάτου με την Έλλη Πασπαλά και τότε η βραδιά έκλεισε με τις πιο όμορφες φωνές, αυτές του Μίκη, των ερμηνευτριών και των χιλιάδων θεατών σα να ήτανε μία, αλλά πολύ δυνατή φωνή!
Εδώ η Σαβίνα Γιαννάτου χειροκροτάει μαζί με τον κόσμο κι αυτή τον πιανίστα και ενορχηστρωτή της συναυλίας, Τάκη Φαραζή. Εξαιρετικός! Πιστεύω πως έκανε τις καλύτερες ενορχηστρώσεις που έχω ακούσει σε συναυλία της Φαραντούρη τα τελευταία χρόνια. Σίγουρα το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα της βραδιάς οφείλει πολλά στη λεπτή και σοβαρή δουλειά του Φαραζή. Ο κάθε μουσικός με το όργανο του είχε το δικό του ρόλο στα κομμάτια και τίποτα δεν ακουγόταν τυχαία. Η στιγμή που η Φαραντούρη τραγούδησε το ποίημα Η Πόλις του Καβάφη, μελοποιημένο από τον Θεοδωράκη, συνοδεία πιάνου και βιολοντσέλου μόνο, ήταν για να κλείνεις τα μάτια και να χάνεσαι μεσ' στην όαση της μελωδίας και της ποίησης!
Πάμε και λίγο απ' τα καμαρίνια μετά το τέλος της συναυλίας. Πλήθος κόσμου και - το πιο ευχάριστο - κυρίως νέα παιδιά συνέρρεαν για να συγχαρούν την κορυφαία τραγουδίστρια. Ήταν απίθανο να βλέπεις 20χρονα να έχουν ζωγραφίσει πορτραίτα της Φαραντούρη και να της τα προσφέρουν μέσα σε επιμελημένα ντοσιέ.
Βέβαια, περίμενε τόσο πολύς κόσμος να δει τη Μαρία από κοντά, που βρήκα μέσα σ' αυτόν τον κόσμο την καλή μου φίλη, πιανίστρια Ντόρα Μπακοπούλου, κι είπαμε να την κάνουμε σιγά - σιγά. Πως να την κάνεις, όμως, με τη Ντόρα που τη σταματούσαν όλοι για μια χειραψία ή μια αγκαλιά; Σαν κι αυτόν εδώ τον νεαρό μαθητή της, που κάποτε πριν πολλά χρόνια ήταν εξώφυλλο σε μουσικό περιοδικό, βρέφος στα χέρια της μάνας του. Πρόκειται για τον μοναχογιό της Έλλης Πασπαλά και του David Lynch, ζωή νά'χει ο νεαρούλης.
Την Κατερίνα Νιτσοπούλου τη θυμόσαστε; Συμμετείχε στο άλμπουμ Μη μου τους κύκλους τάρατε της Λένας Πλάτωνος και λίγο αργότερα τη μάθαμε από τα αιθέρια φωνητικά της στους ANEMOS - ντουέτο με τον σύντροφο της, κιθαρίστα Κώστα Χατζόπουλο. Δεν πάει μάλιστα πολύς καιρός που οι ANEMOS κυκλοφόρησαν ένα cd μελοποιημένης ποίησης σε παραγωγή της Λίνας Νικολακοπούλου. Κοτζάμ κοπέλα έγινε η κόρη τους, ζωή νά'χει κι αυτή! Τη θυμάμαι πριν καμιά δεκαριά χρόνια μωρό στο καροτσάκι!
Ας κλείσω με τη Σαβίνα Γιαννάτου και τη Ντόρα Μπακοπούλου έξω από το Ηρώδειο μετά το τέλος αυτής της εξαιρετικής απ' όλες τις απόψεις συναυλίας που παρακολουθήσαμε! Όπως είπε με χιούμορ και η Μαρία Φαραντούρη Να είστε όλοι εδώ και στα επόμενα 50 χρόνια μου!
* Τη συναυλία παρακολούθησαν και ο Μανώλης Μητσιάς, η Αγαθή Δημητρούκα, ο Θανάσης Λάλας, η Εύη Δρούζα, ο Γρηγόρης Ψαριανός, η Νάντια Καραγιάννη, ο Πέτρος Σατραζάνης, η Μπέτη Χαρλαύτη κ.α.
** Μην ψάχνετε καλλιτεχνία στις φωτογραφίες του post. Αφενός είχα την ταξιθέτρια από πάνω μου να μου λέει κάθε τρεις και λίγο να κλείσω τη μηχανή, αφετέρου η εν λόγω μηχανή είναι της πλάκας και την έχω για να εξυπηρετεί αποκλειστικά τις αφηγήσεις - αναρτήσεις μου. Να με συμπαθάτε!
