Έχουν γυριστεί κατά καιρούς αναρίθμητα ντοκιμαντέρ για τον άνθρωπο που υπήρξε όχι μόνο ο πιο διάσημος –και μάλλον «ο Μεγαλύτερος», όπως είχε αποκληθεί– πυγμάχος όλων των εποχών, όχι μόνο μια από τις πλέον επιφανείς –σε τόσα διαφορετικά πολιτισμικά επίπεδα– προσωπικότητες του 20ου αιώνα, αλλά και ένας από τους διασημότερους ανθρώπους στον πλανήτη μέχρι και τον θάνατό του, τέτοιες μέρες πριν από τρία χρόνια.
Κάποιες από αυτές τις ταινίες μάλιστα έχουν καταξιωθεί και ως σημαντικές αφηγηματικές δημιουργίες πέρα από το ένδοξο «αντικείμενό» τους – όπως το βραβευμένο με Όσκαρ "When We Were Kings" του 1996 για τον περιβόητο αγώνα με την ονομασία "Rumble in the Jungle" ανάμεσα στον Άλι και τον Τζορτζ Φόρμαν το 1974 στο Ζαΐρ, ή το πιο πρόσφατο "I Am Ali" του 2014, στο οποίο χρησιμοποιείται κατά κόρον το πλούσιο υλικό μονολόγων του που ο ίδιος είχε ηχογραφήσει.
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε επίσης την κινηματογραφική βιογραφία που είχε γυρίσει ο Μάικλ Μαν το 2001 με τίτλο "Ali" και πρωταγωνιστή τον Γουίλ Σμιθ, ο οποίος παρέδωσε μια συγκλονιστική και απολύτως αξιόπιστη ερμηνεία στον επώνυμο ρόλο, παρά το γεγονός ότι είχε να ανταγωνιστεί τον πραγματικό Μοχάμεντ Άλι και το ανεξάντλητο υλικό των τηλεοπτικών εμφανίσεών του σε όλη τη διάρκεια της πορείας του εντός και (κυρίως ίσως) εκτός ρινγκ.
Δεν πρόκειται να υπάρξει ποτέ ξανά τέτοια προσωπικότητα, ελπίζει όμως κανείς να υπάρξουν και στο μέλλον τέτοια ντοκιμαντέρ που είναι σα να δημιουργήθηκαν «από μόνα τους» και μπορούν δυνάμει να συναρπάσουν οποιονδήποτε θεατή, από τον πιο «ειδικό» μέχρι τον πιο «άσχετο».
Αυτό όμως εδώ το νέο ντοκιμαντέρ του HBO (σε παραγωγή της εταιρείας SpringHill Entertainment του μπασκετικού θρύλου Λεμπρόν Τζέιμς) που παρουσιάστηκε σε δύο μέρη, αποτελεί ίσως την οριστική χρονολογική καταγραφή της πορείας του Κάσιους Κλέι/Μοχάμεντ Άλι, από τους Ολυμπιακούς του 1960, όταν σε ηλικία 18 χρονών κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο, μέχρι τους Ολυμπιακούς του 1996 στην Ατλάντα όταν τον είδε συγκινημένος ολόκληρος ο πλανήτης να ανάβει τη δάδα των Αγώνων με εμφανέστατα πλέον τα συμπτώματα από τη νόσο του Πάρκινσον – τη μόνη δύναμη στον κόσμο που μπόρεσε τελικά να τον καταβάλει.
Στο ενδιάμεσο, παρακολουθούμε τη θριαμβευτική διαδρομή του στον αφρό της κουλτούρας του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα –την καλλιέργεια από τον ίδιο της «φλύαρης» περσόνας του με τις φοβερές ρίμες και τις ιδιοφυείς ατάκες, τους τρεις παγκόσμιους τίτλους, τη ριζοσπαστικοποίηση, την προσχώρηση στους «Μαύρους Μουσουλμάνους», την «προκλητική» αλλαγή του ονόματός του, τον ακτιβισμό, την άρνηση να πάει στο Βιετνάμ, την τιμωρία, την επιστροφή– μέσα από ένα ανεξάντλητο οπτικοακουστικό υλικό, μέρος του οποίου παρουσιάζεται για πρώτη φορά.
Ο τίτλος ("What's My Name") της ταινίας που σκηνοθέτησε ο γνωστός κυρίως για επιτυχημένες ταινίες δράσης όπως το "Training Day", Αντουάν Φούκουα, αναφέρεται στην ερώτηση που έθετε απειλητικά ο Άλι σε όποιον δεν ήθελε να χωνέψει για οποιονδήποτε λόγο ότι το όνομά του δεν ήταν πλέον Κάσιους Κλέι, και καλά θα έκανε να το σεβαστεί.
Εκτός από τον σκηνοθέτη, πάντως, θα πρέπει να τονιστεί η σημαντική συνεισφορά στον απέριττο ρυθμό της ταινίας, του μοντέρ της, Τζέικ Πουσίνσκι, ο οποίος έκανε εξαιρετική δουλειά συνδέοντας μοναδικά τόνους υλικού, έτσι ώστε να προκύψει μια αφήγηση που κυλάει σα νερό, παρασύροντας μαζί της τον θεατή, ο οποίος μένει απερίσπαστος από «εξωτερικές» αφηγήσεις, σχόλια και «εκ των υστέρων» συνεντεύξεις.
Έχουμε τόσο κακομάθει και τόσο ταλαιπωρηθεί από τη φόρμουλα των ντοκιμαντέρ που πάνε να βγάλουν από τη μύγα ξύγκι, χρησιμοποιώντας την υποβλητική φωνή του από μηχανής αφηγητή και τις ατέλειωτες «ομιλούσες κεφαλές» που καταθέτουν τις εμπειρίες και τις κρίσεις του, που αυτή η ταινία μοιάζει με μάννα εξ ουρανού, με τον ορισμό μιας ιδανικά αποστασιοποιημένης φιλμικής βιογραφίας ενός αναμφισβήτητου θρύλου.
Δεν πρόκειται να υπάρξει ποτέ ξανά τέτοια προσωπικότητα, ελπίζει όμως κανείς να υπάρξουν και στο μέλλον τέτοια ντοκιμαντέρ που είναι σα να δημιουργήθηκαν «από μόνα τους» και μπορούν δυνάμει να συναρπάσουν οποιονδήποτε θεατή, από τον πιο «ειδικό» μέχρι τον πιο «άσχετο».
Δείτε το τρέιλερ του ντοκιμαντέρ
